ŁUBIN WĄSKOLISTNY WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Zainteresowanie nasionami łubinu wyraźnie wzrasta w ostatnich latach. Z racji swojego pochodzenia łubiny mają małe wymagania cieplne przez cały okres wegetacji. Nasiona kiełkują już w temperaturze 3-4 0 C, a młode siewki znoszą przymrozki nawet do -8 0 C. Dlatego należy je wysiewać z chwilą kiedy tylko można wjechać w pole, nawet w marcu. Tak wczesny wysiew umożliwia roślinom skorzystanie z pozimowego zapasu wody w glebie. Często występujące w maju posuchy niewiele szkodzą dobrze już ukorzenionym roślinom. W dalszej części wegetacji łubin wytwarza silny, głęboki korzeń palowy przez co wykazuje znaczną odporność na niedobór opadów, zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków. System korzeniowy łubinu w zależności od przepuszczalności gleby może sięgać nawet do 240cm. Grube palowe korzenie wpływają na glebę strukturotwórczo, przyczyniając się do rozluźniania cząsteczek glebowych i poprawy warunków glebowych dla rozwoju pożądanych w glebie bakterii brodawkowych. Najważniejszą cechą biologiczną łubinów jest ich zdolność do wiązania azotu atmosferycznego i praktycznego samozaopatrzenia w ten składnik. Łubin wąskolistny jest jednym z trzech gatunków łubinu uprawianych w Polsce. Cechuje się on najkrótszym wśród nich okresem wegetacji oraz różnorodnością użytkowania i dużym zróżnicowaniem zarejestrowanych odmian. W pracach hodowlanych nad łubinem dąży się do uzyskania odmian o niepękających strąkach oraz odporniejszych na choroby. Łubin może być doskonałą alternatywą dla soi. Wśród roślin bobowatych nasiona słodkich odmian łubinu są najbogatszym źródłem białka, którego jakość odpowiada jakości białka sojowego. Krajowy rejestr zawiera 20 odmian łubinu wąskolistnego: 17 niesamokończących, z czego 3 to formy o wysokiej zawartości alkaloidów, a 14 niskoalkaloidowe, oraz 3 odmiany samokończące. Te ostatnie, mimo nieco niższego potencjału plonowania, cieszą się uznaniem tych producentów, którzy cenią sobie łatwość jednofazowego zbioru. Łubin wąskolistny jest gatunkiem stosunkowo plastycznym. Z jednej strony z powodzeniem może być uprawiany na glebach lżejszych, dając zadowalające plony nasion, zwłaszcza odmiany niesamokończące. Z drugiej zaś dostępne są formy samokończące, które wysiane na lepszym stanowisku dają stabilny plon pozyskany z równomiernie i wcześnie dojrzewających roślin. W tym gatunku postęp hodowlany jest wyraźny, zwłaszcza z punktu widzenia potencjału i stabilności plonowania, obniżenia zawartości alkaloidów i niepękania strąków. W ostatnim dziesięcioleciu liczba odmian zarejestrowanych zwiększyła się o 55%. Jest to szczególnie widoczne w grupie odmianach niesamokończących. Gatunek ten od kilku lat przoduje pod względem ilości produkowanych nasion. W roku w województwie mazowieckim doświadczenie z łubinem wąskolistnym zlokalizowane było w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie, badanych było 16 odmian. Plony uzyskiwane w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Kawęczynie były wyższe niż w roku poprzednim i zdecydowanie wyższe niż średnia krajowa. Najlepiej plonujące odmiany w minionym sezonie w Kawęczynie to: Tango, Lazur, Heros i Rumba. Najwyższe plony w kraju uzyskały odmiany: Regent, Tango, Rumba.
