KURS SZYBKIEGO CZYTANIA

Jolanta Jamruszkiewicz KURS SZYBKIEGO CZYTANIA Poradnik z æwiczeniami Ksi¹ kê tê dedykujê mojemu synowi Bartkowi, który inspirowa³ mnie do pracy VIDEOGRAF II Katowice

Recenzja: dr Miros³awa Barczak Redakcja: El bieta Spadziñska- ak Opracowanie graficzne: Jerzy Kuœmierz Sk³ad DTP: Bogus³aw Trybus Projekt ok³adki: Anna oza-dzidowska Korekta: Barbara Trybus Wydanie II, czerwiec 2005 VIDEOGRAF II SP. Z O.O. 41-500 Chorzów, Aleja Harcerska 3 C tel.: (0-32) 348-31-33, 348-31-35 fax: (0-32) 348-31-25 office@videograf.pl www.videograf.pl Copyright by Videograf II Sp. z o.o. Katowice 2002 ISBN 83-7183-346-6 Druk i oprawa: Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca SA Kraków

SPIS TREŒCI 5 WSTÊP........................................................... 7 TERMINOLOGIA................................................ 9 PRZYKAZANIA DOBREGO CZYTELNIKA........................... 11 ROZDZIA I BADANIE SZYBKOŒCI CZYTANIA I STOPNIA ZROZUMIENIA..... 12 1. MNEMOTECHNIKA MAPA MYŒLI PAMIÊÆ INTELIGENCJA............................................. 12 2. TEST WSTÊPNY............................................... 25 UJÊCIE SCHEMATYCZNE SCHEMAT 1............ wk³adka 3. CZYTANIE SZYBKIE NOWE SPOJRZENIE...................... 33 4. B ÊDY I TRUDNOŒCI W CZYTANIU............................. 39 KONTROLA PRACY OCZU...................................... 42 1. WARUNKI WP YWAJ CE NA PROCES I SZYBKOŒÆ CZYTANIA.... 42 2. POSZERZANIE MO LIWOŒCI WZROKOWYCH.................... 43 3. POS UGIWANIE SIÊ WSKAŹNIKIEM............................ 187 4. CZYTANIE Z METRONOMEM................................... 194 5. CZYTANIE MÓZGIEM.......................................... 196 I GIMNASTYKA OCZU............................................ 202 ROZDZIA IV TECHNIKI CZYTANIA.......................................... 209 1. CZYTANIE SELEKTYWNE...................................... 210 2. CZYTANIE UWA NE........................................... 212 ROZDZIA V ROZWIJANIE S OWNICTWA.................................... 215 ROZDZIA VI KONCENTRACJA UWAGI....................................... 224 SPIS TREŒCI

6 Spis treœci ZESTAW TEKSTÓW................................................ 235 TEKST nr 1 (370 s³ów) ywio³ tañca..................................................... 236 TEKST nr 2 (397 s³ów) Urodziliœmy siê gdzieœ daleko....................................... 238 TEKST nr 3 (464 s³owa) Pochwa³a drzemki................................................ 241 TEKST nr 4 (465 s³ów) Popraw swoje EQ................................................. 243 TEKST nr 5 (591 s³ów) Najwa niejsi z wa nych............................................ 245 TEKST nr 6 (617 s³ów) Gimnastyka pamiêci.............................................. 248 TEKST nr 7 (777 s³ów) Puchowe dzieci................................................... 251 TEKST nr 8 (848 s³ów) Jak uciec od lêku wysokoœci......................................... 254 TEKST nr 9 (911 s³ów) Wakacje nad Morzem Ba³tyckim..................................... 258 TEKST nr 10 (1033 s³owa) Zmierzch epoki Gutenberga......................................... 263 TEKST nr 11 (1065 s³ów) Wakacje nad Morzem Ba³tyckim..................................... 267 TEKST nr 12 (1132 s³owa) Najmniejszy dyktator.............................................. 273 TEKST nr 13 (1204 s³owa) Zmagania z pamiêci¹.............................................. 277 TEKST nr 14 (1219 s³ów) Dieta mózgu..................................................... 282 TEKST nr 15 (1258 s³ów) Kaprysy kosmicznej pogody......................................... 287 TEKST nr 16 (1268 s³ów) ywnoœæ zmodyfikowana........................................... 292 TEKST nr 17 (1270 s³ów) Portret cz³owieka myœl¹cego........................................ 298 TEKST nr 18 (1355 s³ów) Œwiat wed³ug marzeñ.............................................. 302 TEKST nr 19 (1591 s³ów) Pogoñ za Atlantyd¹............................................... 307 TEKST nr 20 (2350 s³ów) Gepardy duchy sawanny......................................... 315 TEKST nr 21 (3142 s³owa) Twarde ycia pocz¹tki............................................. 323 Bibliografia....................................................... 346 UJÊCIE SCHEMATYCZNE CA EGO PORADNIKA......... wk³adka SPIS TREŒCI

TERMINOLOGIA 9 S³owo S³owem jest ka dy ci¹g znaków, znajduj¹cych siê pomiêdzy dwoma odstêpami, oprócz pojedynczej litery. Szybkoœæ czytania Przyjmujemy nastêpuj¹c¹ jednostkê prêdkoœci czytania: s³owo na minutê (SNM). Jeœli chce siê precyzyjnie okreœliæ swoj¹ prêdkoœæ czytania, wystarczy objêtoœæ tekstu (liczba s³ów) podzieliæ przez czas czytania, wyra ony w minutach. Stopieñ zrozumienia Bardzo trudno jest okreœliæ stopieñ zrozumienia przeczytanego tekstu. Wszelkie sposoby pomiaru s¹ zaledwie pewnym przybli eniem tej wartoœci. Antycypacja (³ac.) Proces przewidywania nadchodz¹cych wydarzeñ, domyœlanie siê, uzupe³nianie drog¹ kojarzenia. Jeden z elementarnych mechanizmów poœrednicz¹cych w procesie uczenia siê i czytania. Antycypacja u³atwia i przyspiesza proces percepcji i rozumienia poszczególnych s³ów oraz ca³ego tekstu, zw³aszcza kolejnego jego czytania szybki czytelnik na podstawie kilku liter odgaduje s³owo. Dziêki antycypacji przy szybkim czytaniu aktywnie pracuje myœl czytelnika. Czytelnicy skupiaj¹ uwagê na górnych zarysach s³ów, nie zaœ na dolnych. Bez antycypacji nasze czytanie by³oby podobne do czytania pierwszoklasistów. Fiksacja (franc.-³ac.) Przy czytaniu oczy musz¹ choæ na chwilê siê zatrzymaæ. Istota tego zatrzymania polega na tym, e oczy, a raczej ich miêœnie musz¹ dostosowaæ akomodacjê soczewki, czyli ostroœæ widzenia do informacji, które musz¹ TERMINOLOGIA

