Stany Zjednoczone: zorientowanie na biznes i działalność komercyjną Tłum. Jakub Jedliński Definicja przedsiębiorstwa społecznego w USA Ogólnie rzecz biorąc w Stanach Zjednoczonych znaczenie terminu przedsiębiorstwo społeczne nie jest zbyt dobrze rozumiane, chociaŝ ruch powstający wokół przedsiębiorczości społecznej, zaczyna uŝywać tego określenia. W USA, szeroko pojęta przedsiębiorczość społeczna moŝe obejmować spółdzielnie, organizacje pozarządowe i wspólnotowe. Wszystkie te instytucje odznaczają się jedną wspólną cechę: wysokim stopniem komercjalizacji, w porównaniu do organizacji tego typu w innych krajach. Szybko rozwijający się ruch przedsiębiorczości społecznej łączy najwaŝniejsze uniwersytety, fundacje i organizacje pozarządowe, co świadczy o jego duŝej dynamice. W tym kontekście (np. Harvard Buisness School, Dukes University i Fundacja Ashoka) termin przedsiębiorstwo społeczne oznacza wyjście poza ściśle rozumianą przedsiębiorczość społeczną 1. Takie uŝycie terminu przedsiębiorstwo społeczne zaczęło pojawiać się poza Stanami Zjednoczonymi wraz z powstaniem sieci informacyjnych łączących czołowe europejskie uniwersytety, np. brytyjski Skoll Center for Social Entrepreneurship at Said Business School Uniwersytetu Oksfordzkiego. Głównym źródłem informacji na temat spółdzielni jest stowarzyszenie US National Coop Association (http://www.ncba.org/). Toczą się róŝne teoretyczne dyskusje dotyczące pochodzenia i rozwoju sektora pozarządowego, zarówno w relacji z sektorem prywatnym, jak i publicznym 2. Na uniwersytecie Johna Hopkinsa w Center for Civil Society Studies rozpoczęto w 1990 roku międzynarodowe studia porównawcze nad organizacjami pozarządowymi. Wyniki badań przedstawił w 1995 roku, tworząc bazę danych, która stała się źródłem informacji pozwalających na stworzenie wielu teorii dotyczących trzeciego sektora, a takŝe podjęcie działań politycznych na jego rzecz 3. 1 www.ashoka.org; www.hbs.edu/socialenterprise 2 Patrz Powell W. 1987, The NonProfit Sector, Yale University Press. 3 Salamon L. 1995, Partners in Public Service: GovernmentNonprofit Relations in the Modern Welfare State. The Johns Hopkins University Press. 1
Skala i zakres przedsiębiorstwa społecznego 4 Spółdzielnie Amerykańskie spółdzielnie postępują według klasycznych wzorców rozwoju: producenci zaczynają współpracować, aby połączyć siłę nabywczą/marketingową, konsumenci łączą się, Ŝeby kupować taniej np. Ŝywność dobrej jakości. Mniejsze spółdzielnie wyrastają z ruchów alternatywnych, a od niedawna ich powstawanie łączy się równieŝ z moŝliwościami, jakie daje sektor opieki społecznej. Amerykańskie spółdzielnie obsługują około miliona członków i działają w niemal kaŝdym dziale gospodarki: rolnictwie, opiece nad dziećmi, usługach finansowych, sprzedaŝy i dystrybucji Ŝywności, opiece zdrowotnej, ubezpieczeniach, wynajmie mieszkań, telekomunikacji i innych. Amerykańskie doświadczenie w tym zakresie poparte jest licznymi przykładami działań przedsiębiorstw społecznych w sektorze opieki zdrowotnej, a takŝe nielicznymi przykładami działalności spółdzielczej w zakresie wspólnego nabywania towarów i marketingu. Istnieje kilka ogromnych spółdzielni, zwłaszcza w sektorze rolniczym, gdzie mamy 29 