W P Ł Y N Ę Ł O Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W GDAŃSKU ul. Wały Jagiellońskie 36, 80-853 Gdańsk tel, (058)301-82-11 fax (058) 301-13-14 NIP 5 83-25-68-765 Regon 000000081 Gdańsk, dnia 12 września 2005 r. P/05/089 LGD-41021-02-05 Dyrektor Domu Pomocy Społecznej Leśna Oaza" w Słupsku Pan Aleksander Hoppe WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2001 r. Nr 85, póz. 937ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK", Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku przeprowadziła kontrolą Domu Pomocy Społecznej Leśna Oaza" w Słupsku, zwanym dalej Domem". Przedmiotem kontroli była prawidłowość świadczenia usług na rzecz mieszkańców Domu w latach 2004-2005 (I półrocze) oraz przestrzeganie obowiązujących w tym zakresie standardów. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 04 sierpnia 2005 r., Najwyższa Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje niniejsze wystąpienie pokontrolne. Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia świadczenie przez Dom usług bytowych oraz opiekuńczych na rzecz jego mieszkańców, pozytywnie natomiast ocenia usługi wspomagające, pomimo stwierdzonych uchybień. ł. Działalność Domu prowadzona była legalnie. Ustalono, że Dom prowadził działalność na podstawie warunkowego zezwolenia, ważnego do dnia 31.12.2006r. W latach objętych kontrolą Dom dysponował 84 miejscami dla osób starych. Według stanu na dzień 30.06.2005 r. w Domu mieszkały 84 osoby. Dom posiadał Statut, w którym określono zadania i zasady funkcjonowania oraz prawa i obowiązki mieszkańców Domu, ale w Regulaminie Organizacyjnym brak było ustaleń dotyczących przyjmowania i rozpatrywania skarg od mieszkańców.
2. Stwierdzono nieprawidłowość w postępowania poprzedzających przyjęcie mieszkańców do Domu. Zbadano dokumentację 18 nowoprzyjętych do Domu osób stwierdzając, że sytuacja socjalno-bytowa osoby przyjmowanej do Domu ustalana była w miejscu zamieszkania przez pracownika socjalnego Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Słupsku. Było to niezgodne z przepisem 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 września 2000 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. Nr 82, póz. 929 ze zm.), zwanego dalej Rozporządzeniem", stanowiącym, że Przedprzyjęciem osoby do domu pracownik socjalny tego domu ustala sytuację socjalno-bytowa tej osoby w jej miejscu zamieszkania lub pobytu ". Dla nowoprzyjętych mieszkańców nie sporządzano indywidualnych planów adaptacyjnych. W Domu nie prowadzono też ewidencji przedmiotów osobistego użytku i wyposażenia stanowiącego własność nowoprzyjętego mieszkańca. 3 Dom częściowo nie spełniał standardów w zakresie świadczenia usług bytowych. Ustalono, że Dom składał się z dwóch budynków, wybudowanych w 1930 i 1972 r., połączonych łącznikiem. Obiekt główny i dobudowany wyposażone były w wymagane systemy przyzywowoalarmowe i alarmowo-przeciwpożarowe. Dom wraz z przyległym parkiem pozbawiony był barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych. W Domu zlokalizowane były wszystkie wymagane standardem pomieszczenia do zaspakajania podstawowych usług bytowych (gabinet fizjoterapii i fizykoterapii, świetlica, stołówka i kuchnia, gabinet zabiegowy wraz z pokojem pielęgniarek i lekarza, pralnia i pokoje gościnne) oraz 44 prawidłowo wyposażone pokoje, jednak nie wszystkie z nich spełniały warunki (określone w Załączniku Nr ł do Rozporządzenia) w zakresie wielkości powierzchni przypadającej na l osobę (nie mniej niż niż 9 m w pokoju l osobowym i nie mniej niż 6 m w pokoju wieloosobowym). Ustalono, że 21 pokoi (47,7%) nie spełniało obowiązującego standardu. 4. Dom nie spełniał niektórych wymaganych standardów sanitarnych. Ustalono, że na jedną łazienkę przypadało 9,3 osoby, a na jedną toaletę 6 osób. Według norm wynikających z Załącznika Nr l do Rozporządzenia liczba łazienek powinna zapewnić możliwość korzystania z nich przez nie więcej niż 5 osób, a liczba toalet - przez nie więcej niż 4 osoby. Ustalono, że z 9 łazienek i 14 WC znajdujących się w Domu odpowiednio tylko 3 i 7 przystosowano dla osób niepełnosprawnych. 5. Negatywnie ocenia się organizację funkcjonowania powołanego w 2000 r. Zespołu Terapeutyczno-Opiekuńczego. Według stanu na dzień 30 czerwca 2005 r. Dom zatrudniał 57 osób (w tym 55 w pełnym wymiarze czasu) na 56 etatach.. Brak było pracowników na stanowiskach psychologa i pracownika kulturalno-oświatowego, tj. Dom nie spełniał warunku standardów określonego w Załączniku