10 Terminologia dostrzec. Nieruchome oczy sprzyjaj¹ temu. Jeœli oczy s¹ w ruchu, jest to trudne, a nawet niemo liwe. Regresja (³ac.), recypacja Powroty do raz ju widzianego tekstu. Nawyk cofania wzroku to b³¹d tradycyjnego czytania. Regresja to wsteczne ruchy lub wsteczne fiksacje (przerwy regresyjne) nastêpuj¹ce po pierwszej fiksacji, na pocz¹tku wiersza drukowanego teksu. Subwokalizacja (³ac.), fonetyzacja, artykulacja Polega na cichym (lub w myœlach) wymawianiu s³ów w tekœcie, który czytamy. Obni a szybkoœæ czytania. Subwokalizacja zwana jest inaczej fonetyzacj¹ lub artykulacj¹. Redundancja Jest to nadmiar tekstu, informacji, stosowany nieraz celowo dla unikniêcia b³êdów przy jego odbiorze. Redundancja spe³nia niejako funkcjê autokorekcji odbieranej informacji. Algorytm S¹ to regu³y postêpowania w okreœlonych sytuacjach lub dzia³aniach. Ka - dy czytelnik ma swój wstêpny plan czytania. W³aœnie algorytmy, nazywane myœleniem z zewn¹trz lub kluczami kontekstowymi, stwarzaj¹ mo liwoœæ skuteczniejszej organizacji pracy podczas czytania. Algorytmy dziel¹ siê na: integralne (ca³kowite) dyferencjalne (zró nicowane) wykazuj¹ce ró nicê. Syntagma Jest to odcinek tekstu z³o ony z wyrazów po³¹czonych ze sob¹ zwi¹zkiem sk³adniowym. TERMINOLOGIA

11 PRZYKAZANIA DOBREGO CZYTELNIKA 1. Dbaj o oczy; pamiêtaj, e œwiat³o to ich najwiêkszy przyjaciel. 2. Naucz siê koncentrowaæ. 3. Nie czytaj wszystkiego z tak¹ sam¹ szybkoœci¹; szybkoœæ czytania dostosuj do rodzaju i stopnia trudnoœci tekstu. 4. Wymierzaj i planuj czas, który poœwiêcasz poszczególnym gatunkom: prasa, literatura fachowa, ksi¹ ki, podrêczniki, s³owniki. 5. Dbaj o ci¹g³e wzbogacanie s³ownictwa; pamiêtaj, e to podstawowy warunek szybkiego rozumienia tekstu. 6. Nie zaniedbuj æwiczenia pamiêci; twoja uwaga powinna byæ stale rozbudzona. 7. Nie poddawaj siê zniechêceniu, jeœli ucz¹c siê czytaæ szybciej i lepiej, napotkasz trudnoœci. 8. Cokolwiek czytasz, obserwuj swój sposób czytania; staraj siê eliminowaæ zauwa one b³êdy. 9. Pamiêtaj, e kto umiejêtnie czyta jasno myœli. 10. Przypomnij sobie, co wiesz o szybkim czytaniu. 11. Ustal, czego oczekujesz po kursie szybkiego czytania. 12. Zapoznaj siê z poradnikiem. 13. Zrób notatki. 14. Ustal cel, do którego bêdziesz zmierzaæ. 15. Wyznacz datê zakoñczenia kursu (10-12 tygodni). 16. Œcigaj siê z samym sob¹, ale rób to we w³asnym rytmie. 17. Wyznacz sobie codzienny czas pracy (1-2 godziny dziennie). 18. Rozwiñ swoje mo liwoœci intelektualne trening pamiêci MENSA. 19. Pamiêtaj, e jeœli zechcesz mo esz wiele osi¹gn¹æ to MOTYWACJA POZYTYWNA. PRZYKAZANIA DOBREGO CZYTELNIKA

Drogi wiod¹ce do mózgu 15 Mózg to wysoce wyspecjalizowany organ ycia. Mózg steruje wszystkimi istotnymi dla ycia funkcjami organizmu, np. oddychanie, ruchy miêœni, obieg krwi, przemiana materii. On te odpowiada za organizacjê rodzaju i sposobu (stylu) myœlenia. Ka da komórka nerwowa (neuron), z których sk³ada siê mózg, zawiera kompletn¹ pamiêæ, a wykorzystywany jest tylko niewielki potencja³. Wiadomo, e pojemnoœæ mózgu jest nieograniczona. Oznacza to, e cz³owiek dysponuje ogromnymi mo liwoœciami kszta³towania swojej wydolnoœci. Mózg ludzki mo na porównaæ do gigantycznego komputera. Komórki nerwowe mózgu, czyli neurony, przyjmuj¹, analizuj¹, koordynuj¹ i wysy³aj¹ informacje. Mózg uczy siê, przypomina sobie informacje nabyte przez ca³e ycie. Ucz¹c siê pobudzamy do pracy, wzmacniamy po³¹czenia miêdzykomórkowe synapsy. Gdy nie s¹ u ywane gin¹, ale przy nowych pobudzeniach mog¹ siê tworzyæ nowe synapsy. Postêpuj¹c w³aœciwie, tzn. du o czytaj¹c, ucz¹c siê, trenuj¹c pamiêæ mo na doprowadziæ mózg do stanu pe³nej wydajnoœci i sprawnoœci. DROGI WIOD CE DO MÓZGU GROMADZIMY INFORMACJE POPRZEZ TO: CO WIDZIMY CZEGO DOTYKAMY CO ROBIMY CO W CHAMY CO S YSZYMY CO SMAKUJEMY RYSUNEK 2 Opracowano na podstawie: Gordon Dryden, Jeanette Vos, Rewolucja w uczeniu, Wydawnictwo Moderski i S-ka, Poznañ 2000, s. 128. ROZDZIA I

16 Badanie szybkoœci czytania i stopnia zrozumienia Oto rysunek, który mo e nas zainteresowaæ: FUNKCJE POSZCZEGÓLNYCH CZÊŒCI MÓZGU P AT CZO OWY KORA PODSTAWY P ATA CZO OWEGO KORA RUCHOWA P AT CIEMIENIOWY P AT SKRONIOWY P AT POTYLICZNY ODŹWIERNY MÓ D EK KORA PODSTAWY P ATA CZO OWEGO: odpowiedzialna za myœlenie STREFA RUCHOWA KORY MÓZGOWEJ: kieruje ruchami dobrowolnymi P AT SKRONIOWY: tu znajduje siê oœrodek mowy P AT CIEMIENIOWY: odpowiada za nasze zdolnoœci przestrzenne P AT POTYLICZNY: zawiera oœrodek wzrokowy MÓ D EK: odgrywa decyduj¹c¹ rolê w utrzymaniu w³aœciwej postawy i równowagi, np. podczas jazdy na rowerze lub pisania na maszynie, komputerze Cia³o migda³owate, hipokamp i j¹dro ogoniaste przekazuj¹ wa ne informacje do ró nych czêœci mózgu. RYSUNEK 3 Opracowano na podstawie: Gordon Dryden, Jeanette Vos, Rewolucja w uczeniu, Wydawnictwo Moderski i S-ka, Poznañ 2000, s. 122. ROZDZIA I

