Wstêp W dzisiejszych czasach nauka jêzyków obcych jest du ¹ inwestycj¹ w przysz³oœæ ka dego z nas. Jêzyki obce, zw³aszcza po otwarciu granic na terenie Wspólnoty Europejskiej oraz przy ogromnym rozwoju turystyki, umo liwiaj¹ nam nie tylko bierne zwiedzanie, ale tak e daj¹ nam mo liwoœæ samodzielnego poruszania siê po obcych krajach, kontaktowania siê z jego mieszkañcami, poznawania innych kultur i wreszcie nawi¹zywania trwa³ych przyjaÿni z ludÿmi z ca³ego œwiata. Choæ jêzyk angielski nazywany jest jêzykiem miêdzynarodowym, nie wszêdzie mo emy siê nim porozumieæ. Jêzyk francuski jest jêzykiem, którym tak e pos³uguje siê du a liczba mieszkañców wszystkich kontynentów. U ywa siê go w wielu krajach Afryki, miêdzy innymi w Maroku, Tunezji, Kamerunie, na Wybrze u Koœci S³oniowej, w Senegalu, Mali i wielu innych. W Kanadzie prowincja Québec jest jakby wysepk¹ Francji wœród anglojêzycznej ludnoœci. Francuskim pos³uguje siê czêœæ mieszkañców Belgii i Szwajcarii. Jest to równie jêzyk Ksiêstwa Monaco oraz wielu egzotycznych wysp, takich jak Nowa Kaledonia, Martynika, Haiti. Jêzyk francuski mo emy us³yszeæ tak e w Ameryce Po³udniowej, w Gujanie Francuskiej, w której mieœci siê zreszt¹ centrum lotów kosmicznych, sk¹d wyruszy³a w przestrzeñ francuska rakieta Ariane. Znajomoœæ jêzyka francuskiego pozwoli Ci zapoznaæ siê z wieloma arcydzie³ami francuskiej literatury i poznaæ francusk¹ kulturê, która przyczyni³a siê do stworzenia Europy i œwiata takiego, jaki mo emy zobaczyæ dzisiaj. Na naszym kursie postaramy siê nie tylko nauczyæ Ciê tego piêknego jêzyka, który dla naszych przodków by³ podstaw¹ dobrego wykszta³cenia, ale tak e zapoznaæ Ciê z wszystkimi aspektami kultury, zwyczajów Francji i innych krajów francuskojêzycznych. Mamy nadziejê, e kurs ten stanie siê dla Ciebie jakby namiastk¹ podró y po Francji i krajach francuskojêzycznych. Efektywn¹ naukê na naszym kursie gwarantuje sta³a struktura zeszytów lekcyjnych w ka dym zeszycie znajduj¹ siê dwie lekcje z³o one z powtarzalnych sekcji. Na pocz¹tku pierwszego zeszytu omówiliœmy dodatkowo alfabet i zasady wymowy. Zanim rozpoczniesz naukê, przestudiuj schemat struktury zeszytu zamieszczony na nastêpnej stronie. Ucz¹c siê w ESKK, sam decydujesz o tym, gdzie i jak czêsto siê uczyæ. Materia³ ca³ego zeszytu zaplanowany jest na miesi¹c pracy. Zamieszczony na marginesie symbol wskazuje moment, w którym mo esz odpocz¹æ od nauki i powróciæ do niej póÿniej, bez uszczerbku dla spójnoœci procesu uczenia siê. Aby zwiêkszyæ skutecznoœæ Twojej nauki, proponujemy, byœ materia³owi oddzielonemu symbolem poœwiêca³ 30-45 minut. Radzimy tak e, aby przerwa miêdzy kolejnymi sesjami nauki nie by³a d³u sza ni 2 dni. Jeœli bêdziesz systematyczny, efekty Twojej pracy bêd¹ znacznie lepsze i szybciej osi¹gniesz zamierzone cele. W samodzielnej nauce pomocny bêdzie za³¹czony do kursu czerwony filtr. U ywaj go tam, gdzie spotkasz tekst w kolorze czerwonym, np. w niektórych æwiczeniach lub podczas nauki s³ówek. Filtrem zas³aniasz wybrane fragmenty, a po udzieleniu samodzielnej odpowiedzi odkrywasz go i sprawdzasz poprawnoœæ swoich rozwi¹zañ. Ka demu zeszytowi towarzyszy p³yta CD, na której nagrane s¹ fragmenty lekcji oraz wybrane æwiczenia do pracy domowej i s³ownik koñcowy. Nagrania s¹ w zeszycie oznaczone symbolem s³uchawek 1. Towarzysz¹ca im cyfra odpowiada numeracji kolejnych fragmentów na p³ycie. Lektor odczytuje taki symbol jako écoute un, deux, trois... (s³uchanie 1, 2, 3...). Czêste s³uchanie nagrañ i powtarzanie s³ówek, zwrotów czy pe³nych zdañ pozwoli Ci na szybkie oswojenie siê z brzmieniem dÿwiêków i intonacj¹ w jêzyku francuskim. 2
