Bilans płatniczy. R zeczypospolitej Polskiej za I k war tał 2010 roku

Bilans płatniczy R zeczypospolitej Polskiej za I k war tał 2010 roku Warszawa 2010

Projekt graficzny: Oliwka s. c. Skład i druk: Drukarnia NBP Wydał: Narodowy Bank Polski Departament Edukacji i Wydawnictw 00-919 Warszawa, ul. Świętokrzyska 11/21 Telefon 22 653 23 35 Fax 22 653 13 21 www.nbp.pl Copyright Narodowy Bank Polski, 2010

Synteza Spis treści Spis treści Synteza...................................................... 6 1. Rachunek bieżący............................................. 8 1.1. Wyższy deficyt obrotów towarowych........................................... 9 1.1.1. Spadek eksportu towarów............................................ 10 1.1.2. Spadek importu towarów............................................. 12 1.2. Niższe dodatnie saldo usług................................................. 15 1.2.1. Podróże zagraniczne................................................. 17 1.2.2. Usługi transportowe................................................. 17 1.2.3. Pozostałe usługi.................................................... 17 1.3. Pogłębienie ujemnego salda dochodów........................................ 19 1.4. Wzrost dodatniego salda transferów bieżących................................... 20 2. Rachunek kapitałowy......................................... 23 3. Rachunek finansowy......................................... 24 3.1. Inwestycje nierezydentów w Polsce............................................ 24 3.1.1. Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich............................ 24 3.1.2. Wysoki wzrost inwestycji portfelowych................................... 26 3.1.3. Napływ kapitału z tytułu pozostałych inwestycji zagranicznych................. 28 3.2. Inwestycje rezydentów za granicą............................................ 30 3.3. Pochodne instrumenty finansowe............................................ 31 4. Oficjalne aktywa rezerwowe................................... 32 5. Zadłużenie zagraniczne ogółem................................. 33 5.1. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego....................... 33 5.2. Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw.................................. 35 5.3. Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego..................................... 36 5.4. Zadłużenie zagraniczne NBP................................................. 36 5.5. Obsługa zadłużenia zagranicznego............................................ 37 5.6. Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego................................... 37 6. Aneks..................................................... 41 Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku

Spis tabel Spis tabel Tabela I. Składniki salda rachunku bieżącego......................................... 8 Tabela II. Eksport towarów w podziale geograficznym................................. 10 Tabela III. Import towarów w podziale geograficznym................................. 12 Tabela IV. Import towarów według kierunków przeznaczenia............................ 14 Tabela V. Usługi............................................................. 15 Tabela VI. Dochody........................................................... 20 Tabela VII. Transfery bieżące.................................................... 21 Tabela VIII. Rachunek kapitałowy................................................ 23 Tabela IX. Zagraniczne inwestycje w Polsce......................................... 25 Tabela X. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie...................................... 25 Tabela XI. Zagraniczne inwestycje portfelowe obroty................................ 27 Tabela XII. Zagraniczne inwestycje portfelowe salda................................. 27 Tabela XIII. Pozostałe inwestycje pasywa......................................... 29 Tabela XIV. Inwestycje rezydentów za granicą....................................... 30 Tabela XV. Saldo pochodnych instrumentów finansowych.............................. 31 Tabela XVI. Oficjalne aktywa rezerwowe stany.......................................... 32 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Synteza Spis wykresów Spis wykresów Wykres 1. Składniki salda rachunku bieżącego........................................ 8 Wykres 2. Wskaźniki równowagi zewnętrznej........................................ 9 Wykres 3. Obroty towarowe..................................................... 9 Wykres 4. Eksport towarów wg sekcji cn........................................... 11 Wykres 5. Import towarów wg sekcji CN........................................... 13 Wykres 6. Usługi............................................................. 16 Wykres 7. Usługi przychody................................................... 16 Wykres 8. Usługi rozchody.................................................... 16 Wykres 9. Dochody........................................................... 19 Wykres 10. Komponenty rachunku finansowego..................................... 24 Wykres 11. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie..................................... 25 Wykres 12. Różnice rentowności obligacji 10-letnich.................................. 26 Wykres 13. Zagraniczne inwestycje portfelowe....................................... 26 Wykres 14. Pozostałe inwestycje pasywa.......................................... 28 Wykres 15. Inwestycje portfelowe aktywa......................................... 30 Wykres 16. Zmiany stanu oficjalnych aktywów rezerwowych............................ 32 Wykres 17. Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na sektory......................... 33 Wykres 18. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego.................. 34 Wykres 19. Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw............................. 35 Wykres 20. Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego............................... 37 Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku

