Koncepcja oznakowania Szlaku parków i ogrodów po obu stronach Nysy (wraz z koncepcją wizualizacji) Open Mind Research Center ł.h. Wrocław 2013 1
Spis treści 1. Wprowadzenie... 3 2. Wizualizacja oznakowania szlaków... 4 2.1 Szlak samochodowy rodzaje oznakowania... 4 2.2 Szlak rowerowy rodzaje oznakowania... 13 2.2.1 Standardy znakowania szlaków rowerowych... 20 2.2.2 Rozmieszczenie oznakowania szlaków rowerowych... 21 3. Podsumowanie... 22 2
1. Wprowadzenie Szlak Parków i Ogrodów po obu stronach Nysy jest międzynarodowym szlakiem turystycznym łączącym cenne przyrodniczo i kulturowo załoŝenia parkowe udostępnione do zwiedzania. Po polskiej stronie łączy on. m.in. park w Kliczkowie, Przewozie, Chichach oraz dodatkowo park w Iłowej, śaganiu oraz w Ruszowie. Wszystkie te obiekty stanowią enklawę ciszy i spokoju, gdzie moŝna nie tylko odpocząć od codziennych obowiązków, ale dodatkowo spotkać się z przyjaciółmi, rodziną i wspólnie w sposób aktywny spędzić wolny czas. Obecnie odnowione, zadbane i wypielęgnowane stać się mogą równieŝ idealnym miejscem do edukacji przyrodniczej adresowanym nie tylko w środowisko dzieci i młodzieŝy, ale takŝe wszystkich tych których interesuje przyroda i czyste, niczym jeszcze nieskaŝone środowisko. Dzisiejsze parki to dodatkowo idealne miejsca do organizacji lokalnych eventów, koncertów i innych róŝnorodnych spotkań z mieszkańcami. Miejsca kojarzone z rodziną, muzyką i dobrą zabawą. Dlatego teŝ dotarcie do poszczególnych załoŝeń parkowych powinno być jak najbardziej proste, wygodne i czytelne dla potencjalnych turystów, ale równieŝ dla mieszkańców tego regionu. W tym celu opracowana została koncepcja szlaku samochodowego oraz szlaku rowerowego łączącego poszczególne parki. Aby jednak moŝna było łatwo, wygodnie i komfortowo podróŝować nimi naleŝy opracować koncepcję oraz stworzyć jednolitą, spójną ramę w postaci wizualizacji oznakowania szlaku parków i ogrodów stanowiącej swoisty kierunkowskaz do dalszych prac. Koncepcji, która określi jeden symbol, który odnosił się będzie do wszystkich załoŝeń parkowych oraz symbol, który odzwierciedli ich wyjątkową specyfikę i róŝnorodność. Dodatkowo naleŝy wykorzystać go i umieścić na wszystkich dopuszczalnych prawem nośnikach informacji drogowej. Temu teŝ słuŝy niniejsze opracowanie, które przedstawia symbol szlaku oraz propozycje jego wykorzystania na znakach drogowych typu E- 22a, E-22b, E-22c w przypadku szlaku samochodowego oraz znaków R-1, R-1a, R- 1b, R-3 a takŝe na przykładzie tablic z informacją turystyczną oraz wewnątrz parkowych oznakowań. W ten sposób chcemy jak najbardziej uprościć i ujednolicić oznakowanie, aby moŝliwie jak najbardziej umoŝliwić poruszanie się po polskiej stronie międzyregionalnego szlaku parków i ogrodów po obu stronach nysy. 3
Niniejsze opracowanie wskazuje zatem pewien kierunek, który zostanie obrany w związku z planowanym wyznakowaniem tego szlaku i stanowi jedynie punkt wyjścia do dalszych prac projektowych. 