Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Krótkie Komentarze Becka Jacek Ignaczewski Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz C. H. Beck

KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Polecamy nasze publikacje z serii Krótkie Komentarze Becka: M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz USTAWA O DOSTĘPIE DO INFORMACJI PUBLICZNEJ Ł. Prasołek USTAWA O CZASIE PRACY KIEROWCÓW J. Grykiel, M. Lemkowski CZYNNOŚCI PRAWNE. ART. 56 81 KC A. Korcz-Maciejko USTAWA O POMOCY OSOBOM UPRAWNIONYM DO ALIMENTÓW J. Gołaczyński, M. Leśniak ZASTAW REJESTROWY I REJESTR ZASTAWÓW R. Adamus UPADŁOŚĆ A POTRĄCENIE B. Kurzępa USTAWA O BRONI I AMUNICJI R. Adamus UPADŁOŚĆ A PRZEWŁASZCZENIE NA ZABEZPIECZENIE J. Świeca USTAWA O RZECZNIKU PRAW OBYWATELSKICH R. Adamus BEZSKUTECZNOŚĆ I ZASKARŻANIE CZYNNOŚCI UPADŁEGO K. Haładyj USTAWA O OFERCIE PUBLICZNEJ P. Barta, P. Litwiński USTAWA O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH www.sklep.beck.pl

Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz Jacek Ignaczewski WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2010

Kodeks rodzinny i opiekuńczy Stan prawny: sierpień 2010 r. Redakcja: Anna Łubińska-Bujak Wydawnictwo C. H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: DTP Service Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-1688-8

Spis treści Przedmowa.................................................. XI Wykaz skrótów............................................... XIII A. Tekst ustawy.............................................. 1 Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1946 r. (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.).................................. 3 B. Komentarz................................................ 49 Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1946 r. (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.).................................. 51 Tytuł I. Małżeństwo........................................... 52 Dział I. Zawarcie małżeństwa.................................. 52 Art. 1. Przesłanki....................................... 52 Art. 2. Ustalenie nieistnienia małżeństwa.................... 57 Art. 3. Dokumenty przedślubne............................ 60 Art. 4. Okres oczekiwania................................ 64 Art. 4 1. Zaświadczenie................................... 65 Art. 5. Odmowa........................................ 66 Art. 6. Pełnomocnictwo.................................. 67 Art. 7. Forma zawarcia; oświadczenia....................... 70 Art. 8. Obowiązki duchownego............................ 71 Art. 9. Wyjątkowe sytuacje............................... 74 Art. 10. Wiek.......................................... 75 Art. 11. Ubezwłasnowolnienie całkowite..................... 77 Art. 12. Choroba psychiczna.............................. 78 Art. 13. Bigamia........................................ 86 Art. 14. Pokrewieństwo i powinowactwo.................... 90 Art. 15. Przysposobienie................................. 93 Art. 15 1. Wady oświadczenia.............................. 94 Art. 16. Wadliwe pełnomocnictwo.......................... 97 Art. 17. Unieważnienie małżeństwa......................... 98 Art. 18. Rozwinięcie..................................... 100 Art. 19. Rozwinięcie..................................... 101 Art. 20. Zła wiara małżonka............................... 102 Art. 21. Skutki unieważnienia............................. 103 Art. 22. Legitymacja prokuratora........................... 105 Dział II. Prawa i obowiązki małżonków......................... 106 Art. 23. Zasady......................................... 106 Art. 24. Rozstrzyganie o sprawach rodziny................... 111 Art. 25. Nazwiska małżonków............................. 115 Art. 26. (uchylony)...................................... 116 V

