Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego w Gimnazjum w Narewce Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 1991 Nr 95 poz. 425 z pózn. zm.) Artykuł 1 Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19 z późn. zm.) Artykuł 42.7 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie udzielania pomocy psychologiczno pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach Wstęp Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego w gimnazjum obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu prawidłowego przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia ponadgimnazjalnego. System określa rolę, zadania i metody oraz formy pracy zawodoznawczej nauczycieli w ramach rocznego planu działania i jest włączony do statutu szkoły. W procesie edukacji doradztwo i orientacja zawodowa wpisują się w plan wychowawczy szkoły. Do funkcji doradztwa zawodowego zalicza się: kierowanie, doradzanie, sugerowanie, pomaganie w wyborze takiej ścieżki edukacyjno-zawodowej, która zagwarantuje pełny rozwój osobowy, czyli samorealizację. Dlatego też zadaniem doradcy zawodowego w gimnazjum jest pomóc uczniom w przygotowywaniu się do trafnego wyboru szkoły ponadgimnazjalnej i odpowiedniego profilu klasy. Charakter doradztwa zawodowego sprowadza się do tego, że w pełni jest respektowana i doceniana autonomia i indywidualność jednostki. W oparciu o uzyskaną wiedzę na temat posiadanych cech charakteru, zdolności, zainteresowań, predyspozycji zawodowych, stanu zdrowia przedstawia się uczniowi informacje o możliwościach dalszego kształcenia. Doradztwo edukacyjno zawodowe jest integralna częścią procesu dydaktyczno wychowawczego w szkole. Nauczyciel wychowawca mający stały kontakt z uczniami oraz rodzicami przez trzy lata nauki w gimnazjum jest bardzo ważną osoba wspierającą realizację doradztwa edukacyjno zawodowego. Wychowawca ma najwięcej informacji o wychowankach/uczniach, Obserwuje u nich zmiany rozwoju kompetencji na 1
przestrzeni dni, miesięcy, lat. Zatem na podstawie swojej wiedzy o uczniach może poprowadzić zajęcia w tym zakresie w sposób ciekawy i dopasowany do potrzeb swoich wychowanków. 1 Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego zakłada, że: wybór zawodu jest procesem rozwojowym i stanowi sekwencję decyzji podejmowanych na przestrzeni wielu lat życia, na wybór zawodu wpływają głównie wartości, czynniki intelektualne, emocjonalne i zdrowotne, rodzaj i poziom wykształcenia rodziny oraz wpływ środowiska, preferencje zawodowe wywodzą się z doświadczeń dzieciństwa i rozwijają się w toku życia człowieka, prowadzona jest indywidualna i grupowa praca z uczniami, rodzicami i nauczycielami (radą pedagogiczną), działania zawodoznawcze są planowane i systematycznie realizowane wg harmonogramu pracy szkoły, uczniowie wraz z nauczycielami informatyki są włączani do tworzenia bazy informacyjnej w szkole. Program WSDZ obejmuje następujące obszary działania - pracę z: nauczycielami, uczniami (klasą), rodzicami. WSDZ w ramach pracy z nauczycielami (radą pedagogiczną) obejmuje: utworzenie i zapewnienie ciągłości działania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zgodnie ze statutem szkoły, określenie priorytetów dotyczących orientacji i poradnictwa zawodowego w ramach programu wychowawczego szkoły na każdy rok nauki, określenie priorytetów w zakresie tworzenia szkolnej bazy środków informacyjno-dydaktycznych z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego, np. szkolny