Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Zarządzania, Informatyki i Finansów K. Lange Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkcyjnej maszyn ogólnego przeznaczenia, gdzie indziej niesklasyfikowana. Working paper STRESZCZENIE: Niniejszy raport opisuje sposoby zarządzania ryzykiem w oparciu o analizę scenariuszy. Obliczenia określają możliwości wyboru najlepszej z możliwych strategii finansowania aktywów bieżących oraz zarządzania kapitałem pracującym. 1
WSTĘP W każdym przedsiębiorstwie pojawia się pojęcie ryzyka. Aby dobrze zarządzać firmą należy podejmować decyzje o optymalnym poziomie ryzyka dopuszczalnym dla danego przedsiębiorstwa. Zarządzanie ryzykiem jest to proces systematycznych procedur dążących do prawidłowego postępowania z ryzykiem. 1. WARIANTY FINANSOWANIA AKTYWÓW PŁYNNYCH Tabela nr 1. Warianty finansowania aktywów płynnych STRATEGIE FINANSOWANIA NWC Agresywna Umiarkowana Konserwatywna Przychody ze sprzedaży (CR) 12767,41 12767,41 12767,41 Aktywa trwałe (FA) 16720,48 16720,48 16720,48 Aktywa bieżące (CA) 3830,223 3830,223 3830,223 Aktywa całkowite (TA) = Pasywa całkowite (TL) 20550,703 20550,703 20550,703 Zobowiązania wobec dostawców (AP) 1915,1115 1915,1115 1915,1115 Kapitał zaangażowany (E+D) 18635,5915 18635,5915 18635,592 Kapitał własny (E) 7454,2366 7454,2366 7454,2366 Kapitał obcy długoterminowy (Dd) 3727,1183 5590,67745 10164,87 Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) 7454,2366 5590,67745 1016,49 Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) 6383,705 6383,705 6383,705 Zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) 5170,80105 5170,80105 5170,8011 Wolne przepływy pieniężne od 1 do n (FCF1..n) 5170,80105 5170,80105 5170,8011 Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCFo) -18635,592-18635,5915-18635,592 korekta premii za ryzyko ϣ 0,2 0,1 0,01 Współczynnik ryzyka βl 1,332 1,221 1,1211 Koszt kapitału własnego (ke) 22,65% 21,09% 19,70% Koszt kapitału obcego długoterminowego (kdd) 11,85% 11,19% 10,61% Koszt kapitału obcego krótkoterminowego (kdk) 8,25% 7,89% 7,58% Koszt kapitału finansującego firmę (CC) 13,65% 13,08% 12,90% Przyrost wartości przedsiębiorstwa ( V) 19243,16 20908,67 21452,76 Źródło: obliczenia własne na podstawie: http://papers.ssrn.com/sol3/cf_dev/absbyauth.cfm?per_id=746922 Firma dokonuje wyboru miedzy trzema strategiami: agresywną, umiarkowaną oraz konserwatywną. Według przeprowadzonych obliczeń dla badanego przedsiębiorstwa najlepszym wyborem jest realizowanie strategii konserwatywnej, ponieważ dostarczy ona największego wzrostu wartości przedsiębiorstwa. 2. STRATEGIA INWESTOWANIA AKTYWÓW PŁYNNYCH Tabela nr 2. Strategia inwestowania aktywów płynnych STRATEGIE INWESTOWANIA NWC Restrykcyjna Pośrednia Elastyczna premia za elastyczność popytu 0 0,04 0,03 Przychody ze sprzedaży (CR) 12767,41 13278,1064 13676,44959 Aktywa trwałe (FA) 16720,48 17255,53536 17669,66821 Aktywa bieżące (CA) 3830,223 5975,14788 8205,869755 Aktywa całkowite (TA) = Pasywa całkowite (TL) 20550,703 23230,68324 25875,53796 Zobowiązania wobec dostawców (AP) 1915,1115 2987,57394 4102,934878 Kapitał zaangażowany (E+D) 18635,5915 20243,1093 21772,60309 Kapitał własny (E) 7454,2366 8097,24372 8709,041234 2
Kapitał obcy długoterminowy (Dd) 3727,1183 4048,62186 4354,520617 Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) 7454,2366 8097,24372 8709,04 udział EBIT w CR 0,5 0,45 0,40 Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) 6383,705 5975,14788 5470,579837 Zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) 5170,80105 4839,869783 4431,169668 Wolne przepływy pieniężne od 1 do n (FCF1..n) 5170,80105 4839,869783 4431,169668 Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCFo) -18635,5915-20243,1093-21772,60309 korekta premii za ryzyko µ 0,2 0,1 0,01 Współczynnik ryzyka βl 1,332 1,221 1,1211 Koszt kapitału własnego (ke) 22,65% 21,09% 19,70% Koszt kapitału obcego długoterminowego (kdd) 11,85% 11,19% 10,61% Koszt kapitału obcego krótkoterminowego (kdk) 8,25% 7,89% 7,58% Koszt kapitału finansującego firmę (CC) 13,65% 12,81% 12,05% Przyrost wartości przedsiębiorstwa ( V) 19243,16 17542,74 14998,56 Źródło: obliczenia własne na podstawie: http://papers.ssrn.com/sol3/cf_dev/absbyauth.cfm?per_id=746922 Przedsiębiorstwo wybiera między trzema strategiami inwestowania: restrykcyjną, pośrednią oraz elastyczną, Według przeprowadzonych obliczeń wynika, iż przedsiębiorstwo powinno inwestować w aktywa płynne w oparciu o strategii restrykcyjnej, ponieważ daje ona największy z badanych wzrost wartości przedsiębiorstwa. W porównaniu do pozostałych strategii jest dla naszej firmy najkorzystniejsza. 