7 Oparzenia termiczne

Transkrypt

1 7 Oparzenia termiczne

2 Nastêpstwa i zagro enia Jak oparzenie penetruje w g³¹b skóry? Zagro enia przy rozleg³ych oparzeniach Kiedy nale y iœæ do lekarza? Preparaty naturalne stosowane w przypadku oparzeñ I i II stopnia Pokrzywa naturalna stra po arna Postêpowanie przy oparzeniach III stopnia

3 162 Oparzenia termiczne Oparzenia termiczne s¹ bardzo bolesne, a jeœli obejmuj¹ du ¹ powierzchniê cia³a, mog¹ mieæ bardzo powa ne nastêpstwa, niekiedy odczuwalne do koñca ycia. Do oparzeñ u dzieci dochodzi przez ich niewiedzê i niezdarnoœæ. W rozdziale Prawid³owe zapobieganie znajdziesz porady, jak unikaæ oparzeñ (por. s. 228). Najwa niejsze dzia³anie: ch³odzenie, ch³odzenie, ch³odzenie! Pierwsz¹ czynnoœci¹ ratunkow¹ w razie oparzenia jest natychmiastowe sch³adzanie rany pod bie ¹c¹ wod¹. Ch³odzenie powinno trwaæ od 10 do 15 minut, co zapobiegnie wnikniêciu oparzenia w g³êbsze warstwy skóry. Jeœli oparzenie zajmuje du ¹ powierzchniê cia³a, woda do ch³odzenia nie powinna byæ zbyt zimna. Istnieje wówczas groÿba hipotermii. Nastêpstwa i zagro enia W zale noœci od stopnia ciê koœci oparzenia dochodzi do wiêkszego lub mniejszego zniszczenia tkanki, a tak e do reakcji, które mog¹ dotyczyæ ca³ego organizmu. Najwa niejsz¹ czynnoœci¹ ratunkow¹ przy oparzeniach jest ch³odzenie ich zimn¹ wod¹.

4 Nastêpstwa i zagro enia 163 Jak oparzenie penetruje w g³¹b skóry? Wysoka temperatura tkanek rany oparzeniowej opada po kilku chwilach oblewania jej zimn¹ wod¹. Oparzenie rozprzestrzenia siê jednak dalej na skutek dzia³ania pewnych mechanizmów. Aby wyt³umaczyæ ten proces, musimy na chwilê zag³êbiæ siê w tajniki biochemii naszego organizmu. Ka de oparzenie powoduje zniszczenie ogromnej liczby komórek. Uwalniane s¹ przy tym agresywne enzymy, w normalnych warunkach mocno zamkniête w pêcherzykach komórkowych i u ywane do rozk³adu bia³ek. Jeœli te enzymy (zwane lizosomami) przedostan¹ siê do tkanki, powoduj¹ zniszczenie wielkiej liczby zdrowych komórek. Proces ten mo na zatrzymaæ zimnem, które je dezaktywuje. Enzymy s¹ w naszym organizmie substancjami najbardziej wra liwymi na niskie temperatury. Sch³adzanie poparzonych miejsc przez 10 do 15 minut ma wiêc decyduj¹ce znaczenie, jeœli chodzi o rozmiar nastêpstw. Zimna woda zapobiega rozprzestrzenianiu siê oparzenia na g³êbsze warstwy skóry Nastêpstwa po oparzeniu to proces enzymatyczny. Aby zablokowaæ dzia³anie enzymów, rany oparzeniowe nale y bardzo d³ugo sch³adzaæ.

5 164 Oparzenia termiczne Zagro enia przy rozleg³ych oparzeniach W rozleg³ych oparzeniach dochodzi do zniszczenia du ej liczby komórek. Usuwanie powstaj¹cych przy tym produktów rozpadu mo e nadmiernie przeci¹ yæ organizm. Enzymy niszcz¹ce bia³ka i przedostaj¹ce siê do krwiobiegu powoduj¹ rozpad sk³adników krwi, a tym samym zmianê jej struktury. Dochodzi wówczas do ubytku osocza krwi. Ten proces, zwany chorob¹ oparzeniow¹, mo e nast¹piæ przy ró nych stopniach oparzeñ. Powierzchnia d³oni dziecka odpowiada jednemu procentowi ca³kowitej powierzchni cia³a Przy oko³o 10-15% oparzonej powierzchni cia³a u osoby doros³ej, a 5-10% oparzonej powierzchni cia³a u dziecka zachodzi niebezpieczeñstwo uogólnionej reakcji organizmu wstrz¹su spowodowanego zmniejszon¹ objêtoœci¹ krwi i ucieczk¹ osocza na zewn¹trz (por. s. 157). Rozmiar oparzonej powierzchni w procentach okreœla siê zgodnie z nastêpuj¹c¹ regu³¹: powierzchnia d³oni (dziecka lub doros- ³ego) odpowiada oko³o 1 procentowi jego ca³kowitej powierzchni cia³a. Kiedy nale y iœæ do lekarza? O ciê koœci oparzenia decyduje stopieñ oparzenia oraz rozleg³oœæ oparzonej powierzchni cia³a. Im wy szy stopieñ i wiêksza powierzchnia oparzonej skóry, tym wiêcej póÿniejszych mo liwych powik³añ. Samodzielnie mo na zaopatrywaæ tylko niewielkie oparzenia termiczne. Wszystkie oparzenia od II stopnia, zajmuj¹ce ponad 5% powierzchni powinny byæ leczone przez lekarza lub w warunkach szpitalnych.