Struktura lekcji Cele edukacyjne Introduction Grammaire Prononciation Communication Vocabulaire Compétences langagières La civilisation française Précis grammatical Devoir Corrigés des exercices Enregistrements Dictionnaire Zanim rozpoczniesz naukê, sprawdÿ, jakie umiejêtnoœci zdobêdziesz po przerobieniu materia³u lekcji. PóŸniej mo esz do nich wróciæ i zaznaczyæ zagadnienia, które opanowa³eœ. Ka d¹ lekcjê zaczynasz rozgrzewk¹, która p³ynnie wprowadzi Ciê w tematykê lekcji. Prezentuje elementy gramatyki jêzyka francuskiego, na której bazuj¹ nastêpne sekcje lekcji. Zawiera nowe zagadnienia i struktury gramatyczne oraz æwiczenia utrwalaj¹ce ich znajomoœæ. Podsekcja z informacjami i æwiczeniami dotycz¹cymi wymowy. Sekcja poœwiêcona komunikacji: Wprowadza nowe s³ownictwo i æwiczy jego u ycie w odpowiednim kontekœcie. Æwiczenia rozwijaj¹ce s³uchanie, czytanie, mówienie i pisanie, czyli wykorzystanie poznanych zagadnieñ w praktyce. Czêsto umiejêtnoœci te bêd¹ rozwijane razem, np.: s³uchanie i mówienie (w czêœci: écouter et parler), czytanie i pisanie (w czêœci: lire et écrire). W ka dej drugiej lekcji zeszytu. Przedstawia kraje francuskiego obszaru jêzykowego i ró norodne aspekty kulturowe niezbêdne do œwiadomego pos³ugiwania siê jêzykiem francuskim. Zestawienie gramatyczne podsumowuj¹ce informacje gramatyczne wprowadzone w danej lekcji. Praca domowa pozwalaj¹ca na sprawdzenie i utrwalenie wiadomoœci z obu lekcji do wykonania po przerobieniu zeszytu. Jest ona powtórzona na formularzu w œrodku zeszytu. Pracê domow¹ odrobion¹ na formularzu mo esz przes³aæ swojemu osobistemu nauczycielowi do sprawdzenia. Prace domowe mo esz równie odrabiaæ, korzystaj¹c z Internetu. Klucz odpowiedzi do æwiczeñ. Zapis nagrañ pozwalaj¹cy na dok³adne przeœledzenie wypowiedzi i rozmów, które nie s¹ zapisane w lekcji, a znajduj¹ siê na towarzysz¹cej zeszytowi p³ycie CD. S³ownik zawieraj¹cy nowe s³owa znajduj¹ce siê w zeszycie, ich t³umaczenie i transkrypcjê fonetyczn¹ zapisan¹ w Miêdzynarodowym Alfabecie Fonetycznym (IPA). Na kartach kursu ESKK spotkasz siê tak e z nastêpuj¹cymi oznaczeniami u³atwiaj¹cymi przyswajanie wiedzy: szare t³o wyró nia nowe zagadnienia gramatyczne i leksykalne! Conseil taka ramka prezentuje szczegó³y warte zapamiêtania Minilexique Conseil to wskazówki dotycz¹ce technik uczenia siê w ramce Minilexique znajdziesz nowe s³ówka i wyra enia niezbêdne do opanowania danego fragmentu lekcji yczymy Ci przyjemnej nauki i satysfakcji z poznawania jêzyka francuskiego na kursie ESKK! 3
