Maciej Reluga główny ekonomista Bank Zachodni WBK Kraków, 2 lutego 2012

Co w gospodarce i na rynkach finansowych w 2012 roku? Maciej Reluga główny ekonomista Bank Zachodni WBK Kraków, 2 lutego 2012

65 60 55 50 45 40 35 30 sty 08 lip 08 Światowa gospodarka zwalnia Aktywność w przemyśle sty 09 USA: ISM lip 09 Niemcy: PMI sty 10 lip 10 sty 11 lip 11 strefa euro: PMI Chiny: PMI sty 12 Prognozy OECD dla wzrostu PKB na świecie aktualizacja listopad 2011 (w nawiasie prognozy z maja) 2011 2012 Kraje OECD 1,9 (2,3) 1,6 (2,8) USA 1,7 (2,6) 2,0 (3,1) Strefa euro 1,6 (2,0) 0,2 (2,0) Niemcy 30(34) 3,0 (3,4) 06(25) 0,6 (2,5) Chiny 9,3 (9,0) 8,5 (9,2) Japonia -0,3 (-0,9) 2,0 (2,2) Zacieśnianie polityki makroekonomicznej oraz kryzys zadłużenia pogarszają perspektywy wzrostu na 2012 r. Wyraźna rewizja prognoz w ostatnich miesiącach ą OECD, Bank Światowy, IMF. Coraz więcej prognoz wskazujących na ujemne tempo wzrostu PKB w strefie euro w 2012. Nasze prognozy wzrostu PKB to 0,2% w strefie euro i 0,5% w Niemczech Ostatnie t dane był ł jednak dość optymistyczne, t zarówno globalnie, l jak i w Polsce 3

UnaswzrostPKBwciąż wciąż ok. 4%! Co dalej? Prognozy PKB w Polsce w 2011... oraz 2012 5,0 4,0 3,0 4,1 4,1 4,2 4,0 4,0 4,3 4,2 5,0 4,0 3,0 3,7 4,0 3,1 2,7 Max 3,6% 28 2,8 2,3 2,0 1,0 2,0 1,0 Min 1,9% 0,0 Gru 2010 Mar 2011 Lip 2011 Paź 2011 Sty 2011 0,0 Lip 2011 Paź 2011 Sty 2012 BZ WBK Konsensus BZ WBK Konsensus Konsensus rynkowy dla tempa wzrostu gospodarczego w 2011 r. był raczej stabilny, wahając się przez cały w okolicach 4% Większość prognoz wskazuje na spowolnienie do 2-3% w 2012. Jesteśmy nieco mniej optymistyczni niż rynek. Już widać wpływ spowolnienia za granicą na polski eksport i popyt krajowy (rynek pracy) 4

Zegar koniunktury wskazuje na spowolnienie spowolnienie ekspansja 2 początek 2008 prognoza 1 0-2 -1-1 0 1 1 2-1 depresja -2 ożywienie 5

Eksport nie będzie motorem wzrostu w 2012 r. Słabszy wzrost PKB za granicą Globalny handel spowolnienie po pokryzysowym odbiciu Polski eksport nie będzie rósł w tempie dwucyfrowym (ale pomoże efekt kursowy zwiększający konkurencyjność) 30,0 20,0 10,0 0,0 Tempo wzrostu eksportu i importu w euro (% r/r, w cenach bieżących) prognoza -10,0-20,0 I kw w. 05 III kw w. 05 I kw w. 06 III kw w. 06 I kw w. 07 III kw w. 07 I kw w. 08 III kw w. 08 I kw w. 09 III kw w. 09 I kw w. 10 III kw w. 10 I kw w. 11 III kw w. 11 I kw w. 12 III kw w. 12-30,0-40,0 Eksport Import 6