2. Wizualizacja oznakowania szlaków 2.1 Szlak Samochodowy rodzaje oznakowania Od 28 października 2002. obowiązuje rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 lipca 2002 roku w sprawie znaków i sygnałów drogowych. (Dz. U. Nr 170 poz. 1393 z 2002r.) Rozporządzenie to przewiduje jedynie trzy biało-brązowe rodzaje turystycznych znaków drogowych, za pomocą których dopuszczalne jest oznaczanie samochodowych szlaków turystycznych. Są to znaki: E-22a słuŝące określeniu początku szlaku oraz jego kontynuacji na skrzyŝowaniach E- 22b słuŝące wskazaniu atrakcyjnych obiektów i atrakcji na trasie szlaku oraz odległości do nich E-22c słuŝące informowaniu o atrakcyjnych obiektach znajdujących się w danej miejscowości przez którą prowadzi szlak. Jak juŝ wcześniej wspomniano znak E-22a samochodowy szlak turystyczny stosuje się w celu wskazania początku samochodowego szlaku turystycznego oraz jego kontynuacji na wszelkiego typu skrzyŝowaniach oraz rozjazdach dróg zarówno gminnych, powiatowych jak i wojewódzkich oraz krajowych. W ten sposób podróŝujący turysta w sposób widoczny prowadzony jest projektowaną trasą szlaku, a tym samym zapewniany, Ŝe obrał prawidłowy i zamierzony kierunek jazdy. 4
Postulowana lokalizacja na łącznikach: - Bolesławiec Rondo, ulica Zgorzelecka, ul. Widok droga nr 350 - śary SkrzyŜowanie ul. śagańska, ul. Zawiszy Czarnego - Łęknica SkrzyŜowanie ul 1 Maja, XX - Lecia dwa znaki, kierunek Przewóz, kierunek śagań Inne drogowskazy umieszczone wzdłuŝ trasy wskazują kierunek, odległość i nazwę atrakcji turystycznej. Znaki E-22b obiekt na samochodowym szlaku turystycznym stosuje się w celu wskazania kierunku do obiektu połoŝonego przy samochodowym szlaku turystycznym, jak równieŝ w celu określenia odległości do niego. W tym przypadku organizacja wskazuje na jej zdaniem najbardziej atrakcyjne pod względem turystycznym obiekty i atrakcje występujące na szlaku w przypadku szlaku parków i ogrodów będą to załoŝenia parkowe wymienione we wstępie niniejszego opracowania. Podobnie takŝe jak poprzednio na znakach E-22b moŝna zastosować symbol /logotyp/ szlaku. Takie znaki powinny znaleźć się w następujących lokalizacjach. Osiecznica na skrzyŝowaniu drogi nr 350 z drogą nr 357 trzy znaki w kierunku Kliczkowa (parku w Kliczkowie), w kierunku Świętoszowa (parku w Chichach) oraz w kierunku Ruszowa (park w Ruszowie) Ruszów na skrzyŝowaniu drogi nr 350 z drogą nr 296 jeden znak w kierunku Gozdnicy (park w Przewozie) oraz Osiecznicy (park w Kliczkowie) Gozdnica na drodze nr 350 przy skrzyŝowaniu z ulicą 1 Maja jeden znak w kierunku Przewozu (park w Przewozie) oraz w kierunku Ruszowa (park w Kliczkowie) Przewóz na drodze nr 350, dwa znaki przy skrzyŝowaniu z ulicą OkręŜną znak w kierunku samego parku oraz znak w kierunku śar (park w Iłowej) Straszów na drodze 350 jeden znak w kierunku Iłowej (park w Iłowej) oraz jeden znak w kierunku Przewozu (park w Przewozie) 5
Witoszyn na drodze gminnej jeden znak w kierunku CzyŜówka (park w Iłowej) oraz jeden znak w kierunku Przewozu (park w Przewozie) Iłowa na drodze nr 300 ulicy Borowskiej jeden znak w kierunku samego parku, jeden znak w kierunku Wymiarek (park w Przewozie), na drodze nr 296 na ulicy śagańskiej jeden znak w kierunku śagania (park w śaganiu oraz Chichach) oraz jeden znak w kierunku Wymiarek (park w Przewozie) śagań na skrzyŝowaniu z ulicą Dworcową, ulicą Przyjaciół śołnierza, ulicą Jana Pawła II oraz ulicą KsięŜnej śaganny jeden znak w kierunku samego parku oraz jeden znak w kierunki Iłowy (park w Iłowej) śagań na skrzyŝowaniu ulicy Jana Pawła II z ulicą Armii Krajowej oraz Józefa Piłsudskiego jeden znak w kierunku Małomic (park w Chichach) oraz jeden znak w kierunku Iłowej (park w Iłowej) śagań na skrzyŝowaniu ulicy Józefa Piłsudskiego z ulicą śelazną jeden