1.4. POMOC ZE STRONY BIUR RACHUNKOWYCH DLA FIRM SEKTORA MP W ZAKRESIE POZYSKIWANIA FUNDUSZY POMOCOWYCH I DZIAŁALNOCI NA RYNKACH UE Marek Matejun Funkcjonowanie sektora MP w warunkach integracji europejskiej i pomoc biur rachunkowych w tym zakresie Rozwój sektora MP w Polsce po II wojnie wiatowej przebiegał w sposób bardzo nierównomierny. W okresie gospodarki centralnie planowanej ograniczano znaczco swobod prywatnej przedsibiorczoci. Jej przejawy wystpowały jedynie w indywidualnym rolnictwie oraz w sferze prywatnego rzemiosła. Rzeczywisty i dynamiczny rozwój przedsibiorczoci dokonał si dopiero w wyniku zapocztkowanych po 1989 roku przemian strukturalnych i systemowych polskiej gospodarki. Transformacja ustrojowa i gospodarcza zapocztkowała wówczas burzliwy rozwój sektora małych i rednich przedsibiorstw, szczególnie w latach 1989 1993, kiedy to nastpiła prawdziwa eksplozja przedsibiorczoci. Uwaa si, e rozwój sektora MP jest jednym z najwaniejszych procesów zachodzcych w gospodarce polskiej po 1989 roku. Mona powiedzie, e drobna przedsibiorczo stała si swego rodzaju znakiem firmowym polskiego kapitalizmu [5, s. 53]. Ocen tak w znacznym stopniu uzasadnia skala rozwoju dotyczy on bezporednio wikszoci pracujcych, a jeli wzi po uwag ich rodziny dotyczy on wikszoci populacji Polski oraz innych krajów. Małe i rednie przedsibiorstwa stanowi bowiem ponad 99% wszystkich przedsibiorstw w wikszoci rozwinitych krajów wiata [6, s. 9]. W Polsce kategoria małych i rednich przedsibiorców została wyranie wyodrbniona w definicji opartej na właciwociach ilociowych, która znajduje si w ustawie o swobodzie działalnoci gospodarczej. Naley zaznaczy, e definicja ta spełnia wymogi prawa wspólnotowego i opiera si na przyjtym Wspieranie rozwju MP na Jednolitym Rynku Europejskim 45
SZANSE ROZWOJU POLSKIEGO SEKTORA MP NA JEDNOLITYM RYNKU EUROPEJSKIM w nim rozumowaniu [1, s. 17]. Wyróniono tu trzy kategorie podmiotów, zaliczanych do sektora MP: mikro, małych oraz rednich przedsibiorców. Analizujc funkcjonowanie małych i rednich przedsibiorstw zwraca si uwag na pozytywne funkcje realizowane przez te podmioty, zarówno w aspekcie gospodarczym, jak równie społecznym. Rola małych i rednich przedsibiorstw jest szczególnie dua w okresie transformacji gospodarczej i ustrojowej. Podstawowym zadaniem dynamicznie rozwijajcej si wtedy przedsibiorczoci jest wspomaganie i przyspieszanie towarzyszcych tym procesom przemianom, zarówno w wymiarze gospodarczym, jak równie społecznym. Powstanie i rozwój sektora MP jest równie niezbdny do tego, aby upodobni struktur rynków i przemysłu do struktury gospodarczej krajów o rozwinitej gospodarce rynkowej [7, s. 240]. Obecnie sektor małych i rednich przedsibiorstw uczestniczy w kolejnej fazie swojego rozwoju, jak jest integracja gospodarcza i polityczna z Uni Europejsk. Sytuacja ta implikuje wiele konsekwencji dla funkcjonowania tej kategorii przedsibiorstw, a szanse jakie pojawiaj si w wyniku integracji powinny by wykorzystane dla rozwoju oraz wzmocnienia konkurencyjnoci i innowacyjnoci tych podmiotów. Do potencjalnych szans wynikajcych z integracji z Uni Europejsk mona zaliczy [3, s. 180]: - wzrost obrotów, - wzrost eksportu, - zwikszenie zatrudnienia, - rosncy napływ kapitału zagranicznego, - popraw infrastruktury technicznej, - restrukturyzacj regionów rolniczych i peryferyjnych, - wzmocnienie samorzdów lokalnych. Moliwoci moe tu by midzy innymi rozpoczcie lub zwikszenie działania na jednolitym rynku europejskim, czy pozyskanie rodków z funduszy pomocowych. Naley pamita, i Unia Europejska dysponuje szerokim wachlarzem działa na rzecz rozwoju małych i rednich przedsibiorstw. Problemem moe by natomiast zbyt mały zakres informacji o szansach i moliwociach wynikajcych z integracji oraz ograniczony dostp do fachowej wiedzy specjalistów. O skali znaczenia sektora MP dla gospodarki narodowej oraz procesów społecznych moe wiadczy włanie fakt opracowywania i wdraania rónorodnych strategii i programów wspierajcych rozwój tego sektora gospodarki. Programy takie przygotowywane s na rónych poziomach, zarówno midzynarodowym, np. w ramach polityki Unii Europejskiej wobec małych i rednich przedsibiorstw, na poziomie centralnym - krajowym, jako jeden z czstkowych celów polityki makroekonomicznej pastwa oraz na szczeblu samorzdowym, jako cel działa i programów jednostek samorzdu terytorialnego. Ich wykonanie zapewniaj instytucje pomocowe, które wdraaj programy i ponosz odpo- 46 Tom II