Spis treści Art. 27. Zaspokajanie potrzeb rodziny....................... 117 Art. 28. Nakaz wypłaty wynagrodzenia...................... 123 Art. 28 1. Uprawnienie do korzystania z mieszkania............ 127 Art. 29. Wzajemna reprezentacja........................... 129 Art. 30. Solidarna odpowiedzialność........................ 130 Dział III. Małżeńskie ustroje majątkowe......................... 131 Rozdział I. Ustawowy ustrój majątkowy........................ 131 Art. 31. Pojęcie......................................... 131 Art. 32. (uchylony)...................................... 157 Art. 33. Majątek osobisty................................. 157 Art. 34. Rozszerzenie.................................... 171 Art. 34 1. Zakres uprawnienia do współposiadania rzeczy........ 172 Art. 35. Charakter prawny wspólności....................... 175 Art. 36. Zarząd majątkiem wspólnym....................... 180 Art. 36 1. Sprzeciw wobec czynności przekraczających zwykły zarząd................................................ 188 Art. 37. Zgoda małżonka................................. 194 Art. 38. Ochrona osób trzecich............................. 205 Art. 39. Zastępcze zezwolenie sądu......................... 207 Art. 40. Pozbawienie zarządu.............................. 208 Art. 41. Uprawnienia wierzyciela........................... 211 Art. 42. Ograniczenie praw wierzyciela...................... 237 Art. 43. Udziały........................................ 237 Art. 44. (uchylony)...................................... 241 Art. 45. Rozliczenie..................................... 241 Art. 46. Odesłanie....................................... 263 Rozdział II. Umowne ustroje majątkowe........................ 266 Oddział 1. Przepisy ogólne.................................. 266 Art. 47. Umowy majątkowe małżeńskie..................... 266 Art. 47 1. Powołanie się na umowę wobec osób trzecich......... 270 Oddział 2. Wspólność majątkowa............................. 273 Art. 48. Odesłanie....................................... 273 Art. 49. Rozszerzenie wspólności.......................... 275 Art. 50. Odpowiedzialność................................ 277 Art. 50 1. Ustanie wspólności.............................. 278 Oddział 3. Rozdzielność majątkowa........................... 279 Art. 51. Rozdzielność majątkowa........................... 279 Art. 51 1. Samodzielny zarząd.............................. 282 Oddział 4. Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków..... 283 Art. 51 2. Stosowanie przepisów............................ 283 Art. 51 3. Pojęcie dorobku................................. 285 Art. 51 4. Żądanie wyrównania dorobków.................... 288 Art. 51 5. Wyrównanie w razie śmierci....................... 293 Rozdział III. Przymusowy ustrój majątkowy..................... 294 Art. 52. Sądowe zniesienie wspólności...................... 294 Art. 53. Ustanie przy ubezwłasnowolnieniu.................. 308 Art. 54. Skutki separacji.................................. 310 Dział IV. Ustanie małżeństwa................................... 311 Art. 55. Uznanie za zmarłego.............................. 311 VI

Spis treści Art. 56. Przesłanki rozwodu............................... 315 Art. 57. Wina w rozwodzie................................ 349 Art. 58. Wyrok rozwodowy............................... 361 Art. 59. Nazwisko po rozwodzie........................... 409 Art. 60. Obowiązek alimentacyjny.......................... 411 Art. 61. Odesłanie....................................... 429 Dział V. Separacja............................................ 431 Art. 61 1. Przesłanki...................................... 431 Art. 61 2. Separacja a rozwód.............................. 438 Art. 61 3. Zakres orzekania................................ 441 Art. 61 4. Skutki separacji................................. 442 Art. 61 5. (uchylony)..................................... 446 Art. 61 6. Zniesienie separacji.............................. 446 Tytuł II. Pokrewieństwo i powinowactwo......................... 447 Dział I. Przepisy ogólne....................................... 447 Art. 61 7. Pokrewieństwo.................................. 447 Art. 61 8. Powinowactwo.................................. 448 Dział Ia. Rodzice i dzieci....................................... 450 Rozdział I. Pochodzenie dziecka.............................. 450 Oddział 1. Macierzyństwo................................... 450 Art. 61 9. Matka dziecka.................................. 450 Art. 61 10. Ustalenie macierzyństwa......................... 452 Art. 61 11. Powództwo o ustalenie macierzyństwa.............. 456 Art. 61 12. Zaprzeczenie macierzyństwa...................... 457 Art. 61 13. Powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa........... 462 Art. 61 14. Legitymacja czynna dziecka...................... 463 Art. 61 15. Powództwo po śmierci dziecka.................... 464 Art. 61 16. Legitymacja prokuratora......................... 465 Oddział 2. Ojcostwo....................................... 465 Art. 62. Dziecko z małżeństwa............................. 465 Art. 63. Zaprzeczenie ojcostwa............................ 474 Art. 64. Reprezentacja męża; terminy....................... 477 Art. 65. Rozwinięcie..................................... 478 Art. 66. Legitymacja bierna............................... 479 Art. 67. Obalenie domniemania............................ 481 Art. 68. Rozwinięcie..................................... 490 Art. 69. Legitymacja czynna matki......................... 493 Art. 70. Legitymacja czynna dziecka........................ 494 Art. 71. Śmierć dziecka.................................. 495 Art. 72. Uznanie dziecka................................. 495 Art. 73. Oświadczenie................................... 498 Art. 74. Oświadczenie w razie niebezpieczeństwa.............. 502 Art. 75. Uznanie dziecka poczętego......................... 503 Art. 76. Pełnoletność dziecka.............................. 504 Art. 77. Oświadczenie konieczne do skutecznego uznania ojcostwa.............................................. 505 Art. 78. Forma; termin................................... 508 Art. 79. Odpowiednie stosowanie.......................... 513 VII

