PL ODPOWIEDZI UDZIELONE PARLAMENTOWI EUROPEJSKIEMU KWESTIONARIUSZ DLA KANDYDATA NA KOMISARZA Dimitris AVRAMOPOULOS Migracja i sprawy wewnętrzne 1. Ogólne kompetencje, zaangażowanie w sprawę europejską, niezależność osobista Jakie aspekty Pana kwalifikacji i doświadczenia mają szczególne znaczenie dla sprawowania obowiązków komisarza i promowania ogólnego interesu europejskiego, zwłaszcza w obszarze, za który byłby Pan odpowiedzialny? Co skłania Pana do ubiegania się o to stanowisko? W jaki sposób przyczyni się Pan do realizacji strategicznego programu działań Komisji? W jaki sposób może Pan wykazać przed Parlamentem Europejskim swoją niezależność oraz zapewnić, że żadna działalność prowadzona w przeszłości, w chwili obecnej oraz w przyszłości nie będzie podawać w wątpliwość Pańskiej rzetelności w wywiązywaniu się z obowiązków komisarza? W ciągu całej mojej kariery politycznej opowiadałem się za demokratycznym, praworządnym państwem, które wsłuchuje się w potrzeby swoich obywateli. Równocześnie dokładałem starań, aby doprowadzić do niezbędnej syntezy politycznej, która przyniosłaby widoczne rezultaty. Dystansując się od przepychanek politycznych i dogmatów ideologicznych, poświęciłem się trzem podstawowym wartościom politycznym: skuteczności, odpowiedzialności i syntezie politycznej. Zawsze twierdziłem, że demokracja to sztuka syntezy. Połączenie tych trzech wartości to jest właśnie to, czego oczekują dziś od nas europejscy obywatele. Jako burmistrz Aten, podczas obu kadencji na tym stanowisku, musiałem zmierzyć się z pierwszą falą nielegalnej imigracji i stworzyłem innowacyjne miejskie służby socjalne zapewniające opiekę i wsparcie ludności borykającej się z wykluczeniem społecznym. Zapoczątkowałem także praktykę dyplomacji miast, aby wraz z burmistrzami innych miast z całego świata starać się rozwiązywać wspólne wyzwania charakteryzujące przestrzeń miejską, łącznie z zapewnianiem spójności społecznej. Jako minister turystyki stworzyłem podstawy dla polityki wzrostu opartej na zrównoważonej i otwartej turystyce. Przyczyniły się one do szybkiego rozwoju greckiej turystyki i wpłynęły korzystnie na wizerunek Grecji, a także zrównoważonej turystyki na całym świecie. Jako minister zdrowia i solidarności społecznej zetknąłem się z potencjałem, ale i z niedociągnięciami europejskiego państwa opiekuńczego i dążyłem do tego, aby wszyscy nielegalni imigranci otrzymywali nieodpłatną opiekę medyczną w ramach greckiego systemu opieki zdrowotnej. Jako minister spraw zagranicznych aktywnie wspierałem rolę Grecji jako czynnika stabilizującego w kontekście burzliwej sytuacji geopolitycznej, naznaczonej niestabilnością i coraz to nowymi zagrożeniami. Wreszcie jako minister obrony działałem na rzecz zacieśnienia europejskiej współpracy na rzecz obrony i bezpieczeństwa. Moje starania wynikały z przekonania, że w obliczu współczesnych wyzwań dla bezpieczeństwa, przed którymi stoi dziś Europa, solidarność i współodpowiedzialność to jedyna realna opcja, jaką mamy. Traktuję portfolio migracji i spraw wewnętrznych jak kluczowe wyzwanie w wymiarze politycznym, społecznym, kulturalnym i humanitarnym. Europejska polityka w dziedzinie migracji i spraw wewnętrznych będzie sprawdzianem spójności naszych społeczeństw oraz ochrony europejskich praw podstawowych. Będzie to także istotny sprawdzian legitymacji, jaką ma proces integracji europejskiej. W związku z tym wyzwanie, przed którym stoimy, nie jest zadaniem dla technokratów. Jest to przede wszystkim przedsięwzięcie polityczne, które wymaga skutecznej współpracy - 1 -
