GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY

PROJEKT Załą z ik do U hwały NR X/54/2019 Rady Gminy Zawonia z dnia 27.06.2019 r. GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY DLA GMINY ZAWONIA NA LATA 2019

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 3 I. PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA PROGRAMU... 5 II. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W GMINIE... 5 1. DZIECKO I MŁODZIEŻ W ŚRODOWISKU SZKOLNYM I RODZINNYM... 5. RODZINA I DZIECKO W ŚRODOWISKU LOKALNYM... 9. POMOC I WSPARCIE RODZINY I DZIECKA W TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ... 14 4. ANALIZA SWOT... 24 5. INSTYTUCJE I ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE NA RZECZ RODZINY I DZIECKA... 26 III. CELE I ZADANIA... 29 IV. ODBIORCY PROGRAMU... 36 V. FINANSOWANIE PROGRAMU... 36 VI. MONITOROWANIE I EWALUACJA PROGRAMU... 37 SPIS TABEL I WYKRESÓW... 38 2

WPROWADZENIE Rodzina jest podstawową ko órką społe zeństwa oraz atural y środowiskie rozwoju i zaspokajania potrzeb swoi h zło ków. Przede wszystkim warunkuje prawidłowy rozwój iologi z y i psy hospołe z y dzie ka, jest pierwszą i stytu ją wy howaw zą, w której prze iega pro es jego socjalizacji, kształtowa ie oso owoś i oraz przygotowa ie do przyszły h ról społe z y h. Rodzi a oddziałuje a dzie ko poprzez określo y i swoisty układ stosu ków społe z y h, a który h podłożu dzie ko przyswaja so ie określo e wartoś i i wzory osobowe. Prawidłowo fu k jo ują a rodzi a zaspokaja wszystkie potrzeby dziecka w sferze psychicznej i materialno- ytowej, jest źródłe po zu ia włas ej wartoś i i ezpie zeństwa. Są jed ak rodziny, które iewłaś iwie peł ią przypisane im role. W rodzinach tych niejednokrotnie za hodzą zjawiska patologiczne (np. alkoholizm, przemoc, rozwody lub ś ierć rodzi ów, siero two społe z e, arko a ia, przestęp zość, pró y sa o ój ze, ubóstwo i ezro o ie, rak właś iwej opieki rodzicielskiej i nieporad ość ży iowa oraz nieprzystosowa ie społe z e), które zy ią je dysfunkcjonalny i, zyli taki i, które nie potrafią sprostać swoi o owiązko,.i. względe dzie i, oraz po yśl ie rozwiązywać swoi h pro le ów i sytuacji kryzysowych. Dezorganizacja rodziny powoduje, że staje się ona niewydolna wychowawczo, a tym samym wymaga stałego o itorowa ia i świad ze ia ko ple e tar ego wspar ia ze strony przedstawi ieli róż y h grup zawodowy h (np. pra ow ików so jal y h, asyste tów rodzi y, pedagogów szkolnych, opieku ów pla ówek wspar ia dzie ego, pra ow ików ochrony zdrowia, policji, kuratorów sądowy h czy przedstawicieli innych instytucji i organizacji, które działają a rze z rodzi y i dzie ka) oraz podejmowania działań w oparciu o sprecyzowany plan działa ia. Taką ożliwość daje stworzenie lokalnego systemu wspierania rodziny, który przy założe iu, że naturalnym i ko ie z y środowiskie wy howa ia dzie ka jest rodzi a powi ie yć astawio y na pomoc w rozwiązywa iu ży iowy h jej pro le ów oraz przywró e iu prawidłowego fu k jo owa ia, a gdy już astąpi rozkład więzi rodzi y h i zaist ieją okoli z oś i z uszają e do rozłą ze ia rodzi y i umieszczenia dziecka w pieczy zastęp zej, na motywowanie rodzi ów do zmiany oraz stworzenie waru ków do powrotu dziecka do rodziny. 3

Istotne znaczenie dla stworzenia systemu wspierania rodzin przeżywają y h trud oś i w wypeł ia iu fu k ji opiekuń zo-wychowawczych ma przygotowanie programowych podstaw jego funkcjonowania. Na sz ze lu g i y taką rolę peł ią programy wspierania rodziny, w ra a h których planowa e są zada ia służą e wzmocnieniu ądź przywró e iu zdol oś i rodzin do wypeł ia ia przypisanym im funkcji głów ie poprzez w zes ą profilaktykę i i terwe ję. Niniejszy program został przygotowa y w Gminnym Ośrodku Po o y Społe z ej w Zawoni. Moderatorem pra ad doku e te yło Ce tru Wspiera ia Służ Społe z y h w Często howie. Program składa się z kilku zęś i. W pierwszej zostały przedstawio e podstawy prawne jego tworzenia. Druga zęść programu obejmuje diag ozę sytua ji rodziny i dziecka w gminie, która została przygotowana w oparciu o dane pozyskane od pod iotów działają y h w gminie ądź o ej ują y h zasięgie działa ia jej ieszkań ów, a alizę a kiet skierowa y h do przedstawi ieli fu k jo ują y h w gminie pla ówek oświatowy h oraz ieszkań ów gminy, w tym repreze ta tów sa orządu lokal ego, a także wskazanie o y h i sła y h stro oraz sza s i zagrożeń lokal ego syste u wspierania rodziny (analiza SWOT) oraz ide tyfika ję instytucji i orga iza ji pozarządowy h działają y h na rzecz rodziny i dziecka w gminie. Trzecia i czwarta zęść progra u, obejmuje przygotowany w formie zestawień tabelarycznych harmonogram, wyznacza cele i iez ęd e do podję ia zadania poprzez wskazanie realizatorów i czasu i h wdroże ia oraz od ior ów progra u. Piąta i szósta zęść progra u zawierają informacje na temat sposobu finansowania dokumentu oraz prowadzenia jego monitoringu i ewaluacji przy wykorzystaniu przygotowanego w zęś i trzeciej dokumentu zestawu wskaź ików monitoringowych. 4

I. PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA PROGRAMU O owiązek opra owa ia Gminnego Programu Wspierania Rodziny dla Gminy Zawonia na lata wynika z art. 176 pkt. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i syste ie pie zy zastęp zej, który w ra a h zadań włas y h g i y przewiduje opra owa ie i realiza ję 3-let i h g i y h progra ów wspiera ia rodzi y. Program pozostaje w zgod oś i ze Strategią Rozwiązywa ia Pro le ów Społe z y h Gminy Zawonia na lata 2018-2025 i u ożliwia aplikowa ie o dodatkowe środki finansowe w opar iu o ko kursy ogłasza e przez Mi istra Rodziny, Pra y i Polityki Społe z ej w ramach progra ów resortowy h, w ty resortowego programu wspierania rodziny i systemu pieczy zastęp zej. II. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W GMINIE 1. DZIECKO I MŁODZIEŻ W ŚRODOWISKU SZKOLNYM I RODZINNYM Diag oza sytua ji dzie ka i łodzieży w środowisku szkol y i rodzi y została doko a a a podstawie ada ia a kietowego przeprowadzo ego w działają y h w gminie pla ówka h oświatowy h. Bada ia te u ożliwiły ide tyfika ję występują y h pro le ów i przy zy egatyw y h za howań, pozyska ie i for a ji a te at posiada y h przez pla ówki zaso ów, oferty zajęć dodatkowy h, podej owa y h działań profilakty z ych i wy howaw zy h, for współpra y z rodzi a i oraz z i y i i stytu ja i i orga iza ja i, a także określe ie potrze dzie i i łodzieży oraz ożliwoś i i h zaspokoje ia. Do analizy przedłożo o 2 ankiety z astępują y h pla ówek: Zespół Szkół w Zawo i (ul. Szkolna 26, 55- Zawo ia oraz Szkoła Podstawowa i. ks. Wawrzyń a Bo he ka w Czeszowie (ul. M. Konopnickiej 18, 55-106 Czeszów). Posiada e zaso y oraz oferta zajęć dodatkowy h O ie a kietowa e pla ówki dają ożliwość skorzysta ia z po o y logopedy i psychologa, prowadzą dożywia ie, posiadają sprzęt audiowizual y, zapew iają dostęp do i lioteki, świetli y i stołówki, sali gimnastycznej, boiska szkolnego oraz pracowni 5

