WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Transkrypt

1 Nadbrygadier Janusz Skulich Śląski Komendant Wojewódzki Państwowej StraŜy PoŜarnej w Katowicach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach przeprowadziła kontrolę w Komendzie Wojewódzkiej Państwowej StraŜy PoŜarnej w Katowicach 2, dalej zwanej Komendą, w zakresie stanu przygotowania Państwowej StraŜy PoŜarnej do zapobiegania i usuwania skutków powaŝnych awarii w rozumieniu ustawy - Prawo ochrony środowiska 3 i ustawy o Państwowej StraŜy PoŜarnej 4, wg stanu na dzień 1 września 2007 r. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli, podpisanym w dniu 24 listopada 2007 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Komendantowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność Komendy w zakresie spraw objętych kontrolą, pomimo stwierdzonych uchybień. 1 Dz. U. z 2001 r. nr 85, poz. 937 ze zm., zwanej dalej ustawą o NIK, 2 zwanej w dalszej części Komendą 3 ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Dz. U. z 2006 r. nr 129 poz. 902 ze zm., zwana dalej ustawą Prawo ochrony środowiska, 4 ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. - Dz. U. z 2006 r. nr 96, poz. 667 ze zm.,

2 2 PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące oceny cząstkowe i ustalenia kontroli: 1. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność Komendy w zakresie zapobiegania powaŝnym awariom przemysłowym oraz jej przygotowania do usuwania skutków powaŝnych awarii przemysłowych, a w szczególności: a) zainicjowanie działań w celu ustalenia jednostek, których działalność mogła kwalifikować je do zakładów o duŝym (ZDR) lub o zwiększonym ryzyku (ZZR) wystąpienia awarii przemysłowej, w wyniku których do końca sierpnia 2007 r. prowadzenie ZDR zgłosiło łącznie 21 zobowiązanych do tego przedsiębiorców. W oparciu o szczegółową analizę dokumentacji trzech wybranych ZDR naleŝy stwierdzić, Ŝe funkcjonariusze Komendy w sposób prawidłowy przeprowadzili ocenę i analizę zgłoszeń, które - zdaniem NIK - były rzetelne i kompletne, a opóźnienia w złoŝeniu przez Rafinerię Czechowice S.A. (obecnie Lotos Czechowice S.A.) i IVG Terminal Silesia Sp. z o.o. wymaganej dokumentacji, w stosunku do ustawowych terminów (30 marca 2002 r.), były spowodowane zwłoką w opublikowaniu rozporządzenia z dnia 9 kwietnia 2002 r. Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o duŝym ryzyku wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej 5, co nastąpiło w dniu 9 kwietnia 2002 r. W przypadku zakładu E.M.D. Polska Sp. z o.o. w Chorzowie opóźnienie było spowodowane zaniedbaniem ze strony zakładu, a wykonanie tego obowiązku nastąpiło dopiero wskutek prawidłowo przeprowadzonych przez Komendę Miejską PSP w Chorzowie czynności kontrolno-rozpoznawczych oraz skutecznych działań administracyjnych, wdroŝonych w stosunku do ww. podmiotu przez Komendanta Wojewódzkiego, b) prowadzenie przez Komendę nadzoru i analizy działań kierujących ZDR, które przejawiały się: dokonaniem przez nich wymaganych zgłoszeń, dotyczących zmian w zakresie prowadzonej działalności; zleceniem podległym komendom powiatowym i miejskim PSP realizacji czynności kontrolno-rozpoznawczych w tych zakładach, terminowym przedłoŝeniem przez prowadzących zakłady rzetelnych programów zapobiegania awarii i prawidłowych raportów o bezpieczeństwie, które były analizowane i zatwierdzane przez Komendanta Wojewódzkiego, c) prowadzenie przez Komendę, w postaci elektronicznej, aktualizowanych wykazów zawierających informacje o rodzajach i ilości substancji niebezpiecznych znajdujących się w ZDR i ZZR, zlokalizowanych na obszarze jej właściwości miejscowej oraz wykonanie 5 Dz. U. z 2002 r. nr 58 poz. 535 ze zm., rozporządzenie to weszło w Ŝycie 1 czerwca 2002 r.