Synteza Synteza Poniższe opracowanie przedstawia relacje gospodarcze podmiotów krajowych z podmiotami zagranicznymi w I kwartale 2010 r. Do zestawienia bilansu wykorzystano dane z miesięcznych i kwartalnych sprawozdań polskich podmiotów uczestniczących w obrotach z zagranicą, dane z płatności bankowych oraz dane z badań statystyki publicznej (nowym źródłem jest badanie międzynarodowego handlu usługami realizowane przez GUS). Prezentowana wersja bilansu płatniczego ma charakter informacji wstępnej i może ulec zmianie. 1. W I kwartale 2010 r. saldo rachunku bieżącego było ujemne i wyniosło 1.064 mln EUR. O deficycie na rachunku bieżącym zadecydowały przede wszystkim ujemne salda dochodów oraz obrotów towarowych, których nie zrekompensowały nadwyżki w transferach bieżących i usługach. W I kwartale 2010 r. wartość eksportu towarów, w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r., zwiększyła się o 18,3%, natomiast importu wzrosła o 18,0%. Dane eksportu sklasyfikowane pod kątem kierunków przeznaczenia wskazują, że największy udział, wynoszący 49,6%, stanowiły towary zaopatrzeniowe. Najwyższy wzrost wartości eksportu odnotowano w następujących grupach towarowych: maszyny i urządzenia (głównie odbiorniki TV, silniki Diesela, części RTV), metale nieszlachetne (przede wszystkim miedź i drut miedziany) oraz sprzęt transportowy (w głównej mierze części i akcesoria samochodowe i samochody osobowe). Głównym partnerem handlowym Polski były kraje Unii Europejskiej. Ich udział w eksporcie towarów ogółem w I kwartale br. wyniósł 79,5%. Najwyższe obroty w eksporcie zanotowano przede wszystkim z Niemcami, Francją, Wielką Brytanią, Włochami, Czechami i Niderlandami. Po stronie importu dominowały dobra zaopatrzeniowe, stanowiły one 63,1% wartości importu ogółem. Najwyższy wzrost wartości importu odnotowano dla grup towarowych takich jak: produkty mineralne (głównie ropa naftowa wzrost cen tego surowca na rynkach światowych), maszyny i urządzenia (przede wszystkim części RTV) oraz produkty przemysłu chemicznego (w głównej mierze to leki i nawozy potasowe). 58,7% wartości towarow sprowadzonych do Polski w I kwartale 2010 r. pochodziło z krajów Unii Europejskiej. Udział krajów spoza strefy UE jest wyższy w imporcie niż w eksporcie, co wiąże się z wysokim importem z krajów Dalekiego Wschodu, czyli Chin i Korei, Tajwanu oraz z Rosji. Saldo obrotów usługowych w analizowanym okresie 2010 r. było dodatnie i wyniosło 800 mln EUR. W porównaniu z I kwartałem 209 zmniejszyło się o 15 mln EUR. Warto odnotować istotną poprawę salda pozostałych usług. W I kwartale 2010 r. było ono dodatnie i wyniosło 305 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2009 r. poprawiło się o 466 mln EUR. W I kwartale 2010. saldo dochodów było ujemne i wyniosło 2.736 mln EUR. Zdecydowanie wyższe ujemne saldo dochodów, w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r., spowodował wzrost dochodów nierezydentów z tytułu inwestycji bezpośrednich w Polsce. Na kwotę tę złożyły się: reinwestowane zyski 1.566 mln EUR, wypłacone dywidendy 414 mln EUR oraz zapłacone odsetki od kredytów 322 mln EUR.. Wzrost dochodów nierezydentów z tytułu inwestycji bezpośrednich w Polsce to przede wszystkim rezultat dobrych wyników finansowych przedsiębiorstw, w których znaczący udział mają inwestorzy zagraniczni, a które przełożyły się na znaczne wartości reinwestowanych zysków. Dodatnie saldo transferów bieżących w I kwartale 2010 r. wyniosło 1.668 mln EUR i było wyższe o 163 mln EUR niż w porównywalnym okresie 2009 r. N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Synteza W analizowanym kwartale napływ środków z Unii Europejskiej, w ujęciu bilansu płatniczego, wyniósł 3.114 mln EUR, jednocześnie Polska wpłaciła do budżetu Unii Europejskiej 1.093 mln EUR. Łączne saldo transferów z Unią Europejską w I kwartale 2010 r., było dodatnie i wyniosło 2.021 mln EUR. 2. W pierwszym kwartale 2010 r. do Polski napłynęło 12.363 mln EUR z tytułu inwestycji zagranicznych. Napływ kapitału w głównej mierze dotyczył zagranicznych inwestycji portfelowych, który w I kwartale 2010 r. wyniósł 7.155 mln EUR. Nierezydenci inwestowali przede wszystkim w długoterminowe skarbowe papiery wartościowe emitowane zarówno na rynku krajowym, jak i na rynkach zagranicznych. Napływ kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery dłużne wyniósł 6.351 mln EUR, głównie z tytułu emisji papierów skarbowych na rynkach zagranicznych nominowanych w walutach obcych. Przed rokiem zanotowano odpływ kapitału wynoszący 117 mln EUR. Po serii trzech kwartałów (od III kwartału 2008 r. do I kwartału 2009 r.), w których salda tych inwestycji były ujemne, zaobserwowano od II kwartału 2009 r. stały napływ zagranicznych inwestycji w polskie papiery dłużne. Napływ ten jest nie tylko skutkiem globalnego spadku awersji do ryzyka, ale również rezultatem relatywnie dobrej sytuacji Polski na tle regionu, a z drugiej strony wysokiej podaży papierów skarbowych będących wynikiem rosnących potrzeb finansowych rządu. Zanotowano również wzrost napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski. Wartość napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski wyniosła 3.930 mln EUR i w porównaniu z analogicznym kwartałem 2009 r. był on wyższy o 2.439 mln EUR. O wysokości tego napływu zadecydowała wartość środków, w wysokości 3.369 mln EUR, przeznaczonych na zasilenie kapitałów własnych przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania oraz reinwestowane zyski w kwocie 1.566 mln EUR. Aktywa zagraniczne polskich podmiotów zwiększyły się o 2.817 mln EUR. O ich poziomie zadecydowało zwiększenie należności z tytułu pozostałych inwestycji, głównie z tytułu kredytów handlowych udzielonych przez polskie przedsiębiorstwa kontrahentom zagranicznym. 3. Zadłużenie zagraniczne Polski na koniec I kwartału 2010 r. wyniosło 205.473 mln EUR i w porównaniu z IV kwartałem 2009 r. zwiększyło się o 10.487 mln EUR, tj. o 5,4%. O wzroście zadłużenia zagranicznego zadecydowało przede wszystkim zwiększenie zobowiązań sektora rządowego i samorządowego (o 8.237 mln EUR, tj. o 13,5%) oraz sektora bankowego (o 1.963 mln EUR, tj. o 4,6%). W analizowanym kwartale wyższe zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego to rezultat inwestycji nierezydentów w skarbowe papiery dłużne. Nierezydenci inwestowali zarówno w długoterminowe papiery dłużne wyemitowane na rynkach zagranicznych (wzrost stanu o 3.876 mln EUR, tj. o 12,5%), jak i wyemitowane na rynek krajowy (wzrost stanu o 4.304 mln EUR, tj. o 22,4%). Natomiast o wzroście zadłużenia zagranicznego banków zadecydowała w głównej mierze wielkość kredytów otrzymanych przez polskie banki od nierezydentów w ramach grup kapitałowych (wzrost stanu o 1.059 mln EUR, tj. o 4,7%). 4. Poszczególne wskaźniki ostrzegawcze służące do oceny równowagi zewnętrznej w I kwartale 2010 r. charakteryzowały się odmiennymi tendencjami, i tak: relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB 1 wyniosła -0,5% i poprawiła się o 2,2 pkt proc. w stosunku do IV kwartału 2009 r., relacja zadłużenia zagranicznego ogółem do PKB wyniosła 63,5% i w stosunku do IV kwartału 2009 r. pogorszyła się o 0,8 pkt proc., relacja zadłużenia krótkoterminowego do zadłużenia zagranicznego ogółem wyniosła 27,1% i w stosunku to IV kwartału 2009 r. pogorszyła się o 2,2 pkt proc., relacja krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego 2 do oficjalnych aktywów rezerwowych, która służy ocenie płynności międzynarodowej Polski, wyniosła 88,0% i porównaniu z IV kwartałem 2009 r. pogorszyła się o 0,2 pkt proc.. 1 Wskaźnik prezentowany jest w ujęciu płynnego roku. 2 Zadłużenie krótkoterminowe jest definiowane jako zadłużenie o terminie pierwotnym spłaty do 1 roku włącznie. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku

Rachunek bieżący 1 1 Rachunek bieżący Saldo rachunku bieżącego bilansu płatniczego w I kwartale 2010 r. było ujemne i wyniosło 1.064 mln EUR. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2009 r. saldo to pogorszyło się o 1.034 mln EUR. O wysokości deficytu na rachunku bieżącym zadecydowały ujemne salda dochodów oraz obrotów towarowych, które nie zostały zrekompensowane przez nadwyżki w usługach i transferach bieżących. Ujemne saldo obrotów towarowych wyniosło 796 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2009 r. pogłębiło się o 52 mln EUR. W I kwartale 2010 r. odnotowano wzrost zarówno eksportu, jak i importu towarów. Eksport towarów zwiększył się o 4.311 mln EUR, tj. o 18,3%, a import wzrósł o 4.363 mln EUR, tj. o 18,0%. Dodatnie saldo usług wyniosło 800 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2009 r. zmniejszyło się o 15 mln EUR. Saldo dochodów było ujemne i wyniosło 2.736 mln EUR. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2009 r. saldo to pogłębiło się o 1.130 mln EUR. Był to rezultat przede wszystkim wyższych dochodów inwestorów zagranicznych z zainwestowanego przez nich kapitału w Polsce (wzrost rozchodów o 901 mln EUR, tj. o 30,9%). Saldo transferów bieżących w omawianym kwartale wyniosło 1.668 mln EUR i w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r. było wyższe o 163 mln EUR. Wykres 1. Składniki salda rachunku bieżącego mln EUR 4.000 2.000 0-2.000-4.000-6.000-8.000-10.000 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Towary Usługi Dochody Transfery Rachunek bieżący Tabela I. Składniki salda rachunku bieżącego (mln EUR) 2009 2010 I II III IV I Saldo rachunku bieżącego -30-1,088-1,159-2,762-1,064 Saldo obrotów handlowych 71 380-115 -64 4 Saldo towarów -744-513 -812-1,114-796 Saldo usług 815 893 697 1,050 800 Saldo dochodów -1,606-3,127-2,338-3,041-2,736 Saldo transferów bieżących 1,505 1,659 1,294 343 1,668 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Wykres 2. Wskaźniki równowagi zewnętrznej mln EUR 1,0 0,0 1-1,0-2,0-3,0-4,0-5,0-6,0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Saldo rachunku bieżącego/pkb Saldo rachunku bieżącego i kapitałowego/pkb Relacja salda rachunku bieżącego do PKB 3 wyniosła -1,9% i w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r. poprawiła się o 2,1 pkt proc. Natomiast relacja salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB 4 wyniosła -0,5% i poprawiła się o 2,2 pkt proc. w stosunku do analogicznego okresu 2009 r. W przypadku państw sąsiednich wskaźnik ten wyniósł dla Węgier 2,8%. W przypadku Czech i Słowacji był on ujemny i wyniósł odpowiednio 0,5% i 1,7%. 1.1. Wyższy deficyt obrotów towarowych Eksport towarów w I kwartale 2010 r. został oszacowany na poziomie 27.855 mln EUR, zaś import towarów wyniósł 28.651 mln EUR. Eksport towarów wzrósł o 4.311 mln EUR, tj. o 18,3%, a import o 4.363 mln EUR, tj. o 18,0%. Deficyt obrotów towarowych wyniósł 796 mln EUR i był o 52 mln EUR większy niż w I kwartale 2009 r. Wykres 3. Obroty towarowe mln EUR 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Eksport Import 3 Wskaźnik prezentowany jest w ujęciu płynnego roku. 4 Wskaźnik prezentowany jest w ujęciu płynnego roku. 5 Obroty towarowe w bilansie płatniczym od 2000 r., są zestawiane na podstawie danych statystyki handlu zagranicznego Głównego Urzędu Statystycznego oraz szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. W I kwartale 2010 r. eksport towarów zawierały 96,1% obrotów zestawionych według danych statystyki handlu zagranicznego oraz 3,9% szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. Import zawierał 99,4% obrotów zestawionych według danych statystyki handlu zagranicznego oraz 0,6% szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. Ponadto, na potrzeby bilansu płatniczego import został dodatkowo skorygowany o oszacowane koszty transportu zawarte w fakturach importowych wystawionych na bazie CIF. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku

Rachunek bieżący 1 Analizę obrotów towarowych pod kątem struktury rzeczowej i geograficznej przeprowadzono na podstawie danych statystyki handlu zagranicznego GUS 6. 1.1.1. Wzrost eksportu towarów Według danych statystyki handlu zagranicznego wartość eksportu towarów w I kwartale 2010 r. wyniosła 26.423 mln EUR, co w porównaniu z I kwartałem 2009 r. oznacza wzrost o 3.411 mln EUR, tj. o 14,8%. Struktura geograficzna polskiego eksportu wskazuje, że w I kwartale 2010 r. największy udział wynoszący 79,5% miały kraje Unii Europejskiej 7. Głównym partnerem handlowym Polski były Niemcy ich udział stanowił 25,7% ogółu eksportu. Kolejne kraje europejskie, których udział w polskim eksporcie był największy to: Francja (7,3%), Wielka Brytania (6,8%), Włochy (6,7%), Czechy (5,7%) i Niderlandy (4,0%). Wzrost wartości eksportu do krajów Unii, w porównaniu z I kwartałem 2009 r., stanowił 67,2% wzrostu eksportu ogółem. Najwyższy przyrost zarejestrowano w wymianie towarowej z Niemcami (o 527 mln EUR, tj. o 8,4%), dotyczył on głównie eksportu miedzi, części samochodowych, silników Diesela, drutów, kabli i przewodów elektrycznych oraz mebli. Jednocześnie zanotowano spadek eksportu samochodów osobowych. Zwiększył się także eksport do Wielkiej Brytanii (o 421 mln EUR, tj. o 30,5%, głównie samochodów osobowych i ich części, srebra, pomp i mebli), Hiszpanii (o 250 mln EUR, tj. o 46,5%, głównie samochodów osobowych i ich części, telewizorów, silników Diesla i mebli), Francji (o 244 mln EUR, tj. o 14,6%, głównie telewizorów, części