PROGRAM KURSU Pakiet 1 lekcje 1-2 Pakiet 2 lekcje 3-4 Pakiet 3 lekcje 5-6 powitanie, przedstawianie się, narodowości, nazwy krajów, zawody, zainteresowania alfabet i literowanie, czasowniki être, habiter, travailler, aller, czasowniki zwrotne, rodzaj żeński, liczba mnoga rzeczowników i przymiotników, przyimki à i en, zaimki quel, quelle, zaimki osobowe akcentowane, rodzajnik określony, łączenie międzywyrazowe propozycje wyjścia, odmowa, rozrywka, sporty, określanie godzin, nazywanie czynności, opisywanie rzeczy i ludzi, dni tygodnia, liczenie do 60 czasowniki I grupy ( commencer, manger, ranger ), czasowniki faire, vouloir, avoir i pouvoir, przeczenie ( ne pas, ne jamais ), rodzajniki nieokreślone, zwrot il y a, zwroty z avoir, przymiotniki nouveau, beau, rodzajniki: du, de la, des opis rodziny, opis domu i umeblowania, liczenie powyżej 60 zaimek przymiotny dzierżawczy, liczebniki porządkowe, przyimki, odmiana czasowników lire i savoir, de w określaniu przynależności Pakiet 4 lekcje 7-8 wynajem domu, mieszkania, hotel, rozmowa telefoniczna, miesiące czasowniki vendre, acheter, zaimki przymiotne wskazujące, zwroty pytające: combien, est-ce que, qu est-ce que itp., zaimek osobowy w roli dopełnienia bliższego, przyimek pour. Odmiany czasowników: comprendre, répondre, devoir, épeler, vendre, acheter, préférer Pakiet 5 lekcje 9-10; ćwiczenia utrwalające cz. I Pakiet 6 lekcje 11-12 Pakiet 7 lekcje 13-14 Pakiet 8 lekcje 15-16 Pakiet 9 lekcje 17-18 opis czynności codziennych, plan dnia, określenia czasu i częstotliwości, zainteresowania, opis osób, rzeczy, pokoju, kolory odmiany czasowników ( venir, dormir ), rodzajniki określone i nieokreślone, przyimki, zaimki, pytanie à qui podróż pociągiem i samolotem, kupowanie biletu, metro, camping, usługi na campingu przyimki, stawianie pytań przez inwersję, czasowniki partir, voyager, prendre, descendre, II grupa czasowników, me, te, nous, vous w roli dopełnienia bliższego, zaimek on jedzenie, restauracja, kawiarnia, odczytywanie i podawanie przepisów, określanie ilości czasowniki boire, connaître, dire, mettre, servir, rodzajnik cząstkowy, tryb rozkazujący, zaimki en i y wskazywanie drogi, opis miejsc i zabytków, zakazy i nakazy, budynki użyteczności publicznej zwrot il faut, czasowniki interdire, défendre, écrire, permettre, envoyer, tryb rozkazujący czasowników être i avoir oraz przyimki (ciąg dalszy), zaimki en, y (ciąg dalszy) zakupy, sklepy, usługi poczta, bank przeczenie ne plus, użycie zaimków względnych qui, que i où, zaimek lequel, przysłówki Pakiet 10 lekcje 19-20; ćwiczenia utrwalające cz. II Pakiet 11 lekcje 21-22 Pakiet 12 lekcje 23-24 Pakiet 13 lekcje 25-26 Pakiet 14 lekcje 27-28 opis miasta, określanie drogi, rezerwacje, kupowanie, gastronomia francuska rodzajniki cząstkowe, tryb rozkazujący, przyimki, zaimki względne i osobowe, przysłówki, dopełnienie bliższe opis ubrania, wyrażanie opinii, wątpliwości, porównywanie przedmiotów i osób, zakup samochodu, wynajem samochodu, słownictwo dotyczące samochodu stopniowanie przymiotników i przysłówków, czasownik plaire zwrot aller avec, czasownik croire weekend, pogoda, wakacje czas przeszły passé composé choroby i dolegliwości, części ciała, umawianie się na wizytę, wizyta u lekarza przeczenia ne jamais, ne... rien, zwroty avoir mal, se faire mal, zaimki lui, leur, futur proche zdrowy tryb życia, rady, gimnastyka zdania bezokolicznikowe, tryb rozkazujący