Diagnoza potrzeb i oczekiwań rodzin z małymi dziećmi w zakresie zagospodarowania ich czasu wolnego oraz rozwijania zainteresowań i umiejętności rodziców z dziećmi Klub Dukat Ośrodka Kultury Kraków-Nowa Huta Projekt Od potrzeby do pomysłu. Diagnoza potencjału środowiska Koncepcja i przeprowadzenie diagnozy: Teresa Jankowska, Małgorzata Jezutek, Anna Grabska Cele: integracja grupy, poznanie aktualnych zwyczajów spędzania wolnego czasu (mapa mentalna), diagnoza potrzeb i oczekiwań rodziców w zakresie zagospodarowania czasu wolnego ich samych i ich dzieci, identyfikacja potrzeb rodziców w zakresie rozwijania zainteresowań i umiejętności dzieci i rodziców, poznanie pasji i umiejętności rodziców oraz zainteresowań, predyspozycji i umiejętności dzieci. WARSZTAT I: tworzenie mapy mentalnej W tworzeniu mapy uczestniczyli wspólnie rodzice z dziećmi. Zadanie 1: narysuj swój dom, kto w nim mieszka i co masz ciekawego w domu W domkach pojawiły się rodziny wielopokoleniowe (dziadek, babcia, rodzice, dzieci, nawet ciocia), ale także domy, w których mieszkają tylko rodzice z dziećmi. Brak dominacji - mniej więcej po równo. Z ciekawych rzeczy dostrzeganych znajdujących się w domu dzieci wskazały: zabawki, samochód, grill. 1
Zadanie 2: narysuj, jakie są jeszcze miejsca (obiekty) w Grębałowie, w których bywasz Na mapie pojawiły się: Plac zabaw i znajdujące się przy nim boiska, Przedszkole (filia w budynku Klubu), 1 sklep (spośród 3 istniejących), Klub Sportowy Grębałowianka stadion, rzeczka (właściwie jest to kanał melioracyjny), Ośrodek Konny TKKF Przyjaciel konika w Forcie Grębałów, 5 kapliczek (spośród 7 istniejących). Z ważnych miejsc nie pojawiły się: 2 pozostałe sklepy, 2 pozostałe kapliczki, Klub Dukat. Zadanie 3: wskaż miejsca, w których najczęściej bywacie razem (dzieci z rodzicami) najwięcej punktów otrzymał plac zabaw (5), jako drugi: Ośrodek konny (2 punkty), pozostałe wskazane obiekty (po 1 punkcie): rzeczka, kapliczka, sklep, boiska, dom. WARSZTAT II: Dzień Rodziny Udział wzięło 25 rodzin. W warsztacie dla dorosłych aktywnie uczestniczyło 12 osób (10 mam, dwóch ojców). W zajęciach uczestniczyły dzieci w wieku od 3 miesięcy do 6 lat. 1. Zabawa rodzinna: poznanie umiejętności i zainteresowań rodziców oraz predyspozycji i zdolności dzieci 2
W trakcie przeprowadzonych zabaw metodą obserwacji wyłoniono działania, w których zebrani przejawili największą aktywność, pomysłowość i najchętniej się bawili: TANIEC - tańce w wykonaniu przedszkolaków (pokaz), wspólne tańce (rodzice i dzieci) w formie prostego układu do muzyki. ZAJĘCIA SPRAWNOŚCIOWO RUCHOWE W FORMIE ZABAWY - wspólne zabawy rodziców i dzieci z chustą animacyjną (działanie w grupie z kolorowymi przedmiotami, połączone z ćwiczeniem sprawności). TEATR/KREACJA - animacja teatralna (inscenizacja wiersza Spotkał katar Katarzynę ). PLASTYKA - rysowanie kredą na betonie. Ogólne wnioski z obserwacji: chęć i umiejętność zabawy w grupie - dzieci razem z dorosłymi, aktywność rodziców: chęć pomocy i pokonywania problemów, jakie pojawiają się we wspólnym działaniu, słaba sprawność ruchowo-rytmiczna dzieci, w kilku przypadkach dotyczących rodziców: trudność w przełamaniu bariery dorosłości, czyli kłopot z wejściem w bezpośrednie, partnerskie uczestnictwo w zabawie z dziećmi, prawdopodobnie z obawy przed utratą rodzicielskiego autorytetu, wyjątkowo uregulowany rytm życia rodzinnego: około połowy rodzin kończyło udział w zajęciach w porze, o której zwyczajowo odbierają dzieci z przedszkola (10-15 minut przed końcem zabawy). 2. Warsztat z dorosłymi: poznanie pasji i umiejętności rodziców, diagnoza potrzeb oraz oczekiwań rodziców w zakresie zagospodarowania czasu wolnego ich samych i ich dzieci Pytania części I: 3
Mój talent, moja pasja? ogród (2 osoby), szycie, wycieczki, podróże z rodziną, czytanie, gotowanie, jazda na rowerze, rodzina, taniec, zdolności interpersonalne, dobry kontakt z ludźmi, śpiew, masaże, zielarstwo, naturalne metody leczenia, komputery. Dwie czynności, które lubię robić? bawić się z dziećmi (5 osób), czytać (3 osoby), pielęgnować ogród (2 osoby), szyć na maszynie, spędzać czas z rodziną, spędzać czas z dziećmi, spacerować, 4
