Projekt UE Nr 2005-146319 MINOS, Realizacja od 2005 do 2007

Mechatronika Modu 1-8 Podstawy Mi dzy kulturowe zachowania spo eczne Zarz dzanie projektami Technika p ynowa Nap dy i sterowania elektryczne Komponenty mechatroniczne Systemy i funkcje mechatroniczne Uruchamianie, bezpiecze stwo, wyszukiwanie b dów Zdalna diagnostyka i ons uga wiczenia (Koncepcja) Projekt UE Nr 2005-146319 MINOS, Realizacja od 2005 do 2007 Europejski Projekt transferu innowacji dla dodatkowej kwalifikacji Mechatronika dla specjalistów w zglobalizowanej produkcji przemys owej. Ten projekt zosta zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlaj jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialno ci za umieszczon w nich zawarto www.minos-mechatronic.eu

Partners for the creation, evaluation and dissemination of the MINOS and the MINOS** project. - Chemnitz University of Technology, Institute for Machine Tools and Production Processes, Germany - np neugebauer und partner OhG, Germany - Henschke Consulting, Germany - Corvinus University of Budapest, Hungary - Wroclaw University of Technology, Poland - IMH, Machine Tool Institute, Spain - Brno University of Technology, Czech Republic - CICmargune, Spain - University of Naples Federico II, Italy - Unis a.s. company, Czech Republic - Blumenbecker Prag s.r.o., Czech Republic - Tower Automotive Sud S.r.l., Italy - Bildungs-Werkstatt Chemnitz ggmbh, Germany - Verbundinitiative Maschinenbau Sachsen VEMAS, Germany - Euroregionala IHK, Poland - Korff Isomatic sp.z.o.o. Wroclaw, Polen - Euroregionale Industrie- und Handelskammer Jelenia Gora, Poland - Dunaferr Metallwerke Dunajvaros, Hungary - Knorr-Bremse Kft. Kecskemet, Hungary - Nationales Institut für berufliche Bildung Budapest, Hungary - Christian Stöhr Unternehmensberatung, Germany - Universität Stockholm, Institut für Soziologie, Sweden Zawarto Szkolenia Minos: modu y 1 8 (podr czniki, wiczenia i rozwi zania do wicze dla): Podstawy/ Kompetencje mi dzykulturowe, zarz dzenie projektem/ Fluidyka / Nap dy Elektryczne i Sterowanie / Elementy Mechatroniki/ Systemy i Funkcje Mechatroniki/ Logistyka, Teleserwis, Bezpiecze stwo/ Zdalne Zarz dzanie, Diagnostyka Minos **: modu y 9 12 (podr czniki, wiczenia i rozwi zania do wicze dla): Szybkie Prototypowanie / Robotyka/ Migracja/ Interfejsy Wszystkie modu y dost pne s w nast puj cych j zykach: Polski, Angielski, Hiszpa ski, W oski, Czeski, W gierski i Niemiecki W celu uzyskania dodatkowych informacji prosz si skontaktowa z Chemnitz University of Technology Dr.-Ing. Andreas Hirsch Reichenhainer Straße 70, 09107 Chemnitz phone: + 49(0)371 531-23500 fax: + 49(0)371 531-23509 e-mail: minos@mb.tu-chemnitz.de www.tu-chemnitz.de/mb/werkzmasch or www.minos-mechatronic.eu

Mechatronika Modu 1: Podstawy wiczenia (Koncepcja) Matthias Römer Uniwersytet Techniczny w Chemnitz, Instytut Obrabiarek i Procesów Produkcyjnych Projekt UE Nr 2005-146319 MINOS, Realizacja od 2005 do 2007 Europejski Projekt transferu innowacji dla dodatkowej kwalifikacji Mechatronika dla specjalistów w zglobalizowanej produkcji przemys owej. Ten projekt zosta zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlaj jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialno ci za umieszczon w nich zawarto www.minos-mechatronic.eu

Podstawy - Æwiczenia Minos 1 Matematyka techniczna 1.1 Podstawowe dzia³ania matematyczne Zadanie 1 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania. Najpierw proszê uzyskaæ rozwi¹zanie rêcznie. Potem proszê uzyskaæ wynik przy zastosowaniu kalkulatora kieszonkowego. 2 6 + 7 = 2 ( 6 + 7 ) = 4 + 5 3 = ( 4 + 5 ) 3 = ( 3 4 ) 2 = ( 9 3 ) + 4 = 8 + 2 ( 3 + 5 ) = 5 ( 3 + 7 ) + 4 = Zadanie 2 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania. 8 17 = 7 + ( 25 ) = 7 ( 25 ) = 35 ( 18 ) ( + 12 ) = 43 ( + 17 ) + ( 13 ) ( 8 ) = 3

Minos Podstawy - Æwiczenia Zadanie 3Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania 5 ( 6 + 7 ) = 5 + ( 6 + 7 ) = ( 3 4 + 5 ) = 4 5 ( 8 3 ) = ( 6 2 ) ( 3 7 ) = ( 5 + 2 ) 6 + 7 = Zadanie 4 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania 15 ( 4 ) = 8 ( 3 ) = 16 : ( 4 ) = 50 : 5 = Zadanie 5 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania tak, aby wyeliminowaæ nawiasy. 4 ( a + b ) = a ( 8b 5c ) = ( x y ) 5x ( 2 + y ) = ( 4x + 5y ) ( 2a + 3b ) = ( 4x + 5y ) ( 2a 3b ) = ( 4x 5y ) ( 2a 3b ) = 4

Podstawy - Æwiczenia Minos 1.2 Obliczenia z u³amkami Zadanie 6 Proszê skróciæ nastêpuj¹ce u³amki jak dalece jest to mo liwe. Proszê przy tym nie wyliczaæ wyniku. 4 12 = 3 4 24 = 9 4 5 15 8 3 = 27 3 8 2 6 9 = Zadanie 7 Proszê obliczyæ nastêpuj¹ce u³amki. Proszê skróciæ u³amki tak dalece, jak to mo liwe, proszê jednak nie obliczaæ wartoœci u³amka. 2 3 + 5 6 = 1 5 + 13 10 = 4 12 + 3 4 = 7 1 8 4 = 5

Minos Podstawy - Æwiczenia Zadanie 8 Proszê obliczyæ nastêpuj¹ce u³amki. 2 3 4 21 11 4 16 8 15 6 = 28 8 = 3 13 = 5 4 1 3 = Zadanie 9 Proszê obliczyæ nastêpuj¹ce u³amki. 4 5 6 : 12 = 3 21 : 11 7 = 17 5 3 7 7 : 2 = 5 1 : 6 3 = 6

Podstawy - Æwiczenia Minos 1.3 Obliczenia potêgowe Zadanie 10 Proszê obliczyæ nastêpuj¹ce potêgi. 3 2 = 5 3 = 2 4 = 4 3 = 2-3 = 5-2 = Zadanie 11 Proszê przedstawiæ nastêpuj¹ce liczby jako potêgi o podstawie 10. Wyk³adnik powinien byæ liczb¹ jednoœci. 1000 = 1000000 = 0,001 = 500 = 128000 = 0,18 = 0,000298 = 7

Minos Podstawy - Æwiczenia Zadanie 12 Proszê przedstawiæ poszczególne liczby w zapisie rozwiniêtym. 3 10 2 = 64 10 5 = 1 10-3 = 58 10-5 = 1,2 10-6 = Zadanie 13Proszê obliczyæ nastêpuj¹ce potêgi. Wynik proszê przedstawiæ w zapisie potêgowym. 10 4 10 2 = 5 2 5 6 3 5 3 3 = 5 10 2 2000 = 320 10-3 0,001 = 24 7 7 = 23 4 5 5 = 5 5 4 8 8 8 8 = 2 6 8 3 6 6 2 3 = 4 4 8

Podstawy - Æwiczenia Minos Zadanie 14 Proszê obliczyæ nastêpuj¹ce pierwiastki. Proszê zastosowaæ do tego kalkulator. 16 64 256 1849 32,785 0,057 1.4 Liczby dwójkowe Zadanie 15 Proszê przekszta³ciæ nastêpuj¹ce liczby dziesiêtne do postaci dwójkowej. 21 = 45 = 63 = 128 = 213 = 9

Minos Podstawy - Æwiczenia Zadanie 16 Proszê przeliczyæ nastêpuj¹ce liczby dwójkowe na postaæ dziesiêtn¹. 1000 = 1010 = 1111 = 11111111 = 10101010 = 1.5 Obliczenia ze zmiennymi Zadanie 17 Proszê przekszta³ciæ nastêpuj¹ce wzory wzglêdem x. 9 + x = b 3x = 3a + 3b 4x + 3a 2x + 5a = 8x 7a + 5x + 8b 5ax + 8bx = 10a + 16b 1 x = 5 10