Rozdział 1. Fundusze strukturalne i ich rola w procesie wsparcia sektora MP wiedzialno za ich realizacj. Działaj one na poziomie midzynarodowym, krajowym, regionalnym (wojewódzkim) a take na szczeblu lokalnym, jako instytucje bezporednio współpracujce z małymi i rednimi przedsibiorstwami. Znaczna cz organizacji działajcych na rzecz przedsibiorczoci działa na zasadach niekomercyjnych. Wród tych instytucji mona wyróni takie jednostki wiadczce usługi na rzecz małych i rednich przedsibiorstw, jak organizacje pozarzdowe, organizacje przedsibiorców, a take instytuty badawcze, czy placówki akademickie [4, s. 45]. Małe i rednie firmy powinny zatem współpracowa z instytucjami z otoczenia biznesu w celu wykorzystania szans wynikajcych z procesów integracji. Wyniki bada wskazuj jednak, e czsto poziom tej współpracy nie jest wystarczajcy [zob. np. 3, s. 198]. Pewnym kierunkiem działania moe by nawizanie współpracy w tym zakresie z instytucjami, które stale współpracuj z firmami sektora MP. Przykładem mog by biura rachunkowe, realizujce zadania z zakresu outsourcingu rachunkowoci i doradztwa podatkowego. Wyniki bada Instytutu Gallupa prowadzone na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci wskazuj, e firmy sektora MP do powszechnie korzystaj z usług biur rachunkowych. Usługi z zakresu rachunkowoci i doradztwa podatkowego, wiadczone przez firmy zewntrzne s najbardziej popularne w przypadku małych przedsibiorstw zatrudniajcych do 49 pracowników. Natomiast skala tego zjawiska w odniesieniu do firm redniej wielkoci gwałtownie maleje [2, s. 203]. Celem artykułu jest prezentacja i ocena roli biur rachunkowych w zakresie pomocy dla firm sektora MP w sferze pozyskiwania funduszy pomocowych i działalnoci na rynkach Unii Europejskiej. Biura rachunkowe realizuj przede wszystkim zadania bezporednio zwizane z funkcj rachunkowoci, takie jak [9, s. 23-24]: - sporzdzanie wszelkiego rodzaju ewidencji rachunkowych i podatkowych dotyczcych podatku dochodowego, a take VAT, - przetwarzanie dostarczonych danych ksigowych wejciowych do danych wyjciowych, potrzebnych do stworzenia wszelkiego rodzaju deklaracji podatkowych, - prowadzenie całociowe lub czstkowe spraw pracowniczych małych firm, - przetwarzanie danych osobowych potrzebnych do stworzenia deklaracji ZUS, - przetwarzanie danych potrzebnych do kontaktów z instytucjami finansowymi (takimi, jak banki, firmy leasingowe, fundusze pomocowe) - oraz funkcj doradztwa podatkowego, obejmujc midzy innymi takie zadania jak [8, art. 2 ust. 1]: - udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjanie z zakresu ich obowizków podatkowych, Wspieranie rozwoju MP na Jednolitym Rynku Europejskim 47
SZANSE ROZWOJU POLSKIEGO SEKTORA MP NA JEDNOLITYM RYNKU EUROPEJSKIM - prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksig podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie, - sporzdzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zezna i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie. Wydaje si jednak, e szeroki zakres zainteresowa oraz wiedza włacicieli i pracowników tych podmiotów pozwala na prowadzenie działalnoci równie w innych obszarach. Mona wymieni wród nich midzy innymi: - przekazywanie informacji na temat prawnych i organizacyjnych aspektów działalnoci na terenie Unii Europejskiej, - pomoc w wypełnianiu wniosków o pomoc finansow dla potrzeb finansowania europejskiego, - przygotowywanie biznes planów i studiów wykonalnoci, niezbdnych w procesie pozyskiwania rodków z funduszy europejskich. Zadania takie mog w znacznym stopniu ułatwi funkcjonowanie małych i rednich przedsibiorstw na jednolitym rynku europejskim. Wydaje si, e midzy innymi z pomoc biur rachunkowych firmy sektora MP mog uzyska istotne korzyci rozwojowe oraz zwikszy zakres i moliwoci swojego działania w warunkach integracji europejskiej. Metodyka bada empirycznych i charakterystyka respondentów Uwzgldniajc