spółdzielni o rocznym dochodzie przekraczającym miliard dolarów. Do spółdzielni tych naleŝą tak dobrze znane przedsiębiorstwa, jak Land O Lakes, Inc., i ACE Hardware. Setka czołowych spółdzielni w USA osiąga łączny dochód 116 miliardów dolarów (http://www.ncba.org/). Działalność sektora spółdzielczego obejmuje: około 250 spółdzielni zajmujących się zdobywaniem i rozdzielaniem usług pomiędzy ponad 50 000 niezaleŝnych firm, blisko 10 000 amerykańskich towarzystw kredytowych, skupiających 84 miliony członków oraz aktywa o wartości przekraczającej 600 miliardów dolarów, ponad 6 400 spółdzielni mieszkaniowych, zapewniających mieszkania 1,5 miliona osób, około 30% produkcji rolniczej w Ameryce jest sprzedawana przez jedną z ponad 3000 lokalnych spółdzielni rolniczych, skupiających 2 miliony farmerów, ranczerów i plantatorów. Spółdzielnie te obejmują 27 stanów i regionalnych 4 Źródła: Austin J., Maj 2004 "A Few First Principles for a Booming Third Sector." The Times Higher Education Supplement; O Connor J, Thompson G., 2001, International Trends in the Structure of Agricultural Cooperatives.; Lester M., Salamon, S. Wojciech Sokolowski, Global Civil Society: Dimensions of the Nonprofit Sector, tom drugi (Bloomfield, CT: Kumarian Press, 2004); Lester M. Salamon, ed. Global Civil Society: An Overview. Lester M. Salamon, S. Wojciech Sokolowski, Regina List. (Baltimore: Johns Hopkins Center for Civil Society Studies, 2003); Global Civil Society: Dimensions of the Nonprofit Sector. (Baltimore: Center for Civil Society Studies, 1999); Lester M. Salamon Partners in Public Service: GovernmentNonprofit Relations in the Modern Welfare State. (Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1995); Lester M. Salamon, Sarah Dewees. 2001. In Search of the Nonprofit Sector: Improving the State of the Art. CCSS WP 18; Whyte W., Hammer T. Meek, C. Nelson R. & Stern R. 1983. Worker Participation and Ownership. Ithaca. NY. 2
rad spółdzielczych, które połączone są z 50 ogólnokrajowymi, regionalnymi i federalnymi spółdzielniami rolniczymi. Obecny rozwój spółdzielczości związany jest ze spółdzielniami rolniczymi nowej generacji, powstających w Stanach Zjednoczonych, aby produkować Ŝywność wysokiej jakości (np. ser mozzarella, makaron). Zmiany te związane są z wzrastającą konkurencyjnością oraz integracją pomiędzy producentami, którą moŝna zauwaŝyć w przemyśle spoŝywczym. WiąŜe się je równieŝ ze sprawiedliwym handlem i zmniejszeniem się dopłat dla rolników. Szacuje się, Ŝe od 1990 roku powstało ponad 200 takich spółdzielni rolniczych. W całych Stanach Zjednoczonych istnieje około 500 spółdzielni zajmujących się detaliczną sprzedaŝą Ŝywności. Spółdzielcze kluby nabywcze są zorganizowane w bardziej nieformalny sposób. Kupują one bezpośrednio od hurtownika, aby nabywać towar po niŝszych cenach niŝ w sklepach detalicznych. Zazwyczaj kluby te wymagają od członków, Ŝeby społecznie zajmowali się zamawianiem, księgowaniem i dystrybucją produktów spoŝywczych czy specjalnych produktów, takich jak Ŝywność ekologiczna. Istnieje około 75 hurtowni spoŝywczych, będących drugorzędnymi spółdzielniami znajdującymi się w posiadaniu i kontrolowanymi przez lokalne spółdzielnie, na rzecz, których pracują. Dostarczają