czasowników zwrotnych, zaimki osobowe występujące razem, zdania warunkowe (I część) Pakiet 15 lekcje 29-30; ćwiczenia utrwalające cz. III Pakiet 16 lekcje 31-32 Pakiet 17 lekcje 33-34 Pakiet 18 lekcje 35-36 Pakiet 19 lekcje 37-38 świat roślin i zwierząt, zwierzęta domowe, podróże, opieka nad zwierzętami zwroty c est qui, c est que, tryb rozkazujący w przeczeniu z zaimkami, przeczenia, pytania, odmiany czasowników w czasie teraźniejszym, przyszłym bliskim i przeszłym dokonanym plany na przyszłość, uczucia i przekonania, wybory i problemy na przyszłość zaimek względny dont, czas przyszły futur simple, zaimki rzeczowne wskazujące szkoła, praca, obowiązki w pracy, CV, ogłoszenia o pracy, cechy charakteru czas przeszły niedokonany imparfait, tryb przypuszczający conditionnel présent, zdania warunkowe (II część) katastrofy, wypadek, opis zaskakujących sytuacji zaimki rzeczowne dzierżawcze, czas zaprzeszły plus-que- -parfait, następstwo czasów (I część) życie w społeczeństwie, życie w rodzinie, kultura i technika zaimek lequel w roli zaimka względnego, następstwo czasów (II część), subjonctif czasowników regularnych i nieregularnych Pakiet 20 lekcje 39-40; ćwiczenia utrwalające cz. IV cywilizacja, ekologia, praca i życie rodzinne czasy gramatyczne, następstwo czasów, subjonctif 4
Bonjour! Dzieñ dobry! Zaznacz, kiedy nauczysz siê: podstawowych zwrotów u ywanych do powitania, po egnania i przedstawiania siê, udzielaæ krótkich informacji o sobie, odmieniaæ czasowniki être, travailler i habiter, okreœlaæ nazwy krajów i narodowoœci, okreœlaæ zawody. Introduction Wprowadzenie 9 Exercice 6 Pos³uchaj uwa nie rozmowy studentki z kierownikiem szko³y jêzyka francuskiego w Pary u oraz z innym studentem. Twoim zadaniem jest us³yszeæ imiona obojga studentów i wpisaæ je do odpowiednich chmurek. Nie martw siê, jeœli nie zrozumiesz ca³ego dialogu, za chwilê poznasz ca³¹ jego treœæ: 5
Grammaire Gramatyka 9 Exercice 7 Pos³uchaj jeszcze raz dialogu, czytaj¹c za lektorem uwa nie tekst: A: Bonjour, mademoiselle! [b«¹u madmwazæl] Dzieñ dobry pani! B: Bonjour, monsieur! [b«¹u mêsj³] Dzieñ dobry panu! Nazywam siê Je m appelle Anna Kowalik. [¹ê mapæl anna kévalik] Anna Kowalik. A: Je suis enchanté! [¹ê søizàæàte] Mi³o mi! Vous êtes étudiante? [vuzætetydjàt] Pani jest studentk¹? B: Oui. Je suis étudiante. [wi][¹ê søizetydjàt] Tak. Jestem studentk¹. A: Vous êtes russe? [vuzæt ys] Jest pani Rosjank¹? B: Non, je suis polonaise. [n«][¹ê søi pélénæz] Nie, jestem Polk¹. A: Ah, oui. Je vous présente [ï wi][¹ê vu p ezàt Ach tak. Przedstawiam pani Markus Meier. ma kus majæ ] Markusa Meiera. B: Bonjour, Markus. [b«¹u ma kus] Dzieñ dobry, Markus. Ça va? [sa va] Wszystko w porz¹dku? C: Ça va très bien, merci. [sa va t æ bj mæ si] Wszystko w jak najlepszym porz¹dku, dziêkujê. 10 W powy szym dialogu poznaliœmy podstawowe formy powitania. Czêsto dodajemy tak e zwrot: Comment ça va? [kémà sa va] lub Ça va bien? [sa va bj ] Przy powitaniu lub kiedy poznajemy kogoœ nowego, mówimy: Bonjour! [b«¹u ] Dzieñ dobry! Grzecznie jest dodaæ s³owo: monsieur [mêsj³] pan madame [madam] pani lub mademoiselle [madmwazæl] panienko To ostatnie s³owo stosuje siê nie tylko w odniesieniu do kobiet niezamê nych, ale tak e do dziewcz¹t i m³odych kobiet. Jak siê pan/pani ma? Do osoby, która jest w wieku zbli onym do naszego lub któr¹ znamy lepiej, mo emy zwróciæ siê z podobnym zwrotem, trochê bardziej potocznym: Ça va? [sa va] Wszystko w porz¹dku? OdpowiedŸ na to pozdrowienie bêdzie brzmia³a: Ça va bien. [sa va bj ] Mam siê dobrze. / Wszystko w porz¹dku. Ça va très bien. [sa va t æ bj ] Mam siê bardzo dobrze. Ça va. [sa va] Wszystko w porz¹dku. 6