przedstawione powyej uwarunkowania podjto w 2005 roku w Instytucie Zarzdzania Politechniki Łódzkiej badania ankietowe na temat roli outsourcingu rachunkowoci i doradztwa podatkowego w rozwoju małych i rednich przedsibiorstw. Badania prowadzone były wród podmiotów zaanga- owanych w proces outsourcingu rachunkowoci i doradztwa podatkowego zarówno wród biur rachunkowych, jak równie wród małych i rednich przedsibiorstw korzystajcych z ich usług. Podstawowym celem bada była analiza i ocena roli outsourcingu w zakresie rachunkowoci i doradztwa podatkowego w rozwoju małych i rednich przedsibiorstw oraz okrelenie załoe i wskazówek dla zapewnienia właciwej współpracy pomidzy podmiotami realizujcymi ten proces. Wród celów szczegółowych wyznaczono midzy innymi: - identyfikacj czynników i kierunków rozwoju MP, które mog by stymulowane dziki outsourcingowi rachunkowoci i doradztwa podatkowego, - okrelenie korzyci prorozwojowych, moliwych do osignicia dziki współpracy z biurami rachunkowymi. Jako obszar przestrzenny bada wyznaczono mikroregion łódzki, okrelony na podstawie kryterium administracyjnego jako miasto Łód wraz z ssiednimi powiatami: łódzkim-wschodnim, brzeziskim, pabianickim oraz zgierskim. 48 Tom II
Rozdział 1. Fundusze strukturalne i ich rola w procesie wsparcia sektora MP W procesie badawczym wykorzystano obszerne kwestionariusze ankietowe. Pierwszy z nich został skierowany do wspólników i włacicieli biur rachunkowych. Przyjto, e prowadzone badania bd miały charakter ankiety bezpo- redniej. Łcznie nawizano kontakt ze 100 biurami rachunkowymi, z czego w 65 przypadkach właciciele lub wspólnicy tych podmiotów zgodzili si na udział w badaniu. Przekazano łcznie 66 kwestionariuszy ankiet (w jednym biurze działajcym jako spółka cywilna przekazano dwa kwestionariusze, po jednym dla kadego ze wspólników), z czego - po wielu probach i telefonach - otrzymano zwrot 37 ankiet, co daje wynik zwrotnoci wynoszcy 56%. Po weryfikacji otrzymanych materiałów wszystkie kwestionariusze zakwalifikowano do ostatecznej analizy. Kolejn czci procesu badawczego było przeprowadzenie bada wród włacicieli i kadry menederskiej małych i rednich przedsibiorców, bdcych klientami biur rachunkowych analizowanych w poprzednim etapie. W tym celu przygotowano drugi kwestionariusz ankiety. W tym etapie wykorzystano warstwowy dobór próby, a ankiety dla przedsibiorców były przekazywane za porednictwem biura rachunkowego. Kademu z biur, które zgodziły si na wzicie udziału w badaniach przekazano od 2 do 30 ankiet dla klientów, w zalenoci od deklaracji właciciela biura rachunkowego odnonie zaangaowania swoich klientów w proces badawczy. Łcznie przekazano biurom rachunkowym 321 kwestionariuszy ankiet dla małych i rednich przedsibiorców, z czego otrzymano zwrot 113 ankiet, co daje wynik zwrotnoci wynoszcy 35%. Po weryfikacji otrzymanych materiałów 3 kwestionariusze zostały odrzucone z powodu racych braków w udzielanych odpowiedziach i w rezultacie do ostatecznej analizy zakwalifikowano 110 kwestionariuszy ankiet od małych i rednich przedsibiorców. W badaniach wziło udział 37 włacicieli biur rachunkowych oferujcych stał obsług zewntrzn dla małych i rednich przedsibiorstw w zakresie rachunkowoci lub doradztwa podatkowego. Włacicielkami biur były w wikszo- ci kobiety (54% respondentów), wikszo badanych osób była w wieku powy- ej 40 lat (70%). Właciciele biur rachunkowych w zdecydowanej wikszoci legitymuj si wykształceniem wyszym (76% respondentów), przede wszystkim w kierunkach ekonomicznych. Zdecydowana wikszo analizowanych biur rachunkowych to najmniejsze podmioty gospodarcze, mikro firmy zatrudniajce w 2005 roku od 1 do 9 pracowników. Stanowiły one 86% próby badawczej. W tej grupie zdecydowanie najwicej było jednak podmiotów zatrudniajcych od 1 do 5 pracowników, które stanowi 78% próby. Wród ankietowanych biur jedynie 2 podmioty stanowiły firmy małe, zatrudniajce do 49 osób. Wszystkie podmioty spełniaj przy tym definicj mikro, małych i rednich przedsibiorstw z ustawy o swobodzie działalnoci gospodarczej, równie z uwzgldnieniem kryterium przychodowego, Wspieranie rozwoju MP na Jednolitym Rynku Europejskim 49