one Ŝywność do zajmujących się sprzedaŝą detaliczną spółdzielni i grup rozliczeniowych w danych regionach. Zajmują się równieŝ zapewnianiem pomocy technicznej. Obecnie istnieje, w większości stanów Ameryki Północnej i prowincji Kanady, ponad 150 nienastawionych na zysk grup, zajmujących się organizowaniem pogrzebów. Wiele organizacji ochrony zdrowia (Health Maintenance Organizations) (HMO), zaczynało działa jako spółdzielnie naleŝące do klientów. JednakŜe konkurencja i wysokie koszty opieki zdrowotnej ograniczyły liczbę organizacji spółdzielczych, naleŝących do konsumentów. Wśród tych, które przetrwały, znajduje się Health Partners Inc., posiadająca bazę w Minneapolis w Minnesocie. Jest to największa, naleŝąca do konsumentów organizacja ochrony zdrowia, która świadczy usługi medyczne i ubezpieczeniowe prawie 660 000 członkom. Group Health Cooperative ma swoja siedzibę w Seattle w stanie Washington. Jest to druga, największa, nienastawiona na zysk amerykańska organizacja ochrony zdrowia zarządzana przez klientów. Zapewnia ona opiekę 600 000 członkom. Hospital Group Purchasing Cooperatives są drugorzędnymi spółdzielniami, które zajmują się kupowaniem przyrządów medycznych i wyposaŝenia. Świadczy równieŝ swoim członkom usługi treningowe i edukacyjne. Podobnie dzieje się w przypadku niewielkich, nienastawionych na zysk szpitali, będących własnością lokalnych społeczności. Przykładem takiej jednostki jest VHA Inc., ogólnokrajowa spółdzielnia, która znajduje się w posiadaniu 2200 osobowej grupy nią członków. Negocjuje ona kontrakty ze sprzedawcami na dostawy dla szpitali (wykorzystując swoja siłę nabywczą), zapewnia równieŝ 3
usługi związane z szkoleniami klinicznymi, szkoleniami bhp, treningami skutecznego działania i zarządzania, itp. Podobnie funkcjonuje Health System Consortium spółdzielnia zaopatrująca szpitale uniwersyteckie. Istnieją równieŝ spółdzielnie zajmujące się zaopatrywaniem małych, niezaleŝnych aptek. Na przykład EPIC Pharmacies, która obsługuje ponad 500 niezaleŝnych aptek w siedmiu amerykańskich stanach środkowoatlantyckich. Independent Pharmacy Cooperative, z siedzibą w Sun Praire w Wisconson jest największą organizacją tego typu. Posiada ona ponad 1000 filii i 4000 członków. State Pharmaceutical Coops i Buying Group są wspólnotą nabywczą i grupą rozliczeniową, które negocjują niŝsze ceny z zakładami farmaceutycznymi. Spółdzielnie zajmujące się ubezpieczeniami zdrowotnymi, umoŝliwiają niewielkim firmom i okręgom samorządowym zjednoczenie się w celu negocjowania z ubezpieczalniami szerszego zakresu ubezpieczeń dla pracowników. PacAdvantage jest największą amerykańską spółdzielnią, skupiającą nienastawione na zysk, niewielkie zakłady ubezpieczeniowe. Zatrudnia od 2 do 50 pracowników i oferuje 150 000 osobom szeroki wachlarz róŝnego rodzaju ubezpieczeń zdrowotnych. W całych Stanach Zjednoczonych istnieje ponad milion oddziałów spółdzielni mieszkaniowych. W większości, znajdują się one w duŝych ośrodkach miejskich, takich jak Nowy Jork, Chicago i Washington. Najczęściej wiąŝą się one z jakimś rodzajem własności. Jednak mamy tu do czynienia z ogromną, róŝnorodnością: niektóre wykorzystują rynkową wartość nieruchomości lub udziałów, inne