6 Preparaty naturalne stosowane w przypadku oparzeñ I i II stopnia 165 Stopnie oparzeñ termicznych Oparzenie I stopnia Oparzenie II stopnia Oparzenie III stopnia Objawy: rumieñ, obrzêk, bóle Przyczyna: klasyczne oparzenie s³oneczne lub krótkie dzia³anie wysokiej temperatury Objawy: rumieñ i pêcherze, bóle Przyczyna: klasyczne oparzenie wrz¹tkiem Objawy: zniszczenie przydatków skóry, niebolesnoœæ powierzchni, brak reakcji na dotyk i uk³ucie Przyczyna: oparzenia spowodowane ogniem lub d³ugim dzia³aniem gor¹cych temperatur; skóra ulega ca³kowitemu zniszczeniu, wymagaj¹c zabiegu przeszczepienia Preparaty naturalne stosowane w przypadku oparzeñ I i II stopnia Po zaprzestaniu sch³adzania rany oparzeniowej mo na zastosowaæ opisane poni ej œrodki, które ³agodz¹ ból i wspieraj¹ gojenie. W Polsce zalecanym œrodkiem przy oparzeniach I i II stopnia jest preparat o nazwie Panthenol. Pokrzywa naturalna stra po arna Pokrzywa wywo³uje po zetkniêciu ze skór¹ piek¹ce, bolesne zaczerwienienie, co przypomina objawy oparzenia termicznego. Regu³a leczenia homeopatycznego sformu³owana przez Samuela Hahnemanna przed 200 laty brzmia³a: niech podobne leczy podobne (Similia similibus curentur). U ycie pokrzywy do ³agodzenia oparzenia jest praktycznym zastosowaniem powy szej zasady.

7 166 Oparzenia termiczne Combudoron lub nalewka z pokrzywy to sprawdzone domowe œrodki. Nalewkê z pokrzywy wolno stosowaæ wy³¹cznie po rozcieñczeniu z wod¹ Do leczenia ran oparzeniowych mo na kupiæ w aptece preparat Combudoron, p³yn firmy Weleda. G³ównym sk³adnikiem leku jest pokrzywa. Poniewa Combudoron jest dostêpny równie w elu i w przeciwieñstwie do wyci¹gu z pokrzywy zawiera ulotkê z informacj¹, polecam stosowanie gotowego leku. Tak samo skuteczna jest nalewka z pokrzywy, któr¹ równie mo na kupiæ w aptece. Combudoron zastosowany po oparzeniu ³agodzi ból i zapobiega tworzeniu siê pêcherzy, a tak e wspomaga gojenie siê ran. Gdy oparzeniu uleg³ na przyk³ad tylko palec, trzeba go w³o yæ na oko³o 10 minut do szklanki z nalewk¹ z pokrzywy, rozcieñczonej z wod¹ w proporcji 1:10. W razie oparzenia innych czêœci lub wiêkszych powierzchni cia³a mo na na nie na³o yæ opatrunki nas¹czone roztworem z pokrzywy (w proporcji 1:10). Po wyschniêciu mo na je ponownie skropiæ przygotowanym roztworem. Wskazówka: Combudoron ³agodzi równie œwi¹d po uk¹szeniach owadów. Postêpowanie przy oparzeniach III stopnia Oparzenie III stopnia cechuje siê zniszczeniem wszystkich warstw skóry. Rany oparzeniowe s¹ szczególnie nara one na zaka enie. Nie wolno smarowaæ ich adnymi maœciami, pudrami ani esencjami. Kiedyœ jako œrodek domowy stosowano m¹kê. S¹dzono, e pomo e przy oparzeniach, bo jest w dotyku zimna. A jest wrêcz odwrotnie. Na otwarte rany III stopnia nie wolno nak³adaæ m¹ki, poniewa przykleja siê do tkanek. Przy oczyszczaniu ran trzeba j¹ z nich wydrapywaæ.

8 Postêpowanie przy oparzeniach III stopnia 167 Po sch³odzeniu rany oparzeniowej przykryj j¹ ja³ow¹ chust¹ opatrunkow¹ Po sch³odzeniu wszystkie otwarte rany oparzeniowe przykrywa siê ja³ow¹ chust¹ opatrunkow¹ (dostêpn¹ w ka dej apteczce samochodowej), chroni¹c je tym samym przed zaka eniem. Chusty maj¹ g³adk¹ strukturê, uniemo liwiaj¹c¹ przyklejenie siê do rany. Nazywano je kiedyœ chustami opatrunkowymi do ran pooparzeniowych. Poniewa mo na je stosowaæ tak e przy innych, wielkopowierzchniowych ranach, ujednolicono podawan¹ na opakowaniu nazwê jako chusta opatrunkowa. Uwaga! Po udzieleniu pierwszej pomocy wszystkie oparzenia III stopnia musz¹ byæ leczone w szpitalu z oddzia³em chirurgii dzieciêcej.