ko puterowej z łą ze i ter etowy. W Zespole Szkół w Zawo i u z iowie ają dodatkowo dostęp do pedagoga szkol ego i pielęg iarki, a w Szkole Podstawowej w Czeszowie ogą korzystać z porad dorad y zawodowego. Da e sz zegółowe a te at zaso ów posz zegól y h pla ówek przedstawia po iższa tabela. Tabela 1. Zaso y a kietowa y h pla ówek oświatowy h zaso y pla ówek ZS w Zawoni SP w Czeszowie ogółe dostęp do pedagoga 1 dostęp do pielęg iarki 1 dostęp do logopedy 2 dostęp do psy hologa 2 dostęp do dorad y zawodowego 1 prowadze ie dożywia ia 2 sprzęt audiowizual y 2 biblioteka szkolna 2 świetli a szkol a 2 stołówka 2 sala gimnastyczna 2 boisko szkolne 2 pracownia komputerowa z Internetem 2 klasy integracyjne 0 Źródło da y h: Bada ia a kietowe przeprowadzo e w pla ówka h oświatowy h w g i ie. Pla ówki propo ują u z io rów ież zaję ia dodatkowe, w ty zaję ia kierowa e do osó ze spe jal y i potrze a i eduka yj y i. Naj zęś iej są to róż orod e przed iotowe koła zai teresowań, zaję ia rozwijają e uzdol ie ia, sportowe, artystyczne, a także rewalidacyjne, kompensacyjno-korekcyjne, logopedyczne, dydaktyczno-wyrów aw ze oraz terapia ręki w Zespole Szkół w Zawoni). 6

Pro le y dzie i, łodzieży i i h rodzi oraz przy zy y egatyw y h za howań W opi ii przedstawi ieli a kietowa y h pla ówek, dzie i i łodzież oraz i h rodzi y aj zęś iej z agają się z pro le a i, u podstaw który h leżą ogól e pro le y rodzi y związa e z u óstwe, ezro o ie i uzależ ie ia i, a także prowadzą e do iewydol oś i opiekuń zo-wy howaw zej ieodpowied ie u iejęt oś i wy howaw ze rodzi ów. Efekte ujaw io y h pro le ów jest występują a u u z iów agresja wer al a, rak właś iwego stosu ku i otywa ji do auki, a se ja szkol a, pro le y atury e o jo al ej oraz ieprzestrzega ie przyjęty h or i zasad postępowa ia. Wśród aj zęstszy h przy zy egatyw y h za howań wśród dzie i i łodzieży ada i wskazywali iski pozio ko pete ji wy howaw zy h rodzi ów, rak pozytyw y h wzor ów, egatyw y wpływ telewizji i sieci Internet oraz iewłaś iwe zagospodarowa ie czasu wolnego. Podej owa e działa ia profilakty z e i wy howaw ze W a kietowa y h pla ówka h podej owa e są róż orod e działa ia profilakty z e i wy howaw ze. Przy ierają o e for ę realizowa y h progra ów profilakty z y h i wy howaw zy h; od ywają się pogadanki, warsztaty i spotka ia p. z terapeutą, pra ow ikie Sa epidu i poli ja te. W szkoła h orga izowa e są rów ież zaję ia pozalek yj e, półkolo ie, ferie zimowe i wyjazdy a ase, który h ele jest wartoś iowe spędza ie zasu wol ego. Współpra a z rodzicami oraz z innymi instytucjami i organizacjami Szkoły podej ują współpra ę z rodzi a i u z iów; aj zęś iej w jej ra a h od ywają się ze ra ia ogól e i konsultacje i dywidual e. Spotka ia z rodzi a i uzupeł ia e są o treś i edukacyjne i profilaktyczne. Pla ówki oświatowe współpra ują także z i y i i stytu ja i i orga iza ja i wspierają y i dzie i, łodzież i i h rodzi y. Zazwy zaj są to: Porad ia Psy hologi z o- Pedagogiczna i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Trzebnicy, G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawo i, G i a Ko isja Rozwiązywa ia Pro le ów Alkoholowy h w Zawo i, Komenda Powiatowa Policji w Trzebnicy oraz kuratorzy przy Sądzie Rejo owy w Trze nicy. 7

Szkoły współpra ują rów ież z gminnymi pla ówka i kultural y i, pla ówka i o hro y zdrowia, Koś iołe i działają y i w g i ie orga iza ja i pozarządowy i. Spośród ww. pod iotów, waż ą rolę peł i Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Trze i y świad zą a spe jalisty z ą pomoc psychologiczno-pedagogi z ą i logopedy z ą dzie io i łodzieży oraz rodzi o i au zy ielo w rozwiązywa iu pro le ów wychowawczych i edukacyjnych. W roku szkolnym 2017/2018 do Poradni Psychologiczno- Pedagogi z ej w Trze i y wpły ęło w iosków o o ję ie po o ą dzie i i łodzieży z gminy Zawonia. Wśród powodów u iega ia się o po o spe jalistów yły.i. ogól e trud oś i w au e oraz problemy wychowawcze i emocjonalne. Do Poradni wnioskowano także w elu zdiag ozowa ia dzie i pod kąte dysgrafii, dyskalkulii, gotowoś i szkol ej, wydania orzeczenia dla dziecka z autyzmem, zwra a o się także w sprawa h dostosowa ia wy agań szkol y h do ożliwoś i u z ia, eduka ji do owej i zi dywidualizowa ia ś ieżki nauki. Istot e z a ze ie a rów ież współpra a pla ówek oświatowy h z kuratora i sądowy i. Według da y h Zespołu Kuratorskiej Służ y Sądowej przy Sądzie Rejo owy w Trzebnicy, w roku a tere ie g i y Zawo ia dozore kuratora o jęto osó dorosły h, z kolei nadzorem 3 nieletnich, oso y zo owiąza e do podję ia le ze ia odwykowego i poddane kontroli kuratora oraz 13 rodzin w sprawa h opiekuń zy h (w tym 40 osó rodzi ów i dzie i. Potrze y dzie i i łodzieży oraz ożliwoś i i h zaspokoje ia Przedstawi iele a kietowa y h pla ówek uz ali, że do ajważ iejszy h potrze dzie i i łodzieży w g i ie ależą: zapew ie ie i po zu ia ezpie zeństwa, stworzenie przestrzeni wolnej od agresji oraz zorganizowanie czasu wolnego. Szkoły podkreśliły, że w ra a h posiada y h zaso ów i środków już podej ują i realizują działa ia gwara tują e właś iwe zagospodarowa ie zasu wol ego. Rów o ześ ie widzą ożliwość rozwi ię ia oferty w tym zakresie,.i. poprzez współpra ę z i stytu ja i i orga iza ja i wspierają y i dzie i i łodzież oraz większe zaa gażowa ie rodzi ów w orga izowa ie zajęć odpowiadają y h a potrze y u z iów. 8

2. RODZINA I DZIECKO W ŚRODOWISKU LOKALNYM W ramach diagnozy sytuacji rodziny i dziecka w gminie przeprowadzo o rów ież badania ankietowe wśród ieszkań ów gminy, w ty repreze ta tów sa orządu lokal ego Wójta G i y, Sekretarza G i y, Skar ika G i y, rad y h, sołtysów, pra ow ików Urzędu G i y, zło ków ko isji rozwiązywa ia pro le ów alkoholowy h, przedstawi ieli jed ostek orga iza yj y h g i y,.i. pla ówek oświatowy h, kultural y h, sportowy h i po o y społe z ej, a także przedstawi ieli jed ostek służ y zdrowia, poli ji, orga iza ji pozarządowy h i koś ioła. Bada ia te posłużyły.i. o e ie waru ków ży ia w gminie, identyfikacji występują y h a jej terenie pro le ów społe z y h, wskazaniu grup zagrożo y h wyklu ze ie społe z y oraz poznaniu istotnych z punktu widzenia niniejszego Programu opinii na temat przyczyn ezrad oś i opiekuń zo-wychowawczej oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego, egatyw y h zjawisk społe z y h wśród dzie i i łodzieży, a także propozycji działań, jakie ależało y podjąć w celu poprawy sytuacji rodzin niewydolnych wychowawczo. Do a alizy przedłożo o w sumie 45 wypeł io ych anonimowo ankiet. Odpowiedzi na pyta ie o waru ki ży ia w gminie przedstawia po iższy wykres. 9

