1Doświadczenia i projekty Beata Korus Kielce Zabawa w czytanie metoda Glena Domana Informacje dla rodziców Uczyć dziecko, to dawać mu olśniewający prezent. Sprawdzanie jest żądaniem zapłaty z góry Glenn Doman Wstęp Jako nauczyciel wychowania wczesnoszkolnego stale interesuje się nowymi metodami nauki czytania, a zwłaszcza tymi, które wykorzystują elementy zabawy. Metodę Glena Domana stosowałam nie tylko w mojej pracy zawodowej, ale również prywatnie i mogę ją szczerze polecić. Jeżeli rodzice małych dzieci pragną, aby ich pociechy wcześniej rozpoczęły naukę czytania, warto aby się nią bliżej zainteresowali. Metoda jest odpowiednia dla 3-latka, 6-latka, jak i rocznego niemowlaka. Teoretyczne podstawy metody Glena Domana Fizykoterapeuta Glen Doman opracował strategie mające usprawnić dzieci głównie z porażeniem mózgowym, a także stymulować w najbardziej optymalny sposób wrodzony potencjał i możliwości 35
Nauczanie Początkowe R. XXXVI, nr 4, 2012/2013 mózgu każdego małego dziecka dla rozwijania jego inteligencji. Opublikował wiele opracowań w których zawsze podkreśla fakt, że: Każde dziecko w momencie urodzenia ma większą inteligencję potencjalną niż inteligencja, której używał Leonardo da Vinci. Doman jest zwolennikiem domowej nauki czytania i traktuje ją jako element zabawy. Twierdzi, że naukę czytania można rozpocząć już wkrótce po urodzeniu dziecka. Członkowie rodziny uczą je czytać zgodnie z jego rozwojem i możliwościami. Przyspieszenie tempa lub spowolnienie zależy od samopoczucia dziecka i jego chęci do zabawy. W swojej metodzie wykorzystuje wiedzę z zakresu neuropsychicznych możliwości małych dzieci oraz łatwość przyswajania przez nie w najwcześniejszym okresie życia informacji całościowej. Uważa, że istnieje ścisły związek między procesem kształtowania się pojęć a techniką czytania, stąd sugeruje wprowadzenie stymulacji wielozmysłowej, która może się przyczynić do pełniejszego rozwoju dziecka. Wesoła zabawa w czytanie umożliwia nabycie tej umiejętności oraz rozwija kompetencje językowe. Małe dzieci uczą się czytać słowa, zdania i dłuższe teksty w taki sam sposób, w jaki uczą się rozumieć mówione słowa, zdania i wypowiedzi. Zabawa w czytanie to wykorzystanie globalnej nauki czytania odpowiednio dobranych wyrazów z zachowaniem pewnych zasad ich prezentacji w ściśle określony przez autora sposób. Wczesne jej rozpoczęcie pozostawia dziecku więcej czasu na doskonalenie techniki czytania. Założenia metody Specyfika nauki czytania w metodzie Domana oparta jest na bardzo dokładnym scenariuszu pracy z dzieckiem, którego ścisłe przestrzeganie pozwala na osiąganie najlepszych rezultatów. Zapamiętanie zapisu graficznego wyrazów nie sprawia dzieciom większej trudności, jeżeli rozumieją sens przeczytanego słowa. Kartoniki wykorzystywane podczas zabawy w czytanie muszą być przygotowane wcześniej. Zawsze są one koloru białego o wymiarach 10x60 cm. Określona jest też wysokość liter zapisanych na tych kartkach i wynosi 8 cm. Muszą być one w kolorze czerwonym najlepiej zapisane 36
Doświadczenia i projekty grubym mazakiem. Kształt powinien przypominać czcionkę drukarską. Z czasem litery czerwone są zamieniane na czarne oraz zmniejsza się ich rozmiar. Autor metody zaleca najpierw krótkie zabawy w czytanie, które wraz z wiekiem można wydłużać. Nie powinno się jednak stwarzać wrażenia monotonni. Liczba jednorazowej prezentacji nie może przekroczyć dwudziestu powtórzeń. W ciągu dnia sesje mogą zostać wplecione w różne zabawy, które utrwalają poznane przez dziecko słowa. Doman zaleca, aby bawiąc się w czytanie, przestrzegać kilku ważnych zasad. 1. Zabawa powinna się skończyć zanim dziecko zechce jej zaprzestać. 2. Trzeba chwalić malucha za każdy choćby najmniejszy objaw zainteresowania nauką. 3. Rodzic lub inny dorosły musi się tak samo dobrze bawić jak dziecko. 4. Materiał należy pokazywać dość szybko. 