ograniczają dozwolony dochód w przypadku sprzedaŝy udziałów, inne jeszcze długoterminowo dzierŝawią nieruchomości od inwestorów, czasem z moŝliwością wykupienia. Lokatorzy zarządzają nieruchomością, jako spółdzielnia. Zapewniają specjalne warunki lokatoromseniorom, a czasem korzystają z dotacji rządowych. NaleŜące do konsumentów spółdzielnie zajmujące się usługami komunalnymi odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu usług komunalnych po przystępnej cenie, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich Stanów Zjednoczonych. Istnieją trzy podstawowe typy spółdzielni, zapewniających usługi komunalne: spółdzielnie energetyczne, telekomunikacyjne i wodociągowe. Większość działa na obszarach wiejskich i jest wspierana przez amerykański Departament Rolnictwa (zazwyczaj w formie poŝyczek i gwarancji poŝyczkowych). Spółdzielnie Energetyczne obejmują obszar około 75% Stanów Zjednoczonych i naleŝą do 865 konsumentówwłaścieli obsługując 36 milionów konsumentówczłonków (12% populacji Stanów Zjednoczonych). Kolejne 65 spółdzielni drugiej generacji, będące własnością członków spółdzielni, produkują i dostarczają energię elektryczną. Spółdzielnie telekomunikacyjne obsługują miliony ludzi zamieszkujących wiejskie obszary Stanów Zjednoczonych. Zapewniają one lokalne i zamiejscowe połączenia telefoniczne (za pośrednictwem 270 spółdzielczych 4
centrali telefonicznych), usługi internetowe i związane z telewizją satelitarną. Na drugim miejscu znajduje się National Rural Telecommunications Cooperative (NRTC), jest to spółdzielnia znajdująca się w posiadaniu 1000 członkówwłaścicieli. Powstały aby zwiększyć zakres usług oferowanych osobom zamieszkującym obszary wiejskie. UmoŜliwia ona dostęp do zamiejscowych usług telefonicznych, częstotliwości radiowych o wysokim zasięgu oraz telewizji satelitarnej, obsługuje ponad 1,7 miliona uŝytkowników zamieszkujących tereny wiejskie. Komunalne lub znajdujące się w posiadaniu członków spółdzielnie wodociągowe są mniej popularne. Są one zakładane głównie w rolniczych, zachodnich stanach. Zapewniają tani dostęp do wody pitnej i/lub usługi kanalizacyjne. Istnieje około 300 spółdzielni, naleŝących do pracowników i działających w róŝnych sektorach, między innymi: opieki nad dziećmi, usług związanych ze sprzątaniem, handlu detalicznego, usług, produkcji, sprzedaŝy hurtowej itd. Jednak, przewaŝnie działają one w obszarze domowej opieki nad chorymi. Najbardziej znaną spółdzielnią tego typu jest Cooperative Home Care Associates z Południowego Bronxu w Nowym Jorku. Spółdzielnia ta posiada 600 członków, pracownikówwłaścicieli, którzy na podstawie kontraktów wykonują usługi w ramach działalności duŝych placówek opieki zdrowotnej. Organizacje pozarządowe Sektor działalności wolonatriackiej w Stanach Zjednoczonych naleŝy do największych na świecie. Wśród 36 krajów, objętych badaniami porównawczym, kraj ten zajmuje czwarte miejsce (z 9,8% osób, aktywnych ekonomicznie, zatrudnionych w organizacjach pozarządowych) pod względem liczby osób działających w organizacjach pozarządowych. USA plasują się za Holandią, Belgią i Irlandią, a wyprzedzają Wielką Brytanię. Wynik ten przekłada się na 8,6 milionów osób zatrudnionych na pełen etat. Dodatkowo