Podstawy - Æwiczenia Minos 1 x-8 = 16 1.6 Obliczenia procentowe Zadanie 18 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania. Ile to jest 3 % z 400 Euro? Ile to jest 75% z 230 kg? 11

Minos Podstawy - Æwiczenia Mar a wynosi 16%. Ile kosztuje towar bez mar y, je eli ³¹cznie z mar ¹ kosztuje on dok³adnie 100 Euro? Sklep uzgodni³ w ramach akcji promocyjnej pominiêcie mar y na pewien produkt. Jaka jest oszczêdnoœæ w przypadku towaru o ³¹cznej wartoœci 150 Euro w wartoœci bezwzglêdnej i w procentowej? 12

Podstawy - Æwiczenia Minos 1.6.1 Obliczenia stóp procentowych Zadanie 19 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadanie. Sumê pieniêdzy 5000 Euro z³o ono na okres 15 lat przy stopie procentowej 5%. Jak¹ sumê uzyska siê po up³ywie ustalonego okresu wliczaj¹c w to zysk procentowy? Jaka by³aby suma koñcowa, gdyby obliczano normalny procent, a nie stopê procentow¹? 13

Minos Podstawy - Æwiczenia 1.7.2 Czworok¹t Zadanie 20 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania. Do wynajêcia jest mieszkanie dwupokojowe. Pierwszy pokój ma 4 m d³ugoœci i 3 m szerokoœci. Drugi pokój natomiast ma 5 m d³ugoœci i 4 m szerokoœci. Jaka jest powierzchnia obu pokoi i ca³ego mieszkania? Jaki jest czynsz najmu przy cenie 8 Euro za 1 m 2. Inne mieszkanie sk³ada siê z dwóch pokoi d³ugoœci 5 m i szerokoœci 3 m jak i d³ugoœci 6 m i szerokoœci 4 m. Jaka jest powierzchnia podstawowa tego mieszkania? Czynsz w tym mieszkaniu wynosi 6 Euro/m 2. Czy mieszkanie to jest dro sze czy tañsze ni mieszkanie pierwsze? 14

Podstawy - Æwiczenia Minos Pomieszczenie o d³ugoœci 5 m i szerokoœci 4 m ma wysokoœæ 3 m. Cztery œciany nale y okleiæ tapet¹. Ile potrzeba metrów kwadratowych tapety, je eli pomija siê drzwi i okna? 1.7.3 Trójk¹t Zadanie 21 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania. Dwa krótsze boki trójk¹ta prostok¹tnego maj¹ d³ugoœæ 15 m i 20 m. Jak¹ d³ugoœæ ma trzeci bok? Na œcianie budynku o wysokoœci 8 m ustawiono drabinê o d³ugoœci 9 m. Dolny koniec drabiny odsuniêty jest od œciany domu o 3 m. Czy drabina dosiêgnie górnego koñca œciany domu? 15

Minos Podstawy - Æwiczenia Maszt antenowy wysokoœci 20 m przymocowany jest trzema linami. Liny w odleg³oœci 13 m od masztu przytwierdzone s¹ do pod³o a i siêgaj¹ do czubka masztu. Ile trzeba w sumie liny, jeœli dodatkowo potrzeba doliczyæ 3% na zamocowanie lin? Zadanie 22 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania. W trójk¹cie prostok¹tnym bok c ma d³ugoœæ 12 cm a bok b = 4 cm. Jak du e s¹ k¹ty i jak¹ d³ugoœæ ma trzeci bok? Trzeci bok trójk¹ta prostok¹tnego oblicza siê z twierdzenia Pitagorasa. 16

Podstawy - Æwiczenia Minos Obliczanie k¹ta nastêpuje z wykorzystaniem funkcji trygonometrycznych. 17

Minos Podstawy - Æwiczenia Ulica ma wznios 8%. Na d³ugoœci 100 m wznosi siê ona wiêc o 8 m. Jaki jest k¹t nachylenia? Zadanie 23Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania. Beczka ma œrednicê 60 cm. Z zewn¹trz dla jej wzmocnienia nale y na³o yæ na beczkê stalow¹ obrêcz. Jakiej d³ugoœci powinna byæ ta obrêcz? Wokó³ Ziemi nale y po³o yæ taœmê. Promieñ Ziemi przyjmuje siê przy tym równy 6370 km. Jak¹ d³ugoœæ powinna mieæ ta taœma, je eli ma byæ po³o ona w odleg³oœci 1 metra od pod³o a? 18

Podstawy - Æwiczenia Minos Œrednica ko³a wynosi 70 cm. Z pomoc¹ tego ko³a pokonano odcinek drogi 500 m. Ile obrotów wykona³o przy tym to ko³o? Z kwadratowej p³yty o powierzchni 1 m 2 nale y wykroiæ ko³o o œrednicy 90 cm. Ile wynosi powierzchnia tego ko³a? Jak du a jest powierzchnia pozosta³ej czêœci p³yty? Ile procent powierzchni p³yty bêdzie wykorzystane dla wykroju ko³a? 19

Minos Podstawy - Æwiczenia Zadanie 24 Proszê rozwi¹zaæ nastêpuj¹ce zadania. Puszka konserwy ma œrednicê 9 cm i wysokoœæ 11 cm. Ile blachy niezbêdne jest dla wykonania tej puszki? Jaka jest pojemnoœæ tej puszki? 20

Podstawy - Æwiczenia Minos Kamienna kula ma œrednicê 80 cm. Jaka jest objêtoœæ tej kuli. Ile wa y ta kula, je eli jej gêstoœæ wynosi 2800 kg/m 3? Zbiornik sk³ada siê z walca o œrednicy 2 m i wysokoœci 4 m. Po obu stronach walec jest zamkniêty dnami o kszta³cie pó³kulistym. Ile wynosi ca³kowita pojemnoœæ zbiornika? Czy zbiornik mo na nape³niæ 12 t benzyny je eli gêstoœæ benzyny wynosi 750 kg/m 3. 21

Minos Podstawy - Æwiczenia 22

Podstawy - Æwiczenia Minos 2 Fizyka techniczna 2.1 Podstawy fizyczne Zadanie 25 Proszê przeliczyæ nastêpuj¹ce wielkoœci. 15 km = m 75 mm = m 2150 mm = km 125 kw = W 3,7 MW = kw 675 ma = A 12,25 A = ma 7500000 g = t 0,137 g = mg Proszê przedstawiæ wartoœci w prostszej postaci. 27 800 g = 0,00012 MW = 0,002 A = 47 000 mm = 0,125 kg = 23

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.2.2 Rozk³adanie si³ Zadanie 26 Proszê okreœliæ graficznie sk³adowe si³ w kierunku osi X i osi Y. Proszê zmierzyæ przy pomocy linijki d³ugoœci wektorów si³. Proszê za³o yæ, e jeden milimetr odpowiada sile 10 N. Jak du e s¹ wartoœci tych si³. Proszê zaokr¹gliæ uzyskane wartoœci. F 1X = F 1Y = F 1 = F 2X = F 2Y = F 2 = o Y o Y F 1 F 2 o X o X 24

Podstawy - Æwiczenia Minos Zadanie 27 W silniku dzia³a na t³ok si³a 600 N. Nale y wyznaczyæ graficznie si³ê dzia³aj¹c¹ na korbowód. Oszacowaæ wielkoœæ si³y. Si³a dzia³aj¹ca na t³ok skierowana jest pionowo do do³u. Skoœne usytuowanie korbowodu wywo³uje powstawanie innej si³y bocznej. Korbowód musi przenieœæ obie si³y. Proszê obliczyæ wielkoœæ si³y dzia³aj¹cej na korbowód. F = 600 N F Pl 60 mm 20 mm 25

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.3 Moment obrotowy Zadanie 28 Ko³a motocykla maj¹ œrednicê 50 cm. Przy przyspieszaniu dzia³a na jezdniê si³a 200 N. Jaka musi byæ wartoœæ momentu na osi aby przenieœæ si³ê pochodz¹c¹ od przyspieszania? Promieñ ko³a wynosi... M = M = M = M F 26

Podstawy - Æwiczenia Minos Zadanie 29 Bêben linowy ma œrednicê 20 cm. Z pomoc¹ silnika osi¹ga siê moment obrotowy 12 Nm. Jak du y mo e byæ maksymalny ciê ar podnoszonego ³adunku? Lina przy nawijaniu siê na bêben zajmuje ró ne po³o enia. Po ka dym kolejnym obrocie zwiêksza siê promieñ bêbna o jeden centymetr. W jakim po³o eniu bêben linowy ma jeszcze wystarczaj¹c¹ si³ê, aby podnosiæ ciê ar 95 N? F = F = F = M F 27

