20 a takze potencjaf rozwojowy9. Zatozena poltyk spojnosc zostaly w wymarze subregonalnym uwzglednone rownez na pozome nastepuja_cych strateg:.,,stratega Zrownowazonego Rozwoju Masta Gorzowa Wlkp. na lata 200-2020", 2.,,Stratega Zrownowazonego Rozwoju Gmny Bogdanec", 3.,,Stratega Zrownowazonego Rozwoju Gmny Deszczno", 4.,,Stratega Rozwoju Gmny KJodawa", 5.,,Stratega Zrownowazonego Rozwoju Gmny Santok" Ww. dokumenty sq spojne z zapsam,,strateg Rozwoju MOF GW", ktora jest podstawa^ sformutowana,,strateg ZT MOF GW". 3.Obszar wsparca Strateg ZT MOF GW. Na baze przyjetej defncj mejskego obszaru funkcjonalnego w,,koncepcj Przestrzennego Zagospodarowana Kraju 2030", przyj^to uszczegotowona^ defncje obszaru funkcjonalnego osrodka wojewodzkego, jako,,spojnej pod wzglqdem przestrzennym strefy oddzatywana masta, charakteryzujqcej s stnenem powqzah funkcjonalnych oraz zaawansowanem procesow urbanzacyjnych, wyroznajqcej sq z otoczena upodabnajqcej s/e pod pewnym wzgtqdam do gtownego masta". Defncja ta maa bezposredn wplyw na wybor wskaznkow szczegolowych kryterow. Przyjeto, ze mejsk obszar funkcjonalny sktada s z rdzena strefy zewnejrznej, przy czym rozrozna s^ rdzene jedno - welobegunowe. Ponadto przyje^o, ze rdzenem jest kazde masto na prawach powatu, granczajoe z mastem - osrodkem wojewodzkm lub nnym juz zalczonym mastem. Krytera delmtacj wypracowane przez Mnsterstwo nfrastruktury Rozwoju (MR- wczesnej Mnsterstwo Rozwoju Regonalnego) przedstawone w nnejszym materale sa_ narzedzem, pozwalaja^cym na zapewnene porownywalnosc metodologcznej w skal catego kraju. Wspolne zasady metodologa wyznaczana mejskch obszarow funkcjonalnych osrodkow wojewodzkch (MOF OW) pozwala na prowadzene transparentnej poltyk, ukerunkowanej terytoralne na kazdym pozome realzacj: krajowym, regonalnym lokalnym. Wspolne zasady krytera b^da^ zastosowane przy formulowanu zasad prowadzena poltyk rozwoju dla kazdego regonu. Ponadto ujednolcene zasad delmtacj daje mozlwosc budowy systemu montorowana zman, zachodza_cych w przestrzen jest warunkem budowana obektywnej wedzy. Podstawowym dokumentem, stanowa^cym podstawe delmtacj MOF OW oraz determnuj^cym obszar wsparca Strateg ZT jest analza MR pt.,,krytera delmtacj mejskch obszarow funkcjonalnych osrodkow wojewodzkch". Dokumentten okresla: 9,,Zasady uwzglednana wymaru mejskego...", s. 3 POMDC TECHNCZNA HlBODOlw5elT cljspl>jso^a UNAfUllOPEJSKA SURO«JS«FUNWJSZ ROZWOJU REGON *LN EGO Projekt wspolfnansowany ze srodk6w Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
2 Zasady delmtacj Przyjeto nast^puj^ce merytoryczne zasady delmtacj: admnstracyjne, topologczne spelnena lczby mnmalnych kryterow. Zasadv admnstracyjne. Przyjeto, ze rdzenem jest masto - stolca wojewodztwa oraz majqce z nm wspolna^ granc^ nne masto na prawach powatu (sytuacja ta dotyczy MOF Gdahska Katowc), a takze ze grance MOF ne moga^ przekraczac granc odpowednch wojewodztw. Zasadv topologczne. Przyjeto, ze wyznaczony obszar MOF jest cajgty przestrzenne, tj. zawera w sobe tylko gmny granczqce ze soba, oraz ne moze zawerac w sobe gmn ne nalezqcych do MOF, a otoczonych ze wszystkch stron tego typu jednostkam. Zasada rozta^cznosc polega na tym, ze kazda gmna moze nalezec tylko do jednego MOF. Zasadv spetnena lczbv mnmalnych kryterow w sense techncznym polegaty najperw na wyborze gmn spejnaja^cych zadane krytera, a nast^pne oblczenu, le tych kryterow na ogolna^ lczbe analzowanych sedmu jest spelnonych. Warunkem zalczena do MOF byto spefnene przez gmn 6 z 7 ustalonych mnmalnych kryterow. Wskaznk - Przyjeto 7 wskaznkow, w trzech grupach:. Wskaznk funkcjonalne F - lczba wyjezdzaja^cych do pracy najemnej do rdzena MOF na 000 meszkarcow w weku produkcyjnym powyzej 50 (2006); F2 - lczba zameldowah z rdzena MOF na 000 meszkancow powyzej 3 (2009);. Wskaznk spoteczno-gospodarcze 5 - udzal pracuja^cych w zawodach pozarolnczych jako stosunek do srednej wojewodzkej powyzej 75% (2002); 52 lczba podmotow