SZANSE ROZWOJU POLSKIEGO SEKTORA MP NA JEDNOLITYM RYNKU EUROPEJSKIM bilansowego i niezalenoci własnociowej podmiotu. Badane biura rachunkowe najczciej deklaruj lokalny (32%) i regionalny (46%) zasig działania rynkowego. 46% biur rachunkowych biorcych udział w badaniach legitymuje si uprawnieniami do usługowego prowadzenia ksig rachunkowych (certyfikat ksigowy), 41% podmiotów posiada uprawnienia doradcy podatkowego, natomiast 13% - oba rodzaje uprawnie. Zdecydowana wikszo dostawców outsourcingowych posiada równie obowizkowe ubezpieczenie od odpowiedzialnoci cywilnej w zwizku z prowadzon działalnoci gospodarcz. Charakterystyka badanych biur rachunkowych została przedstawiona w tabeli 1. Biura rachunkowe, które wziły udział w badaniach maj podpisane umowy o prowadzenie spraw ksigoworachunkowych łcznie z 1660 małymi i rednimi przedsibiorstwami. Tabela 1. Charakterystyka biur rachunkowych biorcych udział w badaniu Rok załoenia firmy Procent Forma organizacyjna Procent do 1990 3,0% osoba fizyczna 84% 1991 1995 44,5% spółka cywilna 5% 1996 2000 44,5% sp. z o.o. 11% 2001 2005 8,0% Wielko biura Procent Obszar działania Procent bez pracowników 8% lokalny 32% mikro 86% regionalny 46% mała 6% krajowy 22% Posiadane uprawnienia Procent Ubezpieczenie OC biura Procent doradca podatkowy 41% posiada 92% certyfikat ksigowy 46% nie posiada 8% oba rodzaje 13% W trakcie prowadzonych prac badawczych przeprowadzono równie ankiety w 110 małych i rednich przedsibiorstwach, które powierzyły prowadzenie swoich spraw ksigowo-podatkowych na rzecz powyej scharakteryzowanych biur rachunkowych. Wikszo badanych przedsibiorców to osoby fizyczne prowadzce działalno gospodarcz (68% respondentów). Wród innych form organizacyjno prawnych analizowanych przedsibiorstw wystpowały spółki cywilne (20%), załoone najczciej przez 2 wspólników, spółki z ograniczon odpowiedzialnoci (9%), w tym przypadku najczciej 2 lub 3 osobowe, spółka jawna, spółka akcyjna oraz stowarzyszenie (po 1%). Respondentami byli tu właciciele lub menederowie zarzdzajcy przedsibiorstwem w imieniu i na rzecz włacicieli. W badaniach wziło udział 103 wła- cicieli przedsibiorstw i 3 menederów najemnych. (4 respondentów nie okre- liło swojej relacji do zarzdzanych zasobów). Bezporednie reprezentowanie 50 Tom II
Rozdział 1. Fundusze strukturalne i ich rola w procesie wsparcia sektora MP firm przez włacicieli jest charakterystyczne dla sektora MP, w którym z reguły istnieje jedno własnoci i zarzdzania w przedsibiorstwie oraz nacechowanie społecznej struktury przedsibiorstwa przez osob właciciela. W badaniach wzili udział przede wszystkim mczyni (63%), osoby w wieku 41-50 lat (43%), z wykształceniem rednim (47%). Zdecydowana wikszo badanych przedsibiorstw to mikro przedsibiorstwa, spełniajce kryteria z ustawy o swobodzie działalnoci gospodarczej, uwzgldniajc równie kryterium przychodowe i bilansowe oraz niezalenoci włacicielskiej podmiotu. Stanowi one 86% analizowanych podmiotów, z tym, e w tej grupie dla potrzeb analiz wyodrbniono przedsibiorstwa prowadzce działalno bez zatrudniania pracowników (14%). W dalszych analizach, z powodu małej liczby rednich przedsibiorstw, dokonano połczenia firm małych i rednich w jedn grup małych/rednich podmiotów. Badane podmioty działaj przede wszystkim w sektorze usług (35%) oraz handlu i produkcji (po 27%). S to w dominujcej czci firmy o niewielkim zasigu działania, aktywne na rynku lokalnym (38%). Badane podmioty w wikszoci prowadz ewidencj ksigow w formie podatkowej ksigi przychodów i rozchodów (71%) oraz ksig handlowych (19%). Zdecydowana wikszo przedsibiorstw jest take podatnikami podatku od towarów i usług (95%). Charakterystyk badanych przedsibiorstw przedstawiono w tabeli 2. Tabela 2. Charakterystyka małych i rednich przedsibiorstw biorcych udział w badaniu Rok załoenia firmy Procent Forma organizacyjna Procent do 1990 16% osoba fizyczna 68% 1991-1995 31% spółka cywilna 20% 1996-2000 31% spółka jawna 1% 2001-2005 22% sp. z o.o. 9% spółka akcyjna 1% stowarzyszenie 1% Wielko firmy: Procent Sektor działania: Procent bez pracowników 14% handel 27% mikro 72% usługi 35% mała 12% produkcja 27% rednia 2% budownictwo 11% Obszar działania rynkowego: ewidencja ksigowa: Opodatkowanie/ Procent Procent lokalny 38% karta podatkowa 1% regionalny 24% ryczałt 9% krajowy 26% PIT KPiR 71% midzynarodowy 11% PIT ksigi handlowe 9% zagraniczny 1% CIT ksigi handlowe 10% Wspieranie rozwoju MP na Jednolitym Rynku Europejskim 51