Nr l do Rozporządzenia, zgodnie z którym na 100 mieszkańców powinien być zatrudniony jeden psycholog i jeden pracownik kulturalno-oświatowy. Stwierdzono ponadto, że skład ww. Zespołu był nieaktualny, w związku z wcześniejszą likwidacją Działu Medycznego. Tym samym Dom nie spełniał, określonego w standardach usług opiekuńczych i wspomagających (wg Załącznika Nr ł do Rozporządzenia) wymogu, zgodnie z którym wskaźnik zatrudnienia pracowników zespołu terapeutycznegoopiekuńczego zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy powinien wynosić (dla tego typu Domu) od 0,4 do 0,7. W Zespole powinno być zatem od 33,6 do 59,8 pracowników (przy 84 mieszkańcach), tymczasem Zespól liczył 25 osób, spośród których 24 osoby stanowiły personel prowadzący działalność opiekuńczo-terapeutyczną i medycznorehabilitacyjną. Dopiero w trakcie kontroli powołano nowy Zespół Terapeutyczno- Opiekuriczy, w skład którego weszli pracownicy działu opiekuńczo-terapeutycznego, pracownik socjalny, kierownik sekcji żywienia, kierownik działu administracyjnogospodarczego, dyrektor DPS i pokojowe, łącznie 34 osoby. Usługi opiekuńcze świadczone mieszkańcom, w tym pomoc przy wykonywaniu podstawowych czynności życiowych i pielęgnacyjnych, wykonywane były przez 15 opiekunek i 3 pielęgniarki zatrudnione w Dziale Opiekuńczo-Terapeutycznym oraz 10 pokojowych - pracowników Działu Administracyjno-Gospodarczego. Pomoc w załatwianiu spraw osobistych mieszkańców realizowana była głównie przez pracownika socjalnego. 6. Stwierdzono uchybienia w dokumentacji związanej z funkcjonowaniem Zespołu Terapeutyczno-Opiekuńczego. W wyniku kontroli i analizy wybranej losowo dokumentacji 25 mieszkańców stwierdzono, że tylko w przypadku 5 osób określono dla nich skład indywidualnego, opiekuńczego zespołu terapeutycznego, dla 4 osób nie powołano takiego zespołu, a pozostałym przypisano nieaktualne składy zespołów (w składach zespołów występowały osoby już niepracujące w Domu). Ponadto stwierdzono, że dla 3 osób nie opracowano indywidualnego planu opieki mieszkańca, a w 9 przypadkach brak było opracowanej indywidualnej karty aktywizacji mieszkańca. W żadnym z 25 badanych przypadków w dokumentacji nie określono wyników zdiagnozowanej aktywizacji mieszkańców, nie opracowano wniosków oraz nie wykazano efektów realizacji opracowanych indywidualnych planów opieki mieszkańca. 7. Nie stwierdzono istotnych nieprawidłowości w zakresie wykonywania przez Dom usług wspomagających. Ustalono, że Dom zapewniał mieszkańcom udział w terapii zajęciowej, zaspokajał potrzeby religijne i kulturalne, stworzono w nim warunki do bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych oraz zapewniono regularny kontakt z Dyrektorem Domu, natomiast dla biblioteki Domu, z której korzystali mieszkańcy, nie ustalono regulaminu bibliotecznego oraz zasad działania i korzystania z jej zasobów. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 lutego 2000r. w sprawie zasad organizacji obsługi bibliotecznej w domach pomocy społecznej oraz zasad współdziałania bibliotek publicznych w wykonywaniu tej obsługi (Dz. U. Nr 15, póz. 191) organizatorem obsługi bibliotecznej jest dyrektor domu pomocy społecznej ( 3 pkt 1), który tworzy placówkę biblioteczną i nadaje jej regulamin ( 4 pkt l i 2). 8. Nie stwierdzono nieprawidłowości w organizacji dostępu mieszkańców Domu do świadczeń medycznych. Mieszkańcom Domu zapewniono korzystanie z opieki i porad lekarskich na miejscu. Dwa