Minos Podstawy - Æwiczenia Zadanie 30 Na ogromnym kole w ró nych gondolach siedzi kilku ludzi. W jednej gondoli, po jednej stronie ko³a, siedzi dwóch ludzi a gondola jest odleg³a 5 m od osi obrotu. W innej gondoli siedzi 3 ludzi. Ta gondola odleg³a jest od osi obrotu tylko o 3 m. Po przeciwnej stronie znajduje siê 4 ludzi w jednej gondoli a jej odleg³oœæ od osi obrotu wynosi 6 m. Ka dy cz³owiek wa y 750 N. Jak¹ wartoœæ ma wynikowy moment obrotowy? M 1 = M 2 = M 3 = F 2 F 3 F 1 28

Podstawy - Æwiczenia Minos 2.5 Zasada dÿwigni Zadanie 31 Na huœtawce siedzi troje dzieci. Pierwsze dziecko dzia³a si³¹ ciê koœci 400 N. Siedzi ono 2,5 m od punktu obrotu. Drugie dziecko siedzi po tej samej stronie co dziecko pierwsze. Wa y ono tylko 250 N i siedzi 2 m od punktu obrotu. Trzecie dziecko powinno siedzieæ po przeciwnej stronie huœtawki. Waga trzeciego dziecka wynosi 500 N. Jak daleko od punktu obrotu powinno ono siedzieæ, aby huœtawka znajdowa³a siê w równowadze w pozycji poziomej? Pierwsze dziecko wywo³uje moment obrotowy: M 1 = M 1 = M 1 = Moment obrotowy wywo³any przez drugie dziecko wynosi: M 2 = M 2 = M 2 = 29

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.6 Ciœnienie Zadanie 32 Opona roweru powinna zostaæ napompowana powietrzem przy pomocy pompki. Powinno siê uzyskaæ ciœnienie 0,5 MPa. Pompka powietrza ma t³ok o œrednicy 20 mm. Z jak¹ si³¹ musi oddzia³ywaæ t³ok aby wystarczaj¹co sprê yæ powietrze w oponie? A = / 4 d 2 A = Zadanie 33 W silniku spalinowym wystêpuj¹ krótkotrwa³e ciœnienia 12 MPa. Œrednica t³oka wynosi 85 mm. Jak du a jest si³a dzia³aj¹ca w tym momencie na t³ok? A = / 4 d 2 A = 30

Podstawy - Æwiczenia Minos 2.6.2 Si³owa przek³adnia hydrauliczna Zadanie 34 Cylinder hydrauliczny z t³oczyskiem obci¹ ony jest ciœnieniem 60 bar po stronie dna t³oka. Aby mog³o nast¹piæ przemieszczanie siê cylindra olej hydrauliczny po stronie t³oka z t³oczyskiem musi zostaæ wypchniêty. Odbywa siê to przez zamkniêty zawór. Powierzchnia t³oka wynosi 19,6 cm 2, po stronie t³oczyska zaœ pierœcieniowa powierzchnia jest o po³owê mniejsza. Jak du e jest ciœnienie w przestrzeni po stronie t³oczyska? Na co nale y zwróciæ uwagê przy przewodach w postaci wê ów, które s¹ przeznaczone do ciœnieñ 100 bar? Si³a na t³oku wynosi: F = p A F = 31

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.8 Tarcie Zadanie 35 Chwytak powinien chwyciæ za boczn¹ powierzchniê i podnieœæ przedmiot w kszta³cie szeœcianu o masie 1 kg. Szczêki chwytaka wykonano ze stali, a wspó³czynnik tarcia do obliczeñ mo na przyj¹æ jako równy 0,15. Przy podnoszeniu do góry dochodzi dodatkowo si³a ciê koœci od przyspieszenia równego piêciokrotnemu przyspieszeniu ziemskiemu. Przyspieszenie ziemskie mo na zaokr¹gliæ do wartoœci 10 m/s 2. Z jak¹ si³¹ musz¹ naciskaæ na przedmiot szczêki chwytaka, aby przy podnoszeniu nie wysun¹³ siê on z chwytaka? F = m a F = 32

Podstawy - Æwiczenia Minos 2.9.1 Ruch jednostajny Zadanie 36 Przyspieszony posuw w tokarce wynosi 30 m/min. Jak du a jest ta prêdkoœæ w m/s i w km/h? Ile czasu potrzeba do przebycia odcinka drogi 250 mm? v = s / t v = 33

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.9.2 Ruch przyspieszony Zadanie 37 Samochód osobowy jedzie z prêdkoœci¹ 108 km/h. Pocz¹wszy od tej prêdkoœci kierowca hamuje a do zatrzymania siê. Samochód potrzebuje na to 5 sekund. Jak du e jest przyspieszenie, je eli przyjmie siê opóÿnienie jednostajne? W jakim czasie samochód zwiêkszy sw¹ prêdkoœæ z 80 km/h do 120 km/ h, je eli przyjmie siê tak¹ sam¹, ale dodatni¹ wartoœæ przyspieszenia? 34

Podstawy - Æwiczenia Minos Zadanie 38 Skoczek spadochronowy skacze z samolotu. Jak¹ drogê pokona on po czasie 10 sekund, je eli pominie siê opory powietrza? Z jakiej minimalnej wysokoœci musi wyskoczyæ skoczek, je eli dla bezpiecznego wyl¹dowania spadochron powinien otworzyæ siê na wysokoœci 200 m, a czas swobodnego spadania wynosi 5 sekund? W tych obliczeniach wartoœæ przyspieszenia ziemskiego zostanie zaokr¹glona do 10 m/s 2. s = 1/2 a t 2 s = 35

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.9.3 Si³y dzia³aj¹ce na cia³a w ruchu Zadanie 39 Kosmonauta ze swoim osprzêtem ma masê 120 kg. Przy starcie dzia³a na niego w sumie czterokrotne przyspieszenie ziemskie. Z jak¹ si³¹ kosmonauta jest wciskany w swój fotel? Jaka si³a dzia³a na kosmonautê na Ksiê ycu? Przyspieszenie ziemskie mo na przyj¹æ 10 m/s 2. Dla przyspieszenia na Ksiê ycu nale y stosowaæ wartoœæ 1,6 m/s 2. 36

Podstawy - Æwiczenia Minos 2.10 Ruch obrotowy Zadanie 40 Proszê przeliczyæ nastêpuj¹ce wartoœci ze stopni na radiany! 10 Grad = 36 Grad = 45 Grad = 180 Grad = 720 Grad = 1000 Grad = Proszê przeliczyæ nastêpuj¹ce dane z radianów na stopnie! rad = 5 rad = 7,5 rad = 0,25 rad = 0,1 rad = 37

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.10.2 Przyspieszenie k¹towe Zadanie 41 W tokarce nale y uzyskaæ dla wrzeciona z przedmiotem prêdkoœæ obrotow¹ 1200 obrotów na minutê w czasie 10 sekund. Jakie jest niezbêdne do tego przyspieszenie k¹towe? Wynik proszê podaæ w 1/s 2 i w rad/s 2. 38

Podstawy - Æwiczenia Minos 2.11.1 Praca Zadanie 42 Kula armatnia ma masê 5 kg. Przy wystrzale zostaje ona przyspieszona do prêdkoœci 900 km/h. Jaka praca zostanie przy tym wykonana? Proszê podaæ wartoœæ w Joulach i w watogodzinach. Do jakiej prêdkoœci mo na rozpêdziæ samochód osobowy o masie 1000 kg wykorzystuj¹c tak¹ pracê? 39

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.11.2 Energia Zadanie 43 Kamieñ o masie 10 kg podniesiono na wysokoœæ 5 m. Jaka jest jego energia potencjalna? Jaka jest prêdkoœæ kamienia w chwili upadku, gdy zostanie on swobodnie spuszczony z wysokoœci 5 m? Proszê wykorzystaæ do tego zale noœæ s = 1/2 v 2 /a Jaka jest energia kinetyczna przy upadku? Proszê porównaæ tê wartoœæ z energi¹ potencjaln¹. Przyspieszenie ziemskie mo na przyj¹æ jako 10 m/s 2. 40

Podstawy - Æwiczenia Minos 2.11.4 Moc Zadanie 44 Winda o masie 500 kg powinna wjechaæ w czasie 30 sekund na wysokoœæ 30 metrów. Jaka moc jest do tego niezbêdna, gdy pominie siê przyspieszanie windy? Przyspieszenie ziemskie mo na przyj¹æ 10 m/s 2. 41

