Zrozumieć przepisy Michael Klein Wiceprezes, Dpt. Rozwoju Sektora Prywatnego, Grupa Banku Światowego Główny Ekonomista, Międzynarodowa Korporacja Finansowa Wrzesień 2003 1
Popularyzowanie pomysłów napędza wzrost Motorem (rozwoju) jest postęp techniczny oraz rozpowszechnianie możliwości technicznych ludzi, firm i rządów Źródło: Robert Wade w Are global poverty and inequality getting worse? Dyskusja z Martin em Wolf em w Prospect, marzec 2002, str. 17. 2
Instytucje odpowiadają za ponad połowę różnic w poziomie wydajności pracy 100 55 23 22 Wydajność na pracownika-imigranta w USA Wydajność na pracownika w kraju ojczystym Różnica w wydajności wynik. z wielkości kapitału w USA Różnica w wydajności wynik. z otoczenia instytucjonalnego Źródło: Hendricks (2002) 3
Przejście do polityki i instytucje promujących wzrost Porównanie wyników działania instytucji (Doing Business pomoże) Identyfikacja słabości i wąskich gardeł (Doing Business pomoże) Badanie dobrych praktyk międzynarodowych (Doing Business pomoże) Ograniczenie wpływu partykularnych interesów Rozpoczęcie realizacji reform częściowych co może doprowadzić do realizacji pełnego cyklu reform Skuteczne reformy często są postrzegane jako herezja (Chiny, Korea, Wietnam, ) Ciągłe reformowanie 4
Cele projektu Doing Business Udokumentowanie przepisów i praktyk regulujących prowadzenie działalności Opracowanie porównywalnych danych dla ponad 1340 krajów Możliwość powtórzenia badań przez innych naukowców w miarę upływu czasu Uwzględnienie konkretnych tematów i problemów Opis i analiza eksperymentów w zakresie reformowania kierunków polityki 5
Wskaźniki Doing Business 2003-05 2003 2004 2005 Regulacje dot. rozpoczęcia działalności Regulacje prawa pracy Egzekwowanie zobowiązań umownych Rynki kredytowe Informacja kredytowa Zabezpieczenie spłaty kredytów Problemy biurokratyczne Licencje i koncesje Kontrole i inspekcje Nadzór właścicielski Tytuły prawne do nieruchomości Opodatkowanie Infarstruktura handlowa Transport Cło Normy i standardy Ochrona własności Praworządność Upadłość Produkty: Raport, prace naukowe, zestawienia dla poszczególnych krajów, internetowa baza danych rru.worldbank.org/doingbusiness 6
Jak wyglada Polska? Jedna z najlepszych w niektórych dziedzinach Zakres prywatnych rejestrów kredytobiorców (10-ta wśród 133 badanych krajów) Średnia w innych dziedzinach Np. : miejsce 39 w rankingu czasu potrzebnego na założenie działalności; miejsce 62 w rankingu kosztów (z 133 krajów) Wśród najgorszych Czas egzekwowania zobowiazań umownych: 1,000 dni (miejsce 130, dłużej trwa tylko w Słowenii, Serbii i Czarnogórze oraz Gwatemali) Wskaźnik warunków zatrudnienia: 92 (miejsce 129, przed Ukrainą, Czadem, Rwandą i Boliwią, które maja więcej przepisów) Koszty upadłości: 18% wartości majątku (miejsce 82) 7
Przykładowa metodyka: Przepisy regulujace rozpoczęcie działalności Przykład Spólka z o.o. Małe przedsiębiorstwo krajowe Największe miasto (Warszawa) Ogólna działalność komercyjna Kapitał = 10 x PKB per capita Obroty = 10 x kapitał Procedury Czas Wskaźniki Koszt (% PKB) Minimalny kapitał założycielski Jak rozpocząć działalność? 8
Prównanie: Polska (1 stycznia 2003 r.) 35 Czas (oś lewa) 25 Czas, dni 30 25 20 15 10 5 Koszt (oś prawa) 1. Notarialna umowa spółki 2. Zdeponowanie kapitału w banku 3. Wniosek o nadanie nr REGON 4. Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców 5. Złożenie poprawionego wniosku o nadanie nr REGON 6. Przesłanie dokumentów do Min. Gosp. 7. Rejestracja NIP 8. Rejestracja płatnika VAT 9. Rejestracja dla celów podatku dochodowego 10. Rejestracja w ZUS 11. Rejestracja w PIP 20 15 10 5 Koszt, % dochodu per capita 0 12. Rejestracja w SANEPiD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Procedura 0 Źródło: Doing Business project 9
