Co sie kryje w muzeum?
Każdy człowiek posiada potrzebę obcowania z dziełem sztuki, nie każdy jednak potrafi odebrać nadany przez twórcę dzieła komunikat. Społeczeństwo w trakcie edukacji szkolnej wdraża swoich młodych członków w proces dekodowania dzieł sztuki. W programach nauczania szkół podstawowych możemy odnaleźć takie treści jak: uwrażliwienie na piękno środowiska kulturowego, w tym poznawanie świata sztuki, wprowadzenie podstawowych pojęć ze świata sztuki, zapoznanie z pracą twórców i miejscami ekspozycji dzieł sztuki oraz wprowadzenie uczniów do aktywnego uczestnictwa w kulturze. Przedsięwzięcie Co się kryje w muzeum? wpisuje się w treści programowe nauczania, jednocześnie kładąc nacisk na bezpośredni kontakt z konkretnymi dziełami sztuki, co dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną jest podstawową zasadą poznawczą.
Swoim działaniem projekt objął grupę dzieci z piątej klasy szkoły specjalnej zespół klasowy liczył 12 uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i umiarkowanym. Na miejsce realizacji przedsięwzięcia wybrano Muzeum Narodowe w Krakowie. We współpracy z Sekcją Edukacji Muzeum studenci piątego roku pedagogiki rewalidacyjnej wraz z koorynatorką mgr Anną Zabiegaj (obecnie dr Anna Łachowska) zaprojektowali ciąg sytuacji celowo, świadomie i systematycznie zorganizowanych, które obejmowały programowe działania edukacyjne i sprzyjały nabywaniu przez uczniów kompetencji kulturalnych wykraczających ponad te oferowane im w naturalnym środowisku społecznym.
Co sie kryje w muzeum?
Pierwszy etap projektu obejmował poznanie grupy, dla której projektowany był plan działań edukacji muzealnej w tym: spotkanie z wychowawcą klasy,pedagogiem szkolnym oraz nauczycielami prowadzącymi blok humanistycznych przedmiotów; poznanie zakresu zrealizowanego przez grupę programu przedmiotu Sztuka jak również zapoznanie z diagnozami uczniów. W pierwszym etapie przeprowadzono także blok zajęcia na temat zainteresowań uczniów, który miał służyć poznaniu preferowanych przez dzieci sposobów spędzanie wolnego czasu oraz ich zaangażowania w uczestnictwo kulturalne. Ta część projektu pozwoliła studentom na dostosowanie konstruowanych działań do zapotrzebowań grupy dzieci. Druga część projektu obejmowała zajęcia wprowadzające uczniów w świat sztuki. Ponieważ zespół klasowy był bardzo zróżnicowany zarówno pod względem nabytej już wiedzy na temat sztuki jak i możliwości edukacyjnych, dlatego podjęte działania skupiły się na bardzo elementarnych składnikach przestrzeni sztuk artystycznych; plan zajęć obejmował zagadnienia skoncentrowane wokół kwestii: Człowiek oraz jego najbliższe otoczenie w sztuce. Realizowane tematy w trakcie projektu to między innymi:
Moja przygoda ze sztuką
Muzeum poznaję drogę do Krainy Sztuki
Co kryje muzeum moja wyprawa do jego wnętrza
Człowiek na obrazie
Ożywiam martwą naturę
Moje artystyczne naczynie
Poznaję ubiory moich przodków
Co sie kryje w muzeum?
Pejzaże, portrety i martwa natura nie mają przede mną tajemnic!
Przygotowuję plan zwiedzania Muzeum Narodowego w Krakowie
Projekt Co sie kryje w muzeum? był realizowany przez jeden rok szkolny. Jak wynika z opinii wychowawczyni klasy wszystkie zajęcia realizowane w ramach programu muzealnego okazały się dla dzieci bardzo interesujące. Zajęcia zintegrowały i zaktywizowały grupę, a zadania przydzielone poszczególnym uczniom miały charakter terapeutyczny. Pomimo tego, iż zajęcia odbywały się raz w tygodniu realizowane tematy były przypominane i omawiane w klasie bardzo często. Uczniowie z zainteresowaniem i niecierpliwością czekali na kolejne zajęcia prowadzone przez studentów. Po rozmowach z większością rodziców przeprowadzonych przez wychowawczynię, wiadomo,że dzieci przeżywały to, co działo się na zajęciach: opowiadały o nich i prosiły rodziców o wspólne odwiedzenie wystaw muzealnych. Podjęte przedsięwzięcie wymagało bardzo dużego nakładu pracy zespołu studentów Systematyczność działań, ich powtarzalność oraz duża częstotliwość pozwoliła na ugruntowanie u dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi podstawowych schematów związanych z uczestnictwem kulturalnym. Istotnym również w całości projektu było przygotowane dla każdego z uczniów zindywidualizowanych pomocy dydaktycznych. Patrząc z perspektywy prakseologicznej podjęcie takich wyzwań to zadanie wymagające dużego zaangażowania oraz znajomości zasad nauczania dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Mamy nadzieję, iż w przyszłości będą one wpisane w praktykę codzienną wszystkich muzeów. Tego typu przedsięwzięcia są, bowiem ważnym elementem edukacji osób niepełnosprawnych. Kontakty ze sztukami wizualnymi oraz cała gama możliwości ich przeżywania pozwala uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi stawać się otwartymi i twórczymi członkami społeczeństwa. Nauczenie ich umiejętności percepcji dzieł sztuki jest, więc nadawaniem życiu osób z niepełnosprawnością kierunku ku normalizacji; pozwala stać się im pełnowartościowymi odbiorcami kultury.
Co sie kryje w muzeum? O projekcie można przeczytać w artykule: A. Zabiegaj, 2009,Čo v sebe skrýva múzeum - projekt kultúrnej edukácie prementálne ostihnuté deti [w:] Otvorsa efeta,redecko-odborny casopis o komplxnej rehabilitacji l udi s postihnutim, nr 1, s.17-18, ISSN 1335-1397