Spis treści VIII Art. 80. Wady oświadczenia woli........................... 514 Art. 81. Unieważnienie na żądanie dziecka................... 515 Art. 82. Legitymacja bierna............................... 515 Art. 83. Śmierć dziecka.................................. 517 Art. 84. Sądowe ustalenie ojcostwa......................... 518 Art. 85. Domniemanie ojcostwa pozamałżeńskiego............ 525 Art. 86. Legitymacja prokuratora........................... 531 Rozdział II. Stosunki między rodzicami a dziećmi................ 533 Oddział 1. Przepisy ogólne.................................. 533 Art. 87. Wzajemna pomoc................................ 533 Art. 88. Nazwisko dziecka................................ 534 Art. 89. Rozwinięcie..................................... 536 Art. 89 1. Nazwisko dziecka............................... 537 Art. 90. Rozwinięcie..................................... 538 Art. 90 1. Łączenie nazwisk................................ 539 Art. 91. Pomoc rodzicom................................. 540 Oddział 2. Władza rodzicielska............................... 541 Art. 92. Okres.......................................... 541 Art. 93. Podmioty....................................... 560 Art. 94. Rozwinięcie..................................... 562 Art. 95. Treść.......................................... 563 Art. 96. Rozwinięcie..................................... 569 Art. 96 1. Zakaz stosowania kar cielesnych.................... 571 Art. 97. Wykonywanie................................... 573 Art. 98. Reprezentacja dziecka............................. 575 Art. 99. Ustanowienie kuratora............................ 580 Art. 100. Pomoc organów państwowych..................... 581 Art. 101. Zarząd majątkiem dziecka........................ 590 Art. 102. Wyłączenia.................................... 599 Art. 103. Przeznaczenie dochodów......................... 600 Art. 104. Inwentarz majątku............................... 600 Art. 105. Skutki ustania zarządu........................... 601 Art. 106. Zmiana orzeczenia.............................. 602 Art. 107. Ograniczenie władzy rodzicielskiej................. 604 Art. 108. Władza rodzicielska nad ubezwłasnowolnionym....... 614 Art. 109. Zarządzenia ograniczające........................ 614 Art. 110. Zawieszenie.................................... 628 Art. 111. Pozbawienie................................... 630 Art. 112. Forma orzeczenia............................... 639 Art. 112 1. Rodziny zastępcze.............................. 639 Art. 112 2. Relacja do Państwa............................. 642 Oddział 3. Kontakty z dzieckiem.............................. 644 Art. 113. Osobista styczność z dzieckiem.................... 644 Art. 113 1. Zasady kontaktów z dzieckiem.................... 650 Art. 113 2. Ograniczenie kontaktów z dzieckiem............... 654 Art. 113 3. Zakaz kontaktów z dzieckiem..................... 655 Art. 113 4. Skierowanie na terapię........................... 656 Art. 113 5. Zmiana rozstrzygnięcia sądu...................... 658