razy w tygodniu mieli zapewnioną opiekę lekarza internisty i raz w miesiącu lekarza diabetologa oraz raz na dwa tygodnie mieli dostęp do lekarza psychiatry, przy czym nie zostały podpisane z ww. lekarzami żadne umowy dotyczące świadczenia tych usług na terenie Domu. Jako niewystarczający ocenia się natomiast stan liczebny pielęgniarek zatrudnionych w Domu. Ustalono, że opiekę pielęgniarską sprawowały tylko 3 pielęgniarki zatrudnione w pełnym wymiarze godzin, ale tylko do godziny 15.00. Tymczasem z analizy stanu zdrowia mieszkańców wynika, że 81. spośród 83. pensjonariuszy (wg stanu na dzień 20.07.2005 r.) wymagało stałej opieki pielęgniarskiej (m.in. 10 osób leżących, 9 osób jeżdżących na wózkach, 26 osób wymagających pampersowania, 52 osoby wymagające podawania leków 3 razy na dobę, 30 osób wymagających smarowania maściami, 6 osób wymagających opieki pielęgniarskiej podczas kąpieli). 9. Stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarnego Domu. W wyniku przeprowadzonej przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Słupsku na zlecenie przez NIK kontroli doraźnej nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarnego obiektu, wyżywienia i organizacji posiłków, natomiast występowały nieprawidłowości polegające na braku procedur dotyczących: higienicznego mycia rąk, dezynfekcji, mycia narzędzi i sprzętu medycznego, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, postępowania z odpadami medycznymi. Stwierdzono też brak wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych w gabinecie fizykoterapii. 10. Nie stwierdzono istotnych nieprawidłowości w stanie w bezpieczeństwa przeciwpożarowego. W wyniku kontroli przeprowadzonej na zlecenie NIK, przez Komendę Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Słupsku stwierdzono jedynie niewłaściwe określenie długości dróg ewakuacyjnych, brak kompletnego oznakowania dróg przejścia i wyjścia oraz brak oznakowania miejsca lokalizacji podręcznego sprzętu gaśniczego. Pozytywnie ocenione zostały dotychczasowe działania Kierownictwa Domu w zakresie systematycznej poprawy warunków i zapewnienia bezpieczeństwa pożarowego pensjonariuszom. 11. Stwierdzono uchybienia w zakresie ewidencji rzeczy i przedmiotów wartościowych, należących do mieszkańców Domu. Ustalono, że w Domu prawidłowo prowadzono księgę depozytów i spisy przedmiotów środków pieniężnych oraz przedmiotów wartościowych objętych depozytem, natomiast brakowało ewidencji rzeczy i przedmiotów wartościowych, należących do jego mieszkańców i wniesionych przez nich do Domu, a nie objętych depozytem. W dokumentacji zmarłych mieszkańców brak było specyfikacji i rozliczenia mienia oraz rzeczy osobistych. Przedstawiając powyższe uwagi i oceny, Najwyższa Izba Kontroli wnosi o: 1) podjecie działań w zakresie spełnienia przez Dom standardów w zakresie warunków sanitarnych i mieszkaniowych, 2) zatrudnienie w Domu pracowników na stanowiskach psychologa, pracownika kulturalnooświatowego i terapeuty zajęciowego, 3) określenie aktualnych składów indywidualnych zespołów terapeutycznoopiekuńczych dla poszczególnych mieszkańców Domu, 4) zaktywizowanie zespołów terapeutyczno-opiekuńczych do określania efektów realizacji
indywidualnych planów opieki mieszkańców, 5) prowadzenie ewidencji przedmiotów osobistych i wyposażenia mieszkańców wnoszonego do Domu, 6) opracowanie regulaminu biblioteki i zasad korzystania z jej zasobu, 7) podpisanie umów lub porozumień z lekarzami w zakresie podstawowych świadczeń zdrowotnych dla mieszkańców, świadczonych na terenie Domu, 8) zwiększenie stanu zatrudnienia pielęgniarek oraz przeanalizowanie potrzeby ich pracy na zmiany, 9) wykonanie zaleceń pokontrolnych kontroli doraźnej przeprowadzonej przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Słupsku w dniu 08.07.2005r., 10) wykonanie zaleceń pokontrolnych z kontroli doraźnej przeprowadzonej przez Komendę Miejską Państwowej Straży Pożarnej w Słupsku w dniu 08.07.2005r. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Gdańsku, na podstawie art. 62 ust l ustawy o NIK oczekuje, przedstawienia w terminie 30 dni od daty otrzymania przez Dom niniejszego wystąpienia, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn nie podjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. l ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje kierownikowi jednostki kontrolowanej prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Najwyższej Izby Kontroli Delegatury w Gdańsku, umotywowanych zastrzeżeń w sprawie ocen, uwag i wniosków w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyżej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.