Pó³kule mózgowe 17 DWIE PÓ KULE MÓZGOWE CORPUS CALLOSUM LEWA PÓ KULA PRAWA PÓ KULA LEWA PÓ KULA CZYTANIE JÊZYK WNIOSKOWANIE LOGIKA BODŹCE WERBALNE CYFRY MATEMATYKA KOLEJNOŒÆ S OWA PRAWA PÓ KULA RYM KSZTA T RYTM INTUICJA MUZYKA KOLORY OBRAZY WYOBRAŹNIA WZORY PRZE YWANIE STANÓW EMOCJONALNYCH PRZESTRZEÑ (BODŹCE PRZESTRZENNE) CORPUS CALLOSUM CZY OBYDWIE PÓ KULE MÓZGOWE RYSUNEK 4 Podzia³ pionowy mózgu na praw¹ i lew¹ pó³kulê, po³¹czone ze sob¹ stacj¹ przekaÿnikow¹, operuj¹c¹ w systemie oko³o 300 milionów komórek nerwowych. Ka da z pó³kul przerabia nap³ywaj¹ce z otoczenia informacje w swój unikalny sposób. Źród³o: Katarzyna Gozdek-Michaëlis, Rozwiñ swój genialny umys³, Wydawnictwo J&BF, Warszawa 1996, s. 38. ROZDZIA I

Schemat modelu modalnego 21 PAMIÊÆ SENSORYCZNA KRÓTKOTRWA A œwie a bezpoœrednia niewielka pojemnoœæ operacyjna ½ sek. kilka minut przechowywanie informacji zdarzenia D UGOTRWA A amnezja du a pojemnoœæ przechowywanie informacji czas nieograniczony deklaratywna niedeklaratywna (proceduralna) umiejêtnoœci nawyki miejsca epizodyczna semantyczna wyobra enia zdarzenia fakty RYSUNEK 6 7 7 opracowanie w³asne ROZDZIA I

Czytanie szybkie nowe spojrzenie 35 sie wczesnodzieciêcym decyduje o jego optymalnym rozwoju, o tym, jak dziecko bêdzie siê uczy³o, czyta³o, rozwija³o siê intelektualnie. A wiêc, im szybciej rozpocznie siê naukê szybkiego czytania, efekt bêdzie lepszy. Motywacja pozytywna niech bêdzie naszym bodÿcem do pracy nad szybkoœci¹ czytania, percepcj¹ nowych informacji. Musimy na pocz¹tku przezwyciê yæ stare, z³e nawyki czytelnicze oraz trudnoœci takie jak: wzrok, treœæ ma³o zrozumia³a dla czytaj¹cego, ma³e zainteresowanie tekstem, du a objêtoœæ tekstu, krytycyzm, ma³a zdolnoœæ zapamiêtywania, zmêczenie, lenistwo, ma³y zasób s³ownictwa, œrodowisko, wiek, ma³o rozwiniêta pamiêæ twórcza, niecierpliwoœæ, brak motywacji, oraz inne problemy w nauce. Wiele osób uwa a, e wolne i dok³adne czytanie gwarantuje du y stopieñ zrozumienia. Jest to pogl¹d fa³szywy. Badania wykazuj¹, e im szybciej czytamy, zrozumienie jest lepsze. Nasz mózg potrafi bardzo szybko i dobrze przystosowaæ siê do du ej szybkoœci. Czytanie wolne powoduje rozleniwienie mózgu. Zwiêkszenie szybkoœci czytania powoduje wzrost zrozumienia, a to pomaga w lepszym zapamiêtywaniu. Naszym bardzo wa nym zadaniem jest praca nad wyeliminowaniem niew³aœciwych nawyków cofania wzroku (regresja) oraz zatrzymywania siê po przeskoczeniu zbyt ma³ej liczby s³ów. PODSTAWOWE RUCHY GA EK OCZNYCH PODCZAS CZYTANIA Zatrzymania RYSUNEK 8 S³owa ROZDZIA I

36 Badanie szybkoœci czytania i stopnia zrozumienia Z E NAWYKI S ABEGO CZYTELNIKA Cofanie wzroku lub regresje S³owa RYSUNEK 9 RUCHY OCZU WPRAWNEGO CZYTELNIKA Zatrzymania RYSUNEK 10 Źród³o: Tony Buzan, Podrêcznik szybkiego czytania, Wydawnictwo Ravi, ódÿ 1999, ss. 54-55. Nasuwa siê jeszcze jedna uwaga, a mianowicie, jeœli œrednio na jedno zatrzymanie potrzeba nam ok. 1 sekundy, mo emy ten czas skróciæ o po³owê. Wiemy ju, e oko potrafi uchwyciæ informacjê w ci¹gu 1/500 sekundy. Wystarcz¹ nam 3 spojrzenia, eby odczytaæ 60-znakow¹ liniê w ksi¹ ce, pod warunkiem, e potrafimy w³aœciwie roz³o yæ miejsca, na które padn¹ oczy: ROZDZIA I

44 Kontrola pracy oczu Uk³ad wzrokowy tworz¹: ga³ka oczna, bêd¹ca organem odbieraj¹cym wra enia wzrokowe, drogi wzrokowe, stanowi¹ce czêœæ przewodz¹c¹ oraz korowe oœrodki wzrokowe, w których dochodzi do uœwiadomienia obrazu i sk¹d wysy³ane s¹ impulsy do innych oœrodków centralnego uk³adu nerwowego. W ten sposób realizuje siê z³o ony proces fizyczno-psychiczny, w którym trzy etapy receptio, transmissio et perceptio pozwalaj¹ na powstanie prawid³owych wra eñ wzrokowych. Pole widzenia jest to zbiór wszystkich punktów w przestrzeni postrzeganych równoczeœnie z punktem, na który skierowana jest oœ widzenia (punkt fiksacji wzroku). Prawid³owe pole widzenia ka dego oka rozci¹ga siê do 85 0-90 0 od strony skroniowej, do 55 0-60 0 od nosa, 45 0-55 0 od góry oraz do 65 0-70 0 od do³u. Obwodowe granice mog¹ byæ nieco zmienione przez g³êbokoœæ osa- GRANICE OBUOCZNEGO POLA WIDZENIA 135 120 105 90 75 60 45 60 dzenia oka w oczodole, wysok¹ nasadê nosa czy ³uk brwiowy, a tak e obuoczne 50 150 30 40 30 165 powieki górne. Obuoczne pole widzenia powstaje przez na³o enie siê pole widzenia 20 15 10 180 80 70 60 50 40 30 20 10 10 20 30 40 50 60 70 80 0 pola oka prawego i lewego, obejmuj¹ce kr¹g o œrednicy 60 0 10 (rys. 15). 195 20 oko lewe oko prawe 345 30 Oba skroniowe krañce pola widzenia, PRAWID OWY WYKRES POLA WIDZENIA BADANEGO METOD GOLDMANNA 210 225 240 255 40 50 60 70 270 285 RYSUNEK 15 300 315 330 195 150 210 135 225 120 105 90 70 60 50 40 240 255 20 30 40 50 60 70 270 75 60 285 300 RYSUNEK 16 I =1,0 30 165 20 I =0,096 15 10 I =0,31 180 90 80 70 60 50 40 30 20 10 10 20 30 40 50 60 70 80 90 0 10 I =0,03 45 315 30 330 345 szerokoœci 30 0, pochodz¹ ju tylko z jednego oka odpowiednio prawego lub lewego. Prawid³owoœæ obuocznego pola widzenia zale y od w³aœciwego ustawienia i ruchomoœci obu ga³ek ocznych. Widzenie obuoczne, skojarzone ruchy ga³ek ocznych, lokalizacja obrazu w przestrzeni, a tak e koordynacja obrazów i ruchów cia³a s¹ procesami oœrodkowego uk³adu nerwowego i wykszta³caj¹ siê w ci¹gu ycia cz³owieka.