międzynarodowej, planowania strategicznego, budowania koalicji i solidarności. Potrzebna nam przede wszystkim strategia zapobiegawcza w obszarze migracji i spraw wewnętrznych, która pozwoli zmniejszyć koszty środków naprawczych. Potrzebujemy także szeroko zakrojonego poglądu na kwestie migracji, bezpieczeństwa i praw, które będzie obejmowało bliską współpracę z Parlamentem Europejskim. Jeśli chodzi o moją niezależność, chciałbym oświadczyć, że będę w pełni przestrzegał postanowień art. 17 Traktatu o Unii Europejskiej oraz Kodeksem postępowania komisarzy i będę wykonywał moje obowiązki zgodnie z zasadami niezależności i bezstronności. Chcę także podkreślić, że wypełniłem i podałem do publicznej wiadomości oświadczenie o braku konfliktu interesów, przewidzianą w Kodeksie postępowania komisarzy. Oświadczenie to zostanie zaktualizowane, jeśli zajdzie taka potrzeba lub jeśli postanowienia kodeksu zostaną zmienione. Ponadto w pełni popieram nowe zaangażowanie na rzecz przejrzystości przedstawione w wytycznych politycznych nowo wybranego przewodniczącego. Zobowiązuję się do publicznego udostępnienia wszystkich moich kontaktów i spotkań z organizacjami zawodowymi lub osobami pracującymi na własny rachunek we wszystkich kwestiach dotyczących przygotowania i realizacji polityki UE. - 2 -
2. Kierowanie resortem oraz współpraca z Parlamentem Europejskim Jak oceniłby Pan swoją rolę jako członka kolegium komisarzy? W jakim zakresie jest Pan gotów odpowiadać przed Parlamentem za podejmowane przez siebie działania oraz za działania podległych Panu departamentów? Jakie konkretne zobowiązania jest Pan gotowy poczynić w zakresie zwiększenia przejrzystości, zacieśnienia współpracy oraz podejmowania skutecznych działań w związku ze stanowiskami Parlamentu oraz składanymi przez niego wnioskami w sprawie inicjatyw ustawodawczych? W związku z planowanymi inicjatywami lub procedurami w toku czy jest Pan gotowy udostępniać Parlamentowi informacje i dokumenty w równym stopniu co Radzie? Jeśli moja kandydatura na stanowisko komisarza odpowiedzialnego za migrację i sprawy wewnętrzne zostanie potwierdzona, wezmę pełną odpowiedzialność za swoje działania, wnioski i inicjatywy, a przy tym będę przestrzegał zasady kolegialności. Struktura Komisji przedstawiona przez nowo wybranego przewodniczącego jest inna niż dotychczas; będę zatem blisko współpracował z pierwszym wiceprzewodniczącym odpowiedzialnym za lepsze stanowienie prawa, stosunki międzyinstytucjonalne, praworządność i Kartę praw podstawowych, który będzie nadawał kierunek mojej pracy, jak również pracy komisarza ds. sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci, a także będzie je koordynował. Będę także starał się stworzyć synergię z działaniami wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych/wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej i będę współpracował z wszystkimi pozostałymi komisarzami, szczególnie w obszarach zarządzania kryzysowego, rozwoju, handlu i zatrudnienia. Poszczególni komisarze będą ze sobą stale i regularnie współpracować. Mój cel jest jasny: decyzje podejmowane przez kolegium w kwestiach dotyczących migracji i spraw wewnętrznych muszą być perspektywiczne, efektywne i właściwie ukierunkowane. Będę dążył do nawiązania bliskiej współpracy politycznej z Parlamentem Europejskim, opartej na zaufaniu i wzajemnym szacunku. Będę zdawał Państwu sprawozdanie ze swoich działań i pragnę utrzymywać regularną, owocną i konstruktywną współpracę z komisją