ośrodek kariery (SzOK), realizację działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej i roli przyszłego pracownika, prowadzenie zróżnicowanych metod aktywnego poznawania zawodów, osobowości i kierunków kształcenia oraz rynku pracy, integrację społeczną młodzieży wiejskiej z miejską oraz kształtowanie właściwych stosunków interpersonalnych w środowisku szkolnym, zapoznawanie się z zawodami przyszłości na rynku krajowym i unijnym, usytuowanie blisko ucznia profesjonalnej pomocy doradczej zgodnie ze standardami Unii Europejskiej, włączanie placówek, instytucji i zakładów pracy w proces orientacji zawodowej m.in.: poradni psychologiczno-pedagogicznych (PPP), urzędów pracy (UP), Ochotniczych Hufców Pracy (OHP), poradni medycyny pracy (PMP). 1 Koweziu - Poradnik metodyczny dla wychowawców. 2
WSDZ w ramach pracy z uczniami obejmuje: poznawanie różnych zawodów, poznawanie osobowości, autodiagnozę preferencji i zainteresowań zawodowych w odniesieniu do specyfiki wybieranych zawodów, konfrontowanie własnej samooceny z wymaganiami szkół i zawodów, poznawanie struktury i warunków przyjęć do szkół ponadgimnazjalnych (oraz logowanie internetowe), pomoc w planowaniu Kariery Edukacyjno-Zawodowej analizę potrzeb rynku pracy i możliwości zatrudnienia na lokalnym, krajowym i unijnym rynku pracy, przygotowywanie się do procesów reorientacji, mobilności oraz radzenia sobie w sytuacjach trudnych: poszukiwanie pierwszej pracy, bezrobocie, ograniczenia zdrowotne itp., indywidualną pracę z osobami niezdecydowanymi, posiadającymi przeciwwskazania zdrowotne w podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych oraz mającymi problemy osobiste, grupowe zajęcia aktywizujące prawidłowy wybór zawodu i szkoły (np. warsztaty, treningi), pomoc w wyborze odpowiedniej praktyki zawodowej w zakładach pracy, wskazywanie możliwości uzyskania kwalifikacji zawodowych w systemie pozaoświatowym, kształtowanie umiejętności świadomego i realistycznego wyboru i poszukiwania pracy. WSDZ w ramach pracy z rodzicami obejmuje: prezentację założeń pracy informacyjno-doradczej szkoły na rzecz uczniów, zajęcia psychoedukacyjne służące wspomaganiu rodziców w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci (np. warsztaty, mediacje, prelekcje), włączanie rodziców, jako przedstawicieli różnych zawodów, do działań zawodoznawczych szkoły, przedstawienie aktualnej i pełnej oferty edukacyjnej szkolnictwa ponadgimnazjalnego (oraz wyższego w miarę potrzeb), indywidualną pracę z rodzicami uczniów, którzy mają problemy: zdrowotne, emocjonalne, decyzyjne, intelektualne, rodzinne itp., gromadzenie, aktualizowanie i udostępnianie informacji edukacyjnozawodowych w regionie, przedstawienie możliwości zatrudnienia na lokalnym (krajowym i unijnym) rynku pracy. 3
Szkolny Program Doradztwa Zawodowego Charakterystyka programu Program realizowany jest wśród uczniów klas 1-3 gimnazjum. Działania prowadzone w ramach orientacji zawodowej zaplanowane są na cały rok szkolny. Zarówno w pierwszym jak i w drugim półroczu danego roku szkolnego prowadzone będą zajęcia na których uczniowie poznają: siebie, swoje mocne i słabe strony, zainteresowania, zdolności, predyspozycje, czynniki, jakie należy brać pod uwagę przy wyborze przyszłego zawodu i szkoły. młodzież zapozna się z zawodami istniejącymi na rynku pracy uczniowie poznają jakie czynności wykonuje osoba reprezentująca dany zawód, jakie są wymagania, omawiane będą przeciwwskazania zdrowotne