86 84 82 80 78 76 74 Inwestycje zaczęły rosnąć. Ale czy to się utrzyma? Wykorzystanie mocy a wzrost inwestycji prognoza I kw. 05 III kw. 05 I kw. 06 III kw. 06 I kw. 07 III kw. 07 I kw. 08 III kw. 08 I kw. 09 III kw. 09 I kw. 10 III kw. 10 I kw. 11 III kw. 11 I kw. 12 III kw. 12 30 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 30 25 20 15 10 5 0-5 -10 Kredyty dla firm a wzrost inwestycji prognoza I kw. 05 III kw. 05 I kw. 06 III kw. 06 I kw. 07 III kw. 07 I kw. 08 III kw. 08 I kw. 09 III kw. 09 I kw. 10 III kw. 10 I kw. 11 III kw. 11 I kw. 12 III kw. 12 30 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 Wykorzystanie y mocy wytwórczych y (%, lewa oś) Inwestycje brutto (% r/r, prawa oś) Kredyty yydla przedsiębiorstw ę (% r/r, lewa oś) Inwestycje brutto (% r/r, prawa oś) Wykorzystanie mocy produkcyjnych w przedsiębiorstwach utrzymuje się powyżej długoterminowej średniej. d i j W połączeniuł zesporymi nadwyżkami finansowymii oznaczałoł to ożywienie aktywności inwestycyjnej w 2011 roku. Połączone to było ze wzrostem kredytu. Pogorszenie perspektyw popytu w 2012 wpłynie na spowolnienie inwestycji (i kredytu), ale nie na ich spadek. Nie będzie powtórki z 2009. 7

13 11 9 7 5 3 1-1 -3-5 Wyhamowanie pozytywnych tendencji na rynku pracy Wzrost zatrudnienia i płac w sektorze Konsumpcja prywatna i ogółem przedsiębiorstw 8 8 prognoza 7 7 prognoza 6 6 5 5 4 4 3 3 sty 08 kwi 08 lip 08 paź 08 sty 09 kwi 09 lip 09 paź 09 sty 10 kwi 10 lip 10 paź 10 sty 11 kwi 11 lip 11 paź 11 sty 12 kwi 12 lip 12 paź 12 Zatrudnienie (% r/r, 3-mies. śr. ruch) ruch.) Płace (% r/r, 3-mies. śr. ruch.) 2 1 0 I kw. 05 III kw. 05 I kw. 06 III kw. 06 I kw. 07 III kw. 07 I kw. 08 III kw. 08 I kw. 09 III kw. 09 I kw. 10 III kw. 10 I kw. 11 III kw. 11 I kw. 12 III kw. 12 Konsumpcja pj ogółem (% r/r) Konsumpcja prywatna (% r/r) Pozytywne tendencje na rynku pracy wyhamowały; bezrobocie zaczęło rosnąć nie tylko z powodów sezonowych, wciąż ż niższe niż wstrefie euro Wzrost płac zbliżony do poziomu inflacji. Niewielki realny wzrost dochodów gospodarstw domowych wspiera prognozę spowolnienia konsumpcji. Wzrost konsumpcji pjwivkwartalewyniósł zaledwie ok. 2%, czyli podobnie jak w 2009 roku. Konsumpcja ogółem rośnie nawet wolniej niż w 2009 efekt zacieśnienia fiskalnego. 8 2 1 0

Inflacja nadal powyżej celu NBP 10 Inflacja w Polsce (% r/r) 8 6 4 2 0-2 -4 sty 07 kwi 07 lip 07 paź 07 sty 08 kwi 08 lip 08 paź 08 sty 09 kwi 09 lip 09 CPI Inflacja bazowa PPI Oczekiwania gosp. domowych Cel RPP paź 09 sty 10 kwi 10 lip 10 paź 10 sty 11 1 kwi 11 1 lip 11 1 paź 11 1 Po wzroście do 5% w maju, inflacja utrzymuje się na wysokim poziomie (4,6% w grudniu). Inflacja bazowa również wysoka (powyżej 3%). Oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych powyżej 5% w styczniu 2012. W 2012 r. oczekujemy stopniowego spadku inflacji, spowolnionego wpływem słabego złotego. Biorąc pod uwagę pogorszenie na rynku pracy, presja inflacyjna będzie ograniczana. 9