samochodowych, części maszyn biurowych), na Słowację o 421 mln EUR, tj. o 48,2% (dotyczył głównie miedzi, części urządzeń RTV) i do Czech (o 199 mln EUR, tj. o 15,0%, przede wszystkim drutu miedzianego, drutu, kabli i przewodów elektrycznych). W analizowanym okresie wzrósł również eksport do Turcji (o 162 mln EUR, tj. o 71,5% przede wszystkim samochodów osobowych, telewizorów, części urządzeń RTV), Chin (o 154 mln EUR, tj. o 74,4% miedzi), Rosji (o 150 mln EUR, tj. o 18,1% przede wszystkim części urządzeń RTV, leków), Kanady (o 154 mln EUR, tj. o 74,4% statków towarowych, pasażerskich, promów uszlachetnianie) i na Ukrainę (o 104 mln EUR, tj. o 20,5% głównie koksu, opon). Tabela II. Eksport towarów w podziale geograficznym (mln EUR) 2009 2010 I II III IV I OGÓŁEM 23.012 23.466 24.009 25.839 26.423 Unia Europejska 18.703 18.477 18.851 20.339 20.994 w tym: Niemcy 6.275 6.009 6.252 6.581 6.802 Francja 1.676 1.579 1.560 1.721 1.920 Wielka Brytania 1.381 1.512 1.598 1.648 1.801 Włochy 1.645 1.769 1.448 1.736 1.757 Czechy 1.320 1.309 1.469 1.527 1.519 Niderlandy 1.047 956 959 1.042 1.064 Pozostałe kraje 4.310 4.989 5.159 5.500 5.430 w tym: Rosja 831 805 940 1.014 981 Ukraina 509 630 640 681 613 Stany Zjednoczone 327 405 502 538 454 6 Obroty handlu zagranicznego zostały zestawione przez NBP zgodnie z metodologią stosowaną przez GUS na podstawie zbiorów Ministerstwa Finansów, pochodzących z dokumentów celnych SAD oraz z deklaracji INTRASTAT. Do 2004 r. źródłem danych były zbiory CIHZ. Użyte w opracowaniu nazwy grup towarowych są zgodne ze Scaloną Nomenklaturą CN, stosowaną przez GUS. 7 W prezentowanym materiale bez względu na analizowany okres pojęcie Unia Europejska odnosi się do 27 krajów. 10 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Analiza struktury rzeczowej polskiego eksportu w I kwartale 2010 r. wskazuje, że największy udział w polskim eksporcie ogółem stanowiły: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny (26,3% eksportu ogółem), to między innymi silniki Diesla, druty i kable, sprzęt RTV, AGD i jego części, komputery; 1 sprzęt transportowy (17,1% eksportu), obejmujący między innymi samochody osobowe, ciężarowe i ich części, ciągniki, autobusy; żywność (11,1%); metale nieszlachetne i wyroby (10,4%), wśród których najistotniejsze były różnego rodzaju wyroby z żelaza i stali oraz miedź; tworzywa sztuczne (6,2%), głównie opony; różne wyroby gotowe (6,0%), głównie meble; produkty przemysłu chemicznego (6,4%). Wzrost eksportu dotyczył wszystkich głównych grup towarowych. Zwiększenie wartości towarów sprzedanych za granicę w największym stopniu odnosiło się do: maszyn i urządzeń o 910 mln EUR, tj. o 15,0% głównie odbiorników TV (o 157 mln EUR, tj. o 13,3%), silników Diesla (o 145 mln EUR, tj. o 40,1%), części urządzeń RTV (o 140 mln EUR, tj. o 89,0%), drutu, kabli i przewodów elektrycznych (o 132 mln EUR, tj. o 38,8%), części maszyn biurowych, pralek; jednocześnie wartość sprzedanej za granicę aparatury telefonicznej zmalała o 67 mln EUR, tj. o 28,2%); metali nieszlachetnych o 540 mln EUR, tj. o 24,4% przede wszystkim miedzi (o 211 mln EUR, tj. o 102,4%), drutu miedzianego (o 96 mln EUR, tj. o 151,2%); zmalał eksport konstrukcji z żeliwa i stali (o 95 mln EUR, tj. o 30,4%); sprzętu transportowego (o 496 mln EUR, tj. o 12,3%), w tym głównie: części i akcesoriów samochodowych (o 317 mln EUR, tj. o 29,8%), samochodów osobowych (o 117 mln EUR, tj. o 7,0%), latarniowców i statków pożarniczych (o 66 mln EUR), statków pasażerskich, towarowych i promów (o 62 mln EUR, tj. o 22,8%) był to proces uszlachetniania. Równocześnie odnotowano spadek sprzedaży za granicę autobusów (o 111 mln EUR, tj. o 52,9%); tworzyw sztucznych i wyrobów (o 326 mln EUR, tj. o 24,9%); produktów przemysłu chemicznego o 268 mln EUR, tj. o 18,9% głównie leków (o 74 mln EUR, tj. o 31,5%); Wykres 4. Eksport towarów wg sekcji cn mln EUR 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 I II III IV I I II III IV 2008 2009 2010 Tworzywa sztuczne i wyroby Metale nieszlachetne i wyroby Maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny Sprzęt transportowy Różne wyroby gotowe meble, pref. budynków, zabawki Żywność Pozostałe niewymienione Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku 11

Rachunek bieżący 1 produktów mineralnych o 209 mln EUR, tj. o 27,6% przede wszystkim olejów ropy naftowej, benzyny (o 115 mln EUR, tj. o 61,7%) i koksu (o 63 mln EUR, tj. o 34,3%); różnych wyrobów gotowych o 179 mln EUR, tj. o 12,7% przede wszystkim mebli (o 126 mln EUR, tj. o 19,9%). Dane eksportu sklasyfikowane pod kątem kierunków przeznaczenia wskazują, że największy udział w eksporcie miały towary zaopatrzeniowe 49,6%. Porównując wyniki I kwartału 2010 r. z danymi za I kwartał 2009 r. można stwierdzić, że najwyższy wzrost eksportu odnotowano w grupie towarów zaopatrzeniowych o 2.254 mln EUR, tj. o 20,8. 1.1.2. Wzrost importu towarów W I kwartale 2010 r. import towarów osiągnął wartość 28.787 mln EUR, co w porównaniu z I kwartałem 2009 r. oznacza wzrost o 3.453 mln EUR, tj. o 13,6%. Analiza struktury geograficznej importu wskazuje, że 58,7% wartości towarów sprowadzonych do Polski, w I kwartale 2010 r. pochodziła z krajów Unii Europejskiej. Udział tych krajów, w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r., ukształtował się na zbliżonym poziomie. Wzrost wartości importu z krajów należących do UE dotyczył przede wszystkim Niemiec (o 637 mln EUR, tj. o 11,6%, co stanowiło 18,5% wzrostu importu ogółem, zwiększył się głównie import części do silników i akcesoriów samochodowych, olejów ropy naftowej, benzyny, miedzi i części urządzeń RTV), Czech (o 203 mln EUR, tj. o 23,8%, w tym miedzi, samochodów osobowych i leków), Francji (o 176 mln EUR, tj. o 15,2% przede wszystkim leków, samochodów osobowych i ciężarowych), Słowacji (o 149 mln EUR, tj. o 31,3%, głównie miedzi, samochodów osobowych i leków), Niderlandów (o 144 mln EUR, tj. o 16,3%, w tym części elektronicznych i układów scalonych) i Belgii (o 127 mln EUR, tj. o 22,1% przede wszystkim ciągników). Nadmienić należy, że zarejestrowano spadek importu z Włoch (o 121 mln EUR, tj. o 7,0% głównie pomp, wentylatorów, sprzętu grzewczego i chłodniczego do laboratoriów; zwiększył się import silników benzynowych i części samochodowych). Udział krajów spoza UE jest wyższy w imporcie niż w eksporcie, co wiąże się ze znaczącym importem towarów konsumpcyjnych z krajów Dalekiego Wschodu, czyli z Chin, Korei, Tajwanu, Tabela