SYLABUS Nazwa przedmiotu: Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot: Katedra: Kierunek: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Liczba punktów ETCS za zaliczenie przedmiotu: Historia sztuki Wyższa Szkoła Artystyczna w Warszawie Malarstwa Malarstwo Studia pierwszego stopnia Praktyczny I semestr 1 ECTS, II semestr 1 ECTS, III semestr 2 ECTS Studia Kierunek studiów Specjalność Forma studiów Malarstwo kostium i rekwizyt sceniczny, malarstwo w scenografii, obraz multimedialny, malarstwo sztalugowe stacjonarne Tytuł i/lub stopień naukowy/tytuł zawodowy, imię i nazwisko prowadzącego przedmiot: mgr Magdalena Kucza-Kuczyńska Założenia i cele przedmiotu Podczas zajęć studenci poznają podstawowe dokonania artystyczne poszczególnych epok. Celem spotkań będzie zapoznanie się z poszczególnymi dziełami na ich tle historycznym i na tle ówczesnej świadomości estetycznej. Wprowadzenie zrozumiałego porządku w bogactwo nazwisk, okresów i stylów oraz ich zasięg terytorialny. Studenci nabędą umiejętność rozpoznania dzieła sztuki, jego cech stylowych, wartości artystycznych, nauczą się terminologii i poprawnej analizy działa sztuki na podstawie wybranych przykładów. Wymagania wstępne Kwalifikacja na pierwszy rok studiów.
Symbol efektu kształcenia na poziomie kierunku K_W06 K_W09 K_U17 K_U21 K_K02 K_K03 K_K08 Zamierzony efekt kształcenia Opis efektu kształcenia na poziomie przedmiotu Ma wiedzę na temat możliwości wyszukiwania oraz docierania do źródeł informacji dotyczących dzieła sztuki, jego cech stylowych, wartości artystycznych i dokonań artystycznych poszczególnych epok. Ma wiedzę i potrafi swobodnie poruszać się w obrębie podstawowych zagadnień związanych z teorią i historią sztuki. Potrafi świadomie i umiejętnie wykorzystać swoją wiedzę z historii sztuki do realizowania zadań twórczych. Ma umiejętność docierania do źródeł informacji, specjalistycznej literatury oraz właściwego twórczego ich interpretowania. Jest zdolny do gromadzenia i przetwarzania informacji, które mogą być twórczo wykorzystane przy realizacji projektów artystycznych. Jest zdolny do zrozumienia i szacunku dla sztuki przez całe życie. Jest zdolny do bezstronnej oceny różnorodnych postaw artystycznych, a także poczucie własnej odpowiedzialności za twórczość w kontekście historycznym, przy zachowaniu szacunku do wartości społecznych i kulturowych. Weryfikacja efektu kształcenia - kolokwium dotyczącej terminologii z pierwszego semestru, - egzamin ustny, - obecność na zajęciach Liczba godzin dydaktycznych i formy zajęć i punkty ECTS: Przedmioty Liczba godzin dydaktycznych (w tym): Forma zajęć: (W - wykład, Ć - ćwiczenia, K - konwersatorium) Historia sztuki W 90 90 Razem W Ć K Rok I Rok II Rok III Rok IV Semestr I Semestr II Semestr III Semestr IV Semestr V Semestr VI Semestr VII W Ć K ECTS R W Ć K ECTS R W Ć K ECTS R W Ć K ECTS R W Ć K ECTS R W Ć K ECTS R W Ć K ECTS R 30 1 E 30 1 E 30 2 E R rygor (egzamin, - E, zaliczenie z oceną Zo, zaliczenie Z) 2