Witaj¹c osobê, któr¹ znamy bardzo dobrze i któr¹ traktujemy jako rówieœnika, mo emy zamiast s³owa: Bonjour! u yæ wyra enia: Salut! [saly] Czeœæ! Wówczas nie stosujemy ju s³ów monsieur, madame czy mademoiselle, mo emy natomiast dodaæ imiê osoby, do której siê zwracamy, np.: Salut, Marc. Ça va bien? [saly ma k][sa va bj ] Czeœæ Marc. Jak siê masz? Odpowiadaj¹c na pozdrowienie, szczególnie wówczas, gdy zwraca siê do nas osoba, której jeszcze dobrze nie znamy lub któr¹ darzymy du ym szacunkiem, dodajemy na koñcu naszej wypowiedzi: Merci. [mæ si] Dziêkujê. Ça va, merci. [sa va mæ si] Mam siê dobrze, dziêkujê. Kiedy siê egnamy, mo emy powiedzieæ: Au revoir. [é vwa ] Do widzenia. dodaj¹c poznane ju s³ówka madame, monsieur lub mademoiselle. Mo emy te u yæ wyra eñ: Bonne journée. [bén¹u ne] Dobrego dnia. Bonsoir. [b«swa ] Dobranoc. Dobry wieczór. Zwracaj¹c siê do kogoœ, z kim jesteœmy na ty, przy po egnaniu mówimy po prostu: Salut. Exercice 8 Przeæwiczymy teraz wyra enia, które przed chwil¹ pozna³eœ. Uzupe³nij brakuj¹ce zwroty powitañ i po egnañ: 7
! W jêzyku francuskim odpowiednikiem polskiej formy pan/pani oraz pañstwo jest zaimek vous [vu] wy. U yty czasownik tak e musi byæ w drugiej osobie liczby mnogiej (2. os. lm). Formê tê stosujemy równie, jeœli do kogoœ zwracamy siê po imieniu, ale dzieli nas du a ró nica wieku, albo te odczuwamy w stosunku do tej osoby dystans. Natomiast do osób, które znamy bardzo dobrze, oraz do dzieci mo emy bez obawy zwracaæ siê w 2. os. lp, stosuj¹c zaimek tu [ty] ty z czasownikiem w 2. os. lp. Nadesz³a ju pora, aby poznaæ odmianê czasownika, który jest nam najbardziej potrzebny do przedstawienia siê. 11 Czasownik être [ætr] byæ jest czasownikiem nieregularnym, dlatego wa ne jest, abyœ bardzo dobrze zapamiêta³ wszystkie jego formy: être byæ Liczba pojedyncza Liczba mnoga je suis [¹êsøi] jestem nous sommes [nusém] jesteœmy tu es [tyæ] jesteœ [vuzæt] jesteœcie il est [ilæ] (on) jest ils sont [ils«] (oni) s¹ elle est [ælæ] (ona) jest elles sont [æls«] (one) s¹ Zauwa y³eœ zapewne, e w wymowie 2. os. lm miêdzy zaimkiem vous [vu] a czasownikiem êtes [æt] pojawia siê g³oska [z]. Jest to zjawisko zwane ³¹czeniem miêdzywyrazowym. ¹czenie takie wystêpuje miêdzy s³owem zakoñczonym spó³g³osk¹ a wyrazem, który zaczyna siê od samog³oski lub od h niemego. Jeœli liter¹, która koñczy pierwszy wyraz, jest litera s, ulega udÿwiêcznieniu i wymawiamy j¹ jak [z]. Takie ³¹czenia wystêpuj¹ czêsto w jêzyku francuskim, ale nie zawsze s¹ obowi¹zkowe. Exercice 9 Wstaw brakuj¹ce formy czasownika être : Elle polonaise. Vous russe, madame? Il russe aussi. Tu polonais? Ils allemands. Je Marc Duval. 8