3 3 obowiązków sprawozdawczych i przekazanie wymaganych danych Komendantowi Głównemu PSP, d) podanie przez Komendanta Wojewódzkiego do publicznej wiadomości, poprzez opublikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej Komendy, stronie internetowej i wywieszenie na tablicy ogłoszeń pisemnych informacji o: zamieszczeniu w publicznie dostępnym wykazie danych o aktualizowanym corocznie rejestrze substancji niebezpiecznych znajdujących się w zakładach zlokalizowanych na obszarze województwa śląskiego, zatwierdzonych raportach o bezpieczeństwie lub ich zmianach, przyjętych zewnętrznych planach operacyjno-ratowniczych lub ich zmianach oraz na temat niewystępowania na terenie województwa śląskiego grup ZZR lub ZDR, których zlokalizowanie w nieduŝej odległości od siebie moŝe zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia awarii przemysłowej lub pogłębić jej skutki, e) działalność powołanego w Komendzie Zespołu, którego zadaniem była ocena przedkładanych przez ZDR wewnętrznych planów operacyjno ratowniczych (WPOR) i opracowywanie dla nich zewnętrznych planów operacyjno ratowniczych (ZPOR). Komenda posiadała, opracowane przez zakłady o duŝym ryzyku, WPOR oraz raporty o bezpieczeństwie, na podstawie których opracowała ZPOR dla tych zakładów. Wewnętrzne jak i zewnętrzne plany spełniały wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 lipca 2003 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać plany operacyjno ratownicze. 6, f) sposób wywiązywania się Komendanta Wojewódzkiego z nałoŝonych na niego ustawowych obowiązków, dotyczących przeprowadzenia ćwiczeń ZPOR oraz przygotowania organizacyjnego na wypadek wystąpienia awarii na terenie województwa śląskiego. Opracowana i zatwierdzona Analiza Zabezpieczenia Operacyjnego Województwa Śląskiego 7 obejmowała m.in. zagadnienia rozmieszczenia podmiotów ratowniczych i specjalistycznych grup ratowniczych, realizujących działania w zakresie: ratownictwa technicznego, chemiczno ekologicznego, wodno nurkowego i wysokościowego. 2. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia: a) niepodjęcie przez Komendę działań w celu pociągnięcia do odpowiedzialności osób kierujących zakładem E.M.D. Polska Sp. z o.o. za wykroczenia określone w art. 354 ust. 1 6 Dz. U. z 2003r. Nr 131, poz ze zm. 7 Data ostatniej aktualizacji r.