Minos Podstawy - Æwiczenia 2.12.4 Energia cieplna i pojemnoœæ cieplna Zadanie 45 Samochód osobowy o masie 100 kg hamuje od prêdkoœci 90 km/h do momentu zatrzymania siê. Tarcze hamulcowe i ok³adziny zamieniaj¹ energiê ruchu w ciep³o. Razem maj¹ one masê 10 kg. Dla tarcz hamulcowych i ok³adzin ciep³o w³aœciwe stali przyjmuje siê c = 460 J/ kgk. O ile stopni podgrzej¹ siê tarcze i ok³adziny? Proszê obliczyæ energiê kinetyczn¹ i podstawiæ tê wartoœæ do obliczania pojemnoœci cieplnej. Ile wody mo na podgrzaæ z pomoc¹ tej energii od 20 C do 95 C? 42

Podstawy - Æwiczenia Minos 3 Rysunek techniczny 3.1 Podstawy rysunku technicznego Zadanie 46 Jak¹ funkcjê spe³nia w rzeczywistoœci rysunek techniczny?.. Dlaczego w technice tak wa na jest normalizacja?.. Co oznaczaj¹ skróty DIN i ISO?.. Ile arkuszy formatu A4 uzyska siê z jednego arkusza formatu A0?.. Dostêpny w handlu standardowy papier do kopiowania ma masê 80 g/ m 2. Ile wa y pojedynczy podstawowy arkusz?.. 43

Minos Podstawy - Æwiczenia 3.6.2 Maszyny sterowane numerycznie Zadanie 47 Proszê przedstawiæ tabelê wspó³rzêdnych na podstawie rysunku. Wszystkie punkty naro ne powinny zostaæ okreœlone w uk³adzie wspó³rzêdnych 1, otwory i gwinty natomiast w uk³adzie wspó³rzêdnych 2. P3 P4 P2 P9 P11 P14 P5 P8 Y1 P7 P10 Y2 X2 P12 P13 0 P1 X1 P6 0 10 mm Tabela wspó rz dnych (wymiar w mm) Punkt zerowy Pos. X Y uk adu wspó rz dnych Nr. otwór, gwint 44

Podstawy - Æwiczenia Minos Zadanie 48 Proszê sporz¹dziæ rysunek wed³ug tabeli wspó³rzêdnych. Wszystkie punkty naro ne przedstawiono w uk³adzie wspó³rzêdnych 1, rozmieszczenie otworów i gwintów podano w uk³adzie wspó³rzêdnych 2. Y2 Y1 X2 0 X1 0 10 mm Punkt zerowy uk adu wspó rz dnych Tabela wspó rz dnych (wymiar w mm) Pos. Nr. 1 P1 1 P2 1 P3 1 P4 1 P5 2 P6 X Y 0 0 0 30 40 60 80 30 80 0-30 0 otwór, gwint M12 2 P7-20 20 6 2 P8 0 30 10 2 P9 20 20 M8 2 P10 25 0 6 45

Minos Podstawy - Æwiczenia 46

Mechatronika Modu 2 (Cz 1): Szkolenie mi dzykulturowe wiczenia (Koncepcja) Christian Stöhr Poradnictwo dla przedsi biorstw Christian Stöhr, Niemcy Projekt UE Nr 2005-146319 MINOS, Realizacja od 2005 do 2007 Europejski Projekt transferu innowacji dla dodatkowej kwalifikacji Mechatronika dla specjalistów w zglobalizowanej produkcji przemys owej. Ten projekt zosta zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlaj jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialno ci za umieszczon w nich zawarto www.minos-mechatronic.eu

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 1. Test Œwiadomoœci Kulturowej. Czêœæ A Odpowiedz szybko na poni sze pytania, najlepiej jak potrafisz. 1. Wartoœci s¹ widzialnymi elementami kultur. Prawda Fa³sz 2. Zastosowanie pisemnych umów przy biznesowych transakcjach jest bardziej charakterystyczne dla USA ni dla Chin. Prawda Fa³sz 3. Komunikacja ustna stanowi oko³o 20% ca³kowitej komunikacji. Prawda Fa³sz 4. Które z poni szych cech s¹ najczêœciej kojarzone z amerykanami (przez nie amerykañskich obserwatorów)? A. Uczciwy B. Przyjacielski C. Energiczny D. Prosty 5. Ile procent Wenezuelczyków deklaruje, e nie sk³ama³oby pod przysiêg¹ o znajomym, który przekroczy³ dozwolon¹ prêdkoœæ i spowodowa³ ma³y wypadek. A. 73% B. 55% C. 34% D. 17% 6. Muzu³manie mog¹ byæ tak e nazywani Mahometami. Prawda Fa³sz 7. Japoñczycy przesy³aj¹ pieni¹dze przyjacio³om w a³obie eby z³o yæ kondolencje. Prawda Fa³sz 8. Turczynki nazywaj¹ starsze przyjació³ki abla (siostra). Prawda Fa³sz 3

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia 9. Inicjatywa wynagradzania podw³adnych jest bardziej charakterystyczna dla Polski ni dla Austrii. Prawda Fa³sz 10. W amerykañskich restauracjach, nale y czekaæ w wejœciu a kelner wska e stolik. Prawda Fa³sz 11. W Japonii ka dy dyrektor otrzymuje swoje w³asne biuro. Prawda Fa³sz 12. W Arabii Saudyjskiej nie je siê lew¹ rêk¹. Prawda Fa³sz 13. W Rosji, wódka zamawiana jest w gramach. Prawda Fa³sz 14. Jeœli masz spotkanie biznesowe w Ameryce Po³udniowej, powinieneœ przyjœæ na czas. Prawda Fa³sz 4

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 2. Test Œwiadomoœci Kulturowej. Czêœæ B. W pierwszej czêœci testu œwiadomoœci kulturowej, odpowiedzia³eœ na kilka pytañ ukierunkowanych na ró nice w kulturze. Teraz pomyœl o innych ró nicach kulturowych, które znasz i opracuj Twój w³asny test œwiadomoœci kulturowej w grupie. Wymieñ go z inn¹ grup¹ i rozwi¹ ich test. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10................ 5

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Æwiczenie 3. Model góry lodowej. Kultura jest czêsto odnoszona do terminu góry lodowej, wskazuj¹c na to, e nie wszystkie wskaÿniki kultury personalnej s¹ oczywiste. Rzeczy wizualne to czêœæ góry lodowej, któr¹ mo na zobaczyæ czubek. Inne rzeczy, które nie s¹ tak oczywiste lub s¹ ukryte, mo emy znaleÿæ w czêœci góry lodowej, która jest po wod¹. Te niewidoczne rzeczy s¹ czêsto podstaw¹ dla tych elementów p³ywaj¹cych po powierzchni. Poni ej znajdziesz listê aspektów kulturalnych, niektóre z nich mo esz znaleÿæ nad powierzchni¹, a niektóre pod powierzchni¹. Ustal, które s¹ które. Nad Pod powierzchni¹ powierzchni¹ - Znaczenie czasu - Muzyka - Pojêcie piêkna - Literatura - Natura przyjaÿni - Pojêcie w³asnej osoby - Zwyczaje jedzeniowe - Rytua³y religijne - Wyraz twarzy - Rozumienie œwiata natury - Pojêcie przywództwa - Pojêcie skromnoœci - Etyka pracy - Styl ubrania - Zwyczaje urlopowe - Wyrabianie przekonañ u dzieci - Ogólne spojrzenie na œwiat - Wartoœci - Malowanie cia³a - Pojêcie sprawiedliwoœci - Gesty - ywnoœæ - Wiara religijna - Pojêcie prywatnej przestrzeni - Regu³y etykiety spo³ecznej - Styl negocjacji - Zdolnoœæ przystosowania siê do zmian - Przywi¹zywanie wagi do stosunków 6

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 4. Europejskie stereotypy. Poni ej przedstawiono kilka stwierdzeñ. Twoim zadaniem jest dokoñczenie zdania nacjami europejskimi, które najlepiej pasuj¹ do kontekstu. U yj tych samych narodowoœci w obydwu paragrafach. Raj jest tam gdzie: Policjantami s¹. Kucharzami s¹. Mechanikami s¹. Kochankami s¹. A wszystko zorganizowane jest przez. Piek³o jest tam gdzie: Policjantami s¹. Kucharzami s¹. Mechanikami s¹. Kochankami s¹. A wszystko zorganizowane jest przez. 7