Wykres. Waru ki ży ia w g i ie lokalny rynek pracy 30,2 51,2 18,6 wychowanie przedszkolne 15,6 46,7 33,3 4,4 szkolnictwo podstawowe 20,0 57,8 17,8 4,4 szkolnictwo ponadpodstawowe 6,7 20,0 48,9 22,2 2,2 dostęp ość kultury i rozrywki 6,7 42,2 33,3 15,6 2,2 dostęp ość sportu i rekrea ji 2,3 38,6 34,1 20,5 4,5 po o społe z a 24,4 55,6 17,8 2,2 opieka zdrowotna 24,4 48,9 15,6 11,1 mieszkalnictwo 4,5 40,9 34,1 13,6 6,8 ezpie zeństwo pu li z e 2,3 43,2 38,6 13,6 2,3 dostęp ość pla ówek usługowy h 9,3 62,8 18,6 9,3 dostęp ość sie i wodo iągowej 33,3 53,3 8,9 4,4 dostęp ość sie i ka aliza yj ej 6,8 11,4 27,3 54,5 dostęp ość sie i gazowej 18,2 29,5 25,0 15,9 11,4 dostęp ość i sta sie i drogowej 2,3 20,5 34,1 22,7 20,5 dostęp ość sie i I ter et 22,2 42,2 26,7 8,9 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% bardzo dobrze dobrze śred io źle ardzo źle Źródło da y h: Bada ia a kietowe przeprowadzo e w środowisku lokal y. A alizują waru ki ży ia w g i ie, przedstawi iele środowiska lokal ego ajwyżej o e ili dostęp ość sie i wodo iągowej łą z ie, % o e do ry h i bardzo dobrych), po o społe z ą łą z ie % o e do ry h i ardzo do ry h, dostęp do szkol i twa podstawowego (w sumie 77,8% ocen dobrych i bardzo dobrych), opieki zdrowotnej (w sumie, % o e do ry h i ardzo do ry h i pla ówek usługowy h łą z ie 2,1% ocen dobrych i bardzo dobrych). Naj iżej a kietowa i o e ili dostęp ość sie i ka aliza yj ej w su ie, % o e ardzo zły h i zły h, a także dostęp ość i sta sie i drogowej łą z ie, % o e zły h i ardzo zły h oraz dostęp do sie i I ter et w su ie, % o e zły h i ardzo zły h. 10

Kolej y wykres przedstawia odpowiedzi ada y h a pyta ie o pro le y, które aj zęś iej dotykają ieszkań ów g i y. Wykres. Pro le y aj zęś iej dotykają e rodzi y za ieszkują e w g i ie 5,4% 12,6% 8,1% 5,4% 2,7% 1,8% 3,6% 33,3% u óstwo bezrobocie ezdo ość 12,6% ezrad ość w sprawa h opiekuń zo-wychowawczych 0,9% rozpad więzi rodzi y h, sa ot e wy howywa ie dzie i siero two społe z e 7,2% alkoholizm 5,4% narkomania 0,9% przemoc w rodzinie pro le y związa e ze starze ie się długotrwała lu iężka horo a złe waru ki ieszka iowe zdarzenia losowe Źródło da y h: Bada ia a kietowe przeprowadzo e w środowisku lokal y. Do pro le ów, które aj zęś iej dotykają ieszkań ów g i y, respo de i zali zyli alkoholiz, %, a także ezro o ie, arko a ia po, %, pro le y związa e ze starze ie się, %, ezrad ość w sprawa h opiekuń zo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz zaniedbanie dzieci (7,2%). Odpowiadają a astęp e pyta ie, a kietowali ide tyfikowali grupy zagrożo e wyklu ze ie społe z y w g i ie. Uzyska e odpowiedzi przedstawia po iższy wykres. 11

Wykres 3. Grupy zagrożo e wyklu ze ie społe z y w g i ie 7,0% 1,0% 2,0% 4,0% 2,0% 16,0% rodziny i osoby o niskim statusie materialnym rodzi y i oso y z agają e się z pro le a i opiekuń zo-wychowawczymi oso y sa ot ie wy howują e dzie i 19,0% 4,0% 1,0% rodzi y i oso y dotk ięte pro le a i uzależ ień rodzi y z agają e się pro le e prze o y domowej osoby starsze i samotne oso y iepeł ospraw e i i h rodzi y osoby bezdomne 8,0% 36,0% rodzi y i oso y ają e pro le y mieszkaniowe dzie i i łodzież oso y opusz zają e zakłady kar e Źródło da y h: Bada ia a kietowe przeprowadzo e w środowisku lokal y. Najwię ej ada y h stwierdziło, że aj ardziej zagrożo e wyklu ze ie społe z y są rodzi y i oso y dotk ięte pro le a i uzależ ień %. Zda ie respo de tów wyklu ze ie społe z y zagrożo e są rów ież oso y starsze i samotne (19%) oraz rodziny i osoby o niskim statusie materialnym (16%). Na po iższy h wykresa h przedstawio o odpowiedzi respo de tów na temat przy zy ezrad oś i opiekuń zo-wychowawczej oraz w prowadzeniu gospodarstwa do owego oraz wskaza e przez i h działa ia, które przy iosły y ajwiększą skute z ość w zapobieganiu i rozwiązywa iu tego pro le u. 12

Wykres 4. Przyczyny ezrad oś i w sprawach opiekuń zo-wychowawczych oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego w gminie Wykres 5. Jakie działa ia poprawiły y sytua ję rodzin niewydolnych wychowawczo w gminie? 9,3% 5,2% 16,5% 9,6% 6,2% 27,8% 1,7% 18,3% 8,2% 13,0% 5,2% 13,9% 14,8% 38,1% praca socjalna 0,9% 11,3% iski pozio u iejęt oś i wy howaw zy h u óstwo uzależ ie ia przemoc w rodzinie iepeł ospraw ość, długotrwała horo a wielodziet ość samotne rodzicielstwo pomoc asystenta rodziny eduka ja rodzi w zakresie właś iwego wypeł ia ia ról rodzi ielski h zwiększe ie dostęp oś i porad i twa psychologiczno-pedagogicznego, terapii rodzinnej wyższe świad ze ia pie ięż e dla rodzi wielodziet y h i iepeł y h pomoc w znalezieniu zatrudnienia profilaktyka i terapia w zakresie uzależ ień i przemocy w rodzinie poszerzenie oferty wsparcia instytucji i organizacji wspierają y h rodzi ę zwiększe ie dostępu dzie i i łodzieży do alter atyw y h for spędza ia zasu wol ego Źródło da y h: Bada ia a kietowe przeprowadzo e w środowisku lokalnym. W opi ii ada y h głów y i przy zy a i ezrad oś i w sprawa h opiekuń zowy howaw zy h oraz w prowadze iu gospodarstwa do owego w g i ie są uzależ ie ia, % oraz iski pozio u iejęt oś i wy howaw zy h, %. Wśród działań, który h podję ie ogło y poprawić sytua ję rodzi iewydol y h wychowawczo, a kietowa i aj zęś iej wskazywali zapew ie ie po o y ze stro y asyste ta rodziny (18,3%), zwiększe ie dostępu dzie i i łodzieży do alter atyw y h for spędza ia czasu wolnego (16,5%), udzielanie pomocy w znalezieniu zatrudnienia (14,8%), edukowanie 13