Tabela 1 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Rok zbioru: Lp. Odmiana Rok wpisania Do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 1 SONET* 1999 2 BORUTA* 2002 3 ZEUS* 2002 4 GRAF* 2004 5 KALIF* 2006 6 BOJAR* 2007 7 NEPTUN* 2009 8 REGENT* 2009 9 DALBOR* 2011 10 HEROS* 2011 11 TANGO* 2012 12 KURANT * 2014 13 WARS * 2014 14 LAZUR* 15 RUMBA* 16 SALSA* * odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy
Tabela 2 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Warunki polowe doświadczenia. Rok zbioru. Miejscowość Kawęczyn Powiat Sochaczew Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 Klasa bonitacyjna gleby III a PH gleby w KCl 6,5 Przedplon Pszenica jara Data siewu ( dzień, m-c, rok ) 25.03. Obsada (szt /m 2 ) 100-130 Data zbioru ( dzień, m-c, rok ) 25.07. Nawożenie mineralne N ( kg / ha ) P2O5 ( kg / ha ) 45 K2O ( kg / ha ) 90 Nitragina Zastosowana doglebowo Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa ) Vitavax 200 FS Herbicyd (nazwa, dawka / ha ) Afalon Dyspersyjny 450SC 1,5 l Fungicyd (nazwa, dawka / ha ) - Tabela 3 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Wyniki ogólne doświadczenia. Rok zbioru. Lp. Cecha Kawęczyn 1 Pełnia wschodów ( data: dzień, m-c ) 17.04 2 Ocena wschodów ( skala 9 0 ) 8,5 3 Początek kwitnienia ( dzień, m-c ) 04.06 4 Ocena stanu ogólnego ( skala 9 0 ) 8,9 5 Wyleganie w fazie początku kwitnienia ( skala 9 0 ) 8,9 6 Koniec kwitnienia ( dzień, m-c ) 15.06 7 Wyleganie w fazie końca kwitnienia ( skala 9 0 ) 9,0 8 Wysokość roślin ( cm ) 61,6 9 Wyleganie przed zbiorem ( skala 9 0 ) 8,7 10 Porażenie przez fuzariozę ( skala 9 0 ) 9,0 11 Porażenie przez antraknozę ( skala 9 0 ) 9,0 12 Dojrzałość techniczna ( dzień, m-c ) 13.07 13 Równomierność dojrzewania ( skala 9 0 ) 8,3 14 Masa 1000 nasion ( g ) 141,8 15 Wilgotność nasion podczas zbioru ( % ) 13,75 16 Plon nasion ( dt/ha ) 35,2
Tabela 4 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Plon nasion odmian ( % wzorca ) na tle średnich krajowych. Lata zbioru,2014, 2013 Lp. Odmiana Barwa Kawęczyn Średnia krajowa kwiatów 2014 2013 2014 2013 Wzorzec dt z ha 37,1 35,3 40,3 28,1 35,0 32,6 1 Sonet * Nieb 90 103 96 88 94 74 2 Boruta * B 91 109 94 95 99 95 3 Zeus Bjróż 99 112 98 93 102 99 4 Graf Jróż 104 78 101 98 96 103 5 Kalif B 99 78 98 103 96 107 6 Bojar Nieb 97 105 97 80 96 94 7 Neptun Nieb 79 102 104 98 103 102 8 Regent* Nieb 98 116 91 104 111 97 9 Dalbor Nieb 97 114 96 89 99 104 10 Heros Nieb-b 109 112 112 98 104 111 11 Tango B 116 88 115 107 99 112 12 Kurant Nieb 103 102-101 100 (111) 13 Wars Nieb 103 95-106 105 (102) 14 Lazur Nieb 113 - - 100 - - 15 Rumba B 105 - - 108 - - 16 Salsa B 96 - - 101 - - Wzorzec w roku średnia z 14 zarejestrowanych odmian niskoalkaloidowych, wzorzec w roku 2014- średnia z odmian zarejestrowanych niskoalkaloidowych, 2013 średnia z odmian zarejestrowanych: ( ) wyniki z doświadczeń rejestrowych Barwa kwiatów: b biała, bjróż bardzo jasnoróżowa, jróż jasnoróżowa, nieb- niebieska Średnia krajowa wg Wstępne wyniki plonowania odmian. Rośliny bobowate, Słupia Wielka, październik r. *- odmiana samokończąca,