znak w kierunku Małomic (park w Chichach) oraz jeden znak w kierunku Iłowy (park w Iłowej) śagań na skrzyŝowaniu ulicy śelaznej z ulicą Kolejową jeden znak w kierunku Małomic (park w Chichach) oraz w kierunku Iłowy (park w Iłowej) Rudawca jeden znak w kierunku Małomic (park w Chichach) jeden znak w kierunku Osiecznicy, Świętoszowa (park w Kliczkowie) Małomice na skrzyŝowaniu ulicy Jana Pawła II z ulicą Małomicką jeden znak w kierunku Bobrzan (park w Chichach) oraz w kierunku Świętoszowa (park w Kliczkowie) Bobrzany trzy znaki w kierunku Chich w kierunku śagania w kierunku Małomic (park w Kliczkowie) Pełnym rozwinięciem systemu oznakowania byłoby uzupełnienie oznakowania przebiegu w znaki kierujące do kolejnych cennych obiektów. Te powyŝsze oznakowanie jest priorytetowe i stanowi nieprzekraczalne minimum jeŝeli chodzi o oznakowanie szlaku samochodowego i podstawową informacje o szlaku parkowym. 6
Znaki E-22c informacja o obiektach turystycznych stosuje się w celu wskazania obszaru, najczęściej miejscowości, na którym znajduje się szereg godnych uwagi obiektów turystycznych. Tym samym zastosowanie znaku ma na celu zachęcenie turysty do zjechania ze szlaku i spędzenia większej ilości czasu w danej miejscowości, zwiedzając ją i zapoznając się z jej bogactwem historycznym, architektonicznym oraz kulturowym. Proponowana lokalizacja to wjazdy do miejscowości w których znajdują się parki PoniŜej prezentowane są podmioty z którymi naleŝy uzgadniać lokalizację znaku przy drogach o róŝnym znaczeniu, jak równieŝ treść znaków E-22a, E-22b i E- 22c Zasady kwalifikowania atrakcji do Zasady zatwierdzanie atrakcji do oznakowania oznakowania autostrady i drogi ekspresowe: -z listy UNESCO -wniosek: inwestor, projektodawca -parki narodowe -opinia kapituły przy Polskiej -inne własne o znaczeniu Organizacji Turystycznej (POT) międzynarodowym i krajowym, po (przedstawiciele POT, PTTK, GDDKiA uzgodnieniu z Urzędem oraz ROT ruchomo w zaleŝności od Marszałkowskim i zaopiniowaniu regionu, z którego wpłynął wniosek) przez ROT -pozwolenie- Generalna Dyrekcja 7
Znaki są stawiane nie dalej, niŝ 40 km Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) od obiektu pozostałe drogi krajowe: -z listy UNESCO -wniosek: inwestor, projektodawca -parki narodowe -opinia kapituły przy Regionalnej -inne waŝne o znaczeniu Organizacji Turystycznej międzynarodowym i krajowym, po -pozwolenie- Generalna Dyrekcja uzgodnieniu z Urzędem Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) Marszałkowskim i zaopiniowaniu przez ROT Znaki są stawiane nie dalej, niŝ 30 km od obiektu drogi wojewódzkie: -atrakcje o znaczeniu -wniosek: inwestor, projektodawca międzynarodowym i krajowym -opinia kapituły przy ROT -atrakcje o znaczeniu wojewódzkim -pozwolenie- Zarząd Województwa Znaki są stawiane nie dalej, niŝ 20 km od obiektu drogi powiatowe i gminne: -atrakcje o znaczeniu krajowym, -wniosek: inwestor, projektodawca wojewódzkim i lokalnym -opinia kapituły przy ROT Znaki są stawiane nie dalej, niŝ 15 -pozwolenie-zarząd Powiatu, Wójt km/10 km od obiektu (Burmistrz, Prezydent) Przytoczone na początku rozporządzenie dopuszcza takŝe moŝliwość, aby na tablicach obok samej nazwy szlaku mogły być umieszczone symbole szlaku oraz symbole organizacji turystycznej wytyczającej szlak. W przypadku szlaku parków i ogrodów będzie to obowiązujący symbol /logotyp/ szlaku wskazujący na to Ŝe tak oznakowany szlak jest częścią polsko-niemieckiego Szlaku Parków i Ogrodów po obu stronach Nysy. Na potrzeby niniejszej wizualizacji oznakowania szlaku tak opracowany logotyp musiałby zostać dostosowany do biało-brązowego charakteru znaku i taką teŝ przybrać formę. 8