! Pamiêtaj, e w zdaniach typu: Je suis polonaise. narodowoœæ piszemy ma³¹ liter¹. Pozna³eœ ju odmianê czasownika être, który pomo e Ci opowiedzieæ o sobie. Jednak abyœ móg³ poszerzyæ mo liwoœci opowiadania o swoim yciu, przydadz¹ siê tak e inne czasowniki: travailler i habiter. 12 Exercice 10 a. Przeczytaj poni sze teksty, s³uchaj¹c uwa nie lektora: Nadine est française. [nadinæf àsæz] Elle habite à Paris. [ælabit a pa i] Elle est secrétaire. [ælæsêk etæ ] Elle travaille au bureau. [æl t avajoby o] Martin est allemand. [ma t ætalmà] Il habite à Bonn. [ilabit a bon] Il est journaliste. [ilæ¹u nalist] Il travaille au journal. [il travajo¹u nal] Czy zauwa y³eœ ³¹czenia miêdzywyrazowe wystêpuj¹ce czêsto po czasowniku être? Anna et Filip sont polonais. [annaefilips«pélénæ] Ils habitent à Lublin. [ilzabit a lublin] Filip est médecin et Anna est infirmière. [filipæmeds e annaæt fi mjæ ] Ils travaillent à l hôpital. [il t avajalépital] A oto odmiana obu nowo poznanych czasowników. Nale ¹ one do tak zwanej I grupy czasowników, która charakteryzuje siê tym, e bezokolicznik posiada koñcówkê -er (travailler, habiter). Wszystkie czasowniki nale ¹ce do I grupy odmieniaj¹ siê tak samo: travailler pracowaæ habiter mieszkaæ je travaille [¹êt avaj] pracujê j habite [¹abit] mieszkam tu travailles [tyt avaj] pracujesz tu habites [tyabit] mieszkasz il travaille [ilt avaj] (on) pracuje il habite [ilabit] (on) mieszka elle travaille [ælt avaj] (ona) pracuje elle habite [ælabit] (ona) mieszka nous travaillons [nut avaj«] pracujemy nous habitons [nuzabit«] mieszkamy vous travaillez [vut avaje] pracujecie vous habitez [vuzabite] mieszkacie ils travaillent [ilt avaj] (oni) pracuj¹ ils habitent [ilzabit] (oni) mieszkaj¹ elles travaillent [ælt avaj] (one) pracuj¹ elles habitent [ælzabit] (one) mieszkaj¹ 13 b. Wys³uchaj lektora, powtarzaj¹c odmiany jeszcze raz. 9
Zapewne zauwa y³eœ ³¹czenie miêdzywyrazowe w odmianie liczby mnogiej czasownika habiter. Poza ³¹czeniem miêdzywyrazowym w jêzyku francuskim wystêpuje jeszcze jedno zjawisko, którego nie spotykamy w jêzyku polskim. Chodzi o tzw. elizjê, która ma miejsce miêdzy innymi w 1. os. lp, gdy czasownik zaczyna siê od samog³oski lub od h niemego. W takim przypadku zaimek je traci swoj¹ samog³oskê e i poprzez apostrof (znak: ) ³¹czy siê z nastêpuj¹cym po nim czasownikiem, jak np. w formie: j habite.! Pamiêtaj, e u ywaj¹c czasownika, musisz zawsze u yæ tak e podmiotu: imienia, rzeczownika lub zaimka: je, tu, il, elle, nous, vous, ils albo elles. Exercice 11 14 Wstaw odpowiednie formy czasownika travailler, a nastêpnie wys³uchaj nagrania: Tu au bureau? Sophie à Paris. Nous à l hôpital. Ils en Amérique. Vous au théâtre? Je à la banque. Teraz kolej na czasownik habiter. Exercice 12 Wstaw odpowiednie formy czasownika habiter: 1. J à Varsovie. 4. Vous en France? 2. Tu à Gdynia? 5. Annie et Sylvie à Lyon. 3. Marc et Marie au Canada. 6. Elle en Russie. Rzeczowniki w jêzyku francuskim mog¹ byæ rodzaju mêskiego i rodzaju eñskiego. Przymiotniki, w tym te, które oznaczaj¹ narodowoœci, musz¹ byæ tego samego rodzaju co rzeczownik lub zaimek. 10