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Æwiczenie 5. Kwestionariusz wymiarów kultury Hofstede Pomyœl o idealnej pracy, nie zwa aj¹c na aktualn¹, jeœli tak¹ masz. W wybieraniu idealnej pracy, jak wa ne by³oby dla Ciebie ( zaznacz kó³kiem jedn¹ odpowiedÿ w ka dej poziomej linii ): 1 = sprawa najwy szej wagi 2 = bardzo wa ne 3 = umiarkowanie wa ne 4 = ma³o wa ne 5 = bardzo ma³o wa ne lub niewa ne 1. Mieæ wystarczaj¹co czasu dla siebie lub rodziny 1 2 3 4 5 2. Dobre warunki fizyczne w pracy ( dobra wentylacja i oœwietlenie, odpowiednia przestrzeñ do pracy, etc. ) 1 2 3 4 5 3. Dobre relacje z twoim bezpoœrednim prze³o onym 1 2 3 4 5 4. Ubezpieczenie zapewnione przez firmê 1 2 3 4 5 5. Pracowaæ z ludÿmi, którzy dobrze wspó³pracuj¹ z innymi 1 2 3 4 5 6. Twój bezpoœredni prze³o ony konsultuje z Tob¹ decyzje 1 2 3 4 5 7. Mo liwoœæ awansowania do zadañ o wy szym stopniu trudnoœci 1 2 3 4 5 8. Elementy zró nicowania i wyzwañ w pracy 1 2 3 4 5 Jeœli chodzi o Twoje ycie prywatne, jak wa ne jest dla Ciebie?: ( zaznacz kó³kiem jedn¹ odpowiedÿ w ka dej poziomej linii ): 9. Osobista sta³oœæ i ustabilizowanie. 1 2 3 4 5 10. Oszczêdnoœæ 1 2 3 4 5 11. Odpornoœæ ( wytrwa³oœæ ) 1 2 3 4 5 12. Poszanowanie tradycji 1 2 3 4 5 8

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos 13. Jak czêsto czujesz siê zdenerwowany przez napiêcia w pracy? 1. nigdy 2. rzadko 3. czasami 4. zwykle 5. zawsze 14. Z jak¹ czêstotliwoœci¹, z Twojego doœwiadczenia, wystêpuj¹ obawy podw³adnych, aby wyraziæ ró nicê zdañ ze swoim prze³o onym. 1. bardzo rzadko 2. rzadko 3. czasami 4. czêsto 5. bardzo czêsto W jakim stopniu zgadzasz siê z ka dym z poni szych stwierdzeñ? ( zaznacz kó³kiem jedn¹ odpowiedÿ w ka dej poziomej linii ): 1 = ca³kowita zgoda 2 = zgoda 3 = niezdecydowanie 4 = niezgoda 5 = ca³kowita niezgoda 15. Wiêkszoœci ludzi mo na zaufaæ 1 2 3 4 5 16. Ktoœ mo e byæ dobrym menad erem bez dawania dok³adnych odpowiedzi w przypadku kiedy podw³adni poddaj¹ w w¹tpliwoœæ jego pracê. 1 2 3 4 5 17. Struktura organizacji, w której pewni podw³adni maj¹ dwóch szefów powinna byæ zmieniona za ka d¹ cenê. 1 2 3 4 5 18. Rywalizacja pracowników przewa nie robi wiêcej szkód ni po ytku. 1 2 3 4 5 19. Zasady firmy lub organizacji nie powinny byæ ³amane nawet jeœli pracownik myœli, e robi to w dobrym interesie firmy. 1 2 3 4 5 20. Jeœli ludziom nie wychodzi w yciu jest to zwykle ich w³asna wina. 1 2 3 4 5 9

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Æwiczenie 6. Indywidualistyczne i kolektywistyczne wartoœci i zachowania. Poni ej znajdziesz ró ne stwierdzenia odnosz¹ce siê do wartoœci i zachowañ. Dla ka dego, wyraÿ opiniê czy zdanie przedstawia bardziej indywidualistyczn¹ (IND) lub kolektywistyczn¹ (KOL) wartoœæ lub zachowanie. Dodatkowo, przy ka dym stwierdzeniu, zaznacz czy zgadzasz (TAK) siê z opini¹ czy te nie (NIE). IND KOL TAK NIE 1. Samotny wojownik zas³uguje na nasz podziw. 2. Indywidualista wkrótce odkryje nowe drogi. 3. W ka dej grupie powinien byæ lider, który bierze odpowiedzialnoœæ i podejmuje decyzje nawet, jeœli to co zadecyduje jest sprzeczne z wol¹ cz³onków grupy. 4. Najbardziej interesuj¹cy obiekt badañ le y w ludzkiej istocie. 5. Powinna byæ równoœæ dla wszystkich, jako e wszyscy jesteœmy istotami ludzkimi. 6. Wzorowi cz³onkowie grupy, powinni byæ zdolni do dzielenia siê swoj¹ ró nic¹ zdania wynikaj¹c¹ z ich osobistej opinii, bez wszczynania k³ótni, eby zachowaæ porz¹dek w grupie. 7. Ksi¹ ki samopomocy s¹ popularne. 8. Przysz³oœæ zale na jest od tego, co robi dana osoba, bardziej ni od tego, co czuje lub myœli. 9. Kontrakty s¹ czêsto zawierane w biznesie. 10. Istnieje potrzeba indywidualnej autonomii. 11. Ludzie odbieraj¹c telefon podaj¹ nazwê organizacji. 12. Konflikty wyjaœniaj¹ nieporozumienia. 13. Raj i ziemia to tylko produkty ludzkiej wyobraÿni. 14. Pij, jedz i b¹dÿ weso³y, jutro bêdziemy martwi. 15. Nastolatek, powinien byæ w stanie podejmowaæ wiêkszoœæ decyzji za siebie samego. 16. Zadowalaj¹ce ycie wymaga u ycia miêœni i ducha ryzyka. 17. Ludzie czêsto zmieniaj¹ pracê. 18. Ludzie urz¹dzaj¹ koktajlowe imprezy. 10

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos IND KOL TAK NIE 19. Ludzie powinni byæ utytu³owani eby mieæ wystarczaj¹co czasu dla siebie. 20. Rywalizacja miêdzy grupami jest silna. 21. PrzyjaŸñ i biznes nie id¹ dobrze w parze. 22. Przyznawane s¹ nagrody pracownika roku. 23. Ludzie jedz¹ zwyk³e obiady. 24. Brak czasu jest lepiej wykorzystany ni myœlenie o znaczeniu ycia. 25. W jêzyku okreœla siê jednym s³owem brata mamy a drugim brata ojca. 26. W ka dej grupie musi byæ dynamika, w przeciwnym razie to bêdzie grupa niewystarczaj¹co efektywna. 27. Trzeba podejmowaæ decyzje samemu. 28. Ludzie trzymaj¹ siê tradycji. 29. Jeœli kobieta chce wyjœæ za m¹, powinna nade wszystko upewniæ siê czy jej przysz³y m¹ nie jest pozbawiony ambicji. 30. W ma³ej grupie wszyscy powinni mieæ takie same prawa. 31. Poœwiêcenie siê dla przyjaciela jest godne podziwu. 32. Istnieje potrzeba przynale noœci. 33. Ma³ eñstwa s¹ ustawiane. 34. Wyró nianie siê jest w porz¹dku. 35. Jesteœmy na tej Ziemi eby kochaæ. 36. Decyzje powinny byæ podejmowane za powszechn¹ zgod¹. 37. Powinno siê wierzyæ w nadprzyrodzone si³y. 38. Przesz³oœæ jest martwa. Powinniœmy raczej zaj¹æ siê przysz³oœci¹. 39. Ludzie awansuj¹ na podstawie produkcji i wyników. 40. Nie powinno siê wyra aæ swoich opinii prosto w twarz, nie wa ne, co ten ktoœ zrobi³. 11