Rycina 1. Proponowane logo szlaku Źródło: Opracowanie własne. Przykładem znaku E-22a opracowanym na potrzeby oznakowania szlaku parków i ogrodów zawierającego wymaganą nazwę oraz rozpoznawalny symbol / logotyp moŝe być poniŝsza propozycja. Znaki typu E-22a i E-22b powinny być uŝywane do oznakowania przebiegu samochodowego szlaku turystycznego (E-22a) oraz obiektów znajdujących się na tym szlaku (E-22b). Natomiast znak typu E-22c popularnie nazywany witaczem umieszczany jest przy wjeździe do miejscowości atrakcyjnej turystycznie i ma na celu zachęcenie do zwiedzenia najatrakcyjniejszych obiektów turystycznych w danej miejscowości umieszczonych na znaku. Bardzo często jednak znaki typu E-22a i E- 22b uŝywane są do oznakowania pojedynczych atrakcji turystycznych nie znajdujących się na wytyczonych szlakach samochodowych. Na taką praktykę wyraŝają zgodę zarządczy dróg, choć do tego celu powinny być uŝywane zmodyfikowane znaki wskazujące kierunek do obiektu turystycznego lub wypoczynkowego wskazanego na znaku. 9
- E-8 "drogowskaz do plaŝy lub miejsca kąpielowego". W tym przypadku kąpieliska GryŜyce w gminie śagań, - E-9 "drogowskaz do muzeum". W tym przypadku Muzeum Obozów Jenieckich w śaganiu, - E-11 "drogowskaz do dowolnego zabytku przyrody", 10
- E-12 "drogowskaz do punktu widokowego", - E-12a "drogowskaz do szlaku rowerowego" Przykładem znaków E-7 do E-12a opracowanym na potrzeby oznakowania szlaku parków i ogrodów zawierających wymaganą nazwę oraz rozpoznawalny symbol / logotyp moŝe być poniŝsza propozycja. Poza obowiązującym wzorem widoczne jest drzewko stanowiące rozpoznawalny znak szlaku parków i ogrodów po obu stronach Nysy zlokalizowany w prawym, górnym rogu znaku drogowego. NaleŜy takŝe zaznaczyć, ze zgodnie z 11. pkt 4. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzeniem (Dz. U. Nr 177, poz. 1729) utrzymaniem turystycznych znaków drogowych typu E- 22a i E-22b powinien zajmować się wnioskodawca. Są to bowiem znaki turystycznego samochodowego szlaku parków i ogrodów po obu stronach nysy, który wytyczony zostanie z inicjatywy i na wniosek np. Fundacji Bory Dolnośląskie. Znak typu E-22c jako nie oznaczający turystycznego szlaku samochodowego utrzymywany jest przez właściwego zarządcę drogi. Zarządca drogi moŝe odmówić 11
przyjęcia na utrzymanie znaku typu E-22c gdy zajdzie przesłanka określona w 11. pkt 3, który mówi, Ŝe zarząd drogi nie utrzymuje znaków informacyjnych oznaczających obiekty mające charakter obiektów usługowych, w których jest prowadzona działalność gospodarcza, umieszczanych na wniosek zainteresowanych przedsiębiorców - zadania te realizują przedsiębiorcy prowadzący tę działalność. Na tej podstawie naleŝy przyjąć, Ŝe znaki typu E-7 do E-12 takŝe powinny być utrzymywane przez właściwe zarządy dróg, chyba Ŝe stawiane są na wniosek podmiotów prowadzących w nich działalność gospodarczą. Znak E-12a kierujący do szlaku rowerowego na podstawie 11 pkt 4 Rozporządzenia powinien być utrzymywany przez wnioskodawcę wytyczającego szlak rowerowy. Inną propozycją są drogi i aleje wewnątrz samych parków po których