Treści programowe nauczania [ treść zajęć] SEMESTR I Wykład 1-2 Zasady prowadzenia wykładu, formy zaliczeń, nieobecności, wymogi na egzaminie, omówienie bibliografii. Wstęp do wykładów z historii sztuki: pierwsze zachowane dzieła sztuki, postrzeganie artysty, jego statusu w hierarchii społecznej na przestrzeni wieków, najważniejsze muzea świata, największe autorytety w dziedzinie historii sztuki Wykład 3-4 Kultura i sztuka Mezopotamii. Przedstawienie najstarszej cywilizacji: rozkwit miast, architektury sakralnej, rzeźby, płaskorzeźby, pismo klinowe, podstawowe materiały budowlane, wierzenia, najważniejsze zachowane dzieła. Wykład 5-6 Egipt sztuka na wieczność. Wykład obejmuje: hierarchiczny ustrój państwa i religia politeistyczna oraz ich bezpośredni wpływ na sztukę Egipcjan, główne zadania sztuki, prezentację i omówienie najważniejszych zabytków sztuki egipskiej w tym genezę i rozkwit architektury grobowej (mastaby, piramidy, świątynie grobowe), rzeźby sepulkralnej i oficjalnej, malowideł i reliefów. Omówione będą także osiągnięcia cywilizacyjne Egipcjan i ich wpływ na inne kultury. Wykład 7-8 Sztuka Etruska. Wykład dotyczyć będzie ogólnych informacji o życiu i sztuce Etrusków [ tumulusy, realizm w malarstwie] oraz ich wpływie na sztukę rzymską. Kultury Morza Egejskiego. Wykład dotyczy kultury kreteńskiej lub minojskiej na Krecie w tym przede wszystkim architektury pałacowej ( Knossos, Fajstos) a także rzeźby i malarstwa ściennego. W drugiej części wykładu: kultura mykeńska [Mykeny] a w szczególności architektura obronna. Wykład stanowi wprowadzenie do sztuki greckiej Wykład 9-10 O dążeniu Greków do doskonałości. Ustrój państwa [państwa miasta], religia politeistyczna. Omówienie podziału sztuki greckiej na trzy podstawowe okresy [archaiczny, klasyczny i hellenistyczny]. Style w ceramice [geometryczny, orientalizujący, czarnofigurowy i czerwonofigurowy] i ich charakterystyka. Porządki architektoniczne [dorycki, joński i koryncki] a także pojęcia związane ze sztuką starożytnej Grecji. Wykład 11-12 Sztuka starożytnej Grecji. Szczegółowe omówienie trzech okresów sztuki greckiej na konkretnych przykładach. Charakterystyka rzeźby na podstawie twórczości wielkich mistrzów [Praksyteles, Poliklet, Myron, Fidiasz, Lizyp]. Powstanie Akropolu i poznanie najważniejszych zabytków architektury greckiej. Początki teatru greckiego i jego rozwój. Rozwój budownictwa publicznego. Podstawowe pojęcia związane ze sztuką grecką [np. tektonika, kanon, kompozycja klasyczna]. Wykład 13-14 Zdobywcy świata czyli o tym jak Rzymianie podbili świat i założyli własne imperium na ruinach królestw hellenistycznych. Założenie Rzymu, rozwiązania urbanistyczne - znaczenie struktury urbanistycznej i budowli rzymskich jako wzorca dla nowożytnych miast europejskich. główne zadania sztuki i podział na trzy główne okresy. Wykład poświęcony jest największym osiągnięciom Rzymian: architekturze sakralnej i grobowej ( kaplice grobowe, mauzolea), budownictwu świeckiemu (bazyliki, teatry, amfiteatry, cyrki, termy, akwedukty, mosty). Materiały budowlane, łączenie architektury z zielenią. Wykład 15-16 Kultura i sztuka rzymska. Samodzielne zdobycze kulturowe i artystyczne Rzymian (wierność rzeczywistości, dokumentalizm, opisowość, narracyjność). Rzeźba [popiersia, portret psychologiczny, portret oficjalny, relief historyczny] i