SZANSE ROZWOJU POLSKIEGO SEKTORA MP NA JEDNOLITYM RYNKU EUROPEJSKIM Charakterystyka badanego rodowiska biur rachunkowych oraz kooperujcych z nimi małych i rednich przedsibiorców wskazuje, i współpraca ta dotyczy przede wszystkim najmniejszych podmiotów gospodarczych, firm mikro wielkoci. Wyniki bada empirycznych W badaniach poddano analizie ofert obsługi zewntrznej ze strony biur rachunkowych z uwzgldnieniem usług pozwalajcych wykorzysta efekty wynikajce z procesu integracji. W ofercie wszystkich badanych dostawców outsourcingowych znajduj si przede wszystkim usługi bezporednio zwizane z funkcj rachunkowoci i doradztwa podatkowego, takie jak prowadzenie ksigi przychodów i rozchodów, sporzdzanie deklaracji podatkowych, czy prowadzenie rejestrów sprzeday i nabycia dla potrzeb VAT. W znacznym stopniu w ofercie wystpuj jednak równie usługi nie zwizane bezporednio z tym obszarem. 70% badanych biur rachunkowych oferuje wsparcie przy wypełnianiu wniosków o pomoc finansow, midzy innymi z funduszy Unii Europejskiej. Naley zwróci uwag, i dalsze 24% podmiotów zamierza rozszerzy swoj ofert w okresie najbliszych 2-3 lat o takie usługi. Znacznie mniej dostawców oferuje obecnie pomoc przy sporzdzaniu biznes planów lub studiów wykonalnoci, jednak a 38% podmiotów zamierza rozwin swoje moliwoci w tym kierunku. Zakres oferty badanych biur rachunkowych oraz kierunki jej rozszerzania w okresie najbliszych 2-3 lat przedstawiono na rysunku 1. Rysunek 1. Zakres obecnej oferty badanych biur rachunkowych i perspektywy jej rozszerzenia Prowadzenie ksigi przychodów i rozchodów Prowadzenie rejestrów sprzeday i nabycia VAT Sporzdzanie sprawozda i deklaracji podatkowych Prowadzenie rozlicze pracowniczych 100% 100% 100% 100% Prowadzenie rozlicze z ZUS 100% Wypełnianie wniosków o pomoc finansow m.in. ze rodków Unii Europejskiej 70% 24% Opracowywanie biznes planów i studiów wykonalnoci 38% 38% 0% 20% 40% 60% 80% 100% obecnie w ofercie biura planowane rozszerzenie oferty 52 Tom II
Rozdział 1. Fundusze strukturalne i ich rola w procesie wsparcia sektora MP Wypełnianie wniosków o pomoc finansow oraz opracowywanie biznes planów staje si czsto podstawowym narzdziem umoliwiajcym pozyskanie rodków niezbdnych w procesie rozwoju małych i rednich przedsibiorstw. Jest to funkcja szczególnie wana w aspekcie pozyskiwania pomocy z funduszy Unii Europejskiej. Chocia elementy te nie wystpuj powszechnie w obecnej ofercie badanych biur rachunkowych, korzystnym wydaj si liczne deklaracje biur rachunkowych odnonie rozszerzenia oferty w tym kierunku. Moe to w znaczcy sposób wzmocni rol biur rachunkowych w procesie rozwoju małych i rednich przedsibiorstw w perspektywie najbliszych kilku lat. W badaniu zapytano respondentów z grupy małych i rednich firm o przyszłe plany rozwojowe ich przedsibiorstw w perspektywie 3-5 lat. Okrelali oni ponadto wano planowanych kierunków rozwoju w skali od 1 (bardzo niska wano kierunku rozwoju) do 4 (bardzo wany plan rozwojowy) oraz wskazywali, czy oczekuj pomocy ze strony biura rachunkowego w realizacji tych planów. Zdecydowanie najwicej respondentów z grupy małych i rednich przedsibiorstw planuje w okresie najbliszych 3-5 lat zwikszy swój udział w rynku poprzez zwikszanie sprzeday (na ten kierunek rozwoju wskazało 94% przedsibiorców). Jest to jednoczenie najwaniejszy kierunek rozwojowy ze wszystkich zaproponowanych w ankiecie wariantów. Korzystnym, wanym kierunkiem rozwoju s równie plany wprowadzania na rynek nowych produktów oraz zwikszenie zatrudnienia w przedsibiorstwie. Rysunek 2. Wybrane plany rozwojowe badanych małych i rednich przedsibiorstw Wzrost udziału w rynku (zwikszenie sprzeday) Rozwój i wprowadzanie na rynek nowych wyrobów 77% 94% 2,9 3,1 Zwikszenie zatrudnienia w przedsibiorstwie 64% 2,2 Pozyskanie rodków finansowych z funduszy pomocowych UE 45% 2,9 Utworzenie nowych filii lub oddziałów przedsibiorstwa Rozpoczcie lub zwikszenie zakresu działania na rynkach UE Wdroenie systemów zarzdzania jakoci 32% 31% 25% 2,6 2,7 2,6 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 powszechno planów wano planów Wspieranie rozwoju MP na Jednolitym Rynku Europejskim 53