wysoki jest wskaźnik aktywności wolontariuszy (49% populacji) poświęcających czas na działalność w organizacjach pozarządowych. Organizacje te mają bardzo silną pozycję w sektorze opieki zdrowotnej i w edukacji. Połowa szpitali i szkół w Stanach Zjednoczonych prowadzonych jest przez organizacje pozarządowe. W sektorze opieki społecznej niemal dwie trzecie wszystkich organizacji to organizacje nonprofit. RównieŜ sektor kultury i rozrywki, jest dobrze reprezentowany przez organizacje nienastawione na zysk, działają tak np. niemal wszystkie orkiestry symfoniczne. Tabela 1.1 pokazuje równieŝ, Ŝe działalność charytatywna odgrywa waŝna rolę w tworzeniu organizacji pozarządowych w Stanach Zjednoczonych. Mają one w tym sektorze niemal taki sam udział, jak rząd. Niemniej jednak, opłaty za usługi są głównym źródłem dochodu organizacji pozarządowych, stanowiąc średnio ponad 5
50% całego dochodu. Fakt ten wskazuje na to, Ŝe działalność amerykańskich organizacji pozarządowych jest bardzo skomercjalizowana. Niektórzy komentatorzy postrzegają je jako niewiele róŝniące się od nastawionych na zysk firm usługowych. Wiele charytatywnych fundacji powstało w wyniku sukcesu osiągniętego przez firmy rodzinne. W Stanach Zjednoczonych tradycyjnie, rola fundacji charytatywnych (takich jak fundacje Forda czy Rockefellera) jest bardzo duŝa. Zwłaszcza w początkowym okresie rozwoju organizacji pozarządowych, postrzegane były one niemal, jako partnerzy w kapitalistycznym rozwoju kraju. Dlatego najwaŝniejsze uniwersytety były uposaŝane w duŝym stopniu przez fundacje charytatywne, częściowo po to, aby zapewnić sponsorującym firmom wykształconych pracowników. Ponadto w XIX wieku elity finansowe, fundacje i organizacje pozarządowe były ściśle ze sobą powiązane, a ich liderzy zwykle swobodnie poruszali się między sektorami. Ten model partnerstwa został później zmodyfikowany, zarówno w odpowiedzi na potrzeby ubogich osób w trakcie Wielkiego Kryzysu, jak i podejmowane przez państwo próby objęcia kontrolą spółdzielni i organizacji pozarządowych. Niemniej jednak nadal mają one bardzo wiele cech sektora prywatnego, przeciwstawiając się, wraz z amerykańskim sektorem kultury, zapewnianiu przez państwo zbyt wielu usług. Podobnie fundacje zostały objęte kontrolą głównie dlatego, iŝ uwaŝano, Ŝe niektóre z nich wykorzystywane są przez wielkich przedsiębiorców do uzyskiwania okresowego zwolnienia od podatków Tabela.1 Sektor usług społecznych: Stany Zjednoczone, 1995 rok Obszar Kultura i rozrywka Edukacja i badania naukowe 7% 22% 46% Zatrudnienie 8% 9% 9% Wolontariusze Źródło dochodu Nakłady Rząd Filantropia 4% 17% 50% 7% 20% 41% 50% 15% 5% Opłaty 42% 65% 54% Dochód całkowit y miliony* 26 146 112 125 297 525 Ochrona zdrowia 13% 25% 7% 37% 20% 43% 39 666 Usługi społeczne 2% Ochrona środowiska Rozwój i zakwaterowanie 6% 2% 7% 5% 3% 37% 5% 20% 37% 43% 58% 30 617 14 793 6