III. Import towarów w podziale geograficznym (mln EUR) 2009 2010 I II III IV I OGÓŁEM 25.334 25.641 26.014 28.056 28.787 Unia Europejska 15.324 16.120 16.013 17.048 16.888 w tym: Niemcy 5.516 5.911 5.917 6.188 6.154 Włochy 1.729 1.841 1.695 1.775 1.609 Francja 1.157 1.183 1.168 1.303 1.333 Czechy 851 946 944 1.030 1.054 Niderlandy 884 926 927 1.003 1.029 Wielka Brytania 752 778 737 788 770 Pozostałe kraje 10.009 9.521 10.001 11.009 11.899 w tym: Rosja 2.370 1.983 2.242 2.585 2.994 Chiny 2.522 2.167 2.379 2.707 2.774 Republika Korei 752 918 697 827 765 Stany Zjednoczone 677 630 534 605 727 12 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Wykres 5. Import towarów wg sekcji CN mln EUR 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 I II III IV I II III IV I 2008 2009 2010 1 Produkty mineralne Produkty przemysłu chemicznego Metale nieszlachetne i wyroby Maszyny i urządzenia Sprzęt transportowy Żywność Pozostałe niewymienione Singapuru, oraz Rosji. W I kwartale 2010 r. w stosunku do analogicznego kwartału 2009 r. zarejestrowano wzrost importu z wyżej wymienionych krajów. Import z Rosji zwiększył się o 624 mln EUR, tj. o 26,3%, do czego przyczynił się w największym stopniu wzrost wartości importu ropy naftowej i gazu ziemnego. Import ropy naftowej zwiększył się o 790 mln EUR, tj. o 75,3%, wynikał on przede wszystkim ze wzrostu cen na światowych rynkach. Największy wzrost importu, poza Rosją, zarejestrowano w wymianie handlowej z Chinami (o 253 mln EUR, tj. o 10,0%, głównie części maszyn biurowych, części urządzeń RTV, transformatory), Kanadą (o 201 mln EUR, tj. o 414,9% statki pasażerskie, towarowe, promy proces uszlachetniania), Tajwanem (o 264 mln EUR, tj. o 30,3%, części maszyn biurowych, części urządzeń RTV), Norwegią (o 118 mln EUR, tj. o 39,9% statki pasażerskie, towarowe, promy proces uszlachetniania), Japonią, Białorusią i Singapurem. Analiza struktury rzeczowej polskiego importu wskazuje, że w IV kwartale 2009 r. do najważniejszych grup towarowych należy zaliczyć: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny (24,4%), m.in. telefony, komputery, części RTV, odbiorniki TV, różnego rodzaju urządzenia ciekłokrystaliczne, części do maszyn biurowych, układy scalone, części do silników spalinowych, druty i kable; produkty przemysłu chemicznego (10,9%) głównie leki; produkty mineralne (10,7%) przede wszystkim ropa naftowa i jej oleje, gaz ziemny oraz koks i węgiel; sprzęt transportowy (10,4%) głównie samochody osobowe, ciężarowe oraz części do nich, ciągniki; metale nieszlachetne i wyroby (9,8%) głównie różne wyroby walcowane z żeliwa i stali; żywność (8,5%) głównie wieprzowina; tworzywa sztuczne i wyroby (7,0%). W I kwartale 2010 r., w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, wzrost importu odnotowano we wszystkich głównych grupach towarowych. Największy przyrost zarejestrowano w następujących grupach: produkty mineralne o 982 mln EUR, tj. o 46,5% główną przyczyną było zwiększenie wartości zakupionej ropy naftowej i jej olejów (o 846 mln EUR, tj. o 60,0%). Decy- Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku 13

Rachunek bieżący 1 Tabela IV. Import towarów według kierunków przeznaczenia (mln EUR) Kierunek przeznaczenia wg kategorii BEC 2009 2010 I II III IV I Dobra inwestycyjne ogółem 4.127 4.521 4.036 4.511 4.330 dobra inwestycyjne z tego: (z wyjątkiem środków transportu) środki transportu przemysłowe (inne niż samochody osobowe) Zużycie pośrednie (dobra zaopatrzeniowe) ogółem towary zaopatrzeniowe w tym: dla przemysłu nieprzetworzone* towary zaopatrzeniowe dla przemysłu przetworzone* paliwa i smary nieprzetworzone paliwa i smary przetworzone (inne niż benzyny silnikowe) części i akcesoria do dóbr inwestycyjnych (z wyjątkiem środków transportu) części i akcesoria do środków transportu 3.539 3.762 3.250 3.800 3.454 588 759 786 711 877 15.227 15.512 16.358 17.461 18.170 444 448 563 566 644 7.154 7.393 7.783 7.934 8.363 2.465 2.050 2.314 2.581 2.825 563 682 939 926 729 2.576 2.679 2.623 3.131 3.168 1.640 1.840 1.722 1.899 2.009 Towary konsumpcyjne ogółem 5.979 5.608 5.620 6.085 6.287 żywność i napoje w tym: przetworzone głównie dla 990 1.049 1.005 1.055 1.029 gospodarstw domowych samochody osobowe 869 944 866 950 886 towary konsumpcyjne trwałego użytku* 666 546 580 739 625 towary konsumpcyjne półtrwałego użytku* towary konsumpcyjne nietrwałego użytku* 1.311 1.060 1.264 1.182 1.296 1.635 1.570 1.559 1.686 1.902 Import ogółem 25.334 25.641 26.014 28.056 28.787 * Dotyczy towarów gdzie indziej niewymienionych. dującym czynnikiem był wzrost cen tego surowca na światowych rynkach wg RURNW Index cena baryłki ropy w I kwartale 2010 r. wzrosła w stosunku do I kwartału 2009 r. o 61,1%. Jednocześnie odnotowano spadek wartości zakupionego węgla (o 64 mln EUR, tj. o 20,4%); maszyny i urządzenia o 604 mln EUR, tj. o 9,4% głównie: części urządzeń RTV (o 317 mln EUR, tj. o 79,2%), części maszyn biurowych (o 161 mln EUR, tj. o 91,2%), silniki turboodrzutowe i turbośmigłowe (o 79 mln EUR, tj. o 203,9%), części do silników spalinowych (o 75 mln EUR, tj. o 36,9%), silniki benzynowe (o 53 mln EUR, tj. o 46,3%), diody, części elektroniczne i układy scalone, urządzenia ciekłokrystaliczne. Z kolei zmniejszył się import aparatury telefonicznej (o 85 mln EUR, tj. o 16,8%), obrabiarek do metali 14 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Tabela V. Usługi (mln EUR) 2009 2010 I II III IV I Przychody 4.550 5.016 5.546 5.576 5.215 Usługi transportowe 1.470 1.464 1.535 1.731 1.346 Podróże zagraniczne 1.284 1.619 1.978 1.560 1.230 Pozostałe 1.796 1.933 2.033 2.285 2.639 Rozchody 3.735 4.123 4.849 4.526 4.415 Usługi transportowe 891 872 906 1.036 975 Podróże zagraniczne 887 1.287 1.919 1.134 1.106 Pozostałe 1.957 1.964 2.024 2.356 2.334 Saldo 815 893 697 1.050 800 Usługi transportowe 579 592 629 695 371 Podróże zagraniczne 397 332 59 426 124 Pozostałe -161-31 9-71 305 1 (o 63 mln EUR, tj. o 43,9%), sprzętu grzewczego i chłodniczego do laboratoriów, odbiorników TV; produkty przemysłu chemicznego o 585 mln EUR, tj. o 23,0% głównie leki (o 232 mln EUR, tj. o 37,7%), nawozy potasowe (o 77 mln EUR); sprzęt transportowy o 505 mln EUR, tj. o 20,4% głównie statki pasażerskie, towarowe, promy (o 196 mln EUR, tj. o 69,7%), części samochodowe (o 151 mln EUR, tj. o 21,4%), ciągniki (o 59 mln EUR, tj. o 49,2%): metale nieszlachetne o 355 mln EUR, tj. o 14,4% głównie miedź (o 80 mln EUR, tj. o 343,8%), aluminium (o 62 mln EUR, tj. o 109,1%). Analizując import pod kątem kierunków przeznaczenia należy odnotować, że w I kwartale 2010 r. największą część importu (63,1% całości), stanowił import dóbr zaopatrzeniowych. Również w tej grupie towarów odnotowano największy wzrost importu o 2.942 mln EUR, tj. o 19,3%. 