SZANSE ROZWOJU POLSKIEGO SEKTORA MP NA JEDNOLITYM RYNKU EUROPEJSKIM Wanym zamiarem rozwojowym badanych przedsibiorstw, cho nie tak powszechnym jak poprzednie kierunki, jest równie pozyskanie rodków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, pozwalajcych midzy innymi na dokonanie kosztownych inwestycji infrastrukturalnych i zwikszenie konkurencyjno- ci podmiotów. Stosunkowo niewielka liczba badanych przedsibiorców planuje takie przedsiwzicia, jak rozwój organizacyjny w postaci utworzenia nowych oddziałów, wejcie na rynki Unii Europejskiej, czy wdroenie systemów zarzdzania jakoci. Wybrane, przyszłe plany rozwojowe badanych firm z sektora MP przedstawiono na rysunku 2. Analiza wybranych planów rozwojowych zwizanych z efektami integracji z Uni Europejsk z punktu widzenia wielkoci firmy wskazuje, i wiksze przedsibiorstwa czciej planuj zarówno pozyskanie finansowania z funduszy pomocowych UE, jak równie rozpoczcie lub zwikszenie zakresu działania na jednolitym rynku europejskim. Wybrane przyszłe plany rozwojowe badanych przedsibiorstw zwizane z moliwociami wynikajcymi z procesu integracji, z punktu widzenia ich wielkoci przedstawiono na rysunku 3. Rysunek 3. Wybrane plany rozwojowe badanych firm sektor MP z punktu widzenia ich wielkoci Pozyskanie rodków finansowych z funduszy pomocowych UE 21% 46% 64% Rozpoczcie lub zwikszenie zakresu działania na rynkach UE 23% 33% 79% 0% 20% 40% 60% 80% 100 % bez pracowników mikro małe/rednie W ankiecie dla firm sektora MP zapytano równie, czy przedsibiorcy oczekuj od dostawców outsourcingowych w zakresie rachunkowoci i doradztwa podatkowego pomocy w realizacji wyej okrelonych kierunków rozwoju. Mali i redni przedsibiorcy biorcy udział w badaniach oczekuj od biur rachunkowych pomocy przede wszystkim w zakresie pozyskiwania finansowania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej (na pomoc ze strony biura wskazało tu 69% respondentów planujcych to przedsiwzicie), tworzenia nowych filii 54 Tom II
Rozdział 1. Fundusze strukturalne i ich rola w procesie wsparcia sektora MP bd oddziałów przedsibiorstwa, a take rozpoczcia lub zwikszenia intensywnoci działa rynkowych na rynku europejskim. Najwaniejsze kierunki pomocy ze strony biur rachunkowych miałyby zatem wspiera przedsiwzicia rozwojowe mniej powszechne wród przedsibiorców, jednak o stosunkowo duym znaczeniu dla respondentów z sektora MP. Niewielka liczba przedsibiorców oczekuje natomiast pomocy w najbardziej powszechnych i najwaniejszych planach rozwoju, dotyczcych takich dziedzin, jak zwikszanie sprzeday, wprowadzanie nowych wyrobów i usług oraz zwikszenie zatrudnienia w przedsibiorstwie. Zakres oczekiwa włacicieli i menederów małych i rednich przedsibiorstw planujcych okrelone działania rozwojowe w zakresie pomocy ze strony biur rachunkowych przedstawiono na rysunku 4. Rysunek 4. Zakres oczekiwa małych i rednich firm planujcych okrelone działania rozwojowe w zakresie pomocy ze strony biur rachunkowych w ich realizacji Wzrost udziału w rynku (zwikszenie sprzeday) Rozwój i wprowadzanie na rynek nowych wyrobów Zwikszenie zatrudnienia w przedsibiorstwie 15% 22% 22% Pozyskanie rodków finansowych z funduszy pomocowych UE 69% Utworzenie nowych filii lub oddziałów przedsibiorstwa Rozpoczcie lub zwikszenie zakresu działania na rynkach UE 41% 38% Wdroenie systemów zarzdzania jakoci 19% 0% 20% 40% 60% 80% Z drugiej strony w badaniach poddano analizie gotowo biur rachunkowych do pomocy swoim klientom w realizacji powyszych planów rozwojowych. W ankiecie skierowanej do włacicieli tych podmiotów respondenci oceniali, czy ich biuro byłoby w stanie (obecnie lub w przyszłoci) pomóc małych i rednim przedsibiorcom w realizacji wyej okrelonych zamierze. Okazuje si, i badane biura rachunkowe deklaruj szeroki zakres pomocy w tych kierunkach rozwoju swoich klientów, w których mali i redni przedsi- Wspieranie rozwoju MP na Jednolitym Rynku Europejskim 55