rodzi w zakresie właś iwego wypeł ia ia ról rodzi ielski h, % oraz prowadze ie profilaktyki i terapii w zakresie uzależ ień i prze o y w rodzi ie %. W uzupeł ie iu odpowiedzi a poprzed ie pytania, ankietowani wskazali negatywne zjawiska, a jakie aj ardziej arażo e są dzie i i łodzież z g i y. Sz zegóły w ty zakresie przedstawia po iższy wykres. Wykres 6. Negatyw e zjawiska społe z e, a które arażo e są dzie i i łodzież w g i ie 16,4% 18,1% za ied a ie wy howaw ze ze stro y rodzi ów sięga ie po su sta je uzależ iają e p. alkohol, narkotyki, dopalacze) 9,5% agresja i przemoc 6,0% demoralizacja 14,7% 35,3% przestęp zość, wa daliz, huligaństwo uzależ ie ie od sie i I ter et Źródło da y h: Bada ia a kietowe przeprowadzo e w środowisku lokal y. Według a kietowa y h, do egatyw y h zjawisk społe z y h, a które aj ardziej arażo e są dzie i i łodzież z g i y, ależą: sięga ie po su sta je uzależ iają e, np. alkohol, narkotyki i dopala ze, %, za ied a ia wy howaw ze ze stro y rodzi ów (18,1%), uzależ ie ie od sie i I ter et, % oraz agresja i prze o, %. 3. POMOC I WSPARCIE RODZINY I DZIECKA W TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ Głów ą i stytu ją, która świad zy w g i ie pomoc i wsparcie rodzinom i dzieciom z ajdują y się w trud ej sytua ji ży iowej jest G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. Prowadzą działal ość w ty zakresie realizuje o zada ia wy ikają e.i. z taki h aktów praw y h, jak: ustawa o pomocy społe z ej, ustawa o świad ze ia h rodzinnych, ustawa o po o y oso o upraw io y do ali e tów, ustawa o wspieraniu 14

rodziny i systemie pieczy zastęp zej, ustawa o przeciwdziała iu prze o y w rodzinie, ustawa o świad ze ia h opieki zdrowotnej finansowanych ze środków pu li z y h, ustawa o ustale iu i wypła ie zasiłków dla opieku ów, ustawa o Kar ie Dużej Rodzi y, ustawa o po o y państwa w wy howywa iu dzie i, ustawa o dodatkach mieszkaniowych oraz ustawa Prawo energetyczne. W 2017 roku liczba rodzin, z który i przeprowadzo o wywiad środowiskowy, yła z a z ie wyższa iż w lata h -2016 (310 w 2015 r., 315 w 2016 r., 410 w 2017 r.), podo ie jak li z a osó prze ywają y h w ty h rodzi a h 765 w 2015 r., 766 w 2016 r., 812 w 2017 r.). W 2017 roku, w porów a iu z lata i poprzed i i, iejsza yła rów ież liczba rodzin, który przyz a o świad ze ie (222 w 2015 r., 227 w 2016 r., 187 w 2017 r.), podobnie jak li z a osó prze ywają y h w ty h rodzi a h (583 w 2015 r., 590 w 2016 r., 486 w 2017 r.). Spadła rów ież li z a rodzi, który przyz a o świad ze ie pie ięż e 192 w 2015 r., 193 w 2016 r., 153 w 2017 r.), oraz li z a osó prze ywają y h w ty h rodzi a h 472 w 2015 r., 457 w 2016 r., 340 w 2017 r.). Jed o ześ ie syste aty z ie z iejszała się li z a rodzi i osó w rodzinach, który przyz a o świad ze ie iepie ięż e z odpowiednio 79 i 344 w 2015 r. do 70 i 292 w 2017 r.). W gronie od ior ów wspar ia udzielanego przez GOPS-u, ajwiększe grupy stanowiły osoby w wieku przedprodukcyjnym (149 w 2015 r., 238 w 2016 r., 168 w 2017 r.) oraz osoby długotrwale korzystają e z po o y społe z ej w r., w r., w r.. Po iższe wykresy przedstawiają da e sz zegółowe a te at korzystają y h z pomocy społe z ej w g i ie. 15

Wykres 7. Rodziny i osoby w rodzinach w g i ie, z który i w latach 2015-2017 przeprowadzo o wywiad środowiskowy 900 765 766 812 Wykres 8. Rodziny i osoby w rodzinach w gminie, który w latach 2015-2017 przyz a o świad ze ie 583 590 600 486 600 400 410 300 310 315 200 222 227 187 0 2015 r. 2016 r. 2017 r. 0 2015 r. 2016 r. 2017 r. liczba rodzin li z a osó w rodzi a h liczba rodzin li z a osó w rodzi a h Źródło da y h: Gminny Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. Wykres 9. Rodziny i osoby w rodzinach w gmi ie, który w latach 2015-2017 przyz a o świad ze ie pie ięż e 500 400 472 457 340 Wykres 10. Rodziny i osoby w rodzinach w g i ie, który w latach 2015-2017 przyz a o świad ze ie iepie ięż e 400 300 344 327 292 300 200 192 193 153 200 100 100 79 77 70 0 2015 r. 2016 r. 2017 r. 0 2015 r. 2016 r. 2017 r. liczba rodzin li z a osó w rodzi a h liczba rodzin li z a osó w rodzi a h Źródło da y h: Gminny Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. 16

Biorą pod uwagę strukturę rodzi korzystają y h ze wspar ia GOPS-u, najliczniejsze grupy w latach 2015-2017 sta owiły rodzi y jed ooso owe. Wśród rodzi z dzieć i do i owały rodzi y z dwojgiem dzie i, w gro ie rodzi iepeł y h rodziny z jednym dzie kie, a wśród rodzi e erytów i re istów rodziny jednooso owe. Da e sz zegółowe na te te at przedstawia po iższa ta ela. Tabela 2. Typy rodzi o jęty h po o ą społe z ą w gminie w latach 2015-2017 li z a osó liczba rodzin typy rodzin w rodzinach 2015 r. 2016 r. 2017 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. rodzi y ogółe 221 257 221 583 663 586 1 88 106 89 88 106 89 2 38 40 37 76 80 74 3 31 40 25 93 120 75 4 26 29 26 104 116 104 5 21 26 25 105 130 125 i wię ej 17 16 19 117 111 119 w ty : rodzi y z dzieć i ogółe 73 78 62 321 340 283 1 20 22 14 57 64 40 2 22 23 19 89 94 78 3 18 19 16 86 91 74 4 6 7 7 37 38 43 5 1 2 1 6 13 7 6 3 2 1 21 15 7 i wię ej 3 3 4 25 25 34 o li z ie osó : o liczbie dzieci: rodzi y iepeł e ogółe 34 31 27 113 101 82 1 15 16 14 33 36 30 2 8 5 5 25 15 15 3 5 6 5 21 23 19 i wię ej 6 4 3 34 27 18 rodzi y e erytów i re istów ogółe 33 42 28 71 74 43 o liczbie dzieci: o liczbie osó : 1 17 25 18 17 25 18 2 8 10 8 16 20 16 3 3 3 1 9 9 3 i wię ej 5 4 1 29 20 6 Źródło da y h: Gminny Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. Wśród ieszkań ów g i y korzystają y h ze wspar ia GOPS-u w latach 2015-2017 do i ują y i powoda i przyz awa ia świad zeń po o y społe z ej yły ogól ie rozu ia e u óstwo, długotrwała lu iężka horo a oraz ezro o ie. Li z e grupy sta owiły rów ież rodzi y dotk ięte iepeł ospraw oś ią i wy agają e o hro y a ierzyństwa. 17

Dane szczegółowe a te at powodów przyz awa ia po o y społe z ej w g i ie przedstawia po iższy wykres. Wykres 11. Powody przyznawania pomocy społe z ej w g i ie w lata h 5-2017 (liczba osó w rodzinach) 400 300 200 100 0 375 390 339 348 315 290 292 280 240 177 189 137 142 154 136 72 74 63 38 33 26 3 7 22 5 9 4 3 1 2015 r. 2016 r. 2017 r. u óstwo bezrobocie potrze a o hro y a ierzyństwa alkoholizm klęska żywiołowa trud oś i po opusz ze iu zakładu kar ego długotrwała lu iężka horo a iepeł ospraw ość ezrad ość ws. opiekuń zo-wychowawczych zdarzenie losowe ezdo ość Źródło da y h: G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. W 2017 roku, w stosunku do lat 2015-, z iejszyła się li z a osó w rodzi a h korzystają y h ze wspar ia GOPS-u z głów y h powodów przyz awa ia po o y społe z ej w g i ie, tj. u óstwa w r., w r., w r., długotrwałej lu iężkiej choroby (339 w 2015 r., 348 w 2016 r., 292 w 2017 r.), bezrobocia (290 w 2015 r., 280 w 2016 r., w r., a także alkoholiz u w r., w r., w r.. Jed o ześ ie zwiększyła się li z a od ior ów po o y społe z ej korzystają y h ze wspar ia z powodu ezrad oś i w sprawa h opiekuń zo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa do owego z w r. do w r., a a z liżo y pozio ie pozostawała li z a świad ze io ior ów wy agają y h o hro y a ierzyństwa w 15 r., 142 w 2016 r. i 136 w 2017 r.). Świad ze ia po o y społe z ej udziela e przez GOPS ają głów ie harakter pie ięż y, iepie ięż y i usługowy. Da e sz zegółowe w ty zakresie za lata -2017 przedstawia po iższa ta ela. 18