1.2. Niższe dodatnie saldo usług 8 Saldo obrotów usługowych w analizowanym okresie 2010 r. było dodatnie i wyniosło 800 mln EUR. W porównaniu z I kwartałem 2009 r. zmniejszyło się o 15 mln EUR. O wielkości salda usług zdecydował w główniej mierze poziom dodatniego salda usług transportowych i pozostałych usług. Kwota przychodów z tytułu usług w omawianym okresie, w porównaniu z I kwartałem 2009 r., wzrosła o 14,6% i ukształtowała się na poziomie 5.215 mln EUR. Wielkość rozchodów wzrosła o 18,2% i wyniosła 4.415 mln EUR. Decydujące znaczenie dla kształtowaniu się wielkości obrotów odgrywała wymiana handlowa z krajami Unii Europejskiej. Obroty usługowe z tymi krajami stanowiły 69,4% przychodów oraz 78,9% rozchodów. W badanym okresie udział wpływów z tytułu pozostałych usług 9 w przychodach usługowych ogółem był najwyższy i wyniósł 50,6%. Eksport usług transportowych stanowił 25,8%, natomiast podróży zagranicznych 23,6% kwoty przychodów ogółem. 8 Dane o usługach zestawiono na podstawie badania międzynarodowego handlu usługami realizowanego przez GUS. 9 Grupę pozostałych usług stanowią m.in. usługi budowlane, telekomunikacyjne i pocztowe, finansowe, opłaty za korzystanie z patentów i praw autorskich, opłaty licencyjne, usługi dotyczące pośrednictwa handlowego, leasing operacyjny, usługi inżynieryjne, reklamę, usługi w zakresie doradztwa prawnego. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku 15

Rachunek bieżący 1 Wykres 6. Usługi mln EUR 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0-1.000 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Eksport Import Saldo Wykres 7. Usługi przychody Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Podróże zagraniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Transport Budowlane Finansowe Informatyczne Pozostałe Wykres 8. Usługi rozchody Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Podróże zagraniczne Transport Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Budowlane Finansowe Informatyczne Pozostałe Podobnie jak po stronie przychodów, udział wypłat z tytułu pozostałych usług był najwyższy i stanowił 52,9% ogółu rozchodów usługowych. Wydatki Polaków na podróże zagraniczne wyniosły 25,1%, a import usług transportowych 22,1% kwoty rozchodów ogółem. 16 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący 1.2.1. Podróże zagraniczne 10 Wielkość przychodów z tytułu podróży zagranicznych w I kwartale 2010 r. wyniosła 1.230 mln EUR, zaś kwota wydatków poniesionych przez Polaków wyjeżdżających za granicę 1.106 mln EUR. Saldo obrotów z tytułu podróży zagranicznych ukształtowało się na poziomie 124 mln EUR. 1 Saldo podróży zagranicznych, w porównaniu z analogicznym kwartałem 2009 r., zmniejszyło się o 273 mln EUR. Zmiana ta była wynikiem wzrostu wydatków Polaków na podróże zagraniczne (o 219 mln EUR, tj. o 24,7%), przy jednoczesnym spadku przychodów z tytułu wydatków cudzoziemców w Polsce (o 54 mln EUR, tj. o 4,2%). Ze wstępnych szacunków wynika, że w I kwartale 2010 r. wydatki cudzoziemców z krajów Unii Europejskiej dokonane w Polsce stanowiły 72,1% przychodów z tytułu podróży zagranicznych. Natomiast wydatki Polaków na podróże zagraniczne do krajów Unii Europejskiej stanowiły 81,8% ogółu wydatków z tytułu podróży zagranicznych. 1.2.2. Usługi transportowe Saldo usług transportowych w I kwartale 2010 r. było dodatnie i wyniosło 371 mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem 2009 r. zmniejszyło się o 208 mln EUR. Przychody z tytułu usług transportowych wyniosły 1.346 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2009 r. zmniejszyły się o 124 mln EUR, tj. o 8,4%. Wartość rozchodów była wyższa o 84 mln EUR, tj. o 9,4% i wyniosła 975 mln EUR. Najwyższy udział w przychodach z tytułu usług transportowych, podobnie jak w poprzednich okresach, miał transport samochodowy (56,8% przychodów). W omawianym okresie wpływy z tytułu transportu samochodowego wyniosły 765 mln EUR i były o 91 mln EUR, tj o 10,6%, niższe niż w I kwartale 2009 r. Wielkość rozchodów, w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r., zwiększyła się o 20,1% i osiągnęła poziom 455 mln EUR. Udział pozostałych rodzajów środków transportu w przychodach z tytułu usług transportowych był niższy. Wpływy z tytułu transportu lotniczego stanowiły 14,3% ogółu przychodów z tytułu transportu, transportu rurociągiem 9,5%, transportu morskiego 4,1%, a transportu kolejowego 2,8%. Kwota wypłat z tytułu transportu samochodowego stanowiła również najbardziej istotną część (46,7%) rozchodów z tytułu usług transportowych. Udział transportu lotniczego i morskiego w rozchodach z tytułu usług transportowych był wyższy niż w przypadku przychodów i wynosił odpowiednio 16,9% i 17,9%. 1.2.3. Pozostałe usługi W I kwartale 2010 r. saldo pozostałych usług było dodatnie i wyniosło 305 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2009 r. poprawiło się o 466 mln EUR. W omawianym kwartale wielkość przychodów z tytułu tych usług osiągnęła kwotę 2.639 mln EUR, natomiast rozchody wyniosły 2.334 mln EUR. Grupę pozostałych usług charakteryzuje bardzo duże wewnętrzne zróżnicowanie. Zaliczane są do niej m.in.: usługi budowlane, telekomunikacyjne i pocztowe, finansowe, opłaty z tytułu użytkowania niematerialnych aktywów oraz praw własności, takich jak patenty, prawa autorskie, czy opłaty licencyjne oraz pozostałe usługi gospodarcze 11 stanowiące istotną część tej grupy usług. 10 Opisywane dane zawierają szacunki wydatków Polaków pracujących krótkoterminowo za granicą. Szczegółowy opis nowej metody wyliczania dochodów z pracy, transferów prywatnych i związanych z nimi wydatków zamieszczono w Aneksie 1 opracowania Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za IV kwartał 2007 roku. 11 Kategoria Pozostałe usługi gospodarcze obejmuje między innymi: usługi dotyczące pośrednictwa handlowego, leasing operacyjny, usługi inżynieryjne, reklamę, usługi w zakresie doradztwa prawnego. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku 17

