Zagadki Lilavati Wymyślanie i sprawdzanie zadań Ciągi i odległości Dla klasy III i klas wyższych Czas trwania: 45 minut Zagadki Lilavati to seria scenariuszy lekcji matematycznych. Powstały one dzięki staraniom Fundacji Kosmos dla Dziewczynek. Projekt dofinansowała Fundacja mbanku. Wymyśliła i narysowała Marta Kopyt.
O CZYM SĄ ZAJĘCIA? JAK JE PRZEPROWADZIĆ? Nauczycielko, nauczycielu, przedstawiam ci trzy zadania, które mogą być punktem wyjścia do samodzielnego wymyślania zagadek przez dzieci. Dwa pierwsze są o ciągach, kolejne o odległościach i dodawaniu. Do wymyślania zadań nie potrzeba dużej wiedzy, lecz otwartości. Dzięki niej dzieci są w stanie wymyślić naprawdę ciekawe rzeczy i uwierzyć w siebie. Podczas zajęć dzieci w parach dochodzą do prawidłowych rozwiązań, ucząc się współpracy. Co będzie potrzebne? + wydruki stron 5, 6 i 7: zadania o znakach po jednej kopii dla każdego dziecka, zadania o wyspie (nr 1 i nr 2) po jednej kopii na parę. + takie ustawienie ławek, żeby dzieci mogły pracować w parach. Cel główny Dziecko rozwiązuje zadania logiczne i samodzielnie tworzy zagadki logiczne. CELE OPERACYJNE Dziecko: + ćwiczy logiczne myślenie; + dostrzega matematyczną sekwencję; + logicznie uzasadnia swoje rozwiązanie; + dodaje w zakresie od 10 do 90; + posługuje się pojęciem długości odcinków wyrażonej w metrach; + szacuje i porównuje odległości pomiędzy punktami na mapie; + rozwija ciekawość i zamiłowanie do uczenia się matematyki; + doświadcza radości z rozwiązywania zadań logicznych; + współpracuje z innymi dziećmi.
1. Zadania o CIĄGACH Rozwiązywanie i wymyślanie + Wylosuj pary, w których będą pracować dzieci. Możesz do tego użyć talii kart (przygotuj wcześniej tyle par kart, ile jest dzieci. Para to na przykład dwie czerwone czwórki) Jeśli jest nieparzysta liczba dzieci, powstanie jedna trójka. + Powiedz uczniom, że te zajęcia będą wyjątkowe. Zazwyczaj bowiem dzieci rozwiązują zadania, a dzisiaj będą je także wymyślać. + Rozdaj wydruki zadania o znakach. Poproś, żeby dzieci złożyły kartki na pół. Chodzi o to, żeby każdy zajmował się tylko jednym zadaniem (w tym wypadku zadaniem nr 1). Odpowiedź należy narysować w pustej przestrzeni pozostawionej pod pytaniem. + Poproś, żeby dzieci podały swoją kartkę sąsiadowi i nawzajem sprawdziły sobie rozwiązania. Jeśli odpowiedzi są takie same, świetnie. Dzieci mogą przybić piątkę. Jeśli nie, niech podyskutują ze sobą i spróbują się przekonać co do słuszności jednej z odpowiedzi. Jeśli dzieci nie mogą dojść do porozumienia pomóż im, rozwiewając wątpliwości. + Poproś, żeby dzieci odwróciły kartkę i rozwiązały dolne zadanie. Niech zamienią się potem kartkami i sprawdzą sobie nawzajem odpowiedzi. W tym wypadku poprawnych odpowiedzi może być kilka, zachowaj więc otwartość na wszelkie pomysły, które da się uzasadnić. + Narysuj na tablicy okrąg, kwadrat i trójkąt. Zachęć dzieci do wymyślenia swojego zadania i uwiecznienia go na drugiej stronie kartki. Powiedz, że w zadaniu mogą pojawić się tylko te symbole, które znajdują się na tablicy, ale mogą mieć one różną wielkość. Kiedy dzieci skończą, wymieniają się kartką z sąsiadem z ławki i nawzajem rozwiązują swoje zadania. Na koniec znów się wymieniają i sprawdzają odpowiedzi. + Zapytaj, czy któreś z dzieci uważa, że wymyśliło ciekawą zagadkę. Dzieci, które się zgłoszą, rysują swoje zadanie na tablicy albo pokazują klasie to, co narysowały na kartce. Reszta klasy podaje odpowiedź. Przysłuchuj się propozycjom dzieci (bardzo ważna jest twoja otwartość na ich pomysły), oceniając poprawność wymyślonych przez nie zadań i udzielonych odpowiedzi. Jeśli zadanie jest niedookreślone lub odpowiedź błędna, powiedz klasie, z czego wzięła się pomyłka.