Tabela 3. For y świad zeń po o y społe z ej udzielo y h w g i ie przez GOPS w latach 2015-2017 for y świad zeń pie ięż e iepie ięż e usługi li z a osó li z a świad zeń 2015 r. 2016 r. 2017 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. zasiłek stały 31 35 38 312 376 328 zasiłek okresowy 134 128 89 725 631 517 zasiłek elowy 111 110 93 X X X w tym: zasiłek elowy przyz a y w ra a h progra u Po o Państwa w zakresie dożywia ia 65 65 73 139 182 206 posiłek 178 163 134 18.473 16.887 15.630 w tym: posiłek przyz a y w ramach progra u Po o Państwa w zakresie dożywia ia 178 163 134 18.473 16.887 15.630 schronienie 0 0 1 0 0 52 ubranie 0 0 0 0 0 0 sprawienie pogrzebu 0 0 1 0 0 1 odpłat ość g i y za po yt w do u po o y społe z ej 6 5 5 64 53 38 usługi opiekuń ze 4 4 6 3.450 3.536 3.518 spe jalisty z e usługi opiekuń ze 0 0 0 0 0 0 spe jalisty z e usługi dla osó z zaburzeniami psychicznymi 0 0 0 0 0 0 poradnictwo specjalistyczne 0 0 0 X X X praca socjalna 62* 75* 62* X X X interwencja kryzysowa 0 0 0 X X X kontrakt socjalny 0 0 0 X X X indywidualne programy pomocy indywidualny program wychodzenia z ezdo oś i indywidualny program zatrudnienia socjalnego (CIS) 0 0 0 X X X 0 0 0 X X X *liczba rodzin Źródło da y h: G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. Spośród świad zeń pie ięż y h aj zęś iej udziela y i for a i po o y w lata h 2015- yły zasiłek okresowy i elowy. Zasiłek okresowy przysługuje w sz zegól oś i ze względu a długotrwałą horo ę, iepeł ospraw ość, ezro o ie, ożliwość utrzy a ia 19

lu a y ia upraw ień do świad zeń z i y h syste ów za ezpie ze ia społe z ego. W a alizowa y okresie li z a osó, które z iego skorzystały syste aty z ie alała ze 134 w 2015 r. do 89 w 2017 roku). Zasiłek elowy jest ato iast przyz awa y a zaspokoje ie iez ęd ej potrze y bytowej, a w sz zegól oś i a pokry ie zęś i lu ałoś i kosztów zakupu żyw oś i, leków i le ze ia, opału, odzieży, o uwia, iez ęd y h przed iotów użytku do owego, dro y h re o tów i apraw w ieszka iu, opłat za gaz, e ergię, wodę i zy sz, a także kosztów pogrzebu. Li z a osó i o jęty h w roku yła iejsza iż w lata h -2016 (111 w 2015 r., 110 w 2016 r. i 93 w 2017 r.). Do i ują y rodzaj po o y iepie ięż ej sta owił z kolei posiłek, który ył wspar ie udziela y głów ie dzie io w ra a h wieloletniego programu wspierania fi a sowego g i w zakresie dożywia ia Po o państwa w zakresie dożywia ia. Cele tego Progra u jest ogra i ze ie zjawiska iedożywie ia dzie i i łodzieży z rodzi o iski h do hoda h lu z ajdują y h się w trud ej sytua ji, ze sz zegól y uwzględ ie ie u z iów z tere ów o jęty h wysoki pozio e ezro o ia i ze środowisk wiejski h oraz osó dorosły h, w sz zegól oś i sa ot y h, w podeszły wieku, hory h lu iepeł ospraw y h. W latach 2015- li z a osó o jęty h posiłkie stale z iejszała się ze w r. do 134 w 2017 r.). Wśród usług ajistot iejszą rolę odgrywała pra a so jal a ają a a elu po o oso o i rodzi o we wz a ia iu lu odzyskiwa iu zdol oś i do fu k jo owa ia w społe zeństwie poprzez peł ie ie odpowied i h ról społe z y h oraz tworze ie waru ków sprzyjają y h te u elowi. Prowadzo ą w g i ie pra ę so jal ą realizowano poprzez wizyty i odwiedzi y w środowiska h, aktywiza ję zawodową, otywowa ie do podję ia i utrzy a ia pra y, repreze towa ie i teresów klie tów w i stytu ja h, po o w wypeł ia iu doku e tów w elu uzyska ia przysługują y h upraw ień i świad zeń,.i. z ZUS, KRUS, PCPR. Pra ow i y so jal i w ra a h realizowa ej pra y so jal ej udostęp iali druki, udzielali informacji i pomagali kliento wypeł iać i ko pletować w ioski o ustale ie stop ia iepeł ospraw oś i oraz doku e ty iez ęd e do ustale ia iezdol oś i do pra y. Pra a so jal a doty zyła rów ież łagodze ia ko fliktów rodzi y h, udziela ia wskazówek doty zą y h ra jo al ego gospodarowa ia środka i fi a sowy i i prowadze ia gospodarstwa do owego. Pra ow i y so jal i orga izowali z iórki odzieży, o uwia, e li 20

i sprzętu do owego dla osó i rodzi pozostają y h w trud ej sytua ji, prowadzili rekruta ję dzie i a ezpłat e kolo ie oraz współpra owali z rodzi a i w zakresie zapew ie ia odpowied iego wyposaże ia dla dzie i. W a alizowa y okresie Ośrodek realizował także zada ia z zakresu wspiera ia rodziny i rozwoju pie zy zastęp zej, zatrud iają asyste ta rodzi y. Podej ował o działa ia skierowa e zarów o do rodzi ów, jak i dzie i z rodzi o jęty h opieką, zaj ują się.i. pedagogiza ją rodzi ów doty zą ą prawidłowego wy howa ia i opieki ad dzieć i, działa ia i a rze z od udowy więzi rodzi y h oraz porad i twe i treningami w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego. G i a po osiła rów ież odpłat ość za po yt dzie i z g i y w pie zy zastęp zej. W latach 2015- wydatki a te el rosły z roku a rok z. zł w r. do. zł w 2017 r.). W 2015 roku w pie zy zastęp zej prze ywało dzie i z g i y, rok póź iej 6 dzie i, a w roku dzie i, w ty w rodzi a h zastęp zy h i w pla ów e opiekuń zo-wychowawczej. W a alizowa y okresie GOPS realizował też zada ia z zakresu prze iwdziała ia przemocy w rodzi ie, ędą odpowiedzial y za o sługę orga iza yj o-te h i z ą Zespołu I terdys ypli ar ego ds. Prze iwdziała ia Prze o y w Rodzi ie, a także delegują do iego swoi h pra ow ików. W roku Zespół prowadził owy h pro edur Nie ieskie Karty, a także ko ty uował pro edury podjęte w lata h w ześ iejszy h, rok póź iej prowadził 2 procedury, a w 2017 roku 14 procedur. W latach 2015- w g i ie wypła a o stype dia szkol e i zasiłki szkol e. Naj zęś iej wspar ie te kierowa e jest do dzie i po hodzą ych z rodzin ubogich lub zagrożo y h wyklu ze ie społe z y, p. dotk ięty h ezro o ie, i służy z iejsze iu róż i w dostępie do eduka ji. W lata h - li z a osó o jęty h tą for ą po o y ulegała waha io w r., w r., w 7 r.) W g i ie realizowa y jest także rządowy progra po o y dla rodzi wielodziet ych. Realiza ją zaj uje się GOPS, który wydaje upraw io y Karty Dużej Rodzi y. W roku wydano 32 karty, w ty dla rodzi ów i dla dzie i. W 2016 roku GOPS w Zawoni rozpo zął realiza ję zada ia wy ikają ego z ustawy o po o y państwa w wy howa iu dzie i. W roku przyz a o świad ze ia dla 21