odpoczywać, odpoczywać w ogrodzie, odpoczywać bez dzieci, spać, jeździć samochodem, oglądać tv, śpiewać, wycieczki, uprawiać sport, majsterkować. Coś, co robię dobrze? gotuję (4 osoby), sprzątam (2 osoby), piekę, prace w ogrodzie, organizacja czasu, koszenie trawy, zajmuję się dziećmi, zajmuję się rodziną, coraz lepiej olewam to, co mnie denerwuje, prowadzę samochód. Mój sukces? moja rodzina (4 osoby), dziecko(3 osoby), 5
mąż, stworzyłam dom, jaki zawsze chciałam, wybudowanie własnego domu, praca, zmiany, które zaszły we mnie od kilku lat (ciągle uczę się czegoś nowego), powrót na studia. Moje marzenie? szczęście rodziny (3 osoby), zdrowie (3 osoby), podróże (2 osoby), własny dom/mieszkanie (2 osoby), szczęście. szczęśliwe zdrowe dzieci, częściej spędzać czas z rodziną, urlop nad morzem, długie wakacje, spokój w rodzinie, bardzo stabilna sytuacja materialna, nauka jazdy, nauczyć dzieci, aby umiały być szczęśliwe same dla siebie, nie dla kogoś, nie krzywdząc przy tym innych, aby znalazły kompromis. Mój autorytet? rodzice (4 osoby), mama (2 osoby), 6
Jan Paweł II, siostra, babcia, ojciec, dwie osoby, które ukazały mi, że praca nad sobą jest ważna, że trzeba żyć w zgodzie ze sobą, a piękne życie samo się nie przydarzy oraz że na ludzi w ciężkich chwilach można jednak liczyć. Dwie największe wartości? rodzina (8 osób), mąż (2 osoby), przyjaciele, miłość, pokój, wiara, zgoda, pracowitość, prawdomówność szczerość, cierpliwość, zgoda samej ze sobą, nie krzywdząc przy tym innych. Pytania część II: 1. Jakie umiejętności chcę rozwinąć w moim dziecku? taneczne, nauka tańca (7 osób), gimnastyka, ruch (4 osoby), 7
plastyczne, rysowanie, malowanie (3 osoby), nauka śpiewu (2 osoby), nauka języka obcego, gra na pianinie, samoobrona, jak reagować na obcych, grać w piłkę ręczną, jeździć na rowerze. 2. Co chciał(a)bym robić z dzieckiem? malować, inne zajęcia plastyczne (4 osoby), tańczyć (3 osoby), śpiewać, podróżować, gimnastykować się, uprawiać sport, zabawy dydaktyczne. 3. Czego potrzebuję jako rodzic, by mieć mocne kompetencje? umiejętność pierwszej pomocy - również u dzieci (4 osoby), spotkania z lekarzem, porady lekarskie (3 osoby), porady psychologa (2 osoby), wiedzy nt. zdrowego odżywiania (2 osoby), porady dietetyczne (2 osoby), gotowanie (2 osoby), cierpliwości, umiejętności planowania działania, porady nt. rodzicielstwa, bliskości, 8
spotkania z policją, strażą pożarną - dla dzieci. 4. Co najbardziej lubię robić z dzieckiem? spacery (5 osób), układanie puzzli (4 osoby), jazda na rowerze (4 osoby), gimnastyka w formie zabawy (2 osoby), rysować teatrzyk, rysować, zabawy ruchowe, zabawy edukacyjne, wypełniać książeczki edukacyjne, śpiewanie piosenek, zabawa w chowanego, bawić się na świeżym powietrzu, gra w piłkę, czytać książki, piec ciastka, ciasteczka. PODSUMOWANIE: Społeczność rodzin z małymi dziećmi w osiedlu Grębałów tworzą rodziny wywodzące się stąd od pokoleń i rodziny napływowe, najczęściej dobrze sytuowane, które niedawno wybudowały tu swoje domy. Spotyka się mentalność społeczności powiejskiej, wyznającej silne wartości tradycyjne, związane głównie z rodziną i religijnością, z mentalnością osób przychodzących tu z zewnątrz, o znacznie szerszym spektrum zainteresowań. Badania sposobu spędzania wolnego czasu pokazują jedno miejsce wspólne w sposób naturalny 9
plac zabaw, będący jednocześnie miejscem zabawy dzieci jak i spotkań nieco przypadkowych ich rodziców. Badanie potrzeb i potencjału pokazuje jednak zróżnicowane umiejętności i oczekiwania rodziców, głównie w stosunku do samych siebie. Dominuje potrzeba zwiększania swoich kompetencji jako rodziców, a głównymi obiektami zainteresowania są dzieci, rodzina, dom. Bardziej zbieżne są oczekiwania rodziców w stosunku do własnych dzieci wskazują podobne formy spędzania czasu, jak i podobne oczekiwania w zakresie organizacji ich czasu wolnego oraz rozwijania umiejętności i uzdolnień dzieci. Zarówno dzieci, jak i rodzice wykazują chęć i umiejętność wspólnej zabawy, również o charakterze edukacyjny. Duże ograniczenie jednak stanowią bariery czasowe, wynikające rytmu życia dyktowanego przez obwiązki rodzinne. Badanie wykazało brak obecności Klubu Dukat w świadomości zarówno rodziców jak i dzieci, pomimo, że niektórzy z nich uczestniczą w organizowanych tu zajęciach i imprezach. Sygnalizowano również brak dobrej komunikacji wewnątrz społeczności i potrzebę jej stworzenia w celu wzajemnej pomocy, wymiany doświadczeń, informacji itp. Zgłaszano potrzebę organizacji większej ilości wydarzeń artystycznych, kulturalnych, rozrywkowych dla dzieci i ich rodzin. 10