SZANSE ROZWOJU POLSKIEGO SEKTORA MP NA JEDNOLITYM RYNKU EUROPEJSKIM biorcy w najwikszym stopniu oczekuj wsparcia od swoich outsourcingowych partnerów. Dotyczy to przede wszystkim takich działa, jak: - pozyskiwania rodków finansowych z funduszy pomocowych Unii Europejskiej, - tworzenia nowych filii bd oddziałów przedsibiorstwa, - rozpoczcia lub zwikszenia zakresu działania na rynkach UE. Oprócz biecej gotowoci do pomocy w tych działaniach, biura przewiduj zwikszenie tu swojej aktywnoci i zdolnoci pomocowych, zwłaszcza w zakresie wsparcia obejmujcego działalno proeuropejsk, szczególnie wan w aspekcie zwikszania konkurencyjnoci, siły rynkowej i innowacyjnoci polskiego sektora MP. Deklarowane moliwoci pomocy ze strony biur rachunkowych w realizacji planów rozwoju swoich klientów przedstawiono na rysunku 5. Rysunek 5. Obecne i przewidywane moliwoci pomocy ze strony biur rachunkowych w przykładowych kierunkach rozwoju swoich klientów Wzrost udziału w rynku (zw ikszenie sprzeday) Rozw ój i w prow adzanie na rynek now ych w yrobów Zw ikszenie zatrudnienia w przedsibiorstw ie 27% 5% 24% 38% 19% 11% Pozyskanie rodków finansow ych z funduszy pomocow ych UE 41% 38% Utw orzenie now ych filii lub oddziałów przedsibiorstw a Rozpoczcie lub zw ikszenie zakresu działania na rynkach UE 32% 27% 14% 43% Wdroenie systemów zarzdzania jakoci 3% 19% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Biuro obecnie jest w stanie pomóc Biuro planuje rozszerzy sw oj ofert w tym kierunku Badajc aktywno dostawców outsourcingowych w procesie wsparcia dla realizacji planów rozwojowych swoich klientów poddano równie analizie 56 Tom II
Rozdział 1. Fundusze strukturalne i ich rola w procesie wsparcia sektora MP oczekiwania przedsibiorców i moliwoci biur rachunkowych w zakresie stosowania konkretnych działa pomocowych w realizacji kierunków rozwoju. Respondenci z sektora MP wskazali, e w zakresie pomocy ze strony biur rachunkowych w realizacji wyej wymienionych kierunków rozwojowych oczekuj przede wszystkim doradztwa podatkowego w realizacji planu (na te działania wskazało 78% respondentów z sektora MP) oraz wypełniania wniosków pomocowych Unii Europejskiej (oczekiwane przez 44% przedsibiorców), a take informowania o rodkach pomocowych z funduszy europejskich. Wród innych działa, których realizacji mog w znacznym stopniu oczekiwa klienci mona wymieni: - doradztwo prawne w innych dziedzinach prawa (np. prawa gospodarczego, cywilnego), - przygotowywanie zestawie i analiz ekonomiczno-finansowych, np. dla potrzeb planów działalnoci gospodarczej lub rachunkowoci zarzdczej, - pomoc w wyborze i pozyskiwaniu zewntrznych ródeł finansowania, np. z banków, funduszy poyczkowych, lub rodków pomocowych UE. Zakres oczekiwa badanych przedsibiorców odnonie działa pomocowych w planach rozwoju oraz poziom gotowoci biur rachunkowych do ich realizacji przedstawiono na rysunku 6. Rysunek 6. Zakres oczekiwa badanych przedsibiorców odnonie działa pomocowych w planach rozwoju oraz poziom gotowoci biur rachunkowych do ich realizacji.: Wypełnianie wniosków pomocowych UE 44% 81% Informowanie o rodkach pomocowych z UE 38% 43% Doradztwo prawne w innych dziedzinach prawa 35% 35% Przygotowywanie zestawie i analiz ekonomiczno-finansowych 33% 65% Pomoc w wyborze i pozyskiwaniu rodków finansowych z UE 32% 46% 0% 20% 40% 60% 80% 100% oferowana pomoc ze stroby biur rachunkowych oczekiwania MSP w zakresie pomocy Wspieranie rozwoju MP na Jednolitym Rynku Europejskim 57
SZANSE ROZWOJU POLSKIEGO SEKTORA MP NA JEDNOLITYM RYNKU EUROPEJSKIM Biura rachunkowe powinny by zatem przygotowane aby pomaga swoim klientom w realizacji działa prorozwojowych, wynikajcych z efektów integracji z Uni Europejsk. Dotyczy to przede wszystkim procesu pozyskiwania rodków finansowych z funduszy pomocowych oraz prowadzenia działalnoci rynkowej na jednolitym rynku europejskim. Podsumowanie Przedstawione powyej wyniki bada ankietowych wiadcz o istotnej roli biur rachunkowych w zakresie wykorzystania moliwoci wynikajcych z integracji europejskiej dla małych i rednich przedsibiorstw. Prowadzone analizy upowaniaj do sformułowania wniosków szczegółowych zaprezentowanych poniej: 1. W ofercie biur rachunkowych dominuj usługi zwizane bezporednio z realizacj funkcji rachunkowoci i doradztwa podatkowego. Badane podmioty planuj rozszerzanie oferty swoich usług. Szczególnie korzystny jest tu fakt, e planuj rozwin ofert w stron takich usług jak przygotowywanie planów działalnoci gospodarczej oraz wniosków o pomoc finansow z UE, co moe zapewni istotne korzyci i umoliwi rozwój firm sektora MP wynikajcy z efektów integracji europejskiej. 