rodzi, a li z a wypła a y h świad zeń wy iosła.. Z kolei w roku li z a rodzi, który przyz a o świad ze ie, wzrosła do, a li z a wypła a y h świad zeń do.. W ra a h realizowa y h zadań GOPS przyz awał rów ież świad ze ia rodzi e. W latach 2016- ogól a li z a udzielo y h świad zeń yła wyższa iż w roku. w 2015 r., 11.857 w 2016 r., 11.716 w r.. Li z a wypła o y h zasiłków rodzi y h i dodatków do zasiłków ulegała waha io. w r., 9.334 w 2016 r., 8.977 w 2017 r., z kolei li z a przyz a y h zasiłków pielęg a yj y h zwiększała się z roku a rok z. w 2015 r. do 1.816 w 2017 r.). Da e sz zegółowe a te at przyz a y h w g i ie świad zeń rodzi y h przedstawia po iższa ta ela. Tabela 4. Świad ze ia rodzi e przyznane w gminie w latach 2015-2017 2015 r. 2016 r. 2017 r. zasiłki rodzi e i dodatki do zasiłków rodzi y h li z a świad zeń 7.653 8.319 8.203 zasiłek pielęg a yj y li z a świad zeń 1.679 1.690 1.857 świad ze ia pielęg a yj e li z a świad zeń 278 291 306 dodatek do świad ze ia pielęg a yj ego li z a świad zeń 0 X X spe jal y zasiłek opiekuń zy liczba świad zeń 97 164 146 jed orazowa zapo oga z tytułu urodze ia się dzie ka li z a świad zeń 41 55 39 świad ze ie rodzi ielskie li z a świad zeń X 177 224 ogółe li z a świad zeń 9.748 10.696 10.775 zasiłek dla opieku ów li z a świad zeń 360 300 226 Źródło da y h: G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. 22

W a alizowa y okresie Ośrodek przyz awał rów ież zasiłek dla opieku ów osó iepeł ospraw y h. Przysługuje o oso o, które utra iły prawo do świad ze ia pielęg a yj ego z d ie lip a roku w związku z wygaś ię ie z o y prawa a podstawie art. ust. ustawy z d ia grud ia roku o z ia ie ustawy o świad ze ia h rodzi y h oraz iektóry h i y h ustaw, Dz. U. z r., poz. de yzji przyz ają ej prawo do świad ze ia pielęg acyjnego. W latach 2015- GOPS wypła ił odpowied io, i zasiłków dla opieku a a łą z ą kwotę odpowied io.,. i. zł. Za oso y po ierają e świad ze ia pielęg a yj e i spe jal y zasiłek opiekuń zy GOPS opła ał składki a u ezpieczenia emerytalne i rentowe oraz zdrowotne. W latach 2015-2017 li z a ty h składek zwiększała się z roku a rok w r., w r., w r., podo ie jak i h wartość. zł w r.,. zł w r.,. zł w r.. Kolej ą for ę po o y udziela ej przez Ośrodek sta owiły świad ze ia z fu duszu ali e ta yj ego, które służą wspar iu osó z ajdują y h się w trud ej sytua ji aterial ej w przypadku ezskute z oś i egzeku ji zasądzo y h świad zeń ali e ta yj y h. W lata h 2015- li z a rodzi, który przyz a o tę po o, yła a z liżo y pozio ie (36 w 2015 r., w r., w r., a li z a wypła o y h świad zeń z iejszała się z roku na rok (z w r. do w r.. Da e sz zegółowe w ty zakresie przedstawia po iższa ta ela. Tabela 5. Świad ze ia z fu duszu ali e ta yj ego przyznane w gminie w latach 2015-2017 2015 r. 2016 r. 2017 r. li z a rodzi, który przyz a o świad ze ie 36 32 37 li z a wypła o y h świad zeń 606 589 499 łą z a kwota wypła o y h świad zeń w zł 204.550 196.394 172.477 Źródło da y h: G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. W latach 2015-2016 w g i ie wypła a o także dodatki mieszkaniowe, ie wypła a o ato iast dodatków e ergety z y h. Da e sz zegółowe na temat przyz a y h dodatków mieszkaniowych przedstawia po iższa ta ela. 23

Tabela 6. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2015-2017 2015 r. 2016 r. 2017 r. li z a gospodarstw, który przyz a o dodatki ieszka iowe 5 2 0 li z a przyz a y h dodatków mieszkaniowych 7 3 0 wartość przyz a y h dodatków ieszka iowy h w zł 7.179 2.303 0 Źródło da y h: G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni. 4. ANALIZA SWOT Przeprowadzo a a potrze y i iejszego doku e tu a aliza SWOT posłużyła identyfikacji o y h i sła y h stro lokal ego syste u wspierania rodziny oraz szans i zagrożeń, jakie przed i stoją. Pozwoliła osza ować pote jał, jaki gmina dysponuje w tym obszarze oraz określić stopień, w jaki posiada e zaso y odpowiadają potrze o i oczekiwaniom rodzi i dzie i ieszkają y h a jej tere ie. Mocne strony ist ie ie waru ków do prowadze ia efektywnej pracy socjalnej wsparcie ze strony asystenta rodziny odpowied ia dostęp ość szkol i twa podstawowego; do re wyposaże ie szkół działal ość G i ego Ośrodka Kultury i Biblioteki dostęp ość hali sportowej do rze rozwi ięta sieć świetli wiejski h duża dostęp ość tere ów pod budownictwo jednorodzinne skoordy owa e działa ia i stytu ji i orga iza ji wspierają y h rodzi y, dzieci i łodzież funkcjonowanie Punktu Konsultacyjnego prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie prze iwdziała ia prze o y w rodzinie podej owa ie działań przez G i ą Sła e stro y iewystar zają y dostęp rodzi do poradnictwa specjalistycznego rak grup i ośrodków wspar ia dla rodzi i osó sa ot ie wy howują y h dzie i rak opieki ad dzieć i do lat. iedostate z y dostęp do opieki przedszkolnej niedostatecznie rozwinięta oferta eduka yj a szkół także oferta pozalekcyjna) rak a i atorów kultural ooświatowy h z yt ała li z a oisk sportowy h sła o wyposażo e o iekty kultural e i iejs a rekrea ji pla e za aw, świetli e wiejskie) rak pla ówek wspar ia dzie ego dla dzie i i łodzieży zgod y h z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastęp zej 24

Ko isję Rozwiązywa ia Pro le ów Alkoholowy h i Zespół I terdys ypli ar y podejmowa ie wśród dzie i, łodzieży, rodzi ów, au zy ieli i sprzedaw ów apojów alkoholowy h działań profilaktycznych, informacyjnych i edukacyjno-szkoleniowych w zakresie prze iwdziała ia uzależ ie io i przemocy w rodzinie upowszechnianie wśród rodzi dotk ięty h ezro o ie ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pra y, usługa h porad i twa zawodowego i szkoleniach istnienie w gminie organizacji pozarządowy h działają y h na rzecz rodzin, dzieci i łodzieży; podejmowanie z nimi współpra y Szanse dalsze wsparcie ze strony asystenta rodziny zmniejszenie skali wykluczenia społe z ego dzięki Progra owi Rodzi a + tworze ie pla ówek wspar ia dzie ego dla dzie i i łodzieży, rozwijanie oferty kulturalnej oraz infrastruktury sportowej i rekreacyjnej udział w programach i projektach skierowanych do rodzin, dzieci i łodzieży; ożliwość pozyska ia rak ożliwoś i ko ty uowa ia w gminie nauki na poziomie szkolnictwa śred iego iedostate z y dostęp do specjalistycznej opieki medycznej defi yt wolo tariuszy wśród dzieci i łodzieży iedostate z y dostęp rodzi dotk ięty h pro le a i uzależ ień i przemocy w rodzinie do pomocy terapeutycznej, rehabilitacyjnej, psy hospołe z ej i praw ej rak grup wspar ia dla osó dotk ięty h pro le a i uzależ ień i prze o y w rodzinie brak miejsc pobytu dla ofiar przemocy w rodzinie ogra i zo e ożliwoś i podję ia zatrudnienia na terenie gminy z yt iska skute z ość działań podejmowanych na rzecz bezrobotnych ieodpowied ie zaso y ieszkań komunalnych, w tym socjalnych trud oś i z dojazdem do pracy z powodu iewystar zają o rozwi iętej komunikacji zbiorowej Zagroże ia za ied ywa ie o owiązków opiekuń zowy howaw zy h przez rodzi ów kryzys fu k ji rodzi y i jej roli w ży iu społe z y osła ie ie więzi rodzi y h i rozpad rodzin.i. w związku z wyjazde jednego z rodzi ów do pra y za gra i ę rozpad więzi społe z y h ros ą e zagroże ie uzależ ie ia i i prze o ą, w ty wśród dzie i i łodzieży dalszy odpływ ludzi łody h, wykształ o y h do jed ostek iejski h 25