Pole widzenia peryferyjnego 45 Pole widzenia peryferyjnego (k¹t widzenia) jest to odcinek tekstu mierzony iloœci¹ znaków postrzeganych przez oko w momencie jego zatrzymania. Jak wiemy, oko widzi tylko wtedy, kiedy jest nieruchomo utkwione w tekœcie. Trwa to przeciêtnie od 0,25 sekundy do 1,5 sekundy. Ta ma³a ró - nica w³aœciwie nie mo e decydowaæ o szybkoœci czytania. O tym decyduje szerokoœæ pola widzenia. Im jest ono szersze tym szybciej siê czyta. Biegli czytelnicy obejmuj¹ wzrokiem 15-20-24 znaki od razu. S³owa sk³adaj¹ siê przeciêtnie z 6-7 znaków, wiêc jednym spojrzeniem mog¹ oni obj¹æ 3-4 s³owa. Badanie pola widzenia peryferyjnego za pomoc¹ specjalnego aparatu to perymetria. Musimy siê staraæ zmniejszyæ liczbê zatrzymañ oczu w jednej linii tekstu, trzeba najpierw zauwa yæ, ile ich wykonujemy. Jako obserwatora naszych oczu mo emy poprosiæ drug¹ osobê. Liczba zatrzymañ w linii zale y przede wszystkim od peryferyjnego widzenia, które pozwala dostrzec dane s³owo, s¹siednie s³owo, a tak e ca³e wiersze górne i dolne. peryferyjne ostre Widzenie peryferyjne obejmuje du o wiêkszy obszar ni ostre. Obszar widzenia peryferyjnego u cz³owieka mo e dochodziæ do 70-80 stopni po ka dej stronie. Dla nas najwa niejsze jest rozszerzenie i prawid³owe wykorzystanie obszaru widzenia ostrego. U przeciêtnego cz³owieka obszar widzenia ostrego jest zbli ony kszta³tem do elipsy o szerokoœci 4 cm i wysokoœci 1,5 cm. W takim obszarze cz³owiek jest w stanie widzieæ ostro i dok³adnie. Dodajmy, e ogólne pole widzenia jest 60-krotnie szersze od ostrego i obejmuje ponad 120 stopni.

46 Kontrola pracy oczu Æwiczenia trzeba rozpocz¹æ od zbadania szerokoœci pola widzenia. Mo na skorzystaæ ze specjalnego aparatu, którym pos³uguj¹ siê lekarze lub samemu, robi¹c æwiczenia na piramidach. W æwiczeniach na piramidach nale y przeskakiwaæ z kropki na kropkê (od góry) z wersu na wers. Czas nie jest okreœlony. Przeskakuj na nastêpn¹ kropkê, jeœli widzisz to, co jest napisane w ca³oœci. Nie spiesz siê, przy takim æwiczeniu mog¹ boleæ oczy. Odpocznij, popatrz w dal, na kolor zielony i dalej wykonuj æwiczenie. ÆWICZENIE NR 1 mak brama l¹d lód oddaj bat beczka wody modny kostium zdrowe opalanie wakacyjny dodatek pokonaj cholesterol tygodniowe wyjazdy wielka ksiêga kucharska twoja torebka z charakterem najlepsza prognoza jutrzejszej pogody

58 Kontrola pracy oczu Jedn¹ z naczelnych zasad szybkiego czytania jest powiêkszanie pola widzenia podczas ka dego zatrzymania oka. Spróbujmy czytaæ tak, jak wskazuj¹ strza³ki. Tak u³o ony tekst czyta siê znacznie wolniej ni w normalnym uk³adzie, czyli w linijkach. Treœæ wy³ania siê rozerwana, przez co zmusza umys³ do nierównego rytmu pracy. ÆWICZENIE NR 13 A i B A Gepardy nie s¹ doœæ silne, aby siê broniæ przed lwami czy hienami. Skoro ich rywale poluj¹ noc¹, one wyruszaj¹ na ³owy w dzieñ. Prawdziwym niebezpieczeñstwem dla gepardzicy nie jest strata zdobyczy, ale utrata m³odych. B W popularnej serii kosmetycznej A4 pojawi³y siê nowe preparaty przeznaczone nie tylko dla osób maj¹cych k³opoty ze skór¹. Preparaty hydraoxygen mo emy stosowaæ wszyscy, gdy ka da cera potrzebuje solidnego nawil enia i dotlenienia. W zestawie znajdziemy mleczko kosmetyczne, tonik bezalkoholowy, krem na dzieñ i krem na noc.

64 ÆWICZENIE NR 19 Kontrola pracy oczu Æwiczenie proszê wykonaæ jak poprzednie. Tekst jest napisany w dwóch oddzielnych kolumnach. Wypoczywamy ca³y dzieñ, Pozornie nic nie robimy, ale... przewracamy siê z boku na bok poch³aniaj¹ sporo energii. ca³e ycie. Gdyby ca³¹ tê energiê jednorazowo, wystarczy³oby pasma górskie przenosiæ... przez ca³e ycie na poszczególne rozmawianie przez telefon a œmiejemy siê przez 150 dni (nie ponuraków pozbawionych Wszystkie czynnoœci, nawet te ci¹gn¹ siê godzinami, dniami, chcieli mieæ raz na zawsze zajêcie jak jedzenie, musielibyœmy 5 i pó³ roku. Nawet najwiêkszym co najmniej cztery lata. przesadnego forsowania miêœni pokarmu wystarczy 1,7 kilokalorii na delektowanie siê posi³kami Sk¹d je wzi¹æ? Trzeba by 546 kilogramów smalcu. wykorzystana jednorazowo nape³niæ wod¹ 10 basenów pojemnoœci 15 litrów. siê taki model ycia, czasy, raz najeœæ do syta, a resztê ze swymi upodobaniami. by³oby zrealizowaæ, gdy ka de dostaw energii przerwy Nawet s³odkie nicnierobienie zu ywamy oko³o 100 kcal a i tak jesteœmy zmêczeni. Œpimy, zerkamy na zegarek, nawet te leniwe czynnoœci Zw³aszcza e powtarzamy je przez mo na by³o wykorzystaæ jej, by góry, a nawet ca³e Jeœli zsumowaæ czas poœwiêcany czynnoœci, oka e siê, e np. na poœwiêcamy ponad 100 dni ycia, dotyczy to tylko wyj¹tkowych poczucia humoru). najkrócej trwaj¹ce, zsumowane miesi¹cami i latami. Gdybyœmy z g³owy tak prozaiczne nie wstawaæ od sto³u przez niejadkom zajê³oby to Sama czynnoœæ nie wymaga do prze uwania i prze³ykania na minutê. W ci¹gu ca³ego ycia potrzebujemy tedy 4.914.360 kcal. np. zjeœæ i strawiæ... Energia w takiej iloœci to nie lada potencja³ pozwoli³aby olimpijskich za pomoc¹ wiadra o Niektórym pewnie marzy by wyspaæ siê za wszystkie czasu wykorzystaæ zgodnie Ten pomys³ trudno jednak zajêcie wymaga regularnych na posi³ek s¹ wiêc konieczne. to niema³y wysi³ek stoj¹c na godzinê, a siedz¹c 80 kcal. Źród³o: Anna Suska, Focus nr 6 (69), czerwiec 2001, s. 13