Analizuj¹c zdania z formami czasowników travailler i habiter, zastanawia³eœ siê pewnie nad wyrazami en, au lub à. S¹ to przyimki, czyli wyrazy, które stosuje siê z rzeczownikiem lub nazw¹ w³asn¹. Tutaj mamy do czynienia z przyimkami, które mo na by przet³umaczyæ jako: w. Przyimek en stosujemy przed nazw¹ kraju lub regionu rodzaju eñskiego, np. en France, en Russie, en Italie. Przyimek à stosujemy przed nazw¹ miasta, np. à Varsovie, à Paris, à Lyon. Przyimek au stosujemy przed rzeczownikami rodzaju mêskiego w liczbie pojedynczej, a tak e przed nazwami krajów rodzaju mêskiego, np. au bureau, au théâtre, au Canada, au journal. Przyimek àl stosujemy przed rzeczownikami zaczynaj¹cymi siê od samog³oski lub od h niemego, np. àl école, àl hôpital, àl hôtel bez wzglêdu na ich rodzaj. Przyimek àla stosujemy przed rzeczownikiem rodzaju eñskiego, np. àlabanque, àlagare. Pamiêtaj, e rzeczowniki francuskie nie zawsze s¹ tego samego rodzaju co ich polskie odpowiedniki (np. rzeczownik banque jest rodzaju eñskiego w jêzyku francuskim, a mêskiego w jêzyku polskim). Dlatego ucz¹c siê nowych s³ówek, nie zapomnij sprawdziæ w s³owniku (np. w tym na koñcu zeszytu), jakiego rodzaju jest nowy rzeczownik. Exercice 13 Przeæwiczmy teraz u ycie poznanych przyimków. Dopasuj odpowiednie przyimki do podanych nazw i rzeczowników. Uwaga! Niektóre przyimki mog¹ byæ u yte kilkakrotnie! France journal Tokyo théâtre hôpital Canada banque Rome 11
Exercice 14 Uzupe³nij zdania brakuj¹cymi przyimkami: 1. J habite Nowy Targ et je travaille Zakopane. 2. Paul et Marie habitent Canada et Marco habite Italie. 3. Je travaille hôtel et Robert travaille bureau. 4. Nous travaillons théâtre et Sylvie et Pierre travaillent journal. Pozna³eœ ju kilka narodowoœci w rodzaju mêskim lub eñskim. Przeanalizujmy ich formy w zale noœci od rodzaju. 15 Pos³uchaj lektora i przyjrzyj siê uwa nie pisowni: Rodzaj mêski Rodzaj eñski français [f àsæ] française [f àsæz] polonais [pélénæ] polonaise [pélénæz] allemand [almà] allemande [almàd] italien [italj ] italienne [italjæn] russe [rys] russe [rys] Jak zauwa y³eœ, wiêkszoœæ form eñskich ró ni siê od form mêskich koñcówk¹ -e. Jeœli na koñcu wyrazu po spó³g³osce pojawi siê -e, wówczas wymawiamy tê spó³g³oskê. Jeœli jest to g³oska -s, wówczas musi ona zostaæ udÿwiêczniona i wymawiamy j¹ jak [z]. W niektórych formach eñskich dodatkowo podwajamy ostatni¹ spó³g³oskê: italien g italienne. Istniej¹ równie takie przymiotniki, które w obu rodzajach przyjmuj¹ tak¹ sam¹ formê, np. russe.! W zdaniach typu: Jestem Polakiem. w jêzyku francuskim nie u ywa siê rzeczownika, ale przymiotnika: Je suis polonais. Dotyczy to tak e innych narodowoœci. Rzeczownika okreœlaj¹cego narodowoœæ u ywaæ bêdziemy w innych kontekstach sytuacyjnych. Exercice 15 a. Dobierz odpowiedni¹ formê przymiotnika oznaczaj¹cego narodowoœæ: 1. Marco est italien. Gina est italienne. 16 2. Piotr est polonais. Alina est. 3. Martin est allemand. Angela est. 4. Paul est français. Julie est. 5. Sacha est russe. Tania est. b. Teraz, s³uchaj¹c lektora, sprawdÿ, czy potrafisz dok³adnie wymówiæ te przymiotniki. Wiesz ju, jak tworzyæ rodzaj eñski od niektórych przymiotników. Oczywiœcie jest jeszcze kilka innych regu³, które dotycz¹ przymiotników z innymi koñcówkami, ale te zasady poznasz trochê póÿniej. 12