kopie rzeźb greckich. Nowe formy w sztuce [pomnik konny, łuk triumfalny, kolumna]. Malarstwo [perspektywa i światłocień,] i mozaika. Podstawowe terminy: WERYZM PORTRETOWY, KOLUMNA TOSKAŃSKA, KOLUMNA KOMPOZYTOWA, AKWEDUKT, TERMY, PERYSTYL, ATRIUM, IMPLUVIUM, KOMPLUVIUM, AMFITEATR, ENKAUSTYKA Wykład 17-18 Sztuka wczesnochrześcijańska. Geneza powstania sztuki wczesnochrześcijańskiej, cesarz Konstantyn i Edykt Mediolański. Najważniejsze problemy: geneza kościoła - chrześcijańskiej budowli kultowej (fundacje cesarskie, biskupie, kościoły cmentarne). Dekoracje wnętrz kościołów i baptysteriów. Sztuka sepulkralna: kult męczenników, malarstwo katakumbowe, dekoracja grobowców i mauzoleów, rzeźba sarkofagowa ( Rzym, Rawenna). Wykład 19-20 Sztuka bizantyńska. Wykład obejmuje omówienie sztuki bizantyńskiej: problem prowincjonalizacji sztuki grecko-rzymskiej. Pojęcie ikony, jej geneza i zadanie. Sformułowanie teorii malarstwa ikonowego. Zasadnicze różnice w podejściu do sztuki sakralnej między Wschodem a Zachodem. Najważniejsze zabytki sztuki bizantyńskiej. Wykład 21-22 Wieki ciemne. Sztuka przedromańska VIII-X w. Sztuka okresu Wędrówki Ludów [typy ornamentów, mal. miniaturowe ], renesans karoliński [Karol Wielki i stolica w Akwizgranie, kształtuje się nowy typ kościoła]; sztuka ottońska Xw. [wytworzenie się ambitu kościół św. Michała w Hildesheim]. Podstawowe terminy: plecionka, transept, krypta, westwerk, empora, ambit, absyda, prezbiterium. Wykład 23-24 Wstęp do omówienia sztuki średniowiecza. Zapoznanie się z podstawowymi terminami i pojęciami, którymi operuje się przy omawianiu: architektury świeckiej, architektury sakralnej, rzeźby i malarstwa sztuki średniowiecza. Nauka czytania planów kościołów, nowe formy w sztuce. Krótka charakterystyka, główne cele sztuki sakralnej. Nauka opisu i charakterystyki: bryły, planu, sklepień z użyciem odpowiedniej terminologii na wybranych przykładach. Wykład 25-26 Sztuka romańska.etymologia terminu styl romański pierwszym uniwersalnym stylem w sztuce europejskiej. Granice czasowe i obszar występowania. Cechy stylowe architektury, materiał budowlany, typowe plany i rozwiązania przestrzenne na wybranych przykładach. Rola i wpływ zgromadzeń zakonnych na kształt architektury sakralnej Wykład 27-28 Kolokwium dotyczące terminologii poznanej w pierwszym semestrze. Sztuka romańska w Polsce. 3
Wykład 29-30 Powtórka materiału, wspólne podsumowanie wykładów z I semestru i przygotowanie na podstawie slajdów do egzaminu. SEMESTR II Wykład 1-2 Sztuka gotycka. Zasięg terytorialny i granice czasowe (topografia i chronologia). Architektura katedry gotyckiej najbardziej typowej budowli; podstawowe cechy konstrukcji architektury gotyckiej (łuk ostry, sklepienie krzyżowo żebrowe, system łuków przyporowych, konstrukcja szkieletowa) i konsekwencje ich zastosowania (wertykalizm, wielkie okna itp) Rzeźba : architektoniczna (portale), ołtarzowa,charakterystyka podstawowych typów ikonograficznych rzeźby wolnostojącej: Piety, Krucyfiksy, Piękne Madonny. Malarstwo: tablicowe (ewolucja od stylizacji do realizmu (styl miękki / piękny/ międzynarodowy i łamany), książkowe (miniatury), witraż. Wykład 