Czas potrzebny na założenie działalności (dni) 100 88 98 80 Nakrócej na świecie 65 60 40 29 31 40 45 20 0 2 4 Australia USA Federacja Rosyjsk a Polska EU 15 Niemcy Węgrhy Republika Czeska Słow acja Źródło: Doing Business project 10
Koszty rozpoczęcia działalności (% dochodu per capita) 70 60 64,3 50 Najtaniej na świecie 40 30 20 10 0 0,0 0,6 5,9 Dania USA Niemcy Federacja Rosyjska 9,3 10,2 Słowacja 11,7 12,7 Republika Czeska 20,3 EU 15 Polska Węgry Źródło: Doing Business project 11
W Polsce przepisy w znacznym stopniu regulują prawa i przywileje pracownicze 100 90 89 92 92 80 Najmniej przepisów na świecie 77 70 60 50 46 61 63 40 30 20 22 29 10 0 Hong Kong (Chiny) USA Niemcy EU 15 Republika Czeska Federacja Rosyjska Słowacja Węgry Polska Uwaga: Wskaźnik warunków zatrudniania uwzględnia takie zmienne jak: obowiązkowy okres odpoczynku, premie za nadgodziny, przepisy dotyczące płacy minimalnej, dotyczące maksymalnej liczby godzin pracy itp. 12 Źródło: Doing Business project
Czas potrzebny na wyegzekwowanie realizacji zobowiązań umownych (dni) 1200 1000 1000 800 Najkrócej na świecie 600 400 252 270 365 365 420 200 154 160 0 7 Tunezja Niemcy Federacja Rosyjska EU 15 Republika Czeska Węgry USA Słowacja Polska Źródło: Doing Business project 13
Reformy w zakresie egzekwowania kontraktów Likwidacja procedur administracyjnych np.. Obowiązek rejestracji firmy w sądzie (np. Serbia i Czarnogóra, Nikaragua) Uproszczenie procedur sądowych np.. przez: Wprowadzenie procedur ustnych (Paragwaj, Włochy) Ograniczenie obowiązku składania powiadomień (Bułgaria, Niemcy) Uproszczenie wymogu właściwości sądowej (Kanada) Uproszczenie wymogów dotyczących składania dowodów (Szwecja) Kontynuacja procedury egzekucyjnej nawet w przypadku apelacji (Norwegia) Wyspecjalizowane sądy (Francja, Meksyk, Holandia) 14
Dobrze funkcjonuje prywatny rejestr informacji kredytowej (Kredytobiorcy rejestroweani na 1000 mieszkańców) 1000 900 800 700 945 810 693 Zakres największy na świecie 600 500 400 300 543 470 298 200 100 0 Norwegia USA Niemcy Polska Średnia OECD 15 0 0 0 EU 15 Węgry Republika Czeska Słowacja Federacja Rosyjska Źródło: Doing Business project 15
Koszty upadłości (% wartości majątku) 40 38 35 30 25 20 15 Najtaniej na świecie 18 18 10 8 8 9 5 0 1 4 4 Norwegia USA Węgry Federacja Rosyjska Niemcy EU 15 Słowacja Polska Republika Czeska Źródło: Doing Business project 16
Główne wnioski Doing Business in 2004 Kraje skandynawskie Finlandia, Dania, Norwegia i Szwecja to najmniej uregulowane środowisko; bogate kraje systemu anglo-saskiego również stosuja ograniczony poziom regulacji Australia, Kanada, Hong Kong (Chiny), Nowa Zelandia, Singapur, Wlk. Brytania, USA również nuie maja zbyt wielu przepisów. Ogólnie, kraje rozwinięte maja mniej restrykcyjne przepisy niż kraje rozwijające się. Ponadto, tempo reform jest najszybsze w krajach rozwiniętych. W wielu krajach członkowskich OECD np.. Australia, Dania, Norewgia i Wlk. Brytania reformy trwają stale. Bardziej restrykcyjne przepisy prowadzą do gorszych wyników, szczególnie w krajach rozwijających się gdzie administracja nie działa sprawnie, a korupcja jest zjawiskiem powszechnym. W zakresie sposobu i zakeresu regulacji działalnosci gtospodarczej można znakleźć złoty środek. Wiele reform realizowanych przez kraje rozwinięte np.. W zakresie przepisów regulujacych rejestracje działalności mogą zastosować również inne kraje. 17