Æwiczenia lambda-tablice 67 Proszê przyjrzeæ siê tzw. lambda-tablicom, które s¹ zbudowane ze s³ów lub cyfr. Wersja I æwiczeñ 22-29: Æwiczenia wykonujemy w nastêpuj¹cy sposób: prowadzimy oczy pionowo w dó³, staraj¹c siê obj¹æ spojrzeniem s³owa lub cyfry znajduj¹ce siê po lewej i prawej stronie. Jeœli na pocz¹tku nie udaje siê, zaczynamy jeszcze raz i jeszcze raz. Æwiczenia te mo na dla pewnoœci wykonywaæ z drug¹ osob¹, która obserwuje nasze oczy, czy nie spogl¹daj¹ na boki. Wersja II æwiczeñ 22-29: Patrzeæ w œrodek grupy znaków lub s³ów, zamkn¹æ oczy na kilka sekund, a po ich otworzeniu staraæ siê zobaczyæ jak najwiêcej z ka dej strony. Patrz¹c w œrodek, powtarzamy tê wersjê kilka razy. Dotyczy to nie tylko lambda-tablicy, ale równie piramidy. ÆWICZENIE NR 22 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 era las era las era las era las era las era las era las era las era las era las 7 1 7 48 2 53 83 3 71 37 4 43 17 5 24 31 6 77 27 7 70 34 8 56 47 9 87 55 10 43

ÆWICZENIE NR 30 TABLICE SCHULTEGO wersja ³atwiejsza Tablice Schultego 75 3 4 2 1 5 6 9 3 1 8 7 2 4 6 10 3 9 2 15 5 13 8 12 7 11 14 4 1 16

76 ÆWICZENIE NR 31 Kontrola pracy oczu TABLICE SCHULTEGO wersja trudniejsza 9 5 11 23 20 14 25 17 19 13 3 21 7 16 1 18 12 6 24 4 8 15 10 2 22 21 5 20 2 8 13 23 9 14 12 24 10 1 19 17 16 7 18 25 6 3 15 4 11 22 5 14 12 23 2 16 25 7 24 13 11 3 20 4 18 8 10 19 22 1 21 15 9 17 6 7 18 4 9 22 16 25 13 2 11 6 10 1 20 5 15 24 17 12 19 3 12 21 23 8

Æwiczenia na rozwój antycypacji 99 ÆWICZENIA NA ROZWÓJ ANTYCYPACJI W tekœcie zakryto fragmenty s³ów. Proszê staraæ siê czytaæ jak najszybciej, odtworzyæ ca³y tekst, a nastêpnie w myœlach opowiedzieæ jego treœæ. ÆWICZENIE NR 48 Czarna, zielona, owocowa... Najbardziej na œwiecie kochaj¹ j¹ Anglicy, ale i Polacy nale ¹ do wielkich zwolenników tego napoju. Choæ najczêœciej pijemy herbatê czarn¹, wielu wielbicieli ma tak e zielona, czerwona i owocowa. Do wyboru do koloru Ususzone listki krzewu herbacianego daj¹ herbatê zielon¹. Jeœli jednak podda siê je dodatkowo fermentacji, powstaje herbata czarna. Natomiast nie ma nic wspólnego z krzewem herbacianym tworzy siê j¹ bowiem ze specjalnie przygotowanego suszu owocowego. Najpopularniejsze gatunki herbat czarnych i zielonych pochodz¹ z Indii i Chin, ale coraz wiêkszym uznaniem ciesz¹ siê odmiany z po³udniowej Afryki, np. czerwona herbata Rooibos produkowana z rosn¹cego tam czerwonokrzewu. Nie zawiera ona kofeiny, za to sporo witaminy C, minera³ów i mikroelementów, dziêki którym dzia³a rozluÿniaj¹co, antyalergicznie i antydepresyjnie. Dla przyk³adu, trzy fili anki takiej herbaty pokrywaj¹ trzydzieœci procent dziennego zapotrzebowania na elazo. Wiele walorów maj¹ równie chiñskie herbaty czerwone (np. Oolong, Pu-Ehr), które produkuje siê z tych samych krzewów herbacianych co czarn¹ i zielon¹, ale inaczej poddaje fermentacji. St¹d inny smak i kolor. Jak pij¹ j¹ inni Herbata doskonale gasi pragnienie (w przeciwieñstwie do napojów ch³odz¹cych, które wywo³uj¹ nadmierne pocenie). Idealne s¹ lekko aromatyzowane gatunki, jak na przyk³ad czarna herbata ze skórk¹ cytryny, zielona herbata z miêt¹, czy czerwona, maj¹ca tê zaletê, e jest s³odkawa, nie trzeba wiêc jej s³odziæ. W Turcji herbata jest nie tylko napojem narodowym umiejêtnoœæ parzenia dokona³ej herbaty to dowód, e m³oda kobieta jest gotowa, by zostaæ dobr¹ on¹ i matk¹. Herbata po turecku jest bardzo mocna. Jak j¹ przygotowaæ? y eczkê liœci czarnej herbaty zalewamy odrobin¹ wrz¹tku (liœcie powinny byæ lekko przykryte) i chwilê gotujemy. Wywar zalewamy 100 ml wrz¹tku i odstawiamy, by naci¹gn¹³. Po paru minutach otrzymujemy