Ochrona praw obywatelskich i rzecznictwo Działalność charytatywna 0% 0% 3% 1% 1% 31% 4% 1% 8% 5% 0% 0% 2% 29% 95% 10% 71% 5% 88% 17 296 64 638 28 773 Działalność międzynarodowa Kult religijny Organizacje i związki zawodowe Inne: 100% pełnoetatowego zatrudnienia 8555980 6,3% 2% 100% pełnoetatowego zatrudnienia 7246856 5,2% 100% milionów* 547 552 27% 21% 51% 631 599 Ogółem: 7,5% Ogółem jako procent: Ekonomicznie aktywnej populacji Dochodu gospodarstwa domowego brutto * lokalna waluta ** dane niedostęne ŹRÓDŁA: wg. Lester M. Salamon, S. Wojciech Sokolowski, Global Civil Society. Dimensions of the Nonprofit Sector, tom drugi (Bloomfield, CT Kumanan Press, 2004). Więcej informacji, patrz: S. Wojciech Sokolowski, Lester Salamon, United States w: Dimensions of the Nonprofit Sector, tom pierwszy, Lester Salamon, Helmut K. Anheier, Regina List, Stefan Toepler, S. Wojciech Sokolowski (Baltimore Johns Hopkins Center for Civil Society Studies 1999). Informacje dostępne na stronie internetowej: www.kpbooks.com lub www.eurospan.co.uk Johns Hopkins Comarative Nonprofit Sector Project (www.jhu.edu/cnp). 7
Wspólnoty Członkowstwo w National Association of Mutual Insurance Companies (,NAMIC) (Narodowym Towarzystwie Ubezpieczeniowym) nie jest ograniczone tylko do wspólnotowych zakładów ubezpieczeniowych. Zakłady prowadzące ubezpieczenia handlowe, reasekuracje oraz firmy prowadzące sprzedaŝ hurtową, równieŝ mogą starać się o zostanie członkami towarzystwa i korzystać z przywilejów, jakie moŝe przynosić członkostwo. NAMIC zostało stworzone w 1895 roku. Jest to oferujące pełen zakres usług towarzystwo branŝowe, skupiające ponad 1400 firm członkowskich. Tak duŝa liczba firm członkowskich gwarantuje 43% (196 miliarda dolarów) składek na ubezpieczenie własności bądź ludzi. Dodatkowo, ponad 1000 wspólnotowych firm ubezpieczeniowych, mających ponad 80 miliardów dolarów zagwarantowanych składek, naleŝy do osób, które są w nich ubezpieczone. Wśród firm będących członkami NAMIC znajdują się przedsiębiorstwa, które zagospodarowały 44% rynku ubezpieczeń nieruchomości, 38% rynku ubezpieczeń samochodowych, 39% rynku ubezpieczeń pracowniczych oraz 31% ubezpieczeń handlowych i ubezpieczeń od odpowiedzialności prawnej. Rząd i przedsiębiorstwa społeczne W Stanach Zjednoczonych rządowa pomoc dla organizacji pozarządowych musi być postrzegana z uwzględnieniem szerszych uwarunkowań ekonomicznych, sytuacji społecznej i politycznej. Zwłaszcza suma środków przekazywanych na cele charytatywne jest niemal dwukrotnie wyŝsza, niŝ w innych krajach rozwiniętych i znacznie wyŝsze niŝ w Wielkiej Brytanii (tabela 1.2). Łącznie ze znacznie wyŝszym dochodem pochodzącym z przynoszącej zysk działalności sektora, wsparcie rządowe stanowi tylko jedną trzecią dochodu uzyskiwanego przez te organizacje. Tabela 7.2 Źródła dochodu organizacji pozarządowych w USA Kraj Opłaty Rząd Działalność charytatywna Kraje rozwinięte 45% 48% 7% Wielka Brytania 45% 47% 9% USA 57% 31% 13% W 2000 roku w Stanach Zjednoczonych dary pochodzące z działalności charytatywnej pochodziły z następujących źródeł: Osoby indywidualne: 152,07 miliardów dolarów (75%) Fundacje: 24,50 miliardów dolarów (12,0%) Zapisy spadkowe: 16,02 miliardów dolarów (7,8%) Firmy: 10,86 miliardów dolarów (5,3 %) 8