Rachunek bieżący 1 Wzrasta znaczenie usług architektonicznych i inżynieryjnych, usług prawnych i doradczych, związanych z reklamą oraz usług informatycznych. W I kwartale 2010 r. dodatnie saldo usług budowlanych ogółem 12 wyniosło 82 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2009 r. zwiększyło się o 42 mln EUR. Wielkość przychodów z tytułu usług budowlanych obniżyła się o 0,5% i ukształtowała na poziomie 191 mln EUR. Wartość rozchodów zmniejszyła się o 28,3% i osiągnęła poziom 109 mln EUR. Kwota przychodów z tytułu usług świadczonych przez polskie przedsiębiorstwa za granicą zwiększyła się o 21,3%. Jednocześnie zmniejszyły się koszty ponoszone przez nierezydentów świadczących usługi budowlane w kraju. Saldo usług pocztowych i telekomunikacyjnych w badanym okresie było dodatnie i wyniosło 17 mln EUR. W porównaniu z I kwartałem 2009 r. wzrosła wartość przychodów (o 2,5%) przy jednoczesnym spadku rozchodów (o 31,4%). Wielkość przychodów wyniosła 122 mln EUR, natomiast rozchody ukształtowały się na poziomie 105 mln EUR. W I kwartale 2010 r. pogłębiło się ujemne saldo usług związanych z pośrednictwem finansowym (z 35 mln EUR do 67 mln EUR), było to konsekwencją szybszego wzrostu rozchodów niż przychodów. Kwota przychodów wyniosła 102 mln EUR i w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r. zwiększyła się o 20,0%. Wielkość rozchodów z tytułu tych usług zwiększyła się o 40,8% i ukształtowała się na poziomie 169 mln EUR. Opłaty za korzystanie z patentów, praw autorskich oraz opłaty licencyjne to również grupa usług charakteryzująca się ujemnym saldem. W I kwartale 2010 r. saldo to wyniosło 434 mln EUR i pogłębiło się o 143 mln EUR w stosunku do analogicznego okresu 2009 r. Przychody z tytułu tej grupy usług wyniosły 49 mln EUR i zwiększyły się prawie czterokrotnie w porównaniu z I kwartałem 2009 r., natomiast rozchody osiągnęły poziom 483 mln EUR i zwiększyły się o 58,9%. W I kwartale 2010 r. wielkość przychodów z tytułu usług informatycznych i informacyjnych zwiększyła się ponad dwukrotnie i osiągnęła kwotę 323 mln EUR, w tym samym czasie kwota rozchodów zwiększyła się o 71,8% i wyniosła 244 mln EUR. Saldo usług informatycznych i informacyjnych ukształtowało się na poziomie 79 mln EUR. Pozostałe usługi gospodarcze to znacząca pozycja w grupie pozostałych usług. W porównaniu z I kwartałem 2009 r. wielkość przychodów z tytułu tych usług zwiększyła się o 47,5% i wyniosła 1.776 mln EUR. Kwota rozchodów natomiast wzrosła o 9,7% i osiągnęła poziom 985 mln EUR. W wyniku znacznie wyższego wzrostu przychodów niż rozchodów wielkość dodatniego salda pozostałych usług gospodarczych uległa ponad 2,5-krotnemu zwiększeniu i wyniosła 791 mln EUR. W ramach tej grupy usług na szczególną uwagę zasługują usługi prawne i doradcze, usługi związane z reklamą oraz architektoniczne i inżynieryjne, gdyż to właśnie te rodzaje usług wykazują najwyższe obroty. W badanym okresie wpływy z tytułu reklamy zwiększyły się o ponad połowę, osiągając kwotę 350 mln EUR. W tym samym okresie wielkość wypłat z tytułu tych usług wyniosła 65 mln EUR i w porównaniu z analogicznym okresem 2009 r. wzrosła o 30,0%. W konsekwencji dodatnie saldo usług związanych z reklamą wzrosło do kwoty 285 mln EUR. Wpływy z tytułu usług prawnych i doradczych i wyniosły 307 mln EUR (wzrost o 67,8%), wypłaty natomiast zwiększyły się o 24,0% i ukształtowały na poziomie 284 mln EUR. Wpłynęło to na zmianę salda z ujemnego, wynoszącego w I kwartale 2009 r. 46 mln EUR, na dodatnie, które w I kwartale 2010 r. osiągnęło kwotę 23 mln EUR. W omawianym kwartale spadł zarówno eksport, jak i import usług architektonicznych i inżynieryjnych. Wpływy z tytułu tych usług obniżyły się o 22,4% i osiągnęły kwotę 118 mln EUR, 12 W przychodach z tytułu uusług budowlanych wykazywane są: uzyskane dochody polskich przedsiębiorstw za świadczone usługi budowlane za granicą oraz koszty ponoszone przez zagraniczne przedsiębiorstwa świadczące usługi budowlane w Polsce. 18 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący wypłaty natomiast zmniejszyły się o 31,2% i wyniosły 106 mln EUR. Saldo usług architektonicznych i inżynieryjnych z ujemnego przekształciło się w dodatnie i wyniosło 12 mln EUR. 1 1.3. Pogłębienie ujemnego salda dochodów W I kwartale 2010 r. saldo dochodów było ujemne i wyniosło 2.736 mln EUR. W porównaniu z I kwartałem 2009 r. saldo to pogłębiło się o 1.130 mln EUR. Wyższe ujemne saldo dochodów było wynikiem głównie zwiększenia się dochodów nierezydentów z tytułu inwestycji bezpośrednich w Polsce. Obserwowane od kilku lat ujemne saldo dochodów jest zjawiskiem występującym nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach regionu. Jest ono konsekwencją dużego zaangażowania zagranicznych inwestorów w daną gospodarkę i realizowania przez nich dochodów z tego tytułu oraz znacznie niższego poziomu zaangażowania rezydentów w inwestycje za granicą. Dochody nierezydentów zrealizowane w Polsce w I kwartale 2010 r. wyniosły 3.820 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2009 r. zwiększyły się o 901 mln EUR, czyli o 30,9%. Przychody polskich podmiotów wyniosły 1.084 mln EUR i zmniejszyły się o 229 mln EUR, tj. o 17,4%. Saldo wynagrodzeń pracowników 13 było dodatnie i wyniosło 326 mln EUR. Przychody z tego tytułu wyniosły 590 mln EUR, co stanowiło 54,4% całości przychodów. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2009 r. zmniejszyły się one o 30 mln EUR, tj. o 4,8%. Rozchody osiągnęły wartość 264 mln EUR. Saldo dochodów z tytułu inwestycji bezpośrednich było ujemne i wyniosło 2.299 mln EUR. Przed rokiem saldo to również było ujemne i wyniosło 1.236 mln EUR. Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich z tytułu ich zaangażowania kapitałowego w polskich podmiotach wyniosły 2.302 mln EUR i stanowiły 60,3% całości rozchodów. Na kwotę tę złożyły się: wypłacone dywidendy 414 mln EUR, reinwestowane zyski 1.566 mln EUR oraz zapłacone odsetki od kredytów 322 mln EUR. Kwota rozchodów z tytułu dochodów nierezydentów od zagranicznych inwestycji bezpośrednich, w porównaniu z I kwartałem 2009 r., zwiększyła się o 1.017 mln EUR, tj. o 79,1%. Wartość wypłaconych dywidend zmniejszyła się o 68 mln EUR, tj. o 14,1%. Towarzyszył temu prawie trzykrotny wzrost wartości reinwestowanych zysków (o 1.035 mln EUR). Wartość odsetek wypłacanych przez polskie podmioty zagranicznym inwestorom od udzielonych przez nich kredytów była wyższa o 50 mln EUR, tj. o 18,4%, niż w analogicznym okresie 2009 r. Dochody polskich podmiotów z tytułu ich inwestycji bezpośrednich za granicą wyniosły 3 mln EUR, przy czym: kwota otrzymanych dywidend wyniosła 16 mln EUR, odsetek otrzymanych od udzielonych kredytów osiągnęła wartość 7 mln EUR, natomiast kwota reinwestowanych zysków była ujemna i wyniosła 20 mln EUR. Wykres 9. Dochody mln EUR 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0-1.000-2.000-3.000-4.000 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Przychody Rozchody Saldo 13 Narodowy Bank Polski opracował metodę wyliczania wielkości wynagrodzeń pracowników. W opisywanych danych zawarte są szacunki wynikające z zastosowania tej metody. Jej szczegółowy opis zamieszczono w Aneksie 1 opracowania Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za IV kwartał 2007 roku Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku 19