4 4 i art. 355 pkt 1 i 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, mimo ujawnienia we wrześniu 2005 r. w trakcie czynności kontrolno-rozpoznawczych faktu prowadzenia w Chorzowie zakładu o duŝym ryzyku bez zgłoszenia tej działalności właściwemu organowi PSP oraz bez opracowania i wdroŝenia systemu bezpieczeństwa, a takŝe bez zatwierdzonego raportu o bezpieczeństwie. Komenda nie podjęła takŝe działań w celu wyegzekwowania od prowadzących ZDR wykonania obowiązku dostarczenia wykazów, o którym mowa w art. 263 ustawy Prawo ochrony środowiska. NIK zwraca uwagę, Ŝe naruszenie tego przepisu przez: IVG Terminal Silesia Sp. z o.o. (w latach 2002 i 2004), Lotos Czechowice SA (w roku 2003) oraz E.M.D. Polska Sp. z o.o. (w roku 2006) stanowiło wykroczenie, określone w art. 355 pkt 5 ww. ustawy, a Komenda nie podejmowała Ŝadnych czynności w celu ukarania winnych tych zaniedbań. Według wyjaśnień Komendanta Wojewódzkiego, informacje te w momencie ich otrzymania byłyby nieaktualne oraz niemające znaczenia zarówno z punktu widzenia prewencyjnego, jak i operacyjnego, b) opublikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej Komendy instrukcji o postępowaniu mieszkańców na wypadek wystąpienia awarii dla siedmiu zakładów, bez prowadzenia mechanizmu dziennika, w którym odnotowywane powinny być zmiany w treści informacji udostępnianych w BIP, a wymaganego przepisami obowiązujących w tym czasie: 17 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 maja 2002 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej 8 oraz 16 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 stycznia 2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej 9, c) nieustalenie kosztów opracowania zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych i nieobciąŝenie przez Komendę tymi kosztami przedsiębiorców prowadzących ZDR, mimo iŝ ustawa - Prawo ochrony środowiska jednoznacznie wskazuje w art. 265 ust. 2, Ŝe koszty sporządzenia planu winien ponosić prowadzący zakład. Komenda nie ponosiła dodatkowych kosztów z ww. tytułu (np. usługi specjalistów), ale angaŝowała do tych zajęć własnych pracowników, ponosząc tym samym m.in. koszty osobowe i koszty materiałów biurowych, d) niepełne przygotowanie Komendy w zakresie posiadanego sprzętu do usuwania skutków awarii przemysłowych. WyposaŜenie jednostek organizacyjnych PSP na terenie województwa śląskiego w pojazdy i sprzęt nie było zgodne z ustalonymi 8 Dz. U. z 2002 r., Nr 67 poz Dz. U. z 2007 r., Nr 10 poz. 67

5 5 przez Komendanta Wojewódzkiego normatywami wyposaŝenia sprzętowego. Braki w wyposaŝeniu sprzętowym, w stosunku do najistotniejszych pozycji, wynosiły od 11 do nawet 100%, e) niepełne przygotowanie zawodowe funkcjonariuszy PSP. Badania kontrolne wykazały, Ŝe - według stanu na dzień 1 września 2007 r. - w jednostkach organizacyjnych PSP w województwie śląskim, na zatrudnionych, 413 osób, tj. 12,8 % nie spełniało wymagań dotyczących wykształcenia ogólnego lub specjalistycznego, określonych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 lipca 2006 r. w sprawie stanowisk słuŝbowych w jednostkach organizacyjnych Państwowej StraŜy PoŜarnej, maksymalnych stopni przypisanych do poszczególnych stanowisk oraz dodatkowych wymagań kwalifikacyjnych, jakim powinni odpowiadać straŝacy na określonych stanowiskach słuŝbowych 10. Ponadto NIK zwraca uwagę na fakt, Ŝe problematyka zadań dotyczących powaŝnych awarii przemysłowych była tematem czynności kontrolno-nadzorczych w odniesieniu zaledwie do dwóch jednostek podległych Komendzie (w latach 2002 i 2006), a w wyniku tych kontroli zostały stwierdzone uchybienia. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Podjęcie działań organizacyjnych mających na celu określenie procedur i kosztów sporządzenia zewnętrznych planów operacyjnych i obciąŝanie nimi przedsiębiorców prowadzących zakłady o duŝym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej oraz ustalenie i wyegzekwowanie kosztów z tytułu dotychczas sporządzonych planów. 2. Podjęcie działań zmierzających do prawidłowego publikowania wymaganych informacji w Biuletynie Informacji Publicznej Komendy. 3. Podejmowanie czynności mających na celu wyciąganie konsekwencji prawnych względem prowadzących zakłady o duŝym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej z tytułu braku realizacji ciąŝących na nich obowiązków. 4. Podjęcie działań zmierzających do zapewnienia wyposaŝenia sprzętowego podległych jednostek organizacyjnych PSP, zgodnego z obowiązującymi normatywami. 5. Podjęcie działań zapewniających zatrudnienie w podległych jednostkach PSP funkcjonariuszy o wymaganych przepisami kwalifikacjach. 10 Dz. U. z 2006r. Nr 142, poz. 1022

6 6 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Komendanta, w terminie 15 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Komendantowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora NajwyŜszej Izby Kontroli Delegatury w Katowicach umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.