Wysoki wskaźnik przekazywania pieniędzy na cele dobroczynne wspierany jest przez system ulg podatkowych. 1, 25 miliona organizacji jest zwolniona od podatków. Społeczne organizacje charytatywne otrzymują zwolnienia podatkowe zgodnie z ustępem (3) sekcji 501(c). Pozwala to darczyńcom przekazywać na rzecz organizacji dobra, które następnie mogą odpisać sobie od podatku. Urząd skarbowy nazywa te organizacje charytatywnymi poniewaŝ słuŝą szeroko pojętemu poŝytkowi publicznemu: m.in. działalności edukacyjnej, religijnej, naukowej, literackiej, a takŝe pomocy biednym, mogą równieŝ działać w innych obszarach. Prywatne fundacje są organizacjami charytatywnymi, zwolnionymi od podatku, zgodnie z sekcją 501(c)(3). Większość fundacji została stworzona w celu zdobywania pieniędzy dla społecznych organizacji charytatywnych lub osób indywidualnych. Muszą one ściśle przestrzegać wytycznych, które wymagają przekazania kaŝdego roku określonej części majątku. Inne typy organizacji zwolnionych od podatku obejmują organizacje zajmujące się opieką społeczną (501(c)(4)), związki pracownicze i rolnicze (501(c)(5)), stowarzyszenia biznesowe (501(c)(6)) oraz stowarzyszenia na rzecz studentów (501(c)(8)). Rząd wspiera ten sektor równieŝ przy pomocy dotacji, chociaŝ stanowią one tylko 8% dochodów wszystkich wymienianych tu organizacji (około 59 miliardów dolarów). NaleŜy wspomnieć, Ŝe dane te nie uwzględniają kontraktów rządowych na usługi (dochód z opłat), które odgrywają duŝą rolę w sektorze opieki zdrowotnej (na przykład Medicare i Medicaid). Wreszcie rząd wspiera organizacje charytatywne w sposób bezpośredni, poniewaŝ osoby indywidualne mogą otrzymać dotacje lub dopłaty, aby opłacić usługi i dobra oferowane przez organizacje pozarządowe. Na przykład vouchery na opłacenie szkół podstawowych i średnich czy stypendia uniwersyteckie. Podobnie pracownicywłaściele korzystają z ulg podatkowych, na przykład zarówno pracownicze jak i spadkowe wykupy są wspierane, jako strategie pozwalające rozwinąć się trzeciemu sektorowi. Struktury pomocy Szeroki wybór róŝnorodnych struktur wspierających działania na poziomie państwowym oraz zrzeszenia branŝowe, odgrywają szczególnie waŝną rolę. Wśród przykładowych organizacji trzeba wymienić: American Hospital Association, Council on Foundations, Independent Sector oraz federacje takie jak: United Way (Wspólna Droga) i Goodwill Industries. Ponadto organizacje takie jak Amerykański Czerwony KrzyŜ, czy March of Dimes posiadają podstawowe struktury korporacyjne, takie jak filie, odziały i pododdziały. Prawdopodobnie najwaŝniejszą organizacją wspierającą dla organizacji pozarządowych jest Independent Sector nienastawiona na zysk, niezaleŝna politycznie koalicja ponad 700 krajowych organizacji, fundacji i firmowych programów 9
charytatywnych, które razem reprezentują dziesiątki tysięcy grup charytatywnych w całych Stanach Zjednoczonych. Jej misją jest promowanie, wzmacnianie i przyczynianie się do rozwoju organizacji charytatywnych i nienastawionych na zysk, a takŝe wspieranie prywatnej inicjatywy na rzecz dobra publicznego. Innym przykładem jest Council on Foundation organizacja członkowska skupiająca ponad 2000 fundacji i programów udzielających grantów. Zapewnia ona swoim członkom i szerokiej publiczności, między innymi: wiedzę przywódczą, specjalistyczną, usługi prawne oraz moŝliwość wymiany informacji. Celem Foundation Center jest wzmacnianie pozarządowego sektora poprzez rozwijanie wiedzy na temat amerykańskiej filantropi. Alliance for Nonprofit