100 Kontrola pracy oczu esencjê, któr¹ rozcieñczamy ma³¹ iloœci¹ wody i lekko s³odzimy. Jeœli ktoœ chce spróbowaæ smaku Indii, powinien zacz¹æ od bardzo znanego i cenionego gatunku, mianowicie Darjeeling. Warto z niego przygotowaæ indyjsk¹ herbatê z przyprawami: lask¹ cynamonu, ³y eczk¹ ziaren kardamonu, goÿdzikiem, szczypt¹ imbiru, ³y k¹ cukru, 100 ml mleka i ³y eczk¹ dobrej herbaty. Wodê gotujemy przez przez 10 minut z goÿdzikiem, dodajemy cukier i mleko, ca³oœæ gotujemy i zdejmujemy z ognia. Dodajemy herbatê i resztê przypraw, parzymy przez cztery minuty i natychmiast podajemy. Źród³o: Kobieta i ycie nr 13 (2532), 21 czerwca 4 lipca 2000. ÆWICZENIE NR 49 Naszym zadaniem w tym æwiczeniu jest szybkie przeczytanie tekstu. Jest to trudne, gdy musimy byæ mocno skoncentrowani w czasie czytania. Musimy odczytaæ, domyœliæ siê s³ów, poniewa zamiast liter maj¹ one czarne kwadraciki. Dla sprawdzenia proszê spojrzeæ na str. 160. Kie œ rozma z Durant o t, dla gep s t rzad. Zapyt : Ty ch ni zno sz l w? A i i to n? za art a³. To najgor zb y i ty ni n Serengeti. W³aœ e wszê. Gepa y n e s doœ sil, ab obr iæ s pr d lw. Skor ic ry le po j no, on wyru a n ³ w w dz e. Sk o ry a wo d sta g u, o e k entruj¹ uw n gaz ach i pol ¹ t, gd e zag cz ie of r je mn jsz, a ty sam m ej p r oc u mo wypa yæ ³ow skra cego s ê wœ ó tr. S³a sp nt polu go ge rda mo tr æ zale ie dzie æ sek d i po staæ niezauwa ny. Po up aniu ofia ge odpo ywa kil min, by odzy æ norm ny odde, ale te spraw iæ, cz ni g ni obser.

ÆWICZENIE NR 53 Æwiczenia na rozwój antycypacji 107 Zas³aniamy oko³o 5 pierwszych liter wszystkich linijek. Nawi¹zuj¹c do artyku³u pt. Minimum œwiecenia dyrekcja i aktyw zak³adowy fabryki arówek uprzejmnie prosi o zamieszczenie sprostowania bêd¹cego odpowiedzi¹ na k³amliwe i oszczercze zarzuty zawarte w powy - szym artykule pod adresem naszej fabryki i ca³ego przemys³u oœwietleniowego. Nieprawd¹ jest fakt, e arówki produkowane w latach trzydziestych mog³y byæ lepsze od produkowanych obecnie. Natomiast prawd¹ jest, e akordowa wielkoœæ produkcji dziennej naszej fabryki jest wiêksza od rocznej wielkoœci produkcji w latach trzydziestych (..). Obecnie produkowane arówki g³ównego szeregu, czyli te u ywane powszechnie w domu, maj¹ poziom jakoœci odpowiadaj¹cy stadardowi œwiatowemu, albowiem spe³niaj¹ wymagania norm miêdzynarodowych, co zreszt¹ znajduje odbicie w kilkudziesiêciu znakach jakoœci 1 i Q. Z powodzeniem te s¹ eksportowane, i to w du ych iloœciach, do wielu krajów uznanych za potêgi œwiatowe w dziedzinie techniki, wystarczy wymieniæ tylko: USA, RFN, Francjê, Holandiê czy Belgiê. Œrednia trwa³oœæ arówki, która stanowi jej optymaln¹ wartoœæ, wynosi ok. 1000 godzin i idealnym rozwi¹zaniem by³oby, gdyby wszystkie arówki œwieci³y dok³adnie tyle. Osi¹gniêcie tego stanu w masowej produkcji, przy z³o onych procesach konstrukcyjnych i technologicznych, jest bardzo trudne i dlatego nawet p. red. M. nie powinna siê dziwiæ, e mog¹ siê zda yæ w jakiejœ partii materia³u arówki œwiec¹ce nieco mniej. Nie powinna siê dziwiæ tym bardziej, e polska norma na œwiecenie arówek zak³ada œwiadomie wy sze wymagania od norm œwiatowych w tym zakresie. S¹ to fakty bezsporne i nie wymagaj¹ce dodatkowych t³umaczeñ. Nie mo emy natomiast znaleÿæ adnego t³umaczenia dla fa³szywego przedstawienia klimatu pracy, w jakim pracuje nasza za³oga. Za³oga, która realizuje Uchwa³ê VII Zjazdu oraz IV i IX Plenum KC PZPR rozwija przede wszystkim produkcjê dla potrzeb rynku i eksportu, i na tym polu zanotowa³a ju niema³e osi¹gniêcia. Tendencyjnoœæ artyku³u i wybitnie negatywne naœwietlenie realiów, w jakich dzia³a fabryka, wywo³a³o oburzenie wszystkich pracuj¹cych w niej ludzi, którzy potraktowali artyku³ jako oszczerczy i k³amliwy, podwa aj¹cy przyk³ad pracy i ambitne zaanga owanie w rozwój przemys³u oœwietleniowego. Jesteœmy zdania, e drukowanie podobnie nieprzemyœlanych i tendencyjnych artyku³ów nie wzmaga zaufania ludzi pracy do prasy i dziennikarzy, a tylko wprowadza w b³¹d opiniê publiczn¹ (...).

108 ÆWICZENIE NR 54 Kontrola pracy oczu Wreszcie zas³aniamy 5 pierwszych i 5 ostatnich liter wszystkich linijek tekstu. Zaci¹gniête kredyty i nie mogê zrezygnowaæ. A my mówimy, e my bêdziemy przez rok p³aciæ twoje rachunki, a ty bêdziesz mi m³, xxxe zastanawisz siê, jak uatrakcyjniæ tê pracê. Co przewa nie oznaxicza siê do zrozumienia panuj¹cych stosunków i do rezonansi xxxtak e do poszerzenia wp³ywów bez uciekania siê do u ycia xxxx te wielu zachêcenia ludzi do korzystania z szans, które s¹ dla ni aatrakcyjne. Zaadaptowanie w spo³ecznoœci i zdobycie zaufania w wg. Collowaya polega na tym, aby nie mówiæ: Do diab³a z nimi jakwybrzydzaj¹ siê. Wyrzuciæ ich z pracy. Takie podejœcie nie skutkuje. Zakutkuje natomiast miêdzy innymi rozbudzanie indywidualnii ych korzenie wiêzi spo³ecznych w miejscu pracy. W 1994 Eddki Carridreal wybudowa³ za piêædziesi¹t milionów dolarów siedzibê no we go Instytutu Nauczania (IFL). Przestronne korytarze i sale wyk ³ami zosta³y zaprojektowane specjalnie z myœl¹ o nieformalnych kontaktach i budowaniu wiêzów spo³ecznych. W centralnej sali znajduje siê œciana kontaktowa, na której klienci zapisuj¹ nowe zaddania dziêki której zawi¹zuj¹ siê nowe znajomoœci. To otwarte miej przeznaczone jest dla setek osób, pracowników i kierowników ró - ny szczebli, którzy nie maj¹ tam wyznaczonego adnego now programu zajêæ ani sesji. Uczestnicy otwarcie ze sob¹ rozmawiaj¹ pod awaj¹ nowe pomys³y i sami sobie organizuj¹ czas. Zadaj sobie pytanie: Czy w naszej firmie ³¹cz¹ ludzi wiêzi do bre czy te jest ona dla nich tylko miejscem pracy? Czy staramy siê motywowaæ pracowników i umo liwiaæ im udzia³ w nieobec - nych zajêciach? Czy nawzajem uczymy siê troszczyæ o siebie w razie trudnych i niepewnych chwilach? Peter Drucker przypomina nam, e najlepsi i najbardziej oddani ludzie w firmie to ci, co potraf potoczne, ci co realizuj¹ w yciu nowe mo liwoœci poza tym, zaw - wywi¹zuj¹ siê. Lderzy pos³uguj¹cy siê jêzykiem spontanicznie i czytelnie dla kadego cz³onka spo³ecznoœci uzyskuj¹ to co Brown i Isaac nazwali trad ycyjnym obrazem wspólnego zaanga owania i udzia³u, w posta wie do tego, co mo na uzyskaæ w miejscach pracy, gdzie panu seria a nakazów i kontroli, system mówi¹cy wyszkolonym ludzk i co powinni postêpowaæ. Wiêkszoœæ z nas z w³asnej woli anga uje siê w osi¹ganie celu, do którego d¹ y firma. Szukamy jednak taki ch dowodów, e firma w nas równie pragnie inwestowaæ. Wspo l nie przechodzimy trudne i bolesne chwile. Podejmujemy wyzwnia wsp ólnie tworzymy lepsz¹ przysz³oœæ. Ale chcemy tak e dzielni e pomani w zbudowaniu tej przysz³oœci.