3-4 Sztuka Gotycka w Polsce. Struktura ołtarza szafiastego na przykładzie Ołtarza Mariackiego Wita Stwosza. Architektura świecka: miasto gotyckie; zamek na przykładzie zamku w Malborku. Polskie katedry gotyckie. Najważniejsze przykłady sztuki gotyckiej w Polsce. Wykład 5-6 Sztuka renesansu włoskiego wprowadzenie. Ukazanie najważniejszych zjawisk artystycznych w sztuce, jakie dokonały się we Włoszech w XV w. Prezentacja i omówienie architektury takich twórców jak: Brunelleschi, Alberti, Bramante, rzeźby [Ghiberti, Donatello, Verocchio] i malarstwa ( twórców od Giotta do Botticellego). Ponadto studenci zapoznają się z ważnymi problemami związanymi ze sztuką nowożytną: perspektywa renesansowa, malarstwo olejne, renesansowy dwór artystyczny, wielkie cykle freskowe, status artysty w renesansowym społeczeństwie. Wykład 7-8 Sztuka włoskiego renesansu. Twórczość największych mistrzów: Leonardo da Vinci, Michał Anioł i Rafael Wykład 9-10 Sztuka włoskiego renesansu c.d. Wybrane dzieła twórców z kręgu szkoły weneckiej (Tycjan, Giorgione, Veronese, Bellini). Wykład 11-12 Wykład z dziejów sztuki europejskiej od XV do XVI wieku, poświęcony jest najważniejszym zjawiskom artystycznym tego okresu: w Niderlandach ( twórczość Rogiera van der Weydena, Memlinga, Jana van Eycka, Boscha, Breugela), w Niemczech ( twórczość Mathiasa Grünewalda, Albrechta Dürera, Hansa Holbeina). Wykład 13-14 Sztuka renesansu w Polsce. Omówienie sztuki renesansu w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem architektury, malarstwa i rzeźby. Franciszek Florentczyk, Bartolomeo Berecci, mistrz Benedykt z Sandomierza. Kaplica Zygmuntowska przy katedrze Wawelskiej [Bartoloneo Berecci, Padovano, Santi Gucci- rzeźba, Jan Cini- groteska perełka arch. renesansowej w Polsce ]; ratusze, kamienice i pałace [Sukiennice w Krakowie, attyka, Zamość miasto idealne; Poznań - Jan Baptysta Quadro 1550-1560; zamki Książ Wielki, Baranów; Gdańsk Arsenał; Kazimierz nad Wisłą - kamienica Celejowska i braci Przybyłów] Wykład 15-16 Manieryzm w sztuce europejskiej. Wykład prezentuje manieryzm włoski ( Pontormo, Bronzino, Parmigianino, Tintoretto), manieryzm północny, francuski ( szkoła fontainebleau), hiszpański ( El Greco)i artystyczny dwór Rudolfa II (Arcimbaldo). Wykład 17-18 Barok epoka pełna zamętu i sprzeczności. Architektura włoska najciekawsze rozwiązania autorstwa takich twórców jak: Bernini, Borromini, Vignola, Domenico Fontana. Rzeźba Bernini, najwybitniejszy rzeźbiarz baroku. Malarstwo iluzjonistyczne. Francja barok klasycyzujący[ludwik XIII i XIV, Wersal założenia ogrodowo pałacowe, Akademia Malarstwa]. Wykład 19-20 Sztuka baroku, c.d. Caravaggio ( caravaggionizm). Sztuka XVII wieku w Hiszpanii na podstawia wybitnych dzieł malarstwa Ribery, Murilla, Velázqueza. Wykład 21-22 Malarstwo holenderskie i flamandzkie. Rembrandt i Rubens. Wykład 23-24 Rokoko. Zajęcia poświęcone przedstawieniu sztuki rokoka we Francji (Watteau, Boucher,), we Włoszech (Tiepolo, Canaletto, Guardi). Ogólna charakterystyka nurtu. Wykład 25-26 Barok i rokoko w Polsce. Podział sztuki baroku na trzy główne okresy. Mecenasi sztuki Zygmunt Waza i Jan III Sobieski. Nurt dworski, nurt