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Æwiczenie 7. Zachowanie dystansu w³adzy. Czêœæ A IND KOL TAK NIE Poni ej znajdziesz ró ne stwierdzenia odnosz¹ce siê do wartoœci i zachowañ. Dla ka dego, zaznacz czy uwa asz, e stwierdzenie jest bardziej typowe dla kraju z mniejszym dystansem (LPD) lub dla kraju z wiêkszym dystansem w³adzy (HPD). Dodatkowo, przy ka dym stwierdzeniu, zaznacz czy zgadzasz (TAK) siê z opini¹ czy te nie (NIE). 1. Ludzie s¹ mniej chêtni do zadawania pytañ szefowi. 2. Elitarnoœæ jest norm¹. 3. Uczniowie zadaj¹ pytania nauczycielom. 4. Wolnoœæ myœli jest popierana. 5. Ludzie, którzy maj¹ w³adzê, maj¹ specjalne przywileje. 6. Droga s³u bowa jest g³ównie dla wygody. 7. Du e ró nice pomiêdzy menad erami i podw³adnymi s¹ normalne i akceptowane. 8. Pracownicy wol¹ dok³adne instrukcje od prze³o onych. 9. Wzajemne oddzia³ywanie pomiêdzy szefem i podw³adnym jest bardziej nie formalne. 10. Podw³adni i szefowie s¹ zupe³nie niezale ni. 11. Szefowie s¹ zale ni, podw³adni s¹ niezale ni. 12. Wolnoœæ myœli mo e przynieœæ Ci k³opoty. 13. Prawid³owo jest, zadawaæ pytania szefowi. 14. Mniejsza ruchliwoœæ spo³eczna jest norm¹. 15. Droga s³u bowa jest œwiêta. 16. Hierarchia jest jasno ustalona. 17. Styl zarz¹dzania jest autorytarny i paternalistyczny. 18. Styl zarz¹dzania jest konsultacyjny i demokratyczny. 19. Interakcja pomiêdzy szefem a podw³adnym jest formalna. 12

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 8. Zachowanie dystansu w³adzy. Czêœæ B Poni ej znajduj¹ siê cztery krótkie dialogi pomiêdzy angielskim mechatronikiem, który zosta³ wys³any do Polski, a polskim pracownikiem. Ka dy dialog jest przyk³adem mo liwych nieporozumieñ na tle kulturowym, kiedy pojêcie w³adzy jest rozumiane w ró ny sposób. Przeczytaj ka dy dialog i zanotuj ró nicê w interpretacji, któr¹ zauwa ysz. Dialog 1: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: Pracownik: Co zadecydowa³ dyrektor? Powiedzia³, e powinniœmy teraz uruchomiæ nasz plan. Ale nie jest gotowy. Wiem, ale musi mieæ swoje racje. Nie s¹dzê eby to przemyœla³. Mo e nie, ale on jest szefem. Dialog 2: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: W koñcu wymyœli³em jak rozwi¹zaæ nasze problemy magazynowania. Jak? Moglibyœmy opró niæ ten hangar przy placu parkingowym. Jest pe³ny rdzewiej¹cych czêœci, które nie s¹ ju dobre. To œwietny pomys³. Co powiedzia³ Pan Plonc? Szef? Jeszcze mu nie powiedzia³em. Chcê mu zrobiæ niespodziankê. 13

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Dialog 3: Pracownik: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: Gdzie Pan chce zjeœæ lunch? Co powiesz na Z³ot¹ y eczkê? W porz¹dku. Zaproszê lokalnego reprezentanta, w³aœnie bêdzie z wizyt¹. Pan Sadlowski? On nie bêdzie chcia³ z nami zjeœæ. Bêdzie jad³ z kierownikami. Mo e bêdzie chcia³ zjeœæ ze zwyk³ymi ludÿmi. Dialog 4: Pracownik: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: Pracownik: Mechatronik: Rozmawia³eœ z kierownikiem dzia³u? Z panem Pacholewskim? Myœla³em o tym, ale on jest beznadziejny. Wiem. On dosta³ tê pracê po znajomoœci. Idê prosto do wiceprezesa. To jest ktoœ, kto osi¹ga sukcesy. Mo e to bêdzie nauczk¹ dla Pana Pacholewskiego. Co masz na myœli? Jeœli nie wykonujesz dobrze swojej pracy, ludzie zaczn¹ Ciê pomijaæ. 14

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 9. Unikanie niepewnoœci. HUA LUA TAK NIE Dla ka dego stwierdzenia, zaznacz czy uwa asz to jako opis dla wysokiego (HUA) czy niskiego (LUA) poziomu unikania niepewnoœci. Dodatkowo, przy ka dym stwierdzeniu, zaznacz czy zgadzasz siê z opini¹ (TAK) czy te nie (NIE). 1. Punktualnoœæ ma wysok¹ wartoœæ. 2. Ludzie powinni kontrolowaæ swoje emocje. 3. Ró nice s¹ niebezpieczne. 4. Ludzie czêœciej zmieniaj¹ pracê. 5. Ludzie oczekuj¹ wiêcej uprzejmoœci we wspó³dzia³aniu. 6. Ludzie chêtniej akceptuj¹ ró nice w pogl¹dach. 7. Kuj elazo póki gor¹ce. 8. Ludzie powinni uwolniæ swoje emocje. 9. Droga s³u bowa nigdy nie powinna byæ omijana. 10. Konflikt w organizacji jest naturalny i nie ma siê czego obawiaæ. 11. Ludzie mniej wierz¹ w zdrowy rozs¹dek. 12. Konflikt w organizacji powinien zostaæ wyeliminowany. 13. Ró nice s¹ interesuj¹ce. 14. Ludzie nie czêsto zmieniaj¹ pracê. 15. Ogólny sens potrzeby dominacji. 16. Ogólny sens powodzenia dominacji. 17. Ludzie chêtnie akceptuj¹ w³adzê; w³adza jest wygodna. 18. Ludzie niechêtnie akceptuj¹ w³adzê, w³adza ogranicza. 19. Zasady nie powinny byæ ³amane. 20. Dla pragmatycznych powodów zasady mog¹ byæ z³amane, jeœli ma to sens. 21. Ryzyko powinno byæ wyeliminowane. 22. Ryzyko stwarza mo liwoœci. 15

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Æwiczenie 10. Mêskoœæ/ kobiecoœæ. MAS FEMAGR DIS Dla ka dego stwierdzenia, wyraÿ opiniê czy zdanie rozwa a wartoœci bardziej mêskie (MAS) czy kobiece (FEM). Zaznacz przy ka dym stwierdzeniu, czy zgadzasz siê z opini¹ (TAK) czy te nie (NIE). 1. Dbanie o innych jest wa ne. 2. Wszyscy s¹ równi. 3. Konflikt jest najlepiej rozwi¹zany poprzez walkê. 4. Powinno siê d¹ yæ do bycia najlepszym. 5. Ka dy powinien byæ skromny. 6. Wszystko krêci siê wokó³ pieniêdzy. 7. Wiêcej ni 40 godzin pracy na tydzieñ jest powszechne. 8. Ma³e i wolne jest piêkne. 9. Silne wsparcie dla ruchów eñskich. 10. Najlepsi pracownicy s¹ traktowani jako norma. 11. Mo na siê wybiæ poprzez wyzwania. 12. Kobiety pasuj¹ do kuchni. 13. Zwi¹zek ma du ¹ wartoœæ. 14. Menad erowie s¹ zdecydowani i asertywni. 15. Trzeba chroniæ œrodowisko. 16. Nauczyciele traktuj¹ œrednich uczniów jako normê. 17. Tylko najsilniejsi przetrwaj¹. 18. Dominuj¹ca religia propaguje nierównoœæ. 19. Du e i szybkie jest piêkne. 20. Pomoc potrzebuj¹cym. 21. Konflikt powinien byæ za egnany poprzez negocjacje i kompromis. 22. Pora ka jest klêsk¹. 16

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 11. Wymiary kultury. Ka dy z piêciu wymiarów kulturowych Hofsteda mo e byæ widziany jako reprezentuj¹cy kontinuum. Dla ka dego wymiaru kulturowego, pomyœl gdzie umieœci³byœ siebie w tym kontinuum i zaznacz to X-em. Zrób to samo dla poni szych osób lub instytucji. X siebie O twojego dziadka ( dla kobiety), babciê (dla mê czyzny) I twoja organizacja W twój kraj V inny kraj (wyszczególnij) T imigrant w Twoim kraju (wyszczególnij) Z osoba, która siedzi obok Ciebie. Indywidualizm....Kolektywizm Niski poziom unikania wysoki poziom unikania niepewnoœci...niepewnoœci Du y dystans Ma³y dystans w³adzy...w³adzy Mêskoœæ...Kobiecoœæ 17