2. Zadanie o wyspie + Rozdaj dzieciom kartki z zadaniem o wyspie nr 1. Tym razem po jednej kopii na parę niech próbują znaleźć rozwiązanie w duecie. Zapytaj jedną z par o jej odpowiedź i poproś, żeby podniosły rękę te dzieci, które mają takie samo rozwiązanie. Jeśli odpowiedź jest niepoprawna, zapytaj kolejną parę. Jeśli któraś para wskaże właściwie, to pozostałe dzieci mogą spróbować samodzielnie dojść do znanego już celu. + Rozdaj kartki z zadaniem o wyspie nr 1 (różni się ona od wcześniejszej tylko tym, że nie ma na niej liczb). Zachęć dzieci, żeby wpisały własne liczby i sformułowały pytanie odnoszące się rysunku. Zbierz zadania i rozdaj je uczniom losowo. Zapytaj, czy ktoś dostał swoje zadanie. Skomentuj wynik, czyli szansę na dostanie swojego zadania. Poproś dzieci o rozwiązanie zadań, które dostały. 3. na Koniec Powiedz dzieciom, że właśnie tak wymyśla się zadania określa się jakiś problem i do niego tworzy się różne zadania, a potem sprawdza na innych, czy zadania są dobrze skonstruowane. Robią tak m.in. osoby, które piszą podręczniki (a także ci, którzy wymyślają pytania w teleturniejach). Zapytaj dzieci, czy chciałyby kiedyś same wymyślić sobie klasówkę albo podręcznik. Dowiedz się też, czy dzieciom podobały się zajęcia i czy wolą rozwiązywać zadania, czy je wymyślać.
Zadanie o znakach nr 1 Oto pięć główek. Jak mogłaby wyglądać następna, żeby całe zestawienie miało sens? Zadanie o znakach nr 2 Ludzie, których widzisz poniżej, mają ubrania w paski. Pierwsza i druga osoba ma 1 pasek, trzecia osoba 2 paski, czwarta 3 paski, a piąta 5 pasków. Ile pasków będzie miała kolejna osoba??
Zadanie o wyspie nr 1 Wyobraź sobie, że dopływasz na Wyspę Króliczą, na której zakopano skarb. Możesz zacumować przy jednym z trzech pomostów i poruszać się tylko po ścieżkach. Wiesz, że skarb znajduje się pod drzewem i że aby go znaleźć, należy pokonać 90 metrów, licząc od jednego z pomostów. Pod którym drzewem jest skarb?
Zadanie o wyspie nr 2 Wymyśl odległości między drzewami i pytanie.
O FUNDACJI KOSMOS DLA DZIEWCZYNEK Misją fundacji jest wzmacnianie dziewczynek w Polsce. Jednoczymy środowisko, w którym dzieci mogą rozwijać się w zgodzie z sobą i podążać własnymi drogami. Prowadzimy działalność edukacyjną i badawczą, a także wydajemy pierwszy w Polsce magazyn non-fiction Kosmos dla dziewczynek DLACZEGO LILAVATI? Lilavati to XII-wieczna hinduska matematyczka i filozofka, która od pierwszego numeru magazynu, pokazuje inny wzorzec bycia księżniczką i inspiruje dzieci do matematycznych rozmyślań. Jest to szczególnie ważne dla dziewczynek, które często tracą wiarę w swoje zdolności związane z naukami ścisłymi. DWUMIESIĘCZNIK WSZYSTKICH DZIEWCZYNEK (I RESZTY ŚWIATA) Kosmos dla dziewczynek jest adresowany dla czytelników w wieku 7-11 lat. To autorski magazyn, którego wysoką jakość potwierdza patronat polskiej sekcji IBBY. Oprócz Zagadek Lilavatii, można w nim znaleźć m.in dział Ciało jest super, Karty fanki przyrody czy Poczuj siebie. Zapraszamy na www.kosmosdladziewczynek.pl