Rachunek bieżący 1 Tabela VI. Dochody (mln EUR) 2009 2010 I II III IV I Przychody 1.313 1.515 1.689 1.353 1.084 Wynagrodzenia pracowników 620 956 1.123 866 590 Dochody z inwestycji bezpośrednich 49 59 10 33 3 Dochody z inwestycji portfelowych 115 113 128 74 72 Dochody z pozostałych inwestycji 529 387 428 380 419 Rozchody 2.919 4.642 4.027 4.394 3.820 Wynagrodzenia pracowników 202 231 244 259 264 Dochody z inwestycji bezpośrednich 1.285 3.054 2.675 2.713 2.302 Dochody z inwestycji portfelowych 668 752 479 799 788 Dochody z pozostałych inwestycji 764 605 629 623 466 Saldo -1.606-3.127-2.338-3.041-2.736 Wynagrodzenia pracowników 418 725 879 607 326 Dochody z inwestycji bezpośrednich -1.236-2.995-2.665-2.680-2.299 Dochody z inwestycji portfelowych -553-639 -351-725 -716 Dochody z pozostałych inwestycji -235-218 -201-243 -47 W I kwartale 2010 r. ujemne saldo dochodów z tytułu inwestycji portfelowych wyniosło 716 mln EUR. Przed rokiem saldo to było również ujemne i wyniosło 553 mln EUR. Dochody nierezydentów z tytułu inwestycji portfelowych dokonanych w Polsce wyniosły 788 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2009 r. wzrosły o 120 mln EUR, tj. o 18,0%. Wzrost dochodów był wynikiem znacznego zwiększenia się zaangażowania nierezydentów w polskie papiery dłużne, głównie w obligacje skarbowe, zarówno nominowane w złotych, jak i w walutach obcych. Zwiększająco na wartość wypłat dochodów wpłynął niższy niż przed rokiem kurs euro, wskutek czego odsetki i dywidendy wypłacane w złotych miały po przeliczeniu wyższą wartość. W I kwartale 2010 r. udział wypłat dochodów z inwestycji portfelowych w całkowitej wartości rozchodów wyniósł 20,6%. Dochody polskich podmiotów z inwestycji portfelowych 14 za granicą stanowiły w omawianym okresie 6,6% całości przychodów z tytułu dochodów i wyniosły 72 mln EUR. W analogicznym okresie 2009 r. dochody te były wyższe o 43 mln EUR. W I kwartale 2010 r. saldo dochodów od pozostałych inwestycji było ujemne i wyniosło 47 mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem 2009 r. saldo to poprawiło się o 188 mln EUR. Dochody rezydentów od pozostałych inwestycji (przychody) wyniosły 419 mln EUR, z czego zdecydowaną większość stanowiły przychody NBP z tytułu oficjalnych aktywów rezerwowych. Dochody nierezydentów od pozostałych inwestycji (rozchody) osiągnęły wartość 466 mln EUR. 1.4. Wzrost dodatniego salda transferów bieżących W I kwartale 2010 r. dodatnie saldo transferów bieżących wyniosło 1.668 mln EUR i było wyższe o 163 mln EUR niż w porównywalnym okresie 2009 r. Na wzrost salda transferów bieżących wpłynęło saldo transferów sektora rządowego, które zwiększyło się o 476 mln EUR. 14 Dochody z tytułu inwestycji portfelowych nie obejmują dochodów NBP z aktywów rezerwowych, które zgodnie z zaleceniami Europejskiego Banku Centralnego są wykazywane w dochodach z pozostałych inwestycji. 20 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Tabela VII. Transfery bieżące (mln EUR) 2009 2010 I II III IV I Przychody 3.219 2.986 2.610 2.340 3.164 Transfery rządowe 1.508 1.283 937 562 1.820 w tym: transfery z UE 1.490 1.218 881 526 1.820 Transfery prywatne 1.711 1.703 1.673 1.778 1.344 Rozchody 1.714 1.327 1.316 1.997 1.496 Transfery rządowe 1.288 837 641 1.481 1.124 w tym: transfery do UE 1.145 741 590 596 1.093 Transfery prywatne 426 490 675 516 372 Saldo 1.505 1.659 1.294 343 1.668 Transfery rządowe 220 446 296-919 696 w tym: transfery z UE 345 477 291-70 727 Transfery prywatne 1.285 1.213 998 1.262 972 1 W I kwartale 2010 r. otrzymane środki z Unii Europejskiej 15 wyniosły 1.820 mln EUR i były wyższe o 330 mln EUR niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Najwięcej środków, w kwocie 1.611 mln EUR, pochodziło z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w sekcji gwarancji na Wspólną Politykę Rolną na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Otrzymane środki z Europejskiego Funduszu Społecznego w kwocie 198 mln EUR zrefundowały wydatki na realizację projektów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Składka z tytułu członkostwa w Unii Europejskiej w analizowanym kwartale 2010 r. wyniosła 1.093 mln EUR. W I kwartale 2010 r. transfery prywatne, zarówno po stronie przychodów, jak i rozchodów były niższe niż w porównywalnym okresie 2009 r. Przychody wyniosły 1.344 mln EUR, co stanowiło spadek o 21,4%, natomiast rozchody wyniosły 372 mln EUR, tj. były niższe o 12,7%. Po stronie przychodów największą pozycję stanowiły przekazy zarobków osób pracujących za granicą, które wyniosły 685 mln EUR. Przekazy z krajów Unii Europejskiej stanowiły 89,6% przekazów zarobków ogółem i wyniosły 614 mln EUR. W omawianym okresie przekazy zarobków Polaków pracujących za granicą do kraju zmniejszyły się o 31 mln EUR. Spadek ten głównie wynikał z mniejszej liczby Polaków pracujących za granicą. Na pozostałe transfery prywatne (po stronie przychodów oraz po rozchodów) złożyły się środki dotyczące następujących tytułów: płatności na finansowanie celów pozainwestycyjnych, renty i emerytury, odszkodowania za niewywiązanie się z kontraktów oraz z tytułu kar za nieuprawnione wykorzystywanie znaków handlowych i patentów, a także kary, alimenty, wygrane na loterii i w konkursach oraz opłaty za transfery sportowców. Do pozycji tej wliczane są także podatki i opłaty zapłacone na rzecz zagranicznych rządów oraz otrzymane i przekazane dary w naturze. 15 Do transferów bieżących po stronie przychodów zaliczane są środki z Unii Europejskiej pochodzące z: Transition Facility, Funduszu PHARE, Funduszu SAPARD, Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) sekcja gwarancji, Instrumentu Płynności, Instrumentu Schengen, Fundusze migracyjne. Po stronie rozchodów ujmowana jest składka członkowska. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za I kwartał 2010 roku 21