Spis treści Art. 113 6. Odpowiednie stosowanie......................... 659 Dział II. Przysposobienie...................................... 660 Art. 114. Przysposabiany................................. 660 Art. 114 1. Przysposabiający............................... 663 Art. 114 2. Przysposobienie zagraniczne...................... 665 Art. 115. Przysposobienie wspólne......................... 670 Art. 116. Zgoda współmałżonka........................... 672 Art. 117. Orzeczenie..................................... 673 Art. 117 1. Ponowne przysposobienie........................ 678 Art. 118. Zgoda dziecka; wysłuchanie....................... 682 Art. 119. Zgoda rodziców................................. 684 Art. 119 1. Przesłanki przysposobienia całkowitego............. 687 Art. 119 2. Termin zgody rodziców.......................... 689 Art. 120. Zgoda opiekuna................................. 690 Art. 120 1. Osobista styczność.............................. 691 Art. 121. Przysposobienie pełne............................ 694 Art. 121 1. Przysposobienie pasierba......................... 697 Art. 122. Nazwisko i imię................................ 698 Art. 123. Władza rodzicielska............................. 700 Art. 124. Przysposobienie niepełne......................... 701 Art. 124 1. Przysposobienie całkowite....................... 703 Art. 125. Rozwiązanie przysposobienia...................... 703 Art. 125 1. Niedopuszczalność rozwiązania przysposo bienia...... 718 Art. 126. Skutki rozwiązania.............................. 719 Art. 127. Legitymacja prokuratora.......................... 721 Dział III. Obowiązek alimentacyjny............................. 722 Art. 128. Pojęcie; alimentacja krewnych..................... 722 Art. 129. Kolejność..................................... 747 Art. 130. Były małżonek; separacja......................... 751 Art. 131. Przysposobienie niepełne......................... 751 Art. 132. Alimentacja w dalszej kolejności................... 753 Art. 133. Rodzice względem dziecka........................ 757 Art. 134. Rodzeństwo.................................... 768 Art. 135. Zakres i przedmiot.............................. 769 Art. 136. Dobrowolne uszczuplenie majątku.................. 787 Art. 137. Przedawnienie.................................. 791 Art. 138. Zmiana obowiązku.............................. 795 Art. 139. Wygaśnięcie................................... 803 Art. 140. Regres........................................ 803 Art. 141. Roszczenia matki dziecka pozamałżeńskiego.......... 808 Art. 142. Rozwinięcie.................................... 811 Art. 143. Dochodzenie z ustaleniem ojcostwa................. 813 Art. 144. Powinowaci.................................... 814 Art. 144 1. Uchylenie się od wykonania obowiązku alimentacyjnego 818 Tytuł III. Opieka i kuratela.................................... 823 Dział I. Opieka nad małoletnim................................ 823 Rozdział I. Ustanowienie opieki.............................. 823 Art. 145. Przesłanki..................................... 823 IX

Spis treści Art. 146. Jednoosobowa i wspólna.......................... 825 Art. 147. Zarządzenia ochronne............................ 825 Art. 148. Cechy dyskwalifikujące.......................... 826 Art. 149. Wskazania preferencyjne......................... 828 Art. 150. (uchylony)..................................... 830 Art. 151. Dla kilku osób.................................. 830 Art. 152. Obowiązek objęcia.............................. 831 Art. 153. Forma i termin.................................. 831 Rozdział II. Sprawowanie opieki.............................. 832 Art. 154. Zasady........................................ 832 Art. 155. Odesłanie; nadzór sądu........................... 832 Art. 156. Zezwolenia sądu................................ 833 Art. 157. Ustanowienie kuratora........................... 835 Art. 158. Informowanie rodziców przez opiekuna.............. 836 Art. 159. Reprezentacja.................................. 836 Art. 160. Sporządzenie inwentarza.......................... 839 Art. 161. Zabezpieczenie kosztowności i gotówki.............. 840 Art. 162. Wynagrodzenie opiekuna......................... 841 Art. 163. Zwrot kosztów.................................. 844 Art. 164. Odpowiedzialność opiekuna....................... 845 Rozdział III. Nadzór nad sprawowaniem opieki.................. 847 Art. 165. Zasady........................................ 847 Art. 166. Sprawozdania i rachunki.......................... 847 Art. 167. Kontrola sądowa................................ 849 Art. 168. Zarządzenia nadzorcze........................... 850 Rozdział IV. Zwolnienie opiekuna i ustanie opieki................ 851 Art. 169. Przesłanki..................................... 851 Art. 170. Ustanie z mocy prawa............................ 854 Art. 171. Sprawy pilne................................... 855 Art. 172. Rachunek końcowy.............................. 855 Art. 173. Zwolnienie.................................... 856 Art. 174. Oddanie majątku................................ 857 Dział II. Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie............ 858 Art. 175. Odesłanie...................................... 858 Art. 176. Wskazania preferencyjne......................... 860 Art. 177. Ustanie z mocy prawa............................ 860 Dział III. Kuratela........................................... 861 Art. 178. Odesłanie...................................... 861 Art. 179. Odpłatność.................................... 864 Art. 180. Ustanie....................................... 867 Art. 181. Ubezwłasnowolnienie częściowe................... 868 Art. 182. Dziecko poczęte................................ 871 Art. 183. Osoba niepełnosprawna.......................... 872 Art. 184. Osoba nieobecna................................ 873 Indeks rzeczowy.............................................. 877 X