ÆWICZENIE NR 55 Æwiczenia na rozwój antycypacji 109 Proszê przeczytaæ tekst zamieszczony poni ej, a nastêpnie przygotowaæ artyku³ z czasopisma lub gazety; niech druga osoba zaczerni s³owa na pocz¹tku i na koñcu ka dego zadania. Nastêpnie proszê przeczytaæ artyku³, rekonstruuj¹c go. Oderwij dziecko od szklanego ekranu Niektóre dzieci, zamiast bawiæ siê na dworze z kolegami, ca³ymi godzinami œlêcz¹ przed w³¹czonym komputerem czy telewizorem. Czy taki sposób spêdzania wakacji s³u y dziecku? Co mo emy w zamian zaproponowaæ ma³emu mi³oœnikowi szklanego ekranu? Ka de dziecko po d³u szej zabawie na podwórku czy czytaniu ksi¹ ki zasiada przed telewizorem i ogl¹da kreskówkê nie ma w tym nic z³ego. Nawet kiedy pó³ godziny bawi siê w jak¹œ sportow¹ grê na podwórku. Jeœli jednak codziennie spêdza przed szklanym ekranem kilka godzin, ogl¹da wszystkie programy lub pasjonuje siê grami, w których trzeba zabijaæ, powinniœmy zareagowaæ. Zdradliwe zabawki Komputer i telewizja, niew³aœciwie wykorzystywane, mog¹ mieæ niekorzystny wp³yw na psychikê dziecka. Migaj¹cy obraz, ha³aœliwe odg³osy dobiegaj¹ce z odbiornika powoduj¹ zmêczenie oczu i uszu. Prze ywanie scen przemocy czy uto samienie siê z agresywnymi bohaterami gier uczy takich samych odruchów. Po kilku godzinach dziecko nie wie, kim naprawd¹ jest. Nie potrafi odnaleÿæ siê w normalnej sytuacji. Wêdruj¹c po wirtualnym œwiecie labiryntów, potworów, lochów, czuje siê myœliwym. Mimo, e otaczaj¹cy go œwiat jest pe³en z³a i okrucieñstwa. Mo e nawet zareagowaæ os³abieniem apetytu i mieæ k³opoty ze zdrowiem. Ustal zasady Ustal wspólnie z dzieckiem, jakie programy mo e ogl¹daæ, oraz jak d³ugo wolno mu bawiæ siê przy komputerze. Pozwól do filmów przyrodniczych i kulturalno-oœwiatowych. Nie pozwalaj, by maluch ogl¹da³ filmy dla doros³ych i te, w których s¹ sceny przemocy (obecnie s¹ one specjalnie oznakowane ó³tym trójk¹tem i czerwonym kó³kiem). Jeœli dziecko lubi bawiæ siê w gry komputerowe, lepiej eby by³y to gry tradycyjne, np. tenis, pi³ka no na, czy szachy. Pamiêtajmy, kilkulatek nie powinien spêdzaæ przed ekranem wiêcej ni pó³ godziny dziennie, a dziecko trochê starsze godzinê wiêcej. Zamiast dreszczowca Trzeba zabroniæ dziecku wpatrywania siê w ekran. Wywo³a to jednak miêdzy wami niepotrzebny zgrzyt. Mo na zaproponowaæ coœ w zamian. Mówisz dziecku, e siê z nim pobawisz. Przekonaj, e wspólna rowerowa wycieczka, wyprawa do lasu czy nawet spacer do parku wcale nie musz¹ byæ nudne.dobrze mieæ dobry pomys³ na zabawê, mo ecie np. zagraæ w klasy, poskakaæ przez skakankê czy poæwiczyæ rzucanie pi³ki do kosza. Przekonaj siê, czy w twojej okolicy organizowane s¹ pó³kolonie lub prowadzona jest akcja Lato w mieœcie. Mo e siê zapisaæ tam dziecko. To bêdzie mia³o wype³niony czas ciekawymi zajêciami, zmaleje jego zainteresowanie komputerem czy telewizorem. Uwaga: Najlepiej bêdzie, jeœli ktoœ nam przygotuje tekst w powy szy sposób, eby nam nie u³atwiaæ zadania. Æwiczenia proszê wykonywaæ w grupie dwuosobowej.

ÆWICZENIE NR 57 Æwiczenia na rozwój antycypacji 111 Proszê jak najszybciej przeczytaæ poni szy tekst, staraj¹c siê go rozszyfrowaæ i zapamiêtaæ jak najwiêcej z jego treœci; zanotowaæ czas wykonania æwiczenia. W ni uczêszczan m prz z okrê y zak¹ ku ocea u st rczy dz ka sa otna wy pa, pokr ta buj ¹ po³ud iow¹ roœli noœci¹, roj ca si o egzot cznych z ierz¹t i p aków. M rze zrzu a na te ma³y skra ek l¹ u samot ego roz itka, a z ni szc ¹tki okr tu. Cz³o iek naj ierw rozpac a, póÿ iej za iera siê o tro do rob ty, bud je do, po uje, upra ia ka a³ek zi mi, hoduj osw jone ko y staj si pane wy py. je prz z d³u i czas am, póÿ iej zna duje prz jacie a w o alon m prz z siebi M rzynie. Rozbi kiem ty jes Ro inson Kr zoe. Je o nie wyk³e prz gody opis ³ i przedstawi przed d ustu przesz o laty angi lski powieœci pis rz, Danie Defoe. Po eœæ o R insonie z na jest na c ej kuli zi skiej. Spr jcie znal ch³o, k ry prze ciwszy ost i¹ kar tej ks ki z wy kami na t rzy nie ma ³ p ej ca³y dn o otnej wy ie, na któ ni inny, on w nie, ga ze s elb¹ po l ch, bu je so do, upr a zie, szy ze s ry ubr a, l i gar, g³o siê nad sposo s esania o ia dok je na no ch wsz tkich naj mitywniejszych wy azków, do j ch z za³a cz³ ieka w ka z nieuja ion¹ je ze przy d¹. W ty fantazj wyr si n ty g³ niezwy wra, têsk za niebezpie przygo. Na i d nur pod dla pot umy i w cz³ow, dla je przedsiêbi i przemyœl.

