Sektor Gospodarstw Domowych. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE. Warszawa

Transkrypt

1 Sektor Gospodarstw Domowych Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE Raport nr 13 LIStopad 2008 Warszawa 1

2 Gospodarka Polski Prognozy i opinie Raport Gospodarka Polski Prognozy i Opinie listopad 2008 przygotował Zespół w składzie: KIEROWNIK ZESPOłU: Krzysztof Bartosik CZŁONKOWIE ZESPOŁU: Iwona Fudała-Poradzińska Łukasz Hardt Stanisław Kubielas Jerzy Mycielski Magdalena Olender-Skorek Lesław Pietrewicz Katarzyna Rosiak-Lada Cezary Wójcik Sylwia Zajączkowska-Jakimiak Michał Zajfert KONSULTACJA: Joanna Kotowicz-Jawor REDAKCJA: Krzysztof Kostro ISSN Copyright by Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, 2008 Wydanie raportu współfinansowali: Realizacja wydawnicza: Wydawnictwo Key Text sp. z o.o. ul. Górczewska 8, Warszawa tel , , fax wydawnictwo@keytext.com.pl Nakład 500 egz. 2

3 Sektor Gospodarstw Domowych Jeszcze kilka miesięcy czy nawet tygodni temu oczekiwano, że polska gospodarka spowolni i że będzie to niewielkie spowolnienie związane z normalnym cyklem koniunkturalnym. Światowy kryzys finansowy, jego skala i dynamika spowodował, iż perspektywy rozwoju zdecydowanie pogorszyły się, a wcześniejsze prognozy wzrostu gospodarczego, inflacji i bezrobocia wymagają rewizji. Tak też uczynił zespół INE PAN przygotowujący Raport. Według naszych ocen w nadchodzących kwartałach polska gospodarka spowolni, nie grozi nam jednak stagnacja czy recesja. Tempo wzrostu gospodarczego spadnie w I połowie 2009 roku do ok. 4,3%, inflacja po okresie wzrostu zacznie spadać i wyniesie w II kwartale 2009 roku 3,7%, sezonowe bezrobocie wzrośnie silniej niż w poprzednich latach, zaś stopy procentowe w najbliższym czasie powinny utrzymać się na niezmiennym poziomie. Tworzenie prognoz jest obecnie znacznie utrudnione, powstają one w sytuacji dużej niepewności, gdy trudno jest ocenić skalę i głębokość kryzysu finansowego oraz jego skutki dla sfery realnej. Tym bardziej, że okoliczności zmieniają się bardzo dynamicznie; w ostatnich tygodniach na rynkach finansowych zdarzyło się więcej niż w ciągu ostatnich kilku lat. Nieznane są skutki kryzysu finansowego ani ich przełożenie na polską gospodarkę. Kryzys finansowy już dotarł do Polski, zaostrzono warunki przyznawania kredytów, instytucje finansowe darzą się mniejszym zaufaniem i wzrosła cena pieniądza na rynku międzybankowym. Wiele będzie zależało od tego, jak szybko ustabilizują się światowe rynki finansowe i jak duże będzie spowolnienie gospodarcze w krajach europejskich. Jeśli rynki finansowe w miarę szybko się ustabilizują, wówczas spadek tempa wzrostu gospodarczego będzie mniejszy. Dla polskiej gospodarki szczególnie ważny jest rozwój sytuacji w Unii Europejskiej, u naszego najważniejszego partnera gospodarczego. Recesja w takich krajach, jak Niemcy, Francja czy Wielka Brytania z całą pewnością negatywnie wpłynie na wielkość naszego eksportu i dynamikę wzrostu gospodarczego. Można jednak oczekiwać, iż skutki kryzysu finansowego dla Polski będą nieco mniej dotkliwe niż dla bogatych krajów uprzemysłowionych czy krajów ościennych, takich jak Czechy czy Węgry. Na korzyść przemawia kilka czynników: Polska jest w mniejszym stopniu uzależniona od kredytów niż gospodarki krajów uprzemysłowionych; inwestycje przedsiębiorstw są w większym stopniu finansowane ze środków własnych; banki działające w Polsce nie angażowały się w ryzykowne transakcje na rynku subprime; Polska jest mniej powiązana z gospodarką światową niż Czechy czy Węgry; motorem wzrostu gospodarczego jest popyt krajowy. Niezależnie od zawirowań na światowym rynku finansowym i ich konsekwencji dla polskiej gospodarki niepokojące sygnały płyną również z rynku krajowego. Do tej pory głównym motorem wzrostu gospodarczego były popyt wewnętrzny konsumpcja i inwestycje. Obserwowane od początku roku stopniowe spowolnienie sprzedaży detalicznej wskazuje, że dynamika konsumpcji stopniowo słabnie. Podobne osłabienie można zauważyć w przypadku inwestycji. Dynamika eksportu utrzymuje się na wysokim, acz również słabnącym poziomie. Czynnikiem ograniczającym eksport jest wysoki kurs złotego; co prawda w ostatnim czasie złoty osłabł, ale nie jest jasne, czy jest to trwalsza tendencja. Sytuacja na rynku pracy jest korzystna. Spada bezrobocie i rośnie zatrudnienie, ale w wolniejszym tempie niż w ubiegłym roku. Czynniki te wraz z kryzysem finansowym będą kształtować sytuację gospodarczą Polski w kolejnych kwartałach. Krzysztof Bartosik 3

4 Gospodarka Polski Prognozy i opinie 4

5 Sektor Gospodarstw Domowych SPIS TREŚCI 1. Streszczenie Prognozy INE PAN Katarzyna Rosiak-Lada, Jerzy Mycielski Produkt krajowy brutto Bezrobocie i rynek pracy Stopa procentowa i inflacja Sytuacja makroekonomiczna Cezary Wójcik, Katarzyna Rosiak-Lada Sektor gospodarstw domowych Krzysztof Bartosik Konsumpcja Wynagrodzenia Zatrudnienie i bezrobocie Sektor przedsiębiorstw Wyniki finansowe i inwestycje przedsiębiorstw Magdalena Olender-Skorek Infrastruktura Michał Zajfert Sektor rządowy Iwona Fudała-Poradzińska Finanse publiczne w I połowie 2008 roku Budżet samorządów po I połowie 2008 roku Zadłużenie Skarbu Państwa po I połowie 2008 roku Finanse publiczne w 2009 roku Sektor finansowy Sektor bankowy Stanisław Kubielas Giełda Lesław Pietrewicz Uwarunkowania międzynarodowe Sylwia Zajączkowska-Jakimiak Gospodarka światowa a kryzys w USA Kryzys a gospodarka Unii Rozmiary i dynamika obrotów handlowych Polski Polska w Unii Europejskiej: wykorzystanie funduszy strukturalnych oraz bariery ich absorpcji Łukasz Hardt Komentarz: źródła obecnego kryzysu finansowego Lesław Pietrewicz Aneks Metodologia generowania prognoz Tabela statystyczna

6 Gospodarka Polski Prognozy i opinie 6