Management jest profesjonalnym stowarzyszeniem osób indywidualnych oraz organizacji, stawiających przed sobą zadanie doskonalenia umiejętności zarządzania w organizacjach pozarządowych. W segmencie spółdzielczym NCBA jest wiodącym krajowym stowarzyszeniem, które reprezentuje wszystkie typy spółdzielni zajmujące się wszelkiego rodzajami usług i produkcji. Stowarzyszenie NCBA zorganizowane jest według demokratycznych zasad i działa zgodnie z regułami obowiązującymi spółdzielnie. Oferuje usługi, obejmujące między innymi: edukację, tworzenie spółdzielni, komunikację, politykę społeczną, usługi członkowskie i tworzenie międzynarodowych programów. Prowadzi równieŝ lobbing w stolicy. CooperationWorks! to ogólnokrajowa organizacja 21 amerykańskich spółdzielczych centrów biznesowych, które pracują razem, aby rewitalizować społeczności, poprzez skuteczne tworzenie przedsiębiorstw spółdzielczych. Przykłady polityczne i sektorowe W Stanach Zjednoczonych kilka charytatywnych fundacji oferuje wsparcie inicjatywom związanym z przedsiębiorczością społeczną. NaleŜą do nich Fundacja Skolla (Jeff Skoll, twórca ebay), fundacja Ashoka, (której celem jest rozwijanie profesjonalnej przedsiębiorczości społecznej na całym świecie) oraz Fundacja Schwab, zajmująca się przedsiębiorczością społeczną. Strona internetowa: www.socialedge.com (sponsorowana przez fundację Skolla) jest głównym węzłem umoŝliwiającym komunikowanie się w obrębie tej sieci. Instytucje akademickie, takie jak: znajdujące się przy Uniwersytecie Duke a Center for the Advancement of Social Entrepreneurs, przy Uniwersytecie Stanforda Center for Social Innovation, oraz Harvard Business School, odgrywają waŝną rolę w tym ruchu. W Harwardzie, w 1993 roku rozpoczęto Social Enterprise Initiative (Inicjatywę na rzecz Przedsiębiorstw społecznych). Podejście do przedsiębiorstw społecznych, tych instytucji akademickich, skupia się na wkładzie w rozwój społeczny organizacji 10
lub osób indywidualnych, niezaleŝnie od posiadanej przez nie formy prawnej (pozarządowa, prywatna, sektor publiczny). W ten sposób społeczne cele i działania ośrodków akademickich dotyczą raczej zasad, niŝ środków (czy form) ich realizacji. Organizacje pozarządowe włączają w swój obręb Social Enterprise Alliance, które jest organizacją członkowską, poświęconą wyłącznie tworzeniu samowystarczalnych organizacji nienastawionych na zysk, poprzez tworzenie strategii pozyskiwania dochodu. Obszar ich działania obejmuje duŝe, odpowiedzialne społecznie korporacje, organizacje nienastawione na zysk oraz organizacje pozarządowe wspierające rozwój w krajach rozwijających się. Akcjonariat pracowniczy i firmy naleŝące do pracowników W Stanach Zjednoczonych istnieje od 3000 do 4000 firm, w których głównymi udziałowcami są pracownicy. Wiele z nich powstało dzięki ulgom podatkowym, które umoŝliwiają właścicielom małych firm nowe formy dziedziczenia i funduszy emerytalnych, po to, aby mogli oni sprzedać swoje firmy pracownikom pod postacią spółdzielni lub akcjonariatu pracowniczego. Od połowy lat 80. działanie to umoŝliwiło stworzenie tysięcy akcjonariatów pracowniczych. Podobne struktury zostały wykorzystane, aby umoŝliwić pracownikom wykup upadających tradycyjnych firm. 11