KARTY KONTROLNE SHEWHARTA przykłady zastosowań nieprodukcyjnych Andrzej Blikle 19 marca 2012 Niniejszy materiał by Andrzej Blikle is licensed under a Creative Commons Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne-bez utworów zależnych 3.0 Unported License. Copyright by Andrzej Blikle. W ramach moich praw autorskich chronionych ustawą z dnia 4 lutego 1994 (z późniejszymi zmianami) Prawo autorskie i prawa pokrewne wyrażam zgodę na niekomercyjne rozpowszechnianie niniejszego materiału przez jego zwielokrotnianie bez ograniczeń co do liczby egzemplarzy (w formie elektronicznej), a także umieszczanie go na stronach internetowych, jednakże bez dokonywania jakichkolwiek zmian i skrótów. Wszelkie inne rozpowszechnianie niniejszego materiału, w tym w części, wymaga mojej zgody wyrażonej na piśmie. Dozwolone jest natomiast cytowanie materiału zgodnie z zasadami ustanowionym przez w.w. ustawę.
Zrozumieć głos procesu Z wieloma procesami powtarzalnych zjawisk możemy związać liczbowy ciąg wyników pomiarów tych zjawisk zwany głosem procesu. Przykłady pomiarów generujących głosy procesów: 1. Dowolna cecha fizyczna wyrobu przy produkcji seryjnej. 2. Ciśnienie baryczne obserwowane co godzinę. 3. Wartość sprzedaży obserwowana w okresach miesięcznych. 4. Kurs zł w $ odnotowywany przy każdym otwarciu sesji na giełdzie. 5. Stopnie z klasówki dla poszczególnych uczniów. 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 2
Dwa źródła zmienności procesu Szum zawsze obecny Zmienność związana ze statystyczną naturą procesu, wynikającą z przyczyn losowych Sygnał niekiedy obecny Zmienność wynikająca z zaburzeń pochodzących spoza procesu Przyczyny zwykłe Jeżeli tylko szum, proces jest przewidywalny i sterowalny PROCES STABILNY Przyczyny specjalne Jeżeli występują sygnały, proces jest nieprzewidywalny i niesterowalny PROCES ROZREGULOWANY 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 3
Przykłady procesów PROCESY STABILNE 1. rzuty kostką, 2. ciśnienie baryczne w normalnych warunkach, 3. produkcja w niezmiennych warunkach PROCESY ROZREGULOWANE 1. gra w kości z oszustem, 2. nadchodzący sztorm, 2. produkcja w zmieniających się warunkach, 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 4
Jak odróżnić szum od sygnału karty kontrolne Shewharta 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Linia centralna (LC) = średnia arytmetyczna Górna granica kontrolna (GGK) = średnia + 3*σ (σ - odchylenie st.) Dolna granica kontrolna (DGK) = średnia - 3*σ SYGNAŁY: 1. Przekroczenie linii granicznych. 2. Siedem kolejnych punktów po jednej stronie LC 3. Sześć kolejnych wzrostów lub sześć kolejnych spadków. w Excel odchylenie standardowe populacji 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 5
Zarządzanie procesami TRZY PODSTAWOWE CZYNNOŚCI: 1. Stabilizowanie procesu - usuwanie zakłóceń zewnętrznych. 2. Zmiana położenia linii centralnej. 3. Zmiana odległości linii granicznych. TRZY PODSTAWOWE BŁĘDY: 1. Poszukiwanie zakłóceń tam, gdzie ich brak. 2. Lekceważenie zakłóceń tam, gdzie się pojawiają. 3. Próby sterowania procesem niestabilnym 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 6
Przykład 1: deficyt w handlu zagranicznym USA 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 sty-97 mar-97 maj-97 lip-97 wrz-97 lis-97 sty-98 mar-98 maj-98 lip-98 wrz-98 lis-98 sty - lip 97: Deficyt w handlu zagranicznym rośnie. Winna jest zbyt liberalna polityka celna i ogólna niekonkurencyjność gospodarki amerykańskiej lip - wrz 97: Podróż prezydenta do Europy, Azji i Japonii ma zapobiec zagrożeniu amerykańskiego deficytu płatniczego. Pytanie na jak długo? Czy nie jest to jedynie mydlenie oczu wyborcom? Prezydent zapewnia, że jest to odwrócenie trendu. paź 97: Trudno się było spodziewać czegoś innego! Deficyt dramatycznie wzrósł osiągając największą wartość w okresie prezydentury partii X. Oto co są warte puste obietnice przedwyborcze!! Prezydent partii X przegrywa wybory. lis 97: Prezydent partii Y wygrywa wybory -- my realizujemy obietnice wyborcze! 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 7
Przykład 1: analiza stabilności procesu 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 sty-97 mar-97 maj-97 lip-97 wrz-97 lis-97 sty-98 mar-98 maj-98 lip-98 wrz-98 lis-98 Proces jest całkowicie stabilny! Wszelkie dywagacje na temat przyczyn wzrostów i spadków były całkowicie nieuprawnione. 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 8
Przykład 2: Wypadki w fabryce SPC Press Knoxwille, Tennessee 6 5 4 3 2 1 0 sty-97 mar-97 maj-97 lip-97 wrz-97 lis-97 sty-98 mar-98 maj-98 lip-98 wrz-98 lis-98 Rada Nadzorcza do Zarządu: W grudniu 97, maju 98 i grudniu 98 szczególnie wysoka wypadkowość. Wznosząca się linia trendu! Należy niezwłocznie zbadać przyczyny tej sytuacji. 7 6 5 4 3 2 1 0 sty-97 mar-97 maj-97 lip-97 wrz-97 lis-97 sty-98 mar-98 maj-98 lip-98 wrz-98 lis-98 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 9
Przykład 2: Trzy drużyny sprzedawców Plan do wykonania = 100 jdn na każdego sprzedawcę w miesiąc PLAN MOTYWACYJNY Dwóch najlepszych sprzedawców otrzyma nagrody Dwóch najgorszych zostanie zwolnionych 140 130 120 110 100 90 80 70 60 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 WYNIK 5 i 6 do nagrody; kierownik drużyny nr 1 awansowany 12 i 17 zwolnieni; kierownik drużyny nr 2 zdegradowany 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 10
Przykład 2: Analiza trzech procesów 140 140 140 130 130 130 120 110 100 90 80 70 60 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 120 110 100 90 80 70 60 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 120 110 100 90 80 70 60 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 WNIOSKI Z ANALIZY Drużyna nr 1: 4 i 9 przekroczenia dolne -- zbadać przyczyny Drużyna nr 2: 11 i 15 przekroczenia górne -- zbadać przyczyny Drużyna nr 3: proces stabilny 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 11
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ LITERATURA PRZEDMIOTU J. R. Thompson, J. Koronacki, J. Nieckuła Techniki zarządzania jakością, od Shewharta do metody Six Sigma Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit, Warszawa 2005, www.exit.pl J. R. Thompson, J. Koronacki Statystyczne sterowanie procesem Metoda Deminga etapowej optymalizacji jakości Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa 1994 J. R. Thompson, J. Koronacki Statistical Process Control for Quality Improvement, second edition Chapman & Hall, New York, London 2002, ISBN 1-58488-242-5 D.Wheeler Understanding Variation The Key to Managing Chaos SPC Press, Inc, Knoxville, Tennessee, ISBN 0-945320-35-2 19 marca 2012 Andrzej Blikle, Karty kontrolne 12