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Æwiczenie 12. Monochroniczna i polichroniczna koncepcja czasu. Pojêcie czasu jest ró ne dla ró nych ludzi i kultur. Widziany jako kontinuum, jeden biegun czasu jest monochroniczny a drugi polichroniczny. Po przeczytaniu podwójnego stwierdzenia, zaznacz które jest bli ej monochronicznej (MON) a które polichronicznej koncepcji czasu (POL). Nastêpnie zaznacz literê przy stwierdzeniu (z pary) najlepiej opisuj¹ce dzia³anie które byœ podj¹³ (ACT), lub jakie dzia³anie uwa asz za stosowne dla poszczególnego tematu. MON POL ACT 1a. Ludzie zawsze powinni jednoczeœnie stan¹æ w kolejce eby mogli byæ przyjêci w stosownym do tego czasie. 1b. Nie ma potrzeby stania w kolejce, skoro ludzie bêd¹ i tak czekaæ a przyjêcie ich bêdzie mo liwe. 2a. Przerw zwykle nie mo na unikn¹æ i czêsto s¹ one pomocne. 2b. Powinno siê unikaæ przerw, kiedy tylko jest to mo liwe. 3a. Bardziej wydajne jest robienie jednej rzeczy w tym samym czasie. 3b. Mogê wiele zyskaæ, jeœli pracujê nad dwiema lub trzema rzeczami równoczeœnie. 4a. Wa niejsze jest dojœcie do porozumienia, nawet jeœli zajmuje to wiêcej czasu. 4b. Wa niejsze jest trzymanie siê harmonogramu. 5a. Niespodziewane sytuacje s¹ trudne do zaadoptowania i powinno siê ich unikaæ tam gdzie jest to mo liwe. 5b. Niespodziewane sytuacje ci¹gle siê pojawiaj¹. Takie jest ycie. 6a. Nie powinieneœ k³aniaæ siê nowemu goœciowi, kiedy ci¹gle masz spotkania z inn¹ osob¹. 6b. By³oby niegrzecznym ignorowaæ goœcia, który przyszed³. 7a. Nie powinieneœ traktowaæ zbyt serio koñcowego terminu. Wszystko mo e siê zdarzyæ. Czym jest termin koñcowy miêdzy przyjació³mi? 7b. Terminy koñcowe s¹ jak obietnice. Wiele innych rzeczy zale y od nich, tak wiêc nie powinny byæ traktowane beztrosko. 8a. Wa ne jest, aby na spotkaniu nie rozpraszaæ siê, gdy pojawi siê coœ niespodziewanego. Powinieneœ trzymaæ siê planu obrad. 8b. Zak³ócenia s¹ nieuniknione. Plan to tylko kawa³ek papieru. 9a. Zmierzam do bycia zorientowanym na ludzi. 9b. Zmierzam do bycia zorientowanym na zadania i lubiê doprowadzaæ je do koñca. 10a. Prywatne rozmowy s¹ czêœci¹ pracy. 10b. Prywatne rozmowy powinny byæ zachowane na czas po pracy lub lunch. 18

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 13. Radzenie sobie z ró nymi koncepcjami czasu. Poni ej znajdziesz opis szeœciu codziennych frustracji monochronicznych. Ludzie czêsto doœwiadczaj¹ tego podczas pracy w kulturze polichronicznej. Pomyœl, co byœ zrobi³ gdybyœ stan¹³ twarz¹ w twarz z tymi sytuacjami, opisz to pod ka dym punktem. 1. Ludzie nie ustawiaj¹ siê w kolejce w sytuacji, w jakiej zwyk³eœ to robiæ. Zamiast tego, jest grupa ludzi, w której jeden naciska na drugiego. Ka dy chce byæ przyjêty w tym samym czasie. Jest to dla Ciebie frustruj¹ce i uwa asz to za nieudolne. 2. Podczas spotkania ludzie nie trzymaj¹ siê planu obrad. 3. W spotkaniach w cztery oczy, ludzie dzwoni¹ do innych a ci pojawiaj¹ siê powoduj¹c, e twoje spotkanie przed³u a siê znacznie ponad planowany czas. Rezultat jest taki, e nigdy nie wykonasz tyle pracy w danym dniu ile byœ chcia³. 19

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia 4. Ludzie nigdy nie s¹ punktualni. Czêsto tracisz godzinê lub wiêcej czekaj¹c na kogoœ, mimo e byliœcie umówieni. 5. Ludzie nie respektuj¹ koñcowych terminów. Mówi¹ Ci, e bêd¹ mieli gotowe jakieœ urz¹dzenie na ustalony dzieñ lub to zadanie bêdzie gotowe w ustalonym czasie, lecz kiedy siê pojawiasz, te rzeczy nie s¹ jeszcze zrobione. To jest szczególnie frustruj¹ce, poniewa czasem nie mo esz wykonaæ zadania B dopóki ktoœ nie zrobi zadania A, które obiecano, e bêdzie zrobione w ustalonym czasie. 6. Ludzie niepokoj¹ siê o Ciebie, bo czasem jesteœ zbyt zajêty eby siê z nimi spotkaæ. Uwa aj¹, e jest to nieuprzejme, poniewa zawsze powinieneœ mieæ czas eby spotkaæ siê z twoimi bliskimi znajomymi. W koñcu, podkreœlaj¹, zawsze maj¹ czas dla Ciebie. 20

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 14. Status Kolejne sytuacje pojawi³y siê osobno z powodu kulturalnych ró nic dotycz¹cych status; w miejscu pod ka dym opisem, napisz, co byœ zrobi³ w konkretnej sytuacji. 1. Jesteœ szwedzkim mechatronikiem wys³anym do innego kraju eby uczyæ tam praktykantów mechatroniki. Kiedy wchodzisz do sali, wszyscy Twoi praktykanci automatycznie wstaj¹ i czekaj¹ na sygna³ od Ciebie aby usiedli. Jesteœ zak³opotany tym innym zachowaniem i mówisz im, e nie musz¹ wstawaæ, kiedy wchodzisz do sali. Po dwóch tygodniach, kierownik prosi Ciê na rozmowê. Informuje Ciê, e rodzimi nauczyciele dowiedzieli siê o tym, e Twoi praktykanci nie wstaj¹, kiedy wchodzisz do sali. Nauczyciele s¹ tym zaniepokojeni, poniewa uwa aj¹ takie zachowanie jako brak respektu, boj¹ siê, e mo e to siê przenieœæ tak e do ich sal. Martwi¹ siê ponadto, e mo e celowo próbujesz zatrzeæ ró nicê miêdzy nauczycielami i praktykantami. Jeœli praktykanci uplasuj¹ siê na tym samym poziome, co nauczyciele, rezultatem bêdzie chaos. Co powinieneœ zrobiæ w sprawie stanowiska nauczycieli? 2. Jesteœ Niemk¹, ekspertem technicznym w zagranicznym biurze in ynierskim. Delegacja z biura ministra przyje d a w nastêpnym tygodniu, aby przedyskutowaæ wa ne zmiany w taktyce. Jesteœ osob¹, która mo e wnieœæ istotny wk³ad do tej dyskusji, ale nie jesteœ zaproszona na zebranie. Zamiast tego, twój szef da³ Ci zajêcie na parê dni i poprosi³ Ciê o napisanie raportu dla niego, zawieraj¹cego wszystkie wa ne punkty, które powinien przedstawiæ. W koñcu, zapyta³aœ siê go, dlaczego po prostu nie zabierze Ciebie na zebranie i nie pozwoli rozmawiaæ bezpoœrednio z delegacj¹. Odpowiada, e jesteœ za m³oda by traktowano Ciê powa nie, a poza tym jesteœ kobiet¹. Twoje argumenty s¹ zbyt wa ne, mówi, i nie chce, aby ich nie wziêto pod uwagê tylko z tego powodu, e to Ty je przedstawisz. Jak siê czujesz, i jaka jest Twoja reakcja? 21

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia 3. Jesteœ Brytyjczykiem i poproszono Ciê o zajêcie stanowiska w sporze kadrowym. Parê tygodni temu pojawi³ siê wolny etat w departamencie zagranicznej firmy, w której pracujesz. Dwaj kandydaci na to stanowisko, oboje po studiach to: starszy cz³owiek (Pan Safi), który pracuje w tej firmie 15 lat i m³odszy cz³owiek z bardziej aktualnymi technicznymi referencjami, wy sze wykszta³cenie i dwa lata doœwiadczenia w tym departamencie. Z technicznego punktu widzenia, m³odszy cz³owiek by³ o wiele silniejszym kandydatem, tak e bardziej dynamicznym in ynierem, i rzeczywiœcie zosta³ wybrany na to stanowisko przez brytyjskiego emigranta, który kieruje departamentem. Pan Safi i wielu jego (i Twoich) kolegów byli oszo³omieni decyzj¹, widz¹c to jako nieuhonorowanie lat doœwiadczenia i poœwiêcenia dla tej firmy. Pan Safi jest bardzo za enowany faktem pominiêcia go i nie pojawia siê w firmie od og³oszenia wyników. Teraz jego koledzy puœcili w obieg petycjê do kieruj¹cego departamentem, aby ponownie rozpatrzy³ swoj¹ decyzjê i zatrudni³ go na stanowisku, na które zas³uguje. Poprosili Ciê o podpisanie siê pod petycj¹, podpisan¹ ju przez nich wszystkich, a tak e o wziêcie czynnego udzia³u w tej kampanii. W rzeczywistoœci czujesz, e dokonano w³aœciwego wyboru i jesteœ niechêtny to poprzeæ, ale jesteœ pod narastaj¹c¹ presj¹, aby uczyniæ coœ w dobrej sprawie. Co robisz? 4. Jesteœ amerykañskim mechatronikiem pracuj¹cym dla zagranicznej firmy. Ka dego ranka samochód z robotnikami zatrzymuje siê przed Twoim domem i wiezie Ciê do pracy. Twój prze³o ony, in ynier i drugi specjalista, zawsze siadaj¹ z przodu w kabinie, ale Ty lubisz siedzieæ z ty³u i artowaæ z robotnikami. Po paru dniach, Twój szef mówi Ci, e Twoim nieformalnym zachowaniem wprowadzasz zamieszanie wœród robotników i ostrzega Ciê, e wkrótce stracisz ich szacunek jeœli nie zaczniesz zachowywaæ siê jak profesjonalista. Jak odpowiadasz? 22