Teraz natomiast nauczysz siê, jak tworzyæ liczbê mnog¹ od poznanych rzeczowników i przymiotników.! Liczbê mnog¹ rzeczowników i przymiotników tworzymy w wiêkszoœci przypadków, dodaj¹c literkê -s na koñcu wyrazu. Nie dotyczy to tych wyrazów, które s¹ zakoñczone na -s. W takim przypadku nie zmieniamy pisowni wyrazu, a o liczbie informuje nas kontekst zdania oraz inne elementy zdania, np. rodzajnik, czasownik lub zaimek osobowy. Samo dodanie literki -s na koñcu wyrazu nie zmienia jego wymowy. Spójrz, w jaki sposób tworzymy liczbê mnog¹ od kilku poznanych ju przez Ciebie rzeczowników i przymiotników: étudiant g étudiants [etydjà] étudiante g étudiantes [etydjàt] polonais g polonais [pélénæ] polonaise g polonaises [pélénæz] italien g italiens [italj ] étudiante étudiantes italienne g italiennes [italjæn] Exercice 16 Przekszta³æ zdania w liczbie pojedynczej na zdania w liczbie mnogiej. Pamiêtaj o zmianie formy zaimka i czasownika: 1. Je suis étudiante. Nous sommes étudiantes. 2. Elle est polonaise. 3. Tu es allemand? 4. Il est économiste. 5. Elle est russe. Exercice 17 Dobierz do ka dego zdania wyraz, który do niego pasuje. Uwa aj na liczbê i rodzaj! 1. Ils sont. 2. Il est. 3. Marie est. 4. Sophie et Sylvie sont? Exercice 18 17 S³uchaj¹c lektora, wstaw odpowiedni zaimek z czasownikiem tre, aby utworzyæ pe³ne zdania: 1. polonais. 4. françaises. 2. médecin? 5. infirmière. 3. italiennes? 13
Prononciation Wymowa W tej czêœci lekcji przeæwiczymy wymowê poznanych francuskich g³osek i s³ów. Pamiêtaj o zasadach wymowy wystêpuj¹cych w jêzyku francuskim, których nie spotkasz w jêzyku polskim o elizji io³¹czeniu miêdzywyrazowym. Exercice 19 18 Pos³uchaj lektora i powtarzaj za nim: 1. Je suis italienne. [¹ê søizitaljæn] 4. Vous êtes infirmière? [vuzætz fi mjæ ] 2. Julienne est étudiante. [¹yljænætetydjàt] 5. Elle est économiste. [ælætekénémist] 3. Nous sommes allemands. [nusémzalmà] 19 Exercice 20 Wys³uchaj lektora i zaznacz znakiem x w tabelce te zdania, w których wystêpuje ³¹czenie miêdzywyrazowe: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Jak ju wiesz, -s dodawane na koñcu wyrazu w celu zaznaczenia liczby mnogiej nie jest wymawiane. O liczbie informuje nas kontekst i inne elementy zdania. Przeæwiczymy teraz rozpoznawanie liczby mnogiej w wypowiedzi. Exercice 21 20 Pos³uchaj uwa nie lektora i spróbuj zorientowaæ siê, w których wypowiedziach jest u yta liczba mnoga, a w których liczba pojedyncza. Zaznacz w³aœciw¹ kratkê, stawiaj¹c znak x : Zdanie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Liczba mnoga Liczba pojedyncza! W jêzyku polskim ubezdÿwiêczniamy koñcówki, np. wyraz sposób wymawiamy [spésup]. W jêzyku francuskim spó³g³oski na koñcu wyrazów powinny byæ wymówione bardzo wyraÿnie, a jeœli s¹ spó³g³oskami dÿwiêcznymi, pozostaj¹ dÿwiêczne. Natomiast wystêpuj¹ce na koñcu wyrazu -s wymawiamy jak -z. Exercice 22 21 Pos³uchaj uwa nie lektora i powtarzaj za nim: 1. étudiante [etydjàt] 5. économiste [ekénémist] 2. j habite [¹abit] 6. nous sommes [nusém] 3. allemande [almàd] 7. vous êtes [vuzæt] 4. française [f àsæz] 8. italienne [italjæn] 14
Zamów ju dziœ! 801 101 909 (koszt po³¹czenia 1 impuls wg taryfy operatora) 61 879 32 67 edukacja na odleg³oœæ @ www.eskk.pl