3. STRATEGIA ZARZĄDZANIA KAPITAŁEM OBROTOWYM Tabela nr 3. Strategia zarządzania kapitałem obrotowym STRATEGIE INWESTOWANIA i FINANSOWANIA NWC Restrykcyjno agresywna Restrykcyjno konserwatywna Elastyczno agresywna Elastyczno konserwatywna premia za elastyczność popytu 0 0 0,0712 0,0712 Przychody ze sprzedaży (CR) 12767,41 12767,41 13676,44959 13676,44959 Aktywa trwałe (FA) 16720,48 16720,48 17672,87854 17672,87854 Aktywa bieżące (CA) 3830,223 3830,223 8205,869755 8205,869755 Aktywa całkowite (TA) = Pasywa całkowite (TL) 20550,703 20550,703 25878,7483 25878,7483 Zobowiązania wobec dostawców (AP) 1915,1115 1915,1115 4102,934878 4102,934878 Kapitał zaangażowany (E+D) 18635,5915 18635,5915 21775,81342 21775,81342 Kapitał własny (E) 7454,2366 7454,2366 8710,325367 8710,325367 Kapitał obcy długoterminowy (Dd) 3727,1183 10164,87 4355,162684 11877,72 Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) 7454,2366 1016,49 8710,325367 1187,77 udział EBIT w CR 0,5 0,5 0,40 0,40 Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) 6383,705 6383,705 5470,579837 5470,579837 Zysk operacyjny netto po opodatkowaniu (NOPAT) 5170,80105 5170,80105 4431,169668 4431,169668 Wolne przepływy pieniężne od 1 do n (FCF1..n) 5170,80105 5170,80105 4431,169668 4431,169668 Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCFo) -18635,5915-18635,5915-21775,81342-21775,81342 korekta premii za ryzyko ϣ i µ 0,282842712 0,200249844 0,200249844 0,014142136 Współczynnik ryzyka βl 1,423955411 1,332277327 1,332277327 1,125697771 Koszt kapitału własnego (ke) 23,94% 22,65% 22,65% 19,76% Koszt kapitału obcego długoterminowego (kdd) 12,39% 11,85% 11,85% 10,63% 3
Koszt kapitału obcego krótkoterminowego (kdk) 8,54% 8,25% 8,25% 7,59% Koszt kapitału finansującego firmę (CC) 14,35% 14,66% 13,65% 12,94% Przyrost wartości przedsiębiorstwa ( V) 17401,22 16634,49 10679,76 12476,42 Źródło: obliczenia własne na podstawie: http://papers.ssrn.com/sol3/cf_dev/absbyauth.cfm?per_id=746922 W tym przypadku przedsiębiorstwo dokonuje wyboru między czterema strategiami zarządzania: restrykcyjno agresywną, restrykcyjno konserwatywną, elastyczno agresywną oraz elastyczno konserwatywną. W oparciu o powyższe obliczenia najlepszym wyborem dla danego przedsiębiorstwa będzie zarządzanie kapitałem obrotowym w oparciu o analizę restrykcyjno agresywną, ponieważ dostarczy ona największego z badanych przyrostu wartości przedsiębiorstwa. PODSUMOWANIE: Ryzyko jest to miara zagrożenia dla przyszłych sytuacji, które mogą mieć negatywny skutek dla przedsiębiorstwa. Zarządzanie ryzykiem jest niezwykle powszechnym działaniem w strategii wielu przedsiębiorstw. Jest to swego rodzaju konieczność do prawidłowego prowadzenia i rozwoju firmy. Zarządzanie ryzykiem ma na celu minimalizowanie zagrożeń oraz błędnych decyzji, które negatywnie wpływają na rozwój działalności. Prawidłowe podejmowanie decyzji zwiększa wydajność przedsiębiorstwa. 4
SPIS LITERATURY 1. Michalski, Grzegorz Marek, Paradoks Cyklu Operacyjnego (February 23, 2013). Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2223245 2. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk 2009. 3. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008. 4. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041 5. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081269 6. Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio management approach in accounts receivable, Agricultural Economics Zemedelska Ekonomika, 54, 1, 12 19 7. Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view, Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, 187-192. 8. Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 213-222. 9. Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1839367, 177-262 10. Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53. 11. Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic Forecasting, 9, 1, 82-90. 12. Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160. 13. Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130-137. 14. Michalski Grzegorz (2010), Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of operating cash investment, Romanian Journal of Economic Forecasting, vol: 13 iss: 1 pp.198-214. 15. Polak Petr, Robertson, D. C. and Lind, M. (2011), The New Role of the Corporate Treasurer: Emerging Trends in Response to the Financial Crisis (December 12, 2011). International Research Journal of Finance and Economics, No. 78, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1971158 16. Soltes Vincent (2012), Paradigms of Changes in the 21th Century -Quest for Configurations in Mosaic, Ekonomicky Casopis, v.60 is.4 pp. 428-429. 17. Soltes Vincent (2011), The Application of the Long and Short Combo Option Strategies in the Building of Structured Products, 10th International Conference of Liberec Economic Forum, Liberec. 6 18. Zmeskal Zdenek, Dluhosova Dana (2009), Company Financial Performance Prediction on Economic Value Added Measure by Simulation Methodology, 27th International Conference on Mathematical Methods in Economics, Mathematical Methods in Economics, 352-358. 19. Polak Petr, Sirpal R., Hamdan M. (2012), Post-Crisis Emerging Role of the Treasurer, European Journal of Scientific Research, 86, 3, 319-339 20. Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG Model and Ordinary Copula Functions, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE 62, 2, 141-161. 21. Kopa Milos, D'Ecclesia RL, Tichy Tomas (2012), Financial Modeling, FINANCE A UVER-CZECH JOURNAL OF ECONOMICS AND FINANCE, 62, 2, 104-105. 22. Michalski, Grzegorz Marek, Value-Based Inventory Management, Value-Based Inventory Management, Journal of Economic Forecasting, 9/1, 82-90, 2008. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1081276 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1081276 23. Dluhosova Dana, et. al., 2006, Finanční řízení a rozhodování podniku: analýza, investování, oceňování, riziko, flexibilita, Ekopress, Prague. 24. Soltes Vincent, 2004, Duration of coupon bonds as a criterion of the price sensibility of bonds with regards to the change of interest rates (Durácia kupónovej obligácie ako kritérium cenovej citlivosti obligácie vzhľadom na zmenu úrokových sadzieb in Slovak), EKONOMICKY CASOPIS, 52/2004(1), pp. 108-114. 25. Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS 5
Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp. 31-38, 2008. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1844306 26. Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012, Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2189488 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2189488 27. Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Płynność Finansowa w Małych i Średnich Przedsiębiorstwach, PWN, 2013. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2214715 28. Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)):83-96. ICID: 1031935, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2193352 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2193352 29. MPB - Dane dla lat 2009-2010, http://dx.doi.org/10.6084/m9.figshare.92633 30. www.academia.edu 31. Jajuga Krzysztof, Zarządzanie ryzykiem, PWN, Warszawa 2007 32. Pluta w., Planowanie finansowe, PWE, 2000 33. W.Pluta, G.Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, CHBeck, Warszawa 2005 7 34. G.Michalski, Strategiczne zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, CeDeWu Centrum Doradztwa i Wydawnictw, 2010 35. Dudycz Tadeusz, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005. 36. http://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow 37. http://www.money.pl/gielda/spolki_gpw/ 38. Wróblewski Ryszard, Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego, Siedlce 2011 39. Kasiewicz Stanisław, Zarządzanie ryzykiem jako wyzwanie strategiczne przedsiębiorstw w okresie globalnego kryzysu, Gdańsk 2012 40. EMIS. 41. http://pages.stern.nyu.edu/~adamodar/new_home_page/datafile/betas.html. 6