moŝna takŝe poruszać się samochodami. W takim przypadku moŝna zastosować indywidualną interpretację znaków. Dla potrzeb szlaku parków i ogrodów zaproponowano poniŝsze rozwiązanie. W koncepcji małej architektury szlaku parków i ogrodów zaproponowano szereg rozwiązań słuŝących turystom. Za pomocą podobnych znaków będzie moŝna kierować zwiedzających nie tylko do wiat wypoczynkowych ale takŝe platform widokowych, miejsc wypoczynku, pomostów, deszczochronów. Dodatkowym elementem jaki byłby przydatny w przypadku znaków wewnątrz parkowych jest odległość do poszczególnych elementów małej architektury. PoniŜej zaproponowano wizualizację tablicy z treścią Zielone Perły Borów Dolnośląskich szlak parków i ogrodów. Za pomocą tych znaków będzie moŝna dodatkowo identyfikować szlak i promować go za pomocą jednolitej wizualizacji i nazewnictwie. 12
Celowo formuły tej nie uŝyto w pozostałych znakach, poniewaŝ jest ona zbyt długa i tylko niepotrzebnie rozmazywałaby obraz. Na pozostałych znakach pozostała nazwa skrócona czyli szlak parków i ogrodów ewentualnie sam symbol drzewa. Rycina 2. Tablica witacz. Źródło: Opracowanie własne 2.2. Szlak rowerowy rodzaje oznakowania Polskie przepisy nie precyzują zasad oznakowania ani standardów technicznych dla kaŝdej grupy znaków szlaków rowerowych. Wskazówki na ten temat moŝna znaleźć w poradnikach wydawanych przez róŝne organizacje, w tym PTTK. Standardy bazują na dwóch zasadniczych publikacjach: Eurovelo, the European Cycle Route Network; Guidelines for Implementation (Bulpitt, Insal 2002) i Postaw na rower (CROW / ZG-PKE 1999). Podstawowe wymogi odnośnie rozwiązań technicznych wynikających z treści obu pozycji, przystosowanych do warunków polskiego prawa, zawierają m.in. sposoby oznakowania szlaków rowerowych. Rozporządzenie Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 czerwca 1999 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. Nr 58, poz. 622) ujednoliciło oznakowanie szlaków 13
rowerowych, które do tej pory przyjmowało najróŝniejsze formy i wprowadzało dwa podstawowe typy znaków dla szlaków rowerowych: szlak rowerowy krajowy oznaczany odpowiednio znakami: R-1 szlak rowerowy krajowy R-1a początek, koniec szlaku 14
R-1b zmiana kierunku szlaku R-3 tablica szlaku Oznakowanie takie określone jest takŝe w obowiązującym obecnie rozporządzeniu Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. Nr 170, poz. 1393). Przedstawione w przepisach prawa znaki szlaków rowerowych i ich parametry są nie tylko bardzo nieprecyzyjnie zdefiniowane (dotyczy to w szczególności parametrów tabliczki kierunkowej R-3), ale równieŝ nie wyczerpują wszystkich potrzeb projektowania i oznakowywania systemów szlaków rowerowych. 15
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. Nr 220, poz. 2181) w punkcie 8.2. ( Dodatkowe znaki szlaków rowerowych ) załącznika nr 1 określa tylko najwaŝniejsze parametry odnośnie oznakowania szlaków rowerowych. Rozporządzenie stwierdza, Ŝe znaki R-1, R-1a, R-1b, R-2, R-2a mają kształt kwadratu o wymiarach 200 x 200 mm. Na znakach R-1, R-1a i R-1b umieszcza się wyłącznie symbol roweru oraz odpowiednio prostokąt koło lub strzałkę, oznaczające odpowiednio kontynuację, początek (koniec) lub zmianę kierunku szlaku rowerowego. Barwa prostokąta, koła i strzałki odpowiada oznaczeniu (nazwie) szlaku rowerowego. Oznacza to ze nie ma prawnej moŝliwości zamieszczania