LIBE. Jestem gotów prowadzić regularny dialog z zachowaniem pełnej przejrzystości, traktując oba organy ustawodawcze na równi. Zamierzam przede wszystkim informować komisję LIBE na bieżąco na temat stanu rokowań w sprawie umów międzynarodowych, zgodnie z postanowieniami Traktatu i porozumieniem ramowym. Jeśli chodzi o działania podejmowane w związku ze stanowiskami i wnioskami Parlamentu Europejskiego, będę stosował postanowienia porozumienia ramowego i dopilnuję w ramach zakresu swoich obowiązków aby Komisja reagowała na rezolucje lub wnioski parlamentarne złożone na podstawie art. 225 TFUE w ciągu 3 miesięcy od ich przyjęcia. W tym kontekście wyrażam pełne poparcie dla zobowiązania, jakie podjął nowo wybrany przewodniczący Jean- Claude Juncker, zgodnie z którym przyszła Komisja ma traktować sprawozdania z własnej inicjatywy w kwestiach ustawodawczych ze szczególną uwagą. - 3 -
Pytania Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych 3. Pytanie: Jakie będą Pana dwa priorytety w obszarze migracji i spraw wewnętrznych? Jakie konkretne metody będzie Pan stosował, aby doprowadzić do realizacji tych dwóch priorytetów? Czy jest Pan gotów uczestniczyć w turze pytań na wniosek komisji LIBE w celu dokonania przeglądu tych priorytetów i omówienia istotnych zagadnień? Nowo wybrany przewodniczący jasno stwierdził, że przyjęcie nowego europejskiego podejścia do legalnej migracji jest absolutnym priorytetem. Obecny klimat gospodarczy, a także wyzwania demograficzne i kurcząca się liczba osób w wieku produkcyjnym sprawiają, że europejski rynek pracy musi przyciągnąć osoby o określonych umiejętnościach i zdolnościach. W odpowiedzi na pytanie 4 omówiłem moje priorytety dotyczące legalnej migracji nieco bardziej szczegółowo. Ponadto moim najważniejszym zadaniem będzie wykorzystanie mojego mandatu w pełni, aby skutecznie zmniejszyć presję migracyjną na nasze granice, zapewniając pełne poszanowanie praw podstawowych. Jeśli katastrofa humanitarna będąca efektem wojny domowej w Syrii, kryzys w Iraku i niestabilność w sąsiedztwie europejskich granic będą się utrzymywać, duże grupy ludzi ubiegających się o ochronę międzynarodową będą nadal napływać z różnych obszarów świata. Inni będą wciąż starali się dotrzeć do Europy, uciekając przed wojną i ubóstwem. Aby zapobiec tragicznej śmierci osób starających się dotrzeć drogą morską na obszar Unii Europejskiej, musimy działać na kilku poziomach. Musimy postawić przed wymiarem sprawiedliwości tych, którzy wykorzystują potrzeby osób znajdujących się w trudnej sytuacji i są odpowiedzialni za śmierć tysięcy migrantów. Jeśli zostanę zatwierdzony na stanowisku komisarza, poświęcę szczególnie dużo uwagi walce z przemytem migrantów. Musimy dopilnować, by na tych odcinkach naszych granic zewnętrznych, na których presja migracyjna jest największa, uruchomione zostały europejskie zespoły straży granicznej, w których stały udział będą miały wszystkie państwa członkowskie. Musimy także przeanalizować wykonalność i konieczność dalszego wzmocnienia agencji Frontex. Kluczową rolę w tym zakresie odegra także zacieśnienie kontaktów z państwami pochodzenia i tranzytu oraz zagwarantowanie pełnego i jednolitego wdrożenia wspólnego europejskiego systemu azylowego. Następnym priorytetem będzie sprostanie wielowymiarowym wyzwaniom w obszarze bezpieczeństwa. Musimy zapewnić Europie bezpieczeństwo. Dążąc do tego celu, musimy ściśle przestrzegać praw podstawowych zgodnie z przepisami dorobku Schengen, które umożliwiają obywatelom podróżowanie bez kontroli na