2. Niemal połowa badanych przedsibiorców planuje pozyska rodki finansowe z funduszy pomocowych UE. Celem 31% ankietowanych jest równie rozpoczcie lub zwikszenie zakresu działania rynkowego na terenie UE. Wielu małych i rednich przedsibiorców oczekuje przy tym pomocy ze strony swojego biura rachunkowego w realizacji powyszych kierunków rozwoju, szczególnie w zakresie pozyskiwania finansowych rodków pomocowych. 3. Badane biura rachunkowe deklaruj pomoc swoim klientom w realizacji powyszych kierunków rozwoju. Cho obecnie mniej ni połowa dostawców jest w stanie zaoferowa działania wspierajce, to jednak w najbliszym czasie zdecydowana wikszo biur rachunkowych zamierza posiada w swojej ofercie usługi wspierajce działania wynikajce z efektów integracji europejskiej. 4. Ponad 80% biur rachunkowych biorcych udział w badaniach oferuje konkretn pomoc przy wypełnianiu wniosków o pomoc europejsk,. W mniejszym stopniu s one w stanie informowa o rodkach pomocowych z UE oraz pomóc w wyborze i pozyskaniu europejskich rodków finansowych. W tym przypadku jednak mniej ni połowa przedsibiorców planujcych wykorzysta szanse wynikajce z integracji zamierza zwróci si do biur rachunkowych z prob o pomoc. W celu zwikszenia atrakcyjnoci swojej oferty biura rachunkowe powinny zatem informowa swoich klientów o moliwociach skorzystania z pomocy 58 Tom II
Rozdział 1. Fundusze strukturalne i ich rola w procesie wsparcia sektora MP w zakresie pozyskiwania rodków pomocowych z UE oraz zwikszania zakresu działa na jednolitym rynku europejskim. Wydaje si, i w przypadku niewystarczajcych moliwoci lub zakresu oferty biura rachunkowe mog próbowa nawiza kontakty z innymi podmiotami realizujcymi pomoc dla sektora MP w celu zabezpieczenia wyej zidentyfikowanych potrzeb rozwojowych małych i rednich przedsibiorstw. Literatura [1] Bieniek-Koronkiewicz E., Sieczyło-Chlabicz J.: Działalno gospodarcza i przedsibiorca na gruncie ustawy prawo działalnoci gospodarczej, Przegld Prawa Handlowego, nr 04/2000, str. 17. [2] Dzieranowski W., Stachowiak M.: Raport o stanie sektora małych i rednich przedsibiorstw w Polsce w latach 1999-2000, Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci, Warszawa 2001. [3] Janiuk I.: Strategiczne dostosowanie polskich małych i rednich przedsibiorstw do konkurencji europejskiej, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004. [4] Jankiewicz S.: Instytucje wspomagajce rozwój małych i rednich przedsibiorstw, a oczekiwania przedsibiorców (na przykładzie aglomeracji poznaskiej), Polityka Gospodarcza, nr 4/2000, str. 45. [5] Lachiewicz S., Załczny A.: Analiza sektora małych i rednich przedsibiorstw według kryterium formy własnoci i liczebnoci zatrudnienia (na przykładzie województwa łódzkiego), Organizacja i Zarzdzanie Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, nr 30/1998, Politechnika Łódzka 1998, str. 53. [6] Odorzyska E.: Kategoria małych i rednich przedsibiorstwa w krajach Europy, Ekonomika i Organizacja Przedsibiorstwa, nr 3/2000, str. 9. [7] Piasecki B. (red.): Polityka rozwoju małych i rednich przedsibiorstw w pastwach Centralnej i Wschodniej Europy, Komitet Organizacyjny XIX ISBC, Warszawa 1992. [8] Ustawa z dnia 5 lipca 1996 o doradztwie podatkowym, Dz. U. 1996 Nr 102, poz. 465 z pón. zmianami. [9] Zieliski J.: Outsourcing doradztwa podatkowego i rachunkowoci: trafna decyzja, Forum Doradców Podatkowych, Kraków 2001. Wspieranie rozwoju MP na Jednolitym Rynku Europejskim 59
Źródło: Matejun M., Pomoc ze strony biur rachunkowych dla firm sektora MŚP w zakresie pozyskiwania funduszy pomocowych i działalności na rynkach UE, [w:] Otto J., Stanisławski R. (red.), Wspieranie rozwoju MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim, Tom II, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2006, s. 45-59.