5. Dobrze jest jak najczęściej wprowadzać nowy materiał. 6. Program trzeba wykonywać systematycznie. Etapy zabawy w czytanie Etap I pojedyncze słowa Rozpoczyna się on od wprowadzenia 15 słów z najbliższego otoczenia. Kiedy dziecko nauczy się tych wyrazów, będzie gotowe do rozszerzenia słownictwa i dalszej nauki. Pierwsze słowa powinny być znane i przyjemne dla małego ucznia, np. imiona rodzeństwa, rodziców czy też przedmioty z najbliższego otoczenia dziecka. Muszą być to rzeczowniki, np. rzeczy dziecka: auto, kocyk, skarpetki, buty, sprzęty: fotel, krzesło, stół, łóżko, okno, lampa ; zwierzęta: koń, słoń, pies, kot, osa itd. Gdy dziecko pozna około pięćdziesięciu rzeczowników, wprowadzamy czasowniki, np. pije, siedzi, skacze, je, stoi itd. Na samym końcu wprowadzamy przymiotniki, np. ładny, dobry, miły, cichy itd. Prezentacja jednego wyrazu połączona musi być z głośnym odczytaniem i trwa 1 sekundę wprowadza się po 5 wyrazów. Należy je powtarzać 37
Nauczanie Początkowe R. XXXVI, nr 4, 2012/2013 3 razy w ciągu dnia. W drugim dniu powtarzamy początkowo sesję 3 razy i dodajemy zestaw następnych pięciu słów, które pokazujemy również 3 razy dziennie. Trzeciego dnia dodajemy zestaw następnych pięciu słów. Teraz uczymy dzieci trzech zestawów słów po pięć wyrazów w każdym zestawie, pokazywanych 3 razy dziennie. Pierwsze 3 zestawy dziecko ogląda przez tydzień. Po pięciu dniach zaczynamy wymieniać jedno stare słowo z każdego zestawu na nowe i dołączamy dwa nowe zestawy. Etap II wyrażenia dwuwyrazowe Łączymy w pary słowa, które dziecko już poznało po kilku dniach pokazów np. mama lubi, tata jedzie, ciocia pracuje itd., czyli rzeczownik plus czasownik. Następnie uczymy czytać przymiotniki razem z rzeczownikami, np.: pomarańczowy sok, niebieski worek, ładny kotek, dobra mama, miła ciocia. Na tym etapie czytania potrzebujemy dodatkowych przymiotników. Najlepiej ich użyć w parach przeciwieństw, np.: duże małe, ładne brzydkie, ciemny jasny. Wielkość kartonów oraz kolor i wielkość liter zostaje bez zmian. Wykonanie kart trzeba podzielić na dwa zestawy po pięć wyrażeń w każdym. Po pięciu dniach wycofujemy po jednym wyrażeniu z każdego zestawu i dodajemy nowe. Etap III Proste zdania Stopniowo zmniejszamy druk z 8 do 5 cm. Dalej, jak w poprzednim etapie, stosujemy kombinacje słów, które dziecko już poznało z użyciem nowego wyrazu jest np.: Mama jest dobra, Piesek jest mały, Ciocia jest miła, Babcia jest zajęta. Można wykorzystać zestaw pięciu zdań. Po kilku dniach dodajemy dwa nowe zdania, wycofując jednocześnie dwa już znane. Dobrym pomysłem jest wykonanie książeczki z prostych zdań. Powinna ona zawierać pięć zdań z ilustracjami do każdego z nich. Wymiary książeczki to 20x45 cm. Zdania zapisujemy czerwonymi literami o wysokości 5 cm. Zapisana strona powinna być poprzedzona ciekawą ilustracją. Książeczka ze zdaniami powinna mieć najpierw 10 stron czytanych od 2 do 3 razy dziennie. Etap IV rozbudowanie zdania Na tym etapie wprowadzamy przyimki: w, na, do, za, pod itd. Stopniowo też zmieszamy wysokość litery do 3,5 cm. Zwiększamy ilość wyrazów oraz zmieniamy kolor druku z czerwonego na czarny. 38
Doświadczenia i projekty Etap V Książeczki Książeczka może być kupiona lub wykonana przez matkę. Wykonana domowym sposobem powinna mieć wymiary 20x45 cm. Najlepiej, gdy jest to książeczka o samym dziecku. Na każdej stronie znajduje się jedno zdanie, dobrze jest ilustrować je zdjęciem lub obrazkiem. Książeczkę czytamy od 2 do 3 razy dziennie przez kilka dni. Możemy dodawać kolejne strony z ilustrowanymi zdaniami. Tempo procesu nauczania powinno być wyznaczone przez szczęśliwe łaknienie dziecka. Życzę powodzenia! Bibliografia: Doman. G, Doman. J., Jak nauczyć małe dziecko czytać?, Excalibur, Bydgoszcz 1992. Kamińska K., Nauka czytania dzieci w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa, 1999. 39