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenia 15. Style komunikacji Przeczytaj zdania i zaznacz, które s¹ bardziej typowe dla bezpoœredniej komunikacji / niski kontekst a które prezentuj¹ poœredni¹ komunikacjê/ wysoki kontekst. Bezpoœr. Poœrednia 1. Dobra komunikacja dzia³a tak jak rozumienie siê bliÿniaków. 2. Ludzie niechêtnie mówi¹ Nie. 3. Trzeba czytaæ miêdzy wierszami. 4. Czêsto u ywa siê poœredników lub osób trzecich. 5. Niedomówienia pojawiaj¹ siê czêsto. 6. Najlepiej jest to powiedzieæ tak jak jest. 7. S³usznym jest nie zgodziæ siê ze swoim szefem na zebraniu. 8. Tak znaczy tak. 9. Tak znaczy s³yszê Ciê. 10. Dobra komunikacja jest jak ta miêdzy dwoma przypadkowymi znajomymi. 11. Nie jest wa nym czytanie miêdzy wierszami. 12. Ludzie anga uj¹ siê w drobne pogawêdki przed przejœciem do spraw biznesowych. 13. Biznes pierwszy, potem pogawêdki. 14. Letnia herbata znaczy, e nic nie jest jak nale y. 15. Letnia herbata znaczy, e herbata wystyg³a. 16. Ludzie powinni byæ nowoczeœni na spotkaniu. 17. Ludzie ju s¹ nowoczeœni. 18. Pozycja/status pos³añca jest tak wa ny jak wiadomoœæ. 19. Wiadomoœæ siê liczy, a nie, kto jest pos³añcem. 20. Ludzie mówi¹ to, co myœl¹, e chcesz us³yszeæ. 23

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Æwiczenie 16. Poœrednia komunikacja. Czêœæ A Poni ej znajdziesz osiem bezpoœrednich stwierdzeñ. Jednak te stwierdzenia mog³yby byæ potrzebne w niektórych sytuacjach, mówimy o zebraniu, gdzie wa ne jest danie ludziom mo liwoœci zachowania twarzy. Przeredaguj je, aby by³y mniej bezpoœrednie. 1. Nie s¹dzê eby to by³ taki dobry pomys³. 2. Nie o to tutaj chodzi. 3. Myœlê, e powinniœmy... 4. Co Pan s¹dzi, Panie Lopez? (Wywo³uj¹c ludzi wprawia siê ich czasem w zak³opotanie. Jak mo na dowiedzieæ siê, co myœli Pan Lopez bez pytania go bezpoœrednio?) 5. Te rysunki s¹ niedok³adne. 6. Robisz to Ÿle. 7. Nie zgadzam siê. 24

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Æwiczenie 17. Poœrednia komunikacja. Czêœæ B. Poni ej znajdziesz szereg poœrednich stwierdzeñ. Rozszyfruj je i wyjaœnij w bezpoœrednim jêzyku, co mówca prawdopodobnie ma na myœli. 1. To bardzo interesuj¹cy punkt widzenia 2. Ta propozycja zas³uguje na rozpatrzenie w przysz³oœci. 3. Nie wiele wiem na ten temat, ale... 4. Rozumiemy bardzo dobrze twoj¹ propozycjê. 5. Zrobimy wszystko, co w naszej mocy. 6. S³ysza³em co innego o projekcie. 7. Mo emy przejœæ do nastêpnego tematu? 25

Minos Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Zachowania Spo³eczne, Trening Miêdzykulturowy Zeszyt æwiczeñ Christian Stöhr Zeszyt æwiczeñ do seminarium Modu³ 2 Organizacja i Zarz¹dzanie Projektami, Zachowania Spo³eczne i Miêdzykulturowa Kompetencja (M2 SI) Sfinansowane przez Program Komisji Europejskiej Leonardo 26

Zachowanie spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe - Æwiczenia Minos Podziêkowania Zachowania Spo³eczne, Szkolenie Miêdzykulturowe jest samodzielnym modu³em pakietu szkoleniowego Mechatronics, stworzonego w ramach projektu MINOS oraz sfinansowanym przez Program Leonardo Komisji Europejskiej Wielu ludzi przyczyni³o siê do powstania tej pracy. Autor pragnie podziêkowaæ nastêpuj¹cym osobom, które wspiera³y, ulepsza³y i recenzowa³y materia³: Andre Henschke, Geert Hofstede, Marcus Carson, Tom Burns, Ulrike Gampig,Viola Krynksi. Chcia³bym równie podziêkowaæ firmom, które pozwoli³y mi sprawdziæ oraz ulepszyæ materia³ za pomoc¹ doœwiadczeñ praktycznych, Peace Corps za ich wczeœniejsz¹ intensywn¹ pracê na polu miêdzykulturowym, a tak e Komisji Europejskiej za wk³ad finansowy, 27

Mechatronika Modu 2 (Cz 2): Organizacja i zarz dzanie projektami wiczenia (Koncepcja) Andre Henschke Firma konsultingowa Henschke, Drezno, Niemcy Projekt UE Nr 2005-146319 MINOS, Realizacja od 2005 do 2007 Europejski Projekt transferu innowacji dla dodatkowej kwalifikacji Mechatronika dla specjalistów w zglobalizowanej produkcji przemys owej. Ten projekt zosta zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlaj jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialno ci za umieszczon w nich zawarto www.minos-mechatronic.eu

Organizacja i zarz dzanie projektami wiczenia Minos wiczenia do modu u organizacja i zarz dzanie projektem 1.1 1.3 Prace projektowe w przesz o ci: Nast pne wiczenia pog biaj wiedz i kontekst podr cznika modu u MINOS Zarz dzanie projektem i organizacja, modu 2. Rozwi zania wicze znajduj si we wskazówkach dla nauczyciela w Instrukcji. Prosz uwzgl dni to, e dla wielu zada nie istnieje jedno jednoznaczne rozwi zanie, jako e zarz dzanie i rozwi zywanie z o onych zada nie zna tylko jednego prawdziwego rozwi zania. Odwa ne przedsi wzi cia kreatywnych umys ów, takie jak budowanie antycznych wi ty, odkrywanie nieznanych kontynentów, opracowywanie prze omowych metod i technologii, w pewnym momencie przynosi y rezultaty, nawet je li dysponowa y ograniczonymi rodkami. Je li w zeszycie wicze jest zbyt ma o miejsca dla odpowiedzi na pytania, u yj osobnej swojej kartki. yczmy Ci powodzenia przy wype nianiu zeszytu wicze. Uwaga! Wype nienie zeszytu wicze wymaga wnikliwego przestudiowanie skryptu i przyswojenia wiedzy z ca ej zawarto ci tematu. Zadanie 1: Podaj 10 przyk adów wa nych, historycznych projektów: 1... 2... 3... 4... 5... 6... 7... 8... 9... 10. 3

Minos Organizacja i zarz dzanie projektami wiczenia 1.4 Dziewi obszarów wiedzy zarz dzania projektem Zadanie 2: Nazwij dziewi obszarów wiedzy zarz dzania projektem. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Zadanie 3: Rozró nij obszary wiedzy zintegrowane zarz dzanie, zarz dzanie ryzykowne i zarz dzanie personelem i poka po czenie tych trzech obszarów wiedzy z wybranym przyk adem. Zintegrowane zarz dzanie: 4

Organizacja i zarz dzanie projektami wiczenia Minos Zarz dzanie ryzykowne: Zarz dzanie personelem: 2 Projekt i jego cechy Zadanie 4 Które z siedmiu warunków dotycz projektu zgodnego z norm DIN 69901? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 5