188 ÆWICZENIE NR 114 Czytanie co drug¹ liniê. Kontrola pracy oczu Jako pierwsze kroki proponujê rozszerzanie obszaru obejmowanego wzrokiem do 4 s³ów na jedno zatrzymanie, nastêpnie do 6, 8 itd. Nale y pamiêtaæ o likwidacji regresji. Æwiczenia te wymagaj¹ systematycznej pracy W tej technice obejmujemy wzrokiem jednoczeœnie dwie linijki tekstu. WskaŸnik przesuwamy spokojnym ruchem poni ej dwóch kolejnych linijek tekstu, nie dotykaj¹c ich podczas ruchu powrotnego. Powy sza technika przygotowuje mózg do wykorzystania widzenia peryferyjnego i pionowego w równym stopniu. ÆWICZENIE NR 115 Czytanie co 2-8 linii. Ró nica polega na tym, e staramy siê obj¹æ wzrokiem nie dwie, ale wiêcej linii tyle, ile mo emy. Czytelnik zaawansowany mo e obj¹æ (przeskoczyæ) wzrokiem od 2-8 linijek.

198 ÆWICZENIE NR 126 Kontrola pracy oczu Proszê spróbowaæ zastosowaæ widzenie cyklopowe. Jeœli æwiczenie jest jeszcze za trudne, proszê wyci¹æ mniejsze kó³ka z tekstu, lub zastosowaæ ramkê z wyciêtym okr¹g³ym okienkiem, coraz wiêkszym w miarê æwiczeñ i nak³adaæ na jakikolwiek tekst. Proszê umieœciæ wzrok na œrodku tekstu i utrzymaæ go ca³kowicie skupiony na centralnym s³owie, nie poruszaj¹c oczami. Proszê zauwa yæ, ile s³ów widzimy nad wyrazem, poni ej i wokó³ niego. Mo na te skupiæ wzrok na centralnej literze, a nastêpnie na kilku wyrazach jednoczeœnie. alona. No ga m tonem. to im zam ytywaæ o szczegó³y, Jak b y zabra³em. Dali mi zapaliæ p jawniaj¹ po trosze swoje przy ndujê jednego, z którym lepiej siê dostaæ do szpitala wolnoœci inaczej nie chyci, powiada. i rza, pytam dalej. Mia³eœwy czki. Ale przy tym trzeba m cudem? Zachodzê w l pod oknem. I j. Potrawy i zaz ie zna³ i dobrze wiedzia³ pec jak ja. Dlatego proszê oj biorê sobie kierunek postêpowai aœcie lat w sumie, muszê siê zasta e Zdzis³awie, zgadza siê chêtnie. Kur trzeba by³o mu czymœzaimponowaæ ch z gazem i ³azienk¹, w³¹ cza telewiz i podrywam siê i ju mi siê zdaje a trzy dni mia³ iœæ do wojska, on eby sobie zrobiæ wspólne zdjêcie ldek powiada: Kij w plecy f przed ciê k¹ s³u b¹ we wstwa, klaruje

SCHEMAT NR 1 CO TO JEST? Czytanie ze zrozumieniem, czytanie oko mózg, czytanie bez regresji, subwokalizacji, du a percepcja informacji, stosuj techniki szybkiego czytania, ucz siê efektywniej KTO MO E CZYTAÆ SZYBCIEJ? Kto ma motywacjê, pewnoœæ siebie, wk³ada w to wysi³ek i systematycznoœæ, kto jest przygotowany do tego, aby æwiczyæ, æwiczyæ, æwiczyæ... DLACZEGO CZYTAÆ SZYBCIEJ? Oszczêdzasz czas, lepiej zapamiêtujesz, wiêcej rozumiesz, szufladkujesz informacje, posiadasz szerokie spektrum czytania, u ywasz wszystkich swoich umiejêtnoœci SZYBKIE CZYTANIE GDZIE CZYTAÆ SZYBCIEJ? Tam, gdzie mo esz siê skoncentrowaæ gdzie warunki pozwalaj¹ na ca³kowit¹ relaksacjê i skupienie, jeœli chcesz s³uchaj muzyki 60-taktowej przyspiesza zapamiêtywanie informacji KIEDY TRZEBA CZYTAÆ SZYBCIEJ? Kiedy masz ma³o czasu, masz du o informacji do zapamiêtania, kiedy materia³ i cel na to pozwala, kiedy masz dobr¹ koncentracjê (rano) JAK CZYTAÆ SZYBCIEJ? Zmierz, przetestuj, zapisz szybkoœæ czytania i stopieñ zrozumienia, ustal plan i cel pracy, pod¹ aj za punktami planu, wykonuj poszczególne æwiczenia, oceniaj efekty i swoje mo liwoœci, podnoœ poprzeczkê

SCHEMAT NR 2 Pojemnoœæ pamiêci zale y od sprawnoœci liczby synaps powstaj¹, gdy trenujemy pamiêæ, uczymy siê Uwaga, myœlenie PAMIÊÆ Podstawa szybkiego czytania szybkie czytanie = cecha pamiêci SENSORYCZNA KRÓTKOTRWA A (operacyjna) D UGOTRWA A (trwa³a) Dotyczy wydarzeñ, rzeczy Pamiêci¹ rz¹dz¹ geny, emocje, p³eæ, zwi¹zek miêdzy aktywnoœci¹ fizyczn¹ a sprawnoœci¹ uczenia siê Wysi³ek fizyczny pobudzenie wytwarzania czynników wzrostu chroni¹ komórki nerwowe przed zniszczeniem Pamiêæ rozwiniêtego mózgu to ok. 1000 mld elementów informacji = znajomoœæ 6 jêzyków obcych, ukoñczone 3 uczelnie, 82 tys. hase³ z Wielkiej Encyklopedii Hipoteza sieciowa pamiêci pamiêæ znajduje siê w sieciach po³¹czeñ miêdzy neuronami kory mózgowej EPIZODYCZNA Pozwala os¹dziæ wydarzenia w okreœlonych miejscach i czasie w przesz³oœci S³abnie po 35. roku ycia DEKLARATYWNA SEMANTYCZNA Wy³¹cznie u ludzi wiedza o œwiecie zale y od oczytania i wykszta³cenia Znaczenie pojêæ i wyrazów zasoby tej pamiêci rosn¹ do 60. roku ycia NIEDEKLARATYWNA MÓ D EK Odpowiada za skojarzenia i odruchy warunkowe, uzale nienia, lêki Nie zapomina siê wydarzeñ tu zgromadzonych