na tych znakach innych dodatkowych symboli czy znaków. W dalszej części projektodawca stwierdza się, Ŝe znak R-1a umieszcza się na początku i na końcu szlaku. Znaki R-1 umieszcza się pomiędzy skrzyŝowaniami dla potwierdzenia szlaku rowerowego. Znaki R-1b i R-2a umieszcza się przed skrzyŝowaniami, na których szlak zmienia kierunek. Znak R-3 wskazuje odległość do głównych miejscowości połoŝonych przy szlaku rowerowym. Jedynym znakiem na którym moŝna podawać nazwę organizacji turystycznej wytyczającej szlak jest znak R-3, który będzie stanowił podstawę wyznaczanego szlaku rowerowego. Dlatego teŝ na potrzeby oznakowania rowerowego szlaku parków i ogrodów zaproponowano niniejsze rozwiązanie. 16
Tablice R-3 nie posiadają określonych przepisami rozmiarów, naleŝy jednak dąŝyć, aby ich wysokość wynosiła 20 cm, a szerokość 40 cm. Innym przydatnym znakiem moŝe być znak R-3a który łączy ze sobą szlaki piesze i rowerowe biegnące tymi samymi drogami. W celu ułatwienia podróŝowania zastosowano poniŝsze rozwiązanie. W sytuacji ograniczonych moŝliwości, jakie wskazane są przez prawodawcę, naleŝy rozszerzyć zakres stosowanego oznakowania o dodatkowe wersje istniejących znaków szlaków rowerowych Przedstawiona w niniejszym opracowaniu propozycja moŝe znaleźć zastosowanie zwłaszcza na szlakach biegnących poza drogami publicznymi. Na takich odcinkach moŝna będzie stosować jedynie sam symbol szlaku jakim jest charakterystyczne drzewko. 17
W momencie uzyskania zgody ze strony partnera niemieckiego będącego właścicielem logotypu Szlaku Parków i Ogrodów po Obu Stronach Nysy będzie moŝliwe zastosowanie tego właśnie znaku zarówno po stronie Polskiej jak i po stronie Niemieckiej. To rozwiązanie ułatwiłoby identyfikację szlaku dla wszystkich turystów bez względu na narodowość. Wówczas po stronie Polskiej moŝna zastosować oznakowanie zawierające niemiecki logotyp. 18
19
2.2.1. Standardy znakowania szlaków rowerowych Dopuszcza się wykonywanie znaków z folii nieodblaskowych. Ponadto inne parametry techniczne nie są szczegółowo określone. Rozporządzenie określa tylko sposób lokalizacji na drogach publicznych dopuszczając wykorzystanie konstrukcji wsporczych istniejących znaków, pod warunkiem Ŝe nie spowoduje to błędnego odczytywania istniejących znaków drogowych. Oznacza to tylko bezwzględny zakaz umieszczania znaków szlaków rowerowych pod znakami określającymi pierwszeństwo na skrzyŝowaniu oraz pod znakami zakazu i nakazu. Dopuszcza się równieŝ pewne modyfikacje znaków. Dla przykłady na tabliczce R-1 na której trzeba nanieść dwa lub więcej kolorów szlaków biegnących tą samą trasą moŝna wprowadzić dodatkowy pasek barwny, przy czym paski muszą być od siebie oddzielone o minimum 1 cm; w przypadku dwóch szlaków rozmiar tabliczki nie ulega zmianie jedynie sygnatura roweru przesuwana jest lekko w górę, przy więcej niŝ dwóch szlakach dopuszcza się proporcjonalne wydłuŝenie wysokości tabliczki o ok. 6 cm na kaŝdy dodatkowy pasek powyŝej dwóch pasków Zmodyfikowane oznakowanie R-1b zawierające strzałki szlaków idących w tym samym kierunku, analogicznie do modyfikacji tabliczek R-1; w przypadku dwóch strzałek naleŝy zawrzeć je na tabliczce 20 x 20 cm, w przypadku większej liczby szlaków i odpowiadających im strzałek naleŝy proporcjonalnie wydłuŝyć w pionie tabliczkę; niedopuszczalne jest stosowanie tabliczek zawierających róŝne kierunki jazdy, wówczas naleŝy dla kaŝdej grupy kierunków szlaków rowerowych stosować w obrębie skrzyŝowania osobne tabliczki, Zmodyfikowane wersje tabliczek R-3 zawierające nazwy miejscowości zlokalizowanych po drodze szlaku; na tabliczce zawsze musi znajdować się nazwa miejscowości docelowej, w której kończy się szlak; zaleca się aby nazwy miejscowości połoŝonych na trasie szlaku pisane były mniejszą czcionką niŝ nazwa miejscowości docelowej; dla kaŝdego koloru szlaku naleŝy wykonywać osobne tabliczki R-3. 20