sarmacki, portret trumienny. Warszawa nową stolicą. Wykład 27-28 Klasycyzm w sztuce europejskiej. Wykład stanowi panoramiczny przegląd głównych zjawisk artystycznych klasycyzmu z bardziej szczegółowym omówieniem kilku wybitnych artystów z dziedziny: malarstwa (Poussina, David, Ingres, Geinsborough architektury( Mansarta, Perrault),oraz rzeźby (Canova, Thorvaldsen. Wykład 29-30. Klasycyzm w Polsce. Wykład przybliża okres rozkwitu sztuki polskiej w klasycyzmie (malarze: Bacciarelli, Canaletto, Norblin, architekci: Merlini, Kamsetzer, S.B. Zug, Kubicki, P.Ch. ) SEMESTR III Wykład 1-2 Rokoko wyjaśnienie i genealogia terminu, najważniejsze przykłady z dziedziny, malarstwa, architektury, 4
rzemiosła artystycznego tego okresu. Angielska szkoła malarstwa na podstawie twórczości Gainsborough, Reynoldsa i Hogartha. Wykład 3-4 Klasycyzm w sztuce europejskiej. Wykład stanowi panoramiczny przegląd głównych zjawisk artystycznych klasycyzmu z bardziej szczegółowym omówieniem kilku wybitnych artystów z dziedziny: malarstwa (Poussina, David, Ingres, Geinsborough architektury( Mansarta, Perrault),oraz rzeźby (Canova, Thorvaldsen). Wykład 5-6 Klasycyzm w Polsce. Wykład przybliża okres rozkwitu sztuki polskiej w klasycyzmie (malarze: Bacciarelli, Canaletto, Norblin, architekci: Merlini, Kamsetzer, S.B. Zug, Kubicki, P.Ch. ). Wykład 7-8 Romantyzm w sztuce europejskiej. Wykład prezentuje genezę i rozwój romantyzmu w sztuce europejskiej. W Anglii prekursorami romantyzmu byli W. Blake, J. Constable, Turner a w Hiszpanii zapowiadało go dojrzałe malarstwo Goi. We Francji romantyzm zainaugurował dziełami T. Géricault, E. Delacroix. Podczas zajęć studenci poznają najważniejsze dokonania romantyków angielskich, hiszpańskich i francuskich. Wykład 9-10 Romantyzm w Polsce. Malarstwo Michałowskiego, Grottgera, Rodakowskiego na tle ówczesnej sytuacji politycznej Polski. Wykład 11-12 Sztuka I poł XIX w. (realizm, barbizończycy)-najważniejsze dokonania artystyczne i przedstawiciele tego okresu. Wykład 13-14 Sztuka -architektura, malarstwo i sztuka użytkowa XIX wieku. Wykład z dziejów sztuki europejskiej, poświecony najważniejszym zjawiskom artystycznym w sztuce od początku XIX wieku. Omówione zostaną główne zjawiska artystyczne i przemiany stylowe, a także najwybitniejsze indywidualności. Wykład 15-16 Impresjonizm - malarstwo Manet'a, nowe widzenie światła (C. Monet, A. Renoir, E. Degas, C. Pissarro, A. Sisley, F. Bazille); impresjonizm w rzeźbie (Rodin). Wykład 17-18 Rzeźba w XIX i pocz. XX wieku najważniejsi przedstawiciele i tendencje (m.in. Rodin, Camile Clodel, Laszczka, Dunikowski). Wykład 19-20 Postimpresjonizm: malarstwo pointylistów (Seurat), nabiści i inny sposób kontynuowania myślenia impresjonistów (Gauguin, van Gough, Cezanne, Toulouse-Lautrec). Wykład 21-22 Symbolizm w sztuce europejskiej. Na zajęciach omówiony będzie symbolizm w sztukach plastycznych oraz jego główni przedstawiciele: E. Munch, G. Moreau. Wykład 23-24 Polska sztuka poł. XIX wieku. (historyzm Matejko, Kossak, akademizm Siemiradzki, realizm Chełmoński, Gierymski). Wykład 25-26 Impresjonizm w Polsce Boznańska, Pankiewicz, Podkowiński, Bylinska-Bohdanowiczowa, Mela