na nie środków zew ętrznych poszerze ie zaso ów ieszkań komunalnych, w tym socjalnych propagowa ie wśród dzie i i łodzieży idei wolontariatu wzrost świado oś i społe z ej, w ty dzie i i łodzieży, rodzi ów i au zy ieli, a te at pro le ów uzależ ień i przemocy w rodzinie współpra a spe jalistów z róż y h dziedzi a rze z prze iwdziała ia uzależ ie io i przemocy w rodzinie ros ą e zai teresowa ie zdrowy style ży ia utworze ie grup wspar ia dla osó dotk ięty h pro le a i uzależ ień i przemocy w rodzinie dalsze pozyskiwa ie środków zew ętrz y h a realiza ję zadań z zakresu wspierania rodziny (m.in. z MRPiPS) z yt iska li z a osób wyleczonych z uzależ ień; długi zas o zekiwa ia na leczenie odwykowe o iża ie się wieku i i ja ji alkoholowej i narkotykowej oraz większa dostęp ość alkoholu i innych środków psy hoaktyw y h owe rodzaje uzależ ień od sie i Internet, gier komputerowych, telefonu ko órkowego fonoholizm) wzrost li z y osó wy agają y h, z powodu przemocy w rodzinie, interwencji oraz podję ia działań interdyscyplinarnych i korekcyjnoedukacyjnych złe wzor e społe z e,.i. przyzwole ie społe z e a adużywa ie alkoholu skomplikowana procedura aplikowania o środki u ij e bierna i roszczeniowa postawa od ior ów po o y społe z ej uzależ ie ie zęś i ieszkań ów od po o y społe z ej występowa ie dysfu k ji rodzi y h i społe z y h 5. INSTYTUCJE I ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE NA RZECZ RODZINY I DZIECKA W g i ie Zawo ia oraz w jej sąsiedztwie fu k jo ują pod ioty działają e a rze z rodziny i dziecka. Poza Gminny Ośrodkie Po o y Społe z ej w Zawoni oraz gminnymi pla ówka i oświatowy i, Zespołe Pu li z y h Zakładów Opieki Zdrowotnej i Gminnym Ośrodkie Kultury i Bi lioteką, są to: G i a Ko isja Rozwiązywa ia Pro le ów Alkoholowych w Zawoni, Pu kt Ko sulta yj y związa y z profilaktyką uzależ ień oraz przemocy w rodzinie w Zawoni, Zespół I terdys ypli ar y ds. Prze iwdziała ia Przemocy w Rodzinie, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Trzebnicy, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna w Trzebnicy, Sąd Rejo owy w Trzebnicy, Poradnia Rodzinna w Trzebnicy, 26

Kuratoriu Oświaty we Wro ławiu, Komenda Powiatowa Policji w Trzebnicy oraz Powiatowy Urząd Pra y w Trze i y. Mieszkań y korzystają rów ież ze wspar ia lokal y h parafii, podej ują y h działa ia na rzecz rodziny, m.in. poprzez propagowanie pozytyw y h wzor ów fu k jo owa ia rodziny oraz orga iza ji pozarządowy h oferują y h zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i łodzieży, upowsze h iają y h działal ość sportową, rekrea yj ą i kultural ą. Da e sz zegółowe a te at pod iotów działają y h a rze z rodzi y i dzie ka w gminie przedstawia po iższa ta ela. Tabela 7. Podmioty działają e a rze z rodzi y i dzie ka w g i ie nazwa i adres podmiotu G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawoni, ul. Trzebnicka 11, 55-106 Zawonia. Zespół Szkół w Zawo i, ul. Szkolna 26, 55-106 Zawonia. Szkoła Podstawowa w Czeszowie, ul. M. Konopnickiej 18,55-106 Zawonia. G i y Ośrodek Kultury i Bi lioteka w Zawoni, ul. Trzebnicka 11, 55-106 Zawonia. G i a Ko isja Rozwiązywa ia Pro le ów Alkoholowy h w Zawoni, ul. Trzebnicka 11, 55-106 Zawonia. Pu kt Ko sulta yj y związa y z profilaktyką uzależ ień oraz prze o y w rodzinie w Zawoni, ul. Trzebnicka 11, 55-106 Zawonia Zespół I terdys ypli ar y do spraw Prze iwdziała ia Prze o y w Rodzi ie, ul. Trzebnicka 11, 55-106 Zawonia. harakterystyka działa ia Pra a so jal a, świad ze ia pie ięż e, po o rze zowa, usługi, po o w zakresie dożywia ia, posiłki w szkole, wsparcie asystenta rodziny, pomoc aterial a dla u z iów o harakterze so jal y stype dia, przyz awa ie Karty Dużej Rodzi y. Działal ość profilaktyczna i wychowawcza, realizacja szkol y h progra ów profilakty z y h, edukacyjnych, wy howaw zy h, zaję ia i tegra yj e, warsztaty, wspar ie pedagogi z e dla rodzi ów (konsultacje) i dzieci, organizowanie czasu wolnego zaję ia pozalekcyjne, wycieczki). Zagospodarowa ie zasu wol ego dzie i i łodzieży oraz propagowa ie działal oś i kultural ej, sportowej i rekreacyjnej. Profilakty z a działal ość i for a yj a i eduka yj a w zakresie rozwiązywa ia pro le ów uzależ ień; zapew ie ie dostępu do spe jalisty z y h for wsparcia, m.in. poprzez Punkt Konsultacyjny (terapia uzależ ień, wspieranie alternatywnych form spędza ia zasu wol ego dla dzie i, łodzieży oraz dorosły h. I tegrowa ie i koordy owa ie działań wszystki h i stytu ji w zakresie rozwiązywa ia pro le ów przemocy w rodzinie, profilakty z a działal ość i for a yj a i eduka yj a, wspiera ie osó i rodzi dotk ięty h pro le e prze o y, prowadze ie pro edury Nie ieskie Karty. 27

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Trzebnicy, ul. T. Koś iuszki, 55-100 Trzebnica. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Trzebnicy, ul. Nowa 1, 55-100 Trzebnica. Sąd Rejo owy w Trze i y, Wydział Rodzi y i Nieletnich, Zespół Kuratorskiej Służ y Sądowej, ul. Parkowa 4, 55-100 Trzebnica. Poradnia Rodzinna przy Rzymsko- Katoli kiej Parafii pw. św. Bartło ieja Ap. i św. Jadwigi w Trzebnicy, ul. Ja a Pawła II, -100 Trzebnica. Komenda Powiatowa Policji w Trzebnicy, ul. W. Bochenka 8, 55-100 Trzebnica. Powiatowy Urząd Pra y w Trzebnicy, ul. T. Koś iuszki, -100 Trzebnica. Orga iza je pozarządowe i i e pod ioty prowadzą e działal ość pożytku publicznego Parafie z terenu Gminy Zawonia Zapewnienie pie zy zastęp zej dzieciom umieszczanym poza rodzi ą iologi z ą, udziela ie wspar ia oso o usa odziel ia y opusz zają y rodzi y zastęp ze, rodzi e do y dzie ka oraz pla ówki opiekuń zowychowawcze, fi a sowa ie tur usów rehabilitacyjnych. Poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne i logopedyczne, pomoc w rozwiązywa iu pro le ów, wydawa ie opi ii i orze zeń. Orzeka ie z zakresu prawa rodzi ego i opiekuń zego, wyko ywa ie zadań o harakterze wy howaw zoresocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i ko trol y związa y z wyko ywa ie orze zeń sądu. Poradnictwo i terapia rodzinna. Zapew ie ie ezpie zeństwa rodzi o za ieszkują y a tere ie g i y Zawo ia; działal ość prewencyjna w rodzinach oraz wobec dysfu k jo al y h za howań dzie i i łodzieży; prze iwdziała ie przestęp zoś i i uzależ ie io. Wspiera ie rodzi w zakresie pośred i twa pra y, poradnictwa zawodowego, prac interwencyjnych oraz szkoleń. Zagospodarowanie czasu wolnego i promowanie aktyw oś i dzie i i łodzieży poprzez propagowa ie działal oś i sportowej, rekrea yj ej i kultural ej. Wspiera ie działań podej owa y h a rze z rodzi y oraz upowszechnianie pozytyw y h wzor ów funkcjonowania rodziny. Źródło da y h: G i y Ośrodek Po o y Społe z ej w Zawo i, Powiatowe Ce tru Po o y Rodzi ie i Starostwo Powiatowe w Trzebnicy. 28