granicach wewnętrznych, a także w taki sposób, aby nie zamienić Europy w twierdzę. Moim priorytetem będzie lepsze włączenie praw podstawowych w politykę UE w obszarze bezpieczeństwa wewnętrznego przy pełnej koordynacji z przyszłym wiceprzewodniczącym odpowiedzialnym za prawa podstawowe. Mając ten cel na uwadze, musimy w trybie pilnym nasilić walkę z terroryzmem, a w szczególności musimy zająć się problemem tzw. zagranicznych bojowników. UE musi wesprzeć państwa członkowskie w wyeliminowaniu tego zagrożenia, zapobiegając radykalizacji i ją zwalczając, a także stosując instrumenty pozwalające ustalić szlaki podróży zagranicznych bojowników. Jeśli zostanę zatwierdzony na stanowisku komisarza, będę starał się opracować środki operacyjne, które mogą istotnie zwiększyć skuteczność walki z terroryzmem. Uważam, że UE potrzebuje nowego głosu na temat roli organów ścigania w erze cyfrowej. Dostępność danych w łączności elektronicznej jest kluczowym narzędziem w dochodzeniach prowadzonych przez organy ścigania. Działania UE w obszarze egzekwowania prawa w erze cyfrowej muszą obejmować zapewnienie narzędzi walki z terroryzmem i poważną przestępczością, w tym cyberprzestępczością, przy pełnym poszanowaniu prawa do prywatności i ochrony danych osobowych. W swoim wyroku dotyczącym poprzedniej dyrektywy w sprawie zatrzymywania danych Trybunału Sprawiedliwości określił ścisłe wymogi co do dalszych działań (zob. poniżej). Badania naukowe dotyczące bezpieczeństwa pozwalają także wykorzystać nowe technologie do budowy Europy zapewniającej swoim obywatelom większe bezpieczeństwo. Swoje działania zamierzam prowadzić w ramach bliskiego, opartego na zaufaniu, partnerstwa z Parlamentem Europejskim, zwłaszcza z Państwa komisją. W tym względzie uważam, że - 4 -
najwłaściwszą rzeczą będzie mój udział w pogłębionych debatach z Komisją LIBE, które pozwolą na ocenę priorytetów i nadanie im odpowiedniego kierunku. Jestem gotów w nich uczestniczyć, zawsze gdy będzie to konieczne. Poszanowanie praw podstawowych będzie główną zasadą, którą będę się kierował w swojej pracy. Wnioski, które przedstawię organom ustawodawczym, czy to w kwestiach migracji, czy też w sprawach wewnętrznych, będą zgodne z Kartą praw podstawowych. Jestem także zdeterminowany, by działać z całkowitą przejrzystością wyrażającą się nie tylko w kontaktach z pozostałymi instytucjami europejskimi, ale też w komunikacji skierowanej do obywateli europejskich i innych zainteresowanych stron. 4. Pytanie: Jak zamierza Pan, po 1 grudnia 2014 r., wykorzystać wszystkie uprawnienia Komisji, aby zapewnić pełną transpozycję i pełne wdrożenie instrumentów ustawodawczych UE w dziedzinach migracji, azylu oraz walki z przestępczością i terroryzmem? Jak będzie Pan informował o tym komisję LIBE? Czy uważa Pan, że obecne instrumenty ustawodawcze w dziedzinie migracji są dostatecznie spójne, aby można było sprostać aktualnym wyzwaniom? Jeżeli tak, czy mógłby Pan rozwinąć tę myśl, przytaczając niedawne przykłady? Jeżeli nie, na czym będzie polegać Pana strategia? Od dnia 1 grudnia 2014 r. uprawnienia ogólne Komisji i Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczące zapewnienia prawidłowej transpozycji i wykonania unijnego ustawodawstwa przez państwa członkowskie będą również stosowały się do środków wprowadzanych w obszarze współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. W obszarze migracji i azylu uprawnienia ogólne Komisji obowiązują już teraz. Jeśli zostanę zatwierdzony na stanowisku komisarza, priorytetem będzie dla mnie