RPP śladami EBC czy wprost przeciwnie? Zgodnie z naszą prognozą, w reakcji na wysoką inflację RPP podniosła stopy cztery razy w 2011 7,0 Jastrzębia retoryka członków RPP w 6,5 ostatnich t tygodniach ukierunkowana k 6,0 jest na ograniczenie oczekiwań 5,5 inflacyjnych Zmiana perspektyw gospodarczych 5,0 4,5 niesie ze sobą skutki dla polityki pieniężnej i dalsze podwyżki stóp nie 4,0 są już potrzebne 3,5 Wciąż bardziej prawdopodobne obniżki niż podwyżki stóp procentowych w Polsce (podobnie jak w strefie euro), przy założeniu spadku inflacji i spowolnieniu wzrostu. Pierwsza obniżka może się opóźnić ze względu na wciąż wysoką inflację 3,0 Stopa NBP WIBOR3M FRA3x6 FRA6x9 FRA9x12 sty 08 ma aj 08 wrz 08 sty 09 ma aj 09 wrz 09 sty 10 ma aj 10 wrz 10 st ty 11 ma aj 11 wr rz 11 sty 12 10

460 4,60 4,50 4,40 4,30 4,20 4,10 4,00 3,90 3,80 3,70 Złoty rozpoczyna rok zaskakująco mocny sty 10 Kurs EURPLN Obawy o kryzys zadłużenia ż w strefie euro Kolejna fala obaw o peryferia euro Władze pomagają w umocnieniu złotego Obawy o Interwencja NBP osłabiająca złotego Bliski Wsch, i Japonię mar 10 maj 10 lip 10 wrz 10 lis 10 sty 11 mar 11 Interwencja NBP wzmacnia złotego Apetyt na ryzyko rośnie maj 11 lip 11 wrz 11 Obawy o Grecję, Włochy itd. lis 11 sty 12 11

Czy Polska będzie się pozytywnie odróżniać? Inwestorzy zagraniczni posiadają obligacje zapadające w 2012 o wartości ok. 40 mld złotych. Kluczowa będzie redukcja deficytu fiskalnego oraz stabilizacja wskaźnika ź długu do PKB, przy jednoczesnym wprowadzaniu zmian mających na celu zmniejszenie deficytu strukturalnego w długim okresie. Relatywnie pozytywne postrzeganie 1600 5-letnie stawki CDS a rating kredytowy wg S&P celu zmniejszenie deficytu Irlandia 1400 1200 1000 800 600 400 Hiszpania Polski na arenie międzynarodoweję Niemcy Czechy może zależeć od decyzji agencji 200 ratingowych. Nie można wykluczyć, że 0 dojdzie do zmiany perspektywy oceny AAA AA+ AA AA- A+ A A- BBB+ BBB BBB- BB+ BB BBpolskiej wiarygodności kredytowej (przy jednoczesnym pogorszeniu ratingów innych krajów). Polska Włochy Portugalia Węgry Uwaga: wielkość kółek odpowiada stosunkowi długu do PKB 12

Kurs EURPLN i czynniki globalne VIX (od stycznia 2011) 46 4,6 46 4,6 4,5 od września 4,5 S&P 500 (od stycznia 2011) od września 4,4 4,4 4,3 4,2 4,3 4,2 y = -0,002x + 6,5885 R² =0,6316 4,1 4,1 styczeń-sierpień 4,0 y = 0,0147x + 3,6952 4,0 3,9 R² = 0,747 3,9 styczeń-sierpień 3,8 3,8 4,6 45 4,5 4,4 4,3 4,2 41 4,1 4,0 3,9 3,8 10 15 20 25 30 35 40 45 Włoskie CDS (od stycznia 2011) y = 0,001x + 3,714 R² = 0,882 50 4,6 45 4,5 4,4 4,3 4,2 41 4,1 4,0 3,9 3,8 1100 1150 1200 1250 1300 EURUSD (od czerwca 2011) y = -3,700x + 9,379 R² =0,794 1350 10 00 1400 15 50 20 00 25 50 30 00 35 50 40 00 45 50 50 00 55 50 60 00 1,2 26 1,2 28 1,3 30 1,3 32 1,3 34 1,3 36 1,3 38 1,4 40 1,4 42 1,4 44 1,4 46 1,4 48 13