Tabela 5 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2013- Lp. Odmiana Liczba lat badań Fuzarioza 2013-2014 Wzorzec, ( skala 9 0 ) 7,6 1 Sonet * 3-0,9 2 Boruta * 3-0,2 3 Zeus 3 0,7 4 Graf 3 0,2 5 Kalif 3-0,1 6 Bojar 3-0,2 7 Neptun 3-0,5 8 Regent* 3 0,4 9 Dalbor 3 0,2 10 Heros 3-0,1 11 Tango 3-0,3 12 Kurant 2-13 Wars 2-14 Lazur 1-15 Rumba 1-16 Salsa 1 - Liczba doświadczeń 3 Wzorzec: wszystkie badane odmiany Tabela 6 ŁUBIN WĄSKOLISTNY. Ważniejsze cechy użytkowe ( odchylenia od wzorca ). Lata zbioru:,2013-. Wyleganie (skala 9 0 ) Wysokość Masa 1000 Liczba W fazie końca Przed zbiorem roślin nasion Lp. Odmiana Lat kwitnienia ( cm ) ( g ) badań 2014-2014- 2013-2013- Wzorzec 8,8 6,8 8,7 6,9 61,6 72,4 140,1 149,3 1 Sonet * 3 0,2 1,1 0,1 1,5-0,9-5,9 0,5 5,4 2 Boruta * 3 0,2 0,4 0,3 0,9 1,6 2,4 4,5-2,0 3 Zeus 3-0,3-2,1-0,2-1,1 6,1 2,4-2,9-0,5 4 Graf 3 0,2-1,1-0,2-1,4 6,4 1,6-3,1-12,1 5 Kalif 3-0,1 0,2 0,1 0,3-0,6 1,7-4,8-0,9 6 Bojar 3 0,2 1,9 0,3 1,1-1,9-2,9 12,7 12,6 7 Neptun 3-0,3-2,1-0,4-1,8-8,9-8,5 14,4 9,3 8 Regent* 3-0,1-1,3 0,3-0,1-6,9-7,8-8,3-8,4 9 Dalbor 3-0,1 2,0 0,3 1,7-6,1-4,7-19,6-17,5 10 Heros 3-0,1 1,0 0,1-0,3-6,4-6,1-31,9-27,5 11 Tango 3 0,2-1,6-0,2-1,6 13,1 11,0 14,6 18,9 12 Kurant 2 0,2-0,9 0,1-0,9 0,6-28,6-13 Wars 2-0,1 1,8 0,1 1,8 0,1 - -6,8-14 Lazur 1-0,1 - -0,2 - -5,4-4,6-15 Rumba 1 0,2-0,3-3,9-6,1-16 Salsa 1-0,3 - -0,7-4,9 - -7,9 - Liczba doświadczeń 1 1 1 1 1 3 1 3 Wzorzec: wszystkie badane odmiany Nie wystąpiła
ŁUBIN WĄSKOLISTNY CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BĘDĄCYCH W BADANIACH PIERWSZY RAZ W ROKU. ( sporządzona na podstawie List Opisowych Odmian ) 1. LAZUR Odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na paszę. Plon nasion duży. Plon białka średni, termin kwitnienia roślin średni. Termin dojrzewania wczesny do bardzo wczesnego. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny średnie do niższych. W fazie początku kwitnienia rośliny nie wylegają. W fazie końca kwitnienia wyleganie bardzo małe, przed zbiorem bardzo małe. Odporność na choroby duża. Dojrzewa równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywani strąków dość mała. Masa 1000 nasion dość mała do średniej. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała, tłuszczu surowego średnia, włókna surowego średnia. Zawartość alkaloidów bardzo mała Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona ok. 100 szt. /m 2 2. RUMBA - Odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na paszę. Plon nasion duży stabilny w latach badań. Plon białka bardzo duży. Termin kwitnienia roślin dość wczesny. Termin dojrzewania roślin dość wczesny do średniego. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny wysokie. Rośliny w fazie początku kwitnienia nie wylegają, wyleganie w fazie końca kwitnienia bardzo małe, przed zbiorem dość małe. Odporność na choroby duża do bardzo dużej. Dojrzewa dość równomiernie. Skłonność do pękania stroków i osypywania nasion dość mała. Masa 1000 nasion dość mała do średniej. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość duża do dużej, tłuszczu surowego średnia do dość małej, włókna surowego średnia. Zawartość alkaloidów dość mała. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona ok. 100 szt. /m 2 3. SALSA - Odmiana niesamokończąca, niskoalkaloidowa przydatna do uprawy na paszę Plon nasion duży. Plon białka dość duży. Termin kwitnienia roślin dość wczesny. Termin dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia średniej długości. Rośliny średnie, w fazie początku kwitnienia wylegają nieznacznie. Wyleganie w fazie końca kwitnienia małe, przed zbiorem dość małe. Odporność na choroby duża. Dojrzewa równomiernie. Skłonność do pękania strąków i osypywania nasion dość mała. Masa 1000 nasion dość mała. Zawartość białka ogólnego w nasionach średnia, tłuszczu surowego średnia do dość małej, włókna surowego średnia do dość małej. Zawartość alkaloidów mała. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksu żytniego bardzo dobrego. Optymalna obsada roślin w uprawie na nasiona ok. 100 szt. /m 2