Przedmowa Komentarz w zasadniczej swej części opiera się na przebogatym orzecznictwie SN, odpowiednio dobranym i uporządkowanym, by możliwie najpełniej odpowiadał potrzebom praktyków w ich codziennej pracy. Położenie głównego akcentu na orzecznictwo najwyższej instancji sądowej podyktowane jest tym, że to ono właśnie kształtuje sądową praktykę, ale nie tylko, gdyż orzecznictwo to ma także zasadniczy wpływ na kierunki i zakres legislacyjnych zmian w obrębie kodeksu. W ten sposób nie tylko przybliża się obowiązującą w orzecznictwie niższych instancji treść uregulowań prawa, ale również poznaje się genezę i uwarunkowania kolejnych nowelizacji kodeksu, co dobrze służy właściwej interpretacji obowiązujących norm. Poza głównym nurtem opartym na orzecznictwie SN komentarz stanowi sumę zawodowych doświadczeń autora, wieloletniego sędziego rodzinnego, stąd też praca zawiera rozważania nie tylko natury jurydycznej, ale i z zakresu metodyki pracy sędziego. Nowością na rynku wydawniczym jest przybliżanie orzecznictwa sądów rodzinnych I instancji. W komentarzu położono nacisk na uwypuklenie najistotniejszych zagadnień praktycznych, tj. takich, z którymi praktycy zmagają się w codziennej swej pracy, gdyż z założenia komentarz ma stanowić narzędzie pracy dla sędziów, adwokatów, radców prawnych i aplikantów. W pracy wykorzystano wcześniejsze fragmentaryczne komentarze autora do KRO: Małżeńskie ustroje majątkowe, Rozwód po nowelizacji, Obowiązek alimentacyjny po nowelizacji, Pochodzenie dziecka i władza rodzicielska po nowelizacji, uzupełniając je i poprawiając przy uwzględnieniu zmieniającego się i rozwijającego dorobku interpretacyjnego. Komentarz uwzględnia zmiany dokonane nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z 10.6.2010 r. Warszawa, sierpień 2010 r. Jacek Ignaczewski XI

Wykaz skrótów 1. Źródła prawa CudzU................. FundEmU.............. KC................... KKW.................. KomPrywU............ Konstytucja RP......... KP.................... KPA.................. KPC.................. KR................... KRO.................. KrRejSU............... KSCU................. KSH................... KWU.................. OchrLokU............. OrdPod................ ustawa z 13.6.2003 r. o cudzoziemcach (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 ze zm.) ustawa z 28.8.1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 34, poz. 189 ze zm.) ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.) ustawa z 2.4.1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.) ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) ustawa z 27.6.1950 r. Kodeks rodzinny (Dz.U. Nr 34, poz. 308 ze zm.) ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594) ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) ustawa z 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.) ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) XIII

Wykaz skrótów PaszpU................ ustawa z 13.7.2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. Nr 143, poz. 1027 ze zm.) PomAlimU............. ustawa z 7.9.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 ze zm.) PomSpołU............. ustawa z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) PracProgEmU.......... ustawa z 20.4.2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.U. Nr 116, poz. 1207 ze zm.) PrASC................ ustawa z 29.9.1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688 ze zm.) PrBank................ ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrNot................. ustawa z 14.2.1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.) PrMałż................ dekret z 25.9.1945 r. Prawo małżeńskie (Dz.U. Nr 48, poz. 270) PrMałżMaj............. dekret z 29.5.1946 r. Prawo małżeńskie majątkowe (Dz.U. Nr 31, poz. 196 ze sprost.) PrPrywM.............. ustawa z 12.11.1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm.) PrRodz................ dekret z 22.1.1946 r. Prawo rodzinne (Dz.U. Nr 6, poz. 52 ze sprost.) PrSpółdz............... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) PrUpN................ ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.) PrUSP................. ustawa z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) RegSądR.............. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23.2.2007 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249 ze zm.) SpółdzMieszkU......... ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.) SwobDziałGospU....... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.) SzkolWyżU............ ustawa z 27.7.2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.) ŚwiadRodzU........... ustawa z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.) WłLokU............... ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) XIV