Kto łamał reguły? Czy pakt fiskalny pomoże? Niemcy i Francja systematycznie łamały reguły Paktu Stabilności i Wzrostu. Bez konsekwencji! Spośród krajów strefy euro, tylko Finlandia i Luksemburg spełniały kryterium fiskalne w ostatnich 10 latach. Powodem kryzysu był nie tylko nadmierny fiskalizm w krajach południa Europy (jak w Grecji). W Irlandii i Hiszpanii przez wiele lat była nadwyżka fiskalna lub niski deficyt oraz stosunkowo niski dług publiczny. Problemem byłoł olbrzymie zadłużenie ż sektora prywatnego przy braku oszczędności krajowych inwestycje i konsumpcja były finansowane kapitałem z zewnątrz. Być może kryterium konwergencji powinien być również bilans na rachunku obrotów bieżących? Wypełnianie kryteriów fiskalnych z Maastricht przez wybrane kraje UE (deficyt i dług jako % PKB) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Niemcy deficyt 1.1-3.1-3.8-4.2-3.8-3.3-1.6 0.2-0.1-3.2-4.3 dług 60.2 59.1 60.7 64.44 66.3 68.66 68.1 65.2 66.7 74.44 83.2 Francja deficyt -1.5-1.5-3.1-4.1-3.6-2.9-2.3-2.7-3.3-7.5-7.1 dług 57.3 56.9 58.8 62.9 64.9 66.4 63.7 64.2 68.2 79.0 82.3 Włochy deficyt -0.8-3.1-3.1-3.6-3.5-4.4-3.4-1.6-2.7-5.4-4.6 dług 108.5 108.2 105.1 103.9 103.4 105.4 106.1 103.1 105.8 115.5 118.4 Hiszpania deficyt -0.9-0.5-0.2-0.3-0.1 1.3 2.4 1.9-4.5-11.2-9.3 dług 59.4 55.6 52.6 48.8 46.3 43.1 39.6 36.2 40.1 53.8 61.0 Portugalia deficyt -2.9-4.3-2.9-3.0-3.4-5.9-4.1-3.1-3.6-10.1-9.8 dług 48.5 51.2 53.8 55.9 57.6 62.8 63.9 68.3 71.6 83.0 93.3 Grecja deficyt -3.7-4.5-4.8-5.6-7.5-5.2-5.7-6.5-9.8-15.8-10.6 dług 103.4 103.7 101.7 97.4 98.6 100.0 106.1 107.4 113.0 129.3 144.9 Irlandia deficyt 4.7 0.9-0.4 0.4 1.4 1.7 2.9 0.1-7.3-14.2-31.3 dług 37.5 35.2 31.9 30.7 29.4 27.2 24.7 24.8 44.2 65.2 92.5

Duże nierównowagi wewnątrz strefy euro! Międzynarodowa pozycja inwestycyjna (bln ) 1,0 W strefie euro kapitał przepływał z 0,5 północy na południe. Nadwyżki 0,0 handlowe w Niemczech, Holandii etc. -0,5 były odzwierciedlone przez deficyty -1,0 w krajach peryferyjnych -1,5 Nie było to bezinteresowne, więc -2,0 obwinianie tylko Greków, Hiszpanów, Niemcy GIIPS Włochów etc. za obecny kryzys nie Jednostkowe koszty pracy (2000Q1=100) oszczędności innych krajów, gdyby 140 ich nie transferowano) 130 Problem nie dotyczy sfery fiskalnej, 120 ale zadłużenia prywatnego 110 Różnica pomiędzy krajami polega 100 na tym, że Niemcy dokonały reformy 90 rynku pracy, aby być jest do końca fair (nie przejadaliby konkurencyjnym y 1999 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 Niemcy 2005 2006 2006 2007 GIIPS 2007 2008 2008 2009 2009 2010 2010 2011