pełna transpozycja i wdrożenie prawa UE w obszarach: walki z przestępczością zorganizowaną, terroryzmem i korupcją w sektorze prywatnym, a także w obszarze wymiany dostępnych informacji między organami ścigania państw członkowskich. Jeśli chodzi o pozostałe obszary polityki, które wchodzą w zakres mojego mandatu, nie będę się wahał proponować kolegium wszczęcie, w razie konieczności, postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, a także zapewnię stałe monitorowanie i sprawozdawczość w sprawie wdrożenia strategii bezpieczeństwa wewnętrznego. W ostatnich latach powstało wiele nowych przepisów dotyczących migracji i spraw wewnętrznych, a wśród nich wspólny europejski system azylowy, szereg środków dotyczących legalnej migracji, nowe wszechstronne podejście do problemu handlu ludźmi oraz nowy system zarządzania strefą Schengen. Jednym z największych wyzwań w nadchodzących latach będzie zapewnienie pełnej i spójnej transpozycji i wdrożenia tych przepisów w całej Europie. Weźmy za przykład kwestię azylu jeśli nowe standardy wspólnego europejskiego systemu będą stosowane spójnie we wszystkich państwach członkowskich, osoby znajdujące się w podobnej sytuacji powinny uzyskać tę samą decyzję bez względu na państwo rozpatrzenia wniosku. Dobrze funkcjonujący wspólny system zapewni wzajemne zaufanie między państwami członkowskimi potrzebne do wdrożenia dalszych działań zmierzających do poprawy systemu, a także do zapewnienia obywateli UE, że wszyscy przestrzegają tych samych zasad. Skuteczne wdrożenie dorobku prawnego w obszarze migracji również będzie priorytetem. Będę się starał zagwarantować, by Komisja całkowicie wypełniała swoje zadania jako strażniczka traktatów, i nie zawaham się użyć jej uprawnień w zakresie egzekwowania prawa, gdy okaże się to konieczne. Jeśli zostanę zatwierdzony na stanowisku komisarza, będę regularnie informował komisję LIBE o aktualnym stanie wdrożenia wszystkich instrumentów UE, za które będę odpowiedzialny. Zgodnie z wytycznymi politycznymi nowo wybranego przewodniczącego Jeana-Claude'a Junckera jednym z pierwszych celów mojej kadencji będzie ukończenie przeglądu systemu niebieskiej karty obejmującego legalną migrację wysoko wykwalifikowanych obywateli państw trzecich. W pierwszych latach wdrożenia dyrektywy w sprawie niebieskiej karty dały o sobie znać pewne niedociągnięcia, takie jak istnienie konkurencyjnych, równoległych systemów krajowych, co prowadzi do rozdrobnienia i niepewności i utrudnia przyciąganie utalentowanych osób. Ponadto wysoko wykwalifikowani migranci traktują UE jako całość, podobnie jak to jest w przypadku Stanów Zjednoczonych, Kanady i Australii: musimy zatem zagwarantować, że system wewnątrzunijnej - 5 -
mobilności będzie atrakcyjną opcją, ułatwiającą przepływ talentów i umiejętności w UE. Moje cele w obszarze legalnej migracji nie ograniczają się wyłącznie do osób wysoko wykwalifikowanych. UE może doświadczyć braku siły roboczej w wielu różnych segmentach rynku pracy. Zamierzam współpracować z innymi komisarzami w celu zidentyfikowania tych potrzeb i przekonywać ich, że musimy zapobiegać niedoborowi wykwalifikowanej siły roboczej, uciekając się do legalnej migracji. Musimy ustanowić europejskie przepisy, aby zapewnić jasne legalne drogi wjazdu dla wszystkich kategorii pracowników, którzy starają się dotrzeć na nasz kontynent. Musimy też aktywniej walczyć z tymi, którzy wykorzystują nielegalnych migrantów, i w tym celu musimy skutecznie wdrożyć przepisy, m.in. dyrektywę w sprawie sankcji przeciwko