Wykaz skrótów ZawLekU.............. ZdrPsychU............. ZmImionU............. ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) ustawa z 19.8.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm.) ustawa z 17.10.2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. Nr 220, poz. 1414) 2. Organy, instytucje i organizacje SA.................... Sąd Apelacyjny SN.................... Sąd Najwyższy SN (7)................. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów WSA.................. Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Publikatory i czasopisma BSN.................. Dz.U.................. KPP.................. MoP.................. M.P................... NP.................... OSA.................. OSG.................. OSN.................. OSNC................. OSNPG............... OSP................... PiP................... PiZS.................. PPH.................. Pr. Gosp................ Prok. i Pr............... Rej.................... RiP................... RPEiS................. SP.................... TPP................... Wok................... Biuletyn Sądu Najwyższego Dziennik Ustaw Kwartalnik Prawa Prywatnego Monitor Prawniczy Monitor Polski Nowe Prawo Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych Orzecznictwo Sądów Gospodarczych Orzecznictwo Sądu Najwyższego Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna Orzecznictwo Sądu Najwyższego Prokuratura Generalna Orzecznictwo Sądów Polskich Państwo i Prawo Praca i Zabezpieczenie Społeczne Przegląd Prawa Handlowego Prawo Gospodarcze Prokuratura i Prawo Rejent Rodzina i Prawo Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Studia Prawnicze Transformacje Prawa Prywatnego Wokanda 4. Inne skróty art.................... artykuł m.in................... między innymi n...................... następne Nb.................... numer brzegowy XV

Wykaz skrótów niepubl................. niepublikowany np.................... na przykład Nr.................... numer orz.................... orzeczenie pkt................... punkt por.................... porównaj post................... postanowienie poz.................... pozycja r...................... rok red.................... redakcja rozp................... rozporządzenie s...................... strona t...................... tom tzw.................... tak zwane t.j..................... tekst jednolity tj..................... to jest uchw.................. uchwała ust.................... ustęp wyr.................... wyrok w zw.................. w związku ze zm.................. ze zmianami zob.................... zobacz..................... paragraf XVI

A. Tekst ustawy

Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1946 r. (Dz.U. Nr 9, poz. 59) (zm.: Dz.U. z 1975 r. Nr 45, poz. 234; Dz.U. z 1986 r. Nr 36, poz. 180; Dz.U. z 1995 r. Nr 83, poz. 417; Dz.U. z 1998 r. Nr 117, poz. 757; Dz.U. z 1999 r. Nr 52, poz. 532; Dz.U. z 2000 r. Nr 122, poz. 1322; Dz.U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1403; Dz.U. z 2003 r. Nr 83 poz. 772, Nr 130 poz. 1188; Dz.U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1691, Nr 162, poz. 1691; Dz.U. z 2007 r. Nr 134, poz. 947, Nr 121 poz. 831, Nr 192 poz. 1378; Dz.U. z 2008 r. Nr 220, poz. 1431; Dz.U. z 2010 r. Nr 125, poz. 842) Spis treści Tytuł I. Małżeństwo..................................... 1 61 6 Dział I. Zawarcie małżeństwa........................... 1 22 Dział II. Prawa i obowiązki małżonków................... 23 30 Dział III. Małżeńskie ustroje majątkowe................... 31 54 Rozdział I. Ustawowy ustrój majątkowy................ 31 46 Rozdział II. Umowne ustroje majątkowe................ 47 51 5 Oddział 1. Przepisy ogólne........................ 47 47 1 Oddział 2. Wspólność majątkowa................... 48 50 1 Oddział 3. Rozdzielność majątkowa................. 51 51 1 Oddział 4. Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków...................................... 51 2 51 5 Rozdział III. Przymusowy ustrój majątkowy............. 52 54 Dział IV. Ustanie małżeństwa........................... 55 61 Dział V. Separacja.................................... 61 1 61 6 Tytył II. Pokrewieństwo i powinowactwo.................... 61 7 144 1 Dział I. Przepisy ogólne................................ 61 7 61 8 Dział Ia. Rodzice i dzieci............................... 61 9 113 6 Rozdział I. Pochodzenie dziecka...................... 61 9 86 Oddzdiał 1. Macierzyństwo........................ 61 9 61 16 Oddział 2. Ojcostwo............................. 62 86 Rozdział II. Stosunki między rodzicami a dziećmi........ 87 113 6 Oddział 1. Przepisy ogólne........................ 87 91 Oddział 2. Władza rodzicielska..................... 92 112 2 Odzdiał 3. Kontakty z dzieckiem.................... 113 113 6 Dział II. Przysposobienie............................... 114 127 Dział III. Obowiązek alimentacyjny...................... 128 144 1 Tytuł III. Opieka i kuratela................................ 145 184 Dział I. Opieka nad małoletnim.......................... 145 174 Rozdział I. Ustanowienie opieki....................... 145 153 Rozdział II. Sprawowanie opieki...................... 154 164 Rozdział III. Nadzór nad sprawowaniem opieki.......... 165 168 Art. 3