Muter. Wykład 27-28 Polska sztuka przełomu XIX i XX w. Wykład ma na celu zaznajomienie studentów ze sztuką polską przełomu XIX i XX w., dzięki prezentacji twórczości wybitnych artystów z zakresu malarstwa (secesja Wyspiański, Okuń, pejzaże Fałata, Stanisławskiego, Tetmajera). Wykład 29-30 Secesja. Wykład prezentuje najistotniejsze zabytki secesji w architekturze - pierwsze budynki (Wiedeń: Kościół Sanatoryjny, Pawilon Secesji); różnice w podejściu do architektury modernistycznej w różnych krajach Europy - secesja w Hiszpanii (Gaudi - Kościół Św. Rodziny); Francja (Wieża Eiffla, Hangar Lotniczy), Wielka Brytania (Mackintosh - Szkoła Sztuk Pięknych w Glasgow). Szerzej zostanie omówione malarstwo, zdobnictwo i rzemiosło artystyczne. Zagadnienia programowe nauczania: Narzędzie/ metody dydaktyczne: Forma i sposób zaliczenia oraz wymagania egzaminacyjne: Metody i kryteria oceny: Większość zajęć ma charakter konwersatorium ilustrowanego przeźroczami i filmami, uzupełniany dyskusją ze studentami, pracą grupową. Egzamin ustny Aktywność na ćwiczeniach, zapoznanie się z literaturą; wynik z egzaminu ustnego; Wymagania końcowe: Semestr I, II, pozytywny wynik z egzaminu ustnego oraz frekwencja Semestr III Egzamin ustny w oparciu o poznaną ikonografię. 5
Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach oraz punktach ECTS Historia sztuki Liczba godzin (kontaktow e i samodzielna praca studenta) 1 punkt ECTS= 25h 1 punkt ECTS= 30h Średnia arytmetyczn a 25h-30h Liczba punktó w ECTS Łączna liczba punktów ECTS z wyrównanie m Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim 90 3,00 3 1. Uczestnictwo w zajęciach dydaktycznych Samodzielna praca studenta 1. Przygotowanie do zaliczeń i egzaminów 2. Przygotowanie się do zajęć 3. Zapoznanie się ze wskazana literaturą 35 1,17 1 10 0,33 0 10 0,33 0 15 0,50 1 Formy weryfikacji osiągnięcia efektów kształcenia [ elementy składowe oceny w %] Język wykładowy Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia w godzinach oraz punktach ECTS Obecność na zajęciach 80% Frekwencja 20% polski 125 5,00 4,17 4,58 4,17 4 Literatura Wilfried Koch, Style w architekturze, Warszawa 1996. Maria Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa Arkady 1989. Matilde Battistini, Symbole i alegorie, Warszawa Arkady 2005. Umberto Eco, Historia piękna, Poznań 2005. George Henderson, Wczesne średniowiecze, Warszawa 1987. Teresa Mroczko, Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa 1988. Janusz Kębłowski, Polska sztuka gotycka, Warszawa 1983. Helena i Stefan Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa Arkady 1976. Karol Estreicher, Historia sztuki w zarysie, Warszawa 1987 E.H. Gombrich, O sztuce, Warszawa 1997 Sztuka świata, Warszawa Arkady, poszczególne tomy. Podpis prowadzącego przedmiot: Podpis prorektora do spraw dydaktycznych: Oświadczenie i podpis prowadzącego zajęcia Oświadczam, że treści programowe zawarte w niniejszym sylabusie są rezultatem mojej indywidualnej pracy twórczej wykonywanej w ramach stosunku pracy/współpracy wynikającej z umowy cywilnoprawnej oraz że osobom trzecim nie przysługują z tego tytułu autorskie prawa majątkowe. Dnia:.... 6