przy wyborze organizowane będą wyjścia na dni otwarte do szkół ponadgimnazjalnych nauczyciele szkół średnich zapraszani będą na spotkania z młodzieżą (przedstawią oferty szkół, kierunki kształcenia, zasady naboru, zaprezentują foldery, ulotki, broszury, przedstawią pokazy multimedialne) współpraca z poradnią psychologiczno pedagogiczną w organizowaniu działań zawodoznawczych (warsztaty prowadzone przez pracowników poradni) ankiety test skłonności zawodowych, test zainteresowań, warsztaty z młodzieżą prowadzone przez doradcę (zapoznanie z zasadami rekrutacji do szkół, kierunkami, terminem składania kwestionariuszy, rozdanie kart z terminami, omówienie punktacji za poszczególne przedmioty, poinformowanie o dokumentach, jakie są potrzebne do przyjęcia do szkoły) zapoznanie uczniów z elektronicznym naborem, podanie uczniom stron internetowych z informacjami o szkołach i zasadach rekrutacji. Działania zawarte w programie realizowane są przez wychowawców, pedagoga szkolnego, nauczycieli przedmiotowych, bibliotekę szkolną oraz świetlicę Gimnazjum w Narewce. Doradztwo zawodowe w szkole odbywa się w ramach : lekcji wychowawczych, lekcji przedmiotowych oraz wycieczek. Realizowane też jest na dodatkowych spotkaniach prowadzonych przez specjalistów: doradców zawodowych pracujących w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Hajnówce itp. 1. Szczegółowe cele programu a) Uczniowie 1) Poznanie siebie, samodiagnoza preferencji i zainteresowań zawodowych; 2) Kształtowanie umiejętności planowania dalszego rozwoju edukacyjno-zawodowego oraz kontynuowania nauki w szkołach programowo wyższych; 3) Dostarczenie uczniom informacji o szkołach ponadgimnazjalnych, zawodach, aktualnych trendach na rynku pracy; 4) Podejmowanie decyzji zawodowych i edukacyjnych z uwzględnieniem swego stanu 4
fizycznego i zdrowotnego; 5) Kształtowanie odpowiedzialności za własny rozwój zawodowy; 6) Kształtowanie umiejętności określania swoich celów życiowych, sprawnego komunikowania, autoprezentacji, radzenia sobie ze stresem 7) Określenie swojego potencjału jako podstawy do kształtowania przyszłości; 8) Uświadomienie uczniom konieczności konfrontowania wiedzy o zawodach z wiedzą sobie i aktualnymi trendami na rynku pracy; 9) Wyrobienie w uczniach pozytywnych postaw wobec pracy b) Rodzice 1) Dostarczenie opiekunom wiedzy o dziecku, jego umiejętnościach, preferowanych, wartościach, zdolnościach, zainteresowaniach, mocnych i słabych stronach; 2) Zapoznanie rodziców z problematyką wyboru zawodu i możliwościami dalszego kształcenia; 3) Dostarczenie informacji o przeciwwskazaniach zdrowotnych; ( higienistka szkolna, pracownik Medycyny pracy) 4) Kierowanie do specjalistów pozaszkolnych, poradni psychologiczno-pedagogicznych. c) Nauczyciele 1) Uświadomienie nauczycielom konieczności wplatania w treści przedmiotowe tematyki z zakresu orientacji zawodowej; 2) Pomoc nauczycielom w realizacji tematów z zakresu problematyki wyboru zawodu i możliwości kształcenia w ramach lekcji przedmiotowych; 3) Wypracowanie materiałów pomocniczych do prowadzenia zajęć z orientacji zawodowej na godzinach wychowawczych i spotkaniach z rodzicami. 