PODSUMOWANIE Wzrost PKB powyżej 4% w 2011 r., ale widoczne są już pewne oznaki spowolnienia eksport, rynek pracy, słabał konsumpcja w IV kwartale. Przewidujemy spowolnienie i do 2-3% w 2012, na skutek spowolnienia zarówno w popycie zagranicznym jak i krajowym. Niemniej, jak na razie, daleko nam do sytuacji obserwowanej w 2009 roku. Na tle środowiska globalnego g wzrost PKB o 2-3% będzieę całkiem dobrym wynikiem. Pogorszenie perspektyw gospodarki na 2012 r. powinno oznaczać koniec cyklu podwyżek stóp, chociaż wciąż wysoka inflacja sprawia, że RPP utrzymuje restrykcyjny ton komunikatu i straszy kolejnymi podwyżkami. Rada zmieni nastawienie na bardziej łagodne gdy inflacja spadnie i przyjdzie wyraźniejsze spowolnienie. Pomogą w tym dokonane już (i możliwe dalsze) obniżki przez EBC. Złoty jest wrażliwynazmianyglobalnejawersjidoryzyka;problemyzadłużeniowe w strefie euro i globalne spowolnienie będą nadal ciążyły na nastrojach rynkowych w 2012 roku. Czynniki wspierające złotego to m.in.: relatywnie pozytywny obraz sytuacji makroekonomicznej w Polsce oraz działania EBC i Fed. 16

RAPORTY EKONOMICZNE BZWBK Raport dzienny (po polsku i angielsku) codzienna informacja na temat aktualnych wydarzeń w gospodarce i na rynkach w Polsce i na świecie. Tylko jedna strona tekstu! Raport tygodniowy (po polsku i angielsku) podsumowanie tygodnia w gospodarce i na rynkach oraz prognozy i oczekiwania dotyczące kolejnego tygodnia. Oddzielne strony poświęcone danym makroekonomicznym, rynkowi walutowemu, rynkowi stopy procentowej. Raport miesięczny MAKROskop (po polsku i angielsku) kilkunastostronicowe podsumowanie aktualnych poglądów na polską gospodarkę i rynki finansowe, zawiera średnioterminowe prognozy. Rates and FX Outlook (nowy raport, tylko po angielsku) szczegółowe prognozy wskaźników rynkowych kursy walutowe, rynek pieniężny, rynek IRS, rynek obligacji. Analiza techniczna FX (po polsku) analiza techniczna kursu EURPLN na początku każdego miesiąca oraz dodatkowo w przypadku większych zmian sytuacji rynkowej. Komentarze na gorąco (po polsku i angielsku) analiza po publikacji polskich danych ekonomicznych, posiedzeniach RPP itp. Dostępne na stronie: http://skarb.bzwbk.pl/serwis-ekonomiczny/serwis-ekonomiczny.htmlbzwbk pl/serwis-ekonomiczny/serwis-ekonomiczny html 17

Zastrzeżenia Niniejsza publikacja przygotowana przez Bank Zachodni WBK S.A. ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi oferty ani rekomendacji do zawarcia transakcji kupna lub sprzedaży jakiegokolwiek instrumentu finansowego. Informacje przedstawione w niniejszej publikacji nie mają charakteru porad inwestycyjnych ani doradztwa. Podjęto wszelkie możliwe starania w celu zapewnienia, że informacje zawarte w tej publikacji nie są nieprawdziwe i nie wprowadzają w błąd, jednakże Bank nie gwarantuje dokładności i kompletności tych informacji oraz nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie tych informacji oraz straty, które mogły w konsekwencji tego wyniknąć. Prognozy ani dane odnoszące się do przeszłości nie stanowią gwarancji przyszłych cen instrumentów finansowych lub wyników finansowych. Bank Zachodni WBK S.A., jego spółki zależne ż oraz którykolwiekk k z jego lub ich pracowników mogą być zainteresowani którąkolwiek z transakcji, papierów wartościowych i towarów wymienionych w tej publikacji. Bank Zachodni WBK S.A. lub jego spółki zależne mogą świadczyć usługi dla lub zabiegać o transakcje z którąkolwiek spółką wymienioną w tej publikacji. Niniejsza publikacja nie jest przeznaczona do użytku prywatnych inwestorów. Klienci powinni kontaktować się z analitykami Banku oraz przeprowadzać transakcje poprzez jednostki Banku Zachodniego WBK S.A. w jurysdykcjach swoich krajów, chyba że istniejące prawo zezwala inaczej. W przypadku tej publikacji zastrzeżone ż jest prawo autorskie oraz obowiązuje ochrona praw do baz danych. 18