III. CELE I ZADANIA Cele głów y Gminnego Programu Wspierania Rodziny dla Gminy Zawonia na lata jest udzielanie kompleksowej pomocy rodzi o za ieszkują y a tere ie gminy poprzez tworze ie opty al y h waru ków u ożliwiają y h wy howywa ie dzieci w rodzi a h iologi z y h oraz wspiera ie rodzi ają y h trud oś i opiekuń zowychowawcze. Do elów opera yj y h zali zo o: 1. Pod osze ie u iejęt oś i opiekuń zo-wychowawczych rodziny oraz promowanie jej prawidłowego odelu. 2. Wspiera ie rodzi y z ajdują ej się w trud ej sytua ji so jal o-bytowej. 3. Zaspokajanie potrzeb zdrowotnych rodzi y oraz zapew ie ie jej ezpie zeństwa publicznego. 4. Wspiera ie dzie i i łodzieży w kształ e iu i wsze hstro y rozwoju. 5. Współfi a sowa ie po ytu dzie i w pie zy zastęp zej oraz u ożliwie ie i powrotu do rodzin biologicznych. Osiąg ie ie tak sformułowa ych elu głów ego i elów opera yj y h wymaga wdroże ia wyz a zo y h zadań. Zostały o e ujęte w przedstawio y po iżej w for ie zestawień ta elary z y h harmonogramie, w który uwzględ io o rów ież realizatorów posz zegól y h zapisów, zas i h wdroże ia oraz wskaź iki o itori gowe. Cel operacyjny 1. Pod osze ie u iejęt oś i opiekuń zo-wychowawczych rodziny oraz promowanie jej prawidłowego odelu czas wskaź iki zadania realizatorzy/partnerzy 1. Doskonalenie form pra y so jal ej z rodzi ą 2. Dalsze zapewnianie wsparcia ze strony asystenta rodziny 3. Ustanawianie, w razie potrzeby, rodzin wspierają y h dla rodzin przeżywają y h trud oś i w wypeł ia iu fu k ji GOPS GOPS GOPS realizacji monitoringowe li z a osó o jęty h pra ą so jal ą li z a asyste tów rodziny oraz liczba rodzi o jęty h opieką liczba rodzin wspierają y h oraz liczba rodzin przez nie wspieranych 29

opiekuń zowychowawczych oraz organizowanie dla i h szkoleń 4. Zapewnienie szerszego dostępu do poradnictwa specjalistycznego, konsultacji, treningu u iejęt oś i wychowawczych, terapii rodzinnej i mediacji 5. Tworzenie grup wsparcia dla rodzin, w tym samopomocowych dla osó samotnie wy howują y h dzie i 6. Wz a ia ie więzi rodzinnych, m.in. poprzez organizowanie środowiskowy h imprez integracyjnych 7. Wspieranie interdyscyplinarne rodzin oraz zapewnienie dostępu do szkoleń dla osó ają y h świad zyć wspar ie interdyscyplinarne 8. Opracowywanie i realizowanie środowiskowy h progra ów i projektów na rzecz rodzin, w tym współfi a sowa y h z funduszy zew ętrz y h, GOPS, GKRPA, Punkt Konsultacyjny, PCPR, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, organizacje pozarządowe GOPS, organizacje pozarządowe Urząd G i y, GOPS, pla ówki oświatowe i GOKiB, jednostki sportowo-rekreacyjne GOPS, GKRPA, Punkt Konsultacyjny, Zespół Interdyscyplinarny, PCPR, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, pla ówki oświatowe, zakład opieki zdrowotnej, Poli ja, Sąd Rejonowy, organizacje pozarządowe Jednostki organizacyjne gminy, w tym GOPS i pla ówki oświatowe, orga iza je pozarządowe li z a osó o jęty h posz zegól y i formami wsparcia, w tym poradnictwem specjalistycznym liczba grup wsparcia oraz liczba osó w nich u zest i zą y h liczba imprez oraz li z a osó w nich u zest i zą y h liczba powoła y h grup roboczych oraz liczba rodzin o jęty h wsparciem Interdyscyplinarnym, li z a szkoleń oraz li z a osó w i h u zest i zą y h li z a progra ów i projektów oraz li z a osó i i o jęty h 30

Cel operacyjny 2. Wspieranie rodziny z ajdują ej się w trud ej sytuacji socjalno-bytowej czas wskaź iki zadania realizatorzy/partnerzy realizacji monitoringowe liczba udzielonych 1. Udzielanie pomocy świad zeń oraz materialnej i rzeczowej GOPS liczba osó i i rodzinom ubogim o jęty h 2. Upowszechnianie wśród rodzi dotk ięty h bezrobociem ofert pracy, informacji o wolnych miejscach pracy, usługa h poradnictwa zawodowego, szkoleniach, przygotowaniu zawodowy dorosły h, staża h i zatrud ie iu socjalnym 3. Udzielanie wsparcia dzieciom z rodzin ubogich, m.in. organizowanie dożywia ia w szkoła h, wypoczynku letniego i zimowego, wyposaże ie w podrę z iki i po o e szkol e oraz odzież, zapew ie ie dostępu do alternatywnych form spędza ia zasu wol ego 4. Rozwijanie w gminie mieszkalnictwa komunalnego, w tym socjalnego Urząd G i y, GOPS, Powiatowy Urząd Pra y GOPS, Urząd Gminy, pla ówki oświatowe, GOKiB, jednostki sportowo-rekreacyjne, orga iza je pozarządowe Urząd G i y li z a osó bezrobotnych w gminie, w tym li z a osó o jęty h róż y i formami wsparcia liczba dzieci z rodzin ubogich o jęty h wsparciem liczba mieszkań komunalnych, w tym socjalnych 31

Cel operacyjny 3. Zaspakajanie potrzeb zdrowotnych rodziny oraz zapewnienie jej ezpie zeństwa publicznego zadania 1. Promowanie zdrowego stylu ży ia i prowadzenie profilaktyki zdrowotnej 2. Zabezpieczanie świad zeń z zakresu podstawowej opieki medycznej oraz zwiększe ie dostęp oś i wsparcia specjalistycznego. Zwiększenie dostęp oś i wspar ia dla rodzin z dzieć i dotk ięty i iepeł ospraw oś ią, w tym w formie poradnictwa i rehabilitacji 4. Monitorowanie rodzin zagrożo y h i dotk ięty h pro le a i uzależ ień i przemocy w rodzinie oraz podejmowanie działań zgod ie z uchwalonymi programami w tym zakresie 5. Prowadze ie działań profilaktycznoinformacyjnych i edukacyjnych z zakresu zapobiegania przestęp zości realizatorzy/partnerzy Urząd G i y, GOPS, GKRPA, zakład opieki zdrowotnej, pla ówki oświatowe Urząd G i y, zakład opieki zdrowotnej GOPS, Urząd G i y, PCPR, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna Urząd G i y, GOPS, GKRPA, Punkt Konsultacyjny, Zespół Interdyscyplinarny, pla ówki oświatowe, Prokuratura Rejo owa, Sąd Rejo owy, Policja Urząd G i y, Policja, pla ówki oświatowe, czas realizacji wskaź iki monitoringowe li z a przedsięwzięć z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej oraz liczba progra ów zdrowotnych li z a osó o jęty h świad ze ia i zdrowotnymi liczba rodzin o jęty h poradnictwem oraz li z a osó o jęty h reha ilita ją liczba rodzin o jęty h monitoringiem, liczba rodzin dotk ięty h problemami uzależ ień i przemocy w rodzinie oraz li z a osó o jęty h wsparciem liczba przedsięwzięć profilaktycznoinformacyjnych i edukacyjnych 32