2.2.2 Rozmieszczenie oznakowania szlaków rowerowych Oznakowanie szlaków rowerowych w formie tabliczek lub znaków malowanych na drzewach, słupach itp. naleŝy umieszczać w miejscach spełniających następujące kryteria: - widoczność z pozycji rowerzysty z odległości ok. 50 m, - brak konfliktów z pozostałym oznakowaniem dróg publicznych (wyklucza się stosowanie pod znakami nakazu i zakazu), - wyróŝnienie z tła (np. nie naleŝy znaków umieszczać pośród reklam w pasie drogowym), - czytelność i jednoznaczność oznakowania; lica znaków, zwłaszcza w obrębie skrzyŝowań i miejsc zmiany kierunku szlaku, muszą jednoznacznie wskazywać kierunek jazdy, - odporność na zniszczenia przez wandali (zwłaszcza naleŝy zabezpieczyć się przed sytuacjami, w których łatwo obrócić znak i zmienić kierunek szlaku) oraz na zniszczenia wynikające z nośnika w przypadku malowania znaków (np. zarastająca mchem kora, odpadający tynk budynku itp.). Poza obszarem skrzyŝowań na prostych odcinkach naleŝy umieszczać znaki w odległości nie mniejszej niŝ co 200-300 m; dopuszcza się wówczas malowanie lub zawieszanie znaków R-1 lub R-2 licem równoległym do kierunku jazdy, zalecane jest zawieszanie znaków licem prostopadle usytuowanym do kierunku jazdy. Oznakowanie biegnących razem kilku szlaków krajowych naleŝy wykonywać na jednym znaku malując dodatkowe kreski. Nie moŝna łączyć na jednym znaku (tabliczce) oznakowania szlaków krajowych i międzynarodowych. W obrębie skrzyŝowań stosuje się minimum trzy tabliczki (lub malowania) znaków - pierwszą przed skrzyŝowaniem, wskazującą kierunek jazdy na samym skrzyŝowaniu (jazdę na wprost sygnalizuje się tabliczką R-1 lub R-2), drugą tuŝ za skrzyŝowaniem po prawej stronie właściwej drogi odchodzącej od skrzyŝowania i trzeci znak umieszczony w odległości ok. 20-40 m za skrzyŝowaniem, ale widoczny ze skrzyŝowania, który słuŝy potwierdzeniu kontynuacji szlaku. W obrębie skrzyŝowań lica znaków kierunkowych muszą być umieszczone prostopadle do kierunku jazdy. W przypadku znaków potwierdzających zaleca się, aby ich lica były umieszczone prostopadle do kierunku jazdy. Zasady te dotyczą zarówno szlaków krajowych, jak i międzynarodowych. 21
3. Podsumowanie W niniejszym opracowaniu stanowi jedynie pewien kierunek i wyznacza nurt związany z wizualizacją oznakowania szlaku parków i ogrodów zarówno dla szlaku samochodowego jak i dla szlaku rowerowego. Stanowi punkt wyjścia do dalszych prac projektowych których dalszą przyszłością jest konieczność doprecyzowania lokalizacji poszczególnych znaków drogowych, opracowanie ich końcowych projektów graficznych, przeprowadzenie procesu uzgodnień z zarządcami dróg, właścicielami poszczególnych załoŝeń parkowych oraz organizacjami turystycznymi. W konsekwencji wykonanie tablic i ich zamontowanie. Jest to juŝ plan na kolejny etap związany z wyznaczeniem szlaku parków i ogrodów po obu stronach Nysy. 22