Aktywność społeczności wiejskich w okresie ostatnich 20 lat.

Transkrypt

1 Aktywność społeczności wiejskich w okresie ostatnich 20 lat. Lokalne inicjatywy organizacji pozarządowych i ich znaczenie dla rozwoju obszarów wiejskich Ryszard Kamiński Sandomierz 17 maja 2012

2 Społeczności wiejskie - czy są aktywne? Skrajne oceny aktywności lokalnej mieszkańców wsi community oraz association. jednostka nie ma w zasadzie możliwości wyboru wspólnoty community, bądź wybór ten jest ograniczony, co znacznie odróżnia tę grupę społeczną od association czy zrzeszenia mogą przyjąć rolę społeczności lokalnej? specyficzna rola samorządu lokalnego na wsi

3 Jakie organizacje działają na wsi? na wsi istnienie organizacji w ogóle jest sprawą dodatkowo trudną do ustalenia ze względu na brak granicy miedzy kontaktem towarzysko-sąsiedzkim a działalnością organizacyjną (Kurczewski )

4 Wiejski trzeci sektor 43,5 tysiąca organizacji. W tym: 27 tysięcy stowarzyszeń, w tym 16,5 tys. Ochotniczych Straży Pożarnych, 700 fundacji, 3,5 tys. organizacji samorządu zawodowego i gospodarczego, w szczególności kółek rolniczych, organizacji producentów i rolniczych zrzeszeń branżowych, 900 innych organizacji jak np. koła łowiecki i kasy zapomogowe, 1,3 tys. jednostek związków zawodowych, 4 tysiące spółdzielni rolniczych, 8 tysięcy innych organizacji jak: jednostki organizacyjne Kościoła katolickiego i innych kościołów, oraz inne jak spółki wodne, związki wałowe, wspólnoty gruntowe i leśne.

5 Liczba stowarzyszeń i fundacji w województwach w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców (z wyłączeniem gmin miejskich). 11,5 10,7 8,2 11,7 7,3 12,7 10,2 7,5 11,3 9,4 9,2 8,1 7,3 10,2 9,7 7,2 Źródło: Na podstawie danych Stowarzyszenia Klon/Jawor.

6 Specyfika kapitału społecznego w poszczególnych regionach (wg Żukowskiego 2002) Tereny zaboru pruskiego Umiarkowany kapitał społeczny Przynależność do organizacji pozarządowych Inwestycje w rolnictwie Bezrobocie rejestrowane Ziemie zachodnie i północne Mały kapitał społeczny Nikt nie animuje aktywności społecznej Ujemne saldo migracji Bezrobocie rejestrowane Długotrwale bezrobotni Przestępstwa przeciwko mieniu Kongresówka Duży kapitał społeczny Aktywność społeczna Aktywność wyborcza ogólnokrajowa Parafia animatorem aktywności społecznej Zasiedziałość Praktyki religijne Niska przestępczość Galicja Duży kapitał społeczny Lokalna aktywność wyborcza Trwałe i dzietne rodziny Zatrudnienie w rolnictwie Władze lokalne animatorem aktywności społecznej Trwałe i dzietne rodziny Praktyki religijne

7 Budujemy kapitał społeczny, czyli? zaufanie i sieci powiązań, stanowią dwa kluczowe komponenty kapitału społecznego ludzie którzy ufają swoim współobywatelom, częściej pracują jako wolontariusze, więcej pieniędzy przeznaczają na cele charytatywne, częściej biorą czynny udział w działaniach politycznych i uczestniczą w pracach organizacji lokalnych ( ) częściej oddają krew, bardziej uczciwie wypełniają swoje zobowiązania podatkowe, są bardziej tolerancyjni na poglądy mniejszości i wykazują wiele innych przejawów cnoty obywatelskiej ( ) W skrócie, ludzie, którzy ufają innym, są generalnie dobrymi obywatelami, a ci, którzy angażują się w życie społeczności, są bardziej ufni i bardziej godni zaufania (Putnam)

8 Do czego zmierza działalność organizacji? w zalewie szkoleń, konferencji, dotowanych akcji, wystrzałowych przedsięwzięć często ginie pytanie o to, jaki to wszystko będzie miało długofalowy skutek dla społeczności. Czy jeżeli skończy się grant i związany z nim organizowany cykl festynów (szkoleń, konferencji itp.), to ludzie będą bardziej skłonni do współdziałania także w innych sprawach, czy społeczność będzie bardziej ze sobą związana, a przede wszystkim czy wzrośnie zaufanie między ludźmi? Niestety, akcje przeprowadzane pod grant często są nastawione na stworzenie czegoś imponującego, co zachwyci prasę, władze, a wreszcie grantodawcę. (Praszkier 2007)

9 FAOW - wspieranie aktywności lokalnej na wsi Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich pierwsze ogólnopolskie porozumienie organizacji działających na rzecz wsi Istnieje od jesieni 2002 roku, początkowo jako struktura nieformalna Od 1 grudnia 2005 zarejestrowany jako związek stowarzyszeń Siedziba w Warszawie Sekretariat; większość działań realizowanych jest za pośrednictwem organizacji członkowskich

10 Partnerski głos wsi W momencie rejestracji było 30 członków-założycieli Ogólnopolskie organizacje zajmujące się rozwojem wsi, np.: Fundacja Wspomagania Wsi, Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Fundacja Fundusz Współpracy, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Federacja Inicjatyw Oświatowych. Lokalne Grupy Działania (26) Małe lokalne fundacje i stowarzyszenia Lokalne stowarzyszenia wiejskie mają zagwarantowany udział w Zarządzie FAOW

11 Dla organizacji, w imieniu organizacji Wsparcie dla organizacji wiejskich, działalność informacyjna i szkoleniowa (prowadzenie stron www, wydawanie kwartalnika, organizacja szkoleń i konferencji) Głos organizacji wiejskich formułowanie stanowisk, udział w Komitetach Monitorujących i konsultacjach dotyczących programowania funduszy UE Współpraca z podobnymi organizacjami w innych krajach i działania na poziomie europejskim

12 Głos organizacji wiejskich Udział przedstawiciela FAOW w Komitecie Monitorującym SPO Rolny i PROW m.in. uruchomienie dodatkowych środków dla LGD w II Schemacie Zgłaszanie uwag do PPL oraz programów na lata ; udział w zespole roboczym nt. Osi Leader Rozmowy z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego i Ministerstwem Pracy (Dep. Pożytku Publicznego) nt. innych środków na rozwój wsi, formy prawnej LGD i innych spraw (np. konsultacje PO Kapitał Ludzki) Poparcie przedstawiciela organizacji pozarządowych w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym (zgłoszenie tematu społeczeństwo obywatelskie a rozwój obszarów wiejskich) Spotkania organizacji wiejskich z władzami Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi

13 Współpraca międzynarodowa Udział w PREPARE Partnerstwo dla Wsi Europejskiej Członkostwo w ERA European Rural Alliance Kontakty z Krajowymi Sieciami Wiejskimi (formalnymi i nieformalnymi), Europejską Siecią Rozwoju Wsi, Siecią Rybacką FARNET, Komisją Europejską Wspólne projekty kształcenia animatorów lokalnych z partnerstw razem z organizacjami z Czech, Słowacji, Węgier i Słowenii, Serbii, Chorwacji i innych krajów.