Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl
Postawy rodziców wobec dziecka upośledzonego umysłowo mgr Iwona Polak
Postawy rodzicielskie M. Ziemska nabyta struktura poznawcza dążeniowa efektywna, ukierunkowująca zachowanie się rodziców wobec dziecka J. Rembowski całościowa forma ustosunkowania się rodziców do dzieci, do zagadnień wychowawczych itp.., ukształtowaną podczas pełnienia funkcji rodzicielskich Te dwie definicje zwracają uwagę, ze postawy rodzicielskie są wynikiem uczenia i zdobywania doświadczenia życiowego, które ma wpływ na postępowanie wobec dziecka
Cechy postawy rodzicielskiej długotrwale nastawienie znaczny stopień ugruntowania, przy dozie elastyczności dostosowanie do zmian
Postawa rodzicielska Postawa rodzicielska ogół względnie trwałych dyspozycji do oceniania i emocjonalnego reagowania na dziecko wraz ze względnie trwałymi poglądami i przekonaniami o możliwościach rozwojowych dziecka i względnie trwałymi dyspozycjami do działania i zachowania wobec dziecka
Komponenty postawy rodzicielskiej: oceniająco emocjonalny poznawczy behawioralny
poznawczy Zawiera w sobie: wiedzę rodziców o dziecku, głoszenie poglądów i przekonań o dziecku
behawioralny Zawiera: czynne działanie i zachowanie rodziców w stosunku do dziecka, w tym, co rodzice są zdolni zrobić dla dziecka
Oceniająco - emocjonalny Zawiera się w wypowiedziach dotyczących dziecka, w tonie ekspresji wypowiedzi, a także w ich gestach i innych przejawach zachowania niewerbalnego Dotyczy wypowiedzi o dziecku, jego ocenie, myśleniu o nim, traktowaniu i działań wobec dziecka Ten element jest najważniejszy, bowiem kształtuje charakter i kierunek myślenia i postępowania rodziców
Typy postaw rodzicielskich: Według M. Fitz Simons: - dominowania - posłuszeństwa - odrzucenia - akceptacji Według l. Kanner: - akceptacja i miłość - jawne odtrącenie - nadmierne wymagania - nadmierna opieka
Typy postaw rodzicielskich: P. Slater: pobłażliwość surowość tolerancja brak tolerancji ciepło chłód uzależnienie separowanie się E. Schaefer podział na postawy pozytywne i ich przeciwieństwa: dwubiegunowy schemat: autonomia kontrola, wrogość - miłość
M. Ziemska Postawy prawidłowe akceptacja, współdziałanie, rozumna swoboda, zrównanie w prawach dziecka i rodziców Postawy nieprawidłowe nadmierne ochranianie dziecka, nadmierne wymagania, odrzucenie, unikanie kontaktu z dzieckiem, stwarzanie pozorów kontaktu
Formy zaburzeń kontaktu z dzieckiem: a) wynikające z nadmiernego dystansu: - kontakt agresywny - ucieczka od kontaktu b) wynikające z nadmiernej koncentracji - kontakt uporczywie korygujący - kontakt zbyt bliski na poziomie wcześniejszej fazy rozwojowej
Postawy rodzicielskie wobec dzieci upośledzonych według M.D. Sheridan: A. postawa nadmiernej opieki (over protection) wynika ona z głębokiego współczucia dla dziecka dotkniętego upośledzeniem lub z przekonania o nieszczęściu, jakie spotkało rodzica. Przejawia się ona najczęściej z zaspokajania wszelakich potrzeb materialnych dziecka
Postawy rodzicielskie wobec dzieci upośledzonych według M.D. Sheridan: postawa nadmiernego obciążenia (overpressure) przejawia się ona poprzez odrzucenie istnienia upośledzenia lub jego minimalizacji i zachęcenia upośledzonego dziecka do życia w niezależności i normalności oraz do skłaniania dziecka do wysiłku przekraczającego jego możliwości intelektualne i fizyczne
Postawy rodzicielskie wobec dzieci upośledzonych według M.D. Sheridan: Postawa odtrącenia (rejection) występuje ona dość sporadycznie i przejawia się w dwóch postaciach: - chłód, zaniedbywanie dziecka, nie okazywanie mu żadnych uczuć, całkowity brak troski, czasem przerzucają ciężar opieki nad dzieckiem upośledzonym na inne osoby, a nawet powodują cierpienie psychiczne i fizyczne swoich dzieci - rodzice okazują się niezdolni do opieki nad dzieckiem, ale często podejmują próby codziennej opieki nad dzieckiem
Postawy rodzicielskie wobec dzieci upośledzonych według M.D. Sheridan: Postawa akceptacji (akcptance) rodzice od początku akceptują dziecko z całym jego upośledzeniem, przyjmują je z uczuciem i pogodą
Przyczyny negatywnych reakcji rodziców na upośledzenie dziecka: - poczucie niespełnionej samorealizacji, spowodowane rozbieżnością między wymarzonym i rzeczywistym obrazem dziecka - konflikt między uczuciami macierzyństwa a niechęcią do dziecka - przeświadczenie, że dziecko upośledzone jest symbolem kary za uprzednie postępowanie, rodzi poczucie winy
Przyczyny negatywnych reakcji rodziców na upośledzenie dziecka: - lęk przed podejrzeniami ze strony znajomych o wstydliwą chorobę, która jest przyczyną upośledzenia - przyjęcie wiadomości o urodzeniu się upośledzonego dziecka jako faktu osobiście hańbiącego
Stopień akceptacji przez rodziców dziecka upośledzonego zależy od: a) natury i usposobienia rodziców b) wykształcenia c) filozofii życia d) kulturalnego, społecznego i ekonomicznego poziomu rodziców
Charakterystyka zachowania rodziców akceptujących dziecko upośledzone: - darzą dziecko uczuciem i uznają jego prawa oraz potrzebę do wyrażania emocji - są wyrozumiali i pozwalają dziecku wyrażać uczucia negatywne, odwzajemniając mu się uczuciami pozytywnymi - dają dziecku swobodę w wyrażaniu uczuć oraz uczą, jak należy uczucia wyrażać - utrzymują stały kontakt z dzieckiem - interesują się problemami dziecka
Charakterystyka zachowania rodziców akceptujących dziecko upośledzone: - pomagają mu rozstrzygać konflikty - pozwalają dziecku różnić się od innych dzieci - interesują się rozwojem dziecka, jego zainteresowaniami i uczuciami - oceniają zachowanie i osiągnięcia dziecka biorąc pod uwagę jego możliwości umysłowe i fizyczne - uznają ograniczenia dziecka - unikają niekorzystnych porównań z innymi dziećmi - pomagają dziecku rozwijać się i znajdować zadowolenie w tych czynnościach, do których ma ono predyspozycje - Kochają dziecko bez zastrzeżeń
Trzy grupy rodziców akceptujących dziecko upośledzone 1. rodzicie, którzy całkowicie rozumieją sytuację, jaką stwarza fakt posiadania dziecka upośledzonego 2. rodzice, którzy rozumieją sytuację i akceptują ja częściowo 3. rodzicie, którzy niemal nie rozumieją i nie akceptują sytuacji
5 faz kształtowania się postaw rodzicielskich wobec dziecka upośledzonego umysłowo 1. uświadomienie sobie wagi problemu 2. zaznajomienie się z istotą upośledzenia umysłowego 3. próby wykrycia przyczyn 4. szukanie pomocy 5. Akceptacja całego układu warunków