pracodawcom zatrudniającym nielegalnych migrantów. Pomoże to też ograniczyć jeden z czynników przyciągających nielegalną migrację. Będę także priorytetowo traktował negocjacje dotyczące dyrektywy w sprawie studentów i naukowców która jest kolejnym kluczowym elementem mającym przyciągnąć najzdolniejsze umysły do UE tak aby zostały one ukończone w 2015 r. Ogólnie rzecz biorąc, chcę zaproponować przeprowadzenie kontroli sprawności obowiązujących przepisów dotyczących legalnej migracji w celu zidentyfikowania ewentualnych dalszych problemów i istniejących luk. Na podstawie tej dokładnej oceny istniejącego ustawodawstwa, w ścisłym porozumieniu z Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi, musimy przyjąć za swój cel zapewnienie większej spójności i jednolitości unijnych ram prawnych dotyczących legalnej migracji. 5. Pytanie: W dniu 8 kwietnia 2014 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w połączonych sprawach C-293/12 (Digital Rights Ireland) i C-594/12 (Seitlinger) uznał dyrektywę 2006/24/WE (dyrektywa w sprawie zatrzymywania danych) za nieważną. Czy może Pan wyjaśnić, jakie kroki podjąłby Pan w pierwszej kolejności, aby zapewnić wykonanie tego wyroku w całej Unii? Czy na późniejszym etapie rozważyłby Pan działania ustawodawcze czy może działania innego rodzaju? Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawach połączonych C-293/12 (Digital Rights, Irlandia) i C-594/12 (Seitlinger) ma pierwszorzędne znaczenie dla ochrony praw podstawowych, a zatem wymaga dogłębnej analizy. Trybunał wyraźnie stwierdził, że poprzednia dyrektywa w sprawie zatrzymywania danych (dyrektywa 2006/24/WE) była niezgodna z zasadą proporcjonalności, a zatem była nieważna. Równocześnie Trybunał stwierdził, że ze względu na rosnące znaczenie środków łączności elektronicznej dane telekomunikacyjne zatrzymywane zgodnie z poprzednią dyrektywą w tej sprawie były cennym środkiem dochodzeniowym w postępowaniu karnym. W tej kwestii Trybunał orzekł, że zatrzymywanie takich danych rzeczywiście odpowiada celom interesu ogólnego, a mianowicie służy do walki z poważną przestępczością i międzynarodową działalnością terrorystyczną. Wobec obecnego braku unijnych przepisów zobowiązujących państwa członkowskie do ustanowienia wymogu zatrzymywania danych, mogą one wciąż ustanawiać lub utrzymywać w mocy krajowe ustawodawstwo w tej sprawie zgodnie z tzw. dyrektywą o prywatności i łączności elektronicznej (dyrektywą 2002/58/WE), a także zgodnie z ogólnymi zasadami prawa Unii, w tym prawami podstawowymi, oraz krajowymi zasadami konstytucyjnymi. Ze względu na skutki i zagrożenia dla ochrony praw, bezpieczeństwa obywateli i prawidłowego funkcjonowania rynku Komisja powinna przeanalizować możliwości ustanowienia w przyszłości wspólnych zasad dotyczących zatrzymywania takich danych, w pełni przestrzegając przy tym praw podstawowych. W swoim wyroku Trybunał określił szereg ścisłych wymogów, które będą musiały być spełnione w ewentualnym nowym ustawodawstwie unijnym dotyczącym zatrzymywania danych, podkreślił przy tym konieczność zróżnicowania w ramach gromadzenia danych, a także ustanowienia skutecznych zabezpieczeń zapewniających ochronę danych. Jeśli zostanę zatwierdzony na stanowisku komisarza, przeanalizuję najkorzystniejsze warianty postępowania w ścisłym porozumieniu z pozostałymi członkami kolegium i przedstawię tę ocenę w ramach otwartego dialogu z Parlamentem Europejskim, państwami członkowskimi, obywatelami, - 6 -
organami odpowiedzialnymi za ochronę danych i odnośnym sektorem. - 7 -