2. Zadania realizatorów programu: - prowadzenie zajęć edukacyjnych z zakresu preorientacji zawodowej; - porady indywidualne dla uczniów i rodziców lub prawnych opiekunów uczniów; - psychoedukacja rodziców lub prawnych opiekunów uczniów; - wsparcie wychowawców i nauczycieli w realizacji zadań związanych z orientacją zawodową; - gromadzenie danych nt. szkół ponadgimnazjalnych i zawodów; -organizowanie dla uczniów Gimnazjum spotkań z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych na terenie szkoły lub podczas wyjść edukacyjnych; - gromadzenie informacji nt. absolwentów Gimnazjum; - gromadzenie, tworzenie i udostępnianie materiałów dydaktyczno-wychowawczych; - współpraca z Radą Pedagogiczną: - utworzenie i zapewnienie ciągłości działania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego; - ewaluacja programu i określenie priorytetów dotyczących orientacji i informacji zawodowej na każdy rok nauki; 5
- współpraca z instytucjami pozaszkolnymi wspomagającymi orientację edukacyjnozawodową: 1. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna, 2. OHP, CKU; 3. Powiatowy Urząd Pracy, 4. Zakłady pracy. Wychowawcy klas: - prowadzenie lekcji wychowawczych z zakresu orientacji zawodowej; - opieka nad uczniami podczas spotkań z zaproszonymi gośćmi i zorganizowanych wyjść edukacyjnych; - współpraca z innymi nauczycielami. - organizowanie dla klasy spotkań z przedstawicielami zawodów oraz szkół ponadgimnazjalnych na terenie Gimnazjum lub podczas wyjść edukacyjnych; Nauczyciele: - wprowadzanie w tematykę przedmiotu treści związanych z orientacją zawodową; - udostępnianie innym nauczycielom materiałów dydaktycznych wykorzystywanych przy realizacji zadań związanych z orientacją zawodową; 3) Formy i sposoby realizacji programu: - lekcje wychowawcze; - zajęcia edukacyjne z zakresu preorientacji zawodowej (warsztaty, pogadanki, dyskusje, karty pracy, testy predyspozycji); - lekcje przedmiotowe, na których są realizowane treści z zakresu orientacji zawodowej; - wyjścia edukacyjne; - spotkania z zaproszonymi gośćmi; - indywidualne konsultacje; - spotkania z rodzicami; - kierowanie do specjalistów; -współpraca z instytucjami pozaszkolnymi wspomagającymi orientację edukacyjnozawodową. 4)Treści programu i ich założenia Program skierowany jest zarówno do uczniów jak i ich rodziców i opiekunów. Program jest realizowany w modułach tematycznych Klasa I Część 1. Uczeń Moduł I zmiana stały element życia Moduł II stres wróg czy przyjaciel 6
Moduł III- Motywacja co to jest i po co? Moduł IV czy współpraca się opłaca? Część 2. Rodzice Moduł I Przygotowanie uczniów do wyborów edukacyjnych i zawodowych. Wprowadzenie Moduł II Proces podejmowania decyzji. Klasa II Część 1. Uczeń Moduł V- Jaki jestem oto jest pytanie. Moduł VI - Zainteresowania inspiracja do działania i sposób na relaks Moduł VII - Rozwijam skrzydła, podsumowanie wiedzy o sobie Moduł VIII Świat zawodów. Co to takiego? Część 2. Rodzice Moduł III- jaki jest potencjał mojego dziecka Moduł IV Informacja zawodowa, czyli co warto wiedzieć o zawodach. Klasa III Część 1. Uczeń Moduł IX Decyzje szanse czy ograniczenia? Moduł X Informacja zawodowa. Czyli co warto wiedzieć o zawodach? Moduł XI Szkolnictwo ponadgimnazjalne. Ścieżki kształcenia. Moduł XII Krok za krokiem, czyli nie od razu Kraków zbudowano. O celach i planach edukacyjno zawodowych. Część 2. Rodzice Moduł V Szkolnictwo ponadgimnazjalne Moduł VI Jak wyznaczać i osiągać cele zawodowe. 2 Wyżej wymienione treści opracowane zostały przez KOWEZIU i znajdują się w zasobach biblioteki szkolnej oraz w formie PDF na stronie szkoły w zakładce Doradztwo Zawodowe. 2 KOWEZIU Katarzyna Druczak, Marzena Manturz, Magdalena Mrozek - Rozwijam skrzydła poradnik metodyczny dla wychowawców gimnazjum w zakresie doradztwa zawodowego. 7
8