gospodarczych na 000 meszkancow jako stosunek do analogcznego wskaznka oblczonego dla calego wojewodztwa (czyl stosunek do srednej wojewodzkej) (20); 53 - udzat podmotow gospodarczych w uslugach wyzszego rzedu (sekcje J-R), jako stosunek do analogcznego wskaznka oblczonego dla rdzena MOF (20);. Wskaznk morfologczne M - gestosc zaludnena (bez lasow wod) w stosunku do srednej wojewodzkej powyzej 50% (20); M2 - lczba meszkah oddanych do uzytku na 000 meszkatcow w latach 2002-20 w stosunku do srednej wojewodzkej powyzej 75%. Mejsk Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wlkp. Przeprowadzone badana, wedlug opsanych wyzej zalozeh, okreslly poszczegolne MOF OW. W wynku tej delmtacj ukazano, ze MOF GW sktada s z 5 gmn (rdzeh Gorzow Wlkp. oraz gmny zewnetrzne: Bogdanec, Deszczno, Klodawa, Santok). W ponzszej tabel zostary przedstawone wynk poszczegolnych gmn, ktore weszty w sklad mejskego obszaru funkcjonalnego. Nalezy zwrocc uwage, z gmna Santok ne osa^gn^la mnmalnej wartosc wskaznka M gestosc zaludnena (bez lasow wod) w stosunku do srednej wojewodzkej powyzej 50%. Jednak2e bora^c pod uwage, z wartosc POMOC TECHNCZNA NABODOW* rraeca SPOlNaCl UMA EUROPEJSKA RO^WOU BEG ON A N EGO Projekt wsp6lfnansowany ze Srodkow Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
22 przedmotowego wskaznka wynosla 49,3% oraz, z gmna Santok uzyskata wartosc wskaznka F2 (lczba zameldowah z rdzena MOF na 000 meszkahcow powyzej 3) na pozome znaczne wyzszym (5,36) nz okreslony pozom dopuszczalnosc wynoszacy 3, postanowono wla^czyc gmn Santok do MOF GW. Tab. 5. Wykaz gmn wchodzacych w skfad MOF GW. Typ Powerzchna meszka Lczba Gtowne masto Nazwa gmny (20, lcow A* B** km2) (20) F Wartosc wskaznkow (spenone mnmalne krytera oznaczono kolorem nebeskm) F2 Sw S2w S3r Mw M2\!_*** Gorzow Wlkp. R m 85,72 24 554 X X X X X X X X Gorzow Wlkp. Bogdanec Deszczno Ktodawa SZ sz SZ w w w,73 68,3 234,72 7084 8622 765 56,7 48,8 48,5 8,6 2,6 35,9 75,5 80,9 87,9 96,3 96,5 24,7 55,7 57,3 90,9 54,6 58,2 7,5 06,0 203, 306,2 7 6 6 Santok sz w 69,39 7 945 46,5 5,4 94,5 86,7 65,7 49,3 03, Oznaczena: * typ A - typ w obr^be obszaru funkcjonalnego (R - rdzeh, SZ - strefa zewn^trzna); **typ B -typ admnstracyjny gmny (m - mejska, w- wejska, mw- mejsko-wejska); ***L - lczba spelnonych mnmalnych kryterow. Zrodfo: Krytera delmtacj mejskch obszarow funkcjonalnych osrodkow wojewodzkch, Mnsterstwo Rozwoju Regonalnego. 5 rdzer strefa zewnqtrzna (gmny spetnajqce 6 lub 7 mnmalnych kryterow) strefa zewntftrzno (gmny wtqczone no podstawe nnych waznych przestanek) Rye.. Gmny wchodza^ce w sklad MOF GW. Zrodto: Krytera delmtacj mejskch obszarow funkcjonalnych osrodkow wojewodzkch, Mnsterstwo Rozwoju Regonalnego. POMOC TECHNCZNA UN A EUROPEJSKA E UBOPEJSW f UNDUSZ HOZWOJU HTSONANEGO Projekt wsp6!fnansowany ze rodk6w Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
23 Ekspertyza dotyczcjca delmtacj Mejskego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wlkp. W ramach projektu:,,promocja zntegrowanego podejsca w poltyce rozwoju poprzez budow Strateg Rozwoju Mejskego oraz Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Welkopolskego", dofnansowanego ze srodkow Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203, realzowanego wspone przez masto Gorzow Wlkp. oraz gmny: Bogdanec, Deszczno, Ktodawa Santok, zostata opracowana,,ekspertyza dotyczqca delmtacj mejskego obszaru funkcjonalnego Gorzowa Welkopolskego". Badana przeprowadzone na potrzeby opracowana byty uzupetnenem analzy dokonanej przez MR w dokumence pn.,,krytera delmtacj mejskch obszarow funkcjonalnych osrodkow wojewodzkch" oraz badah przeprowadzonych przez dr hab. prof. PAN Przemyslawa Sleszyrskego w opracowanu pn.,,delmtacja mejskch obszarow funkcjonalnych stolc wojewodztw". Jako powod konecznosc uzupetnena powyzszych badar dokumentow nalezy wymenc fakt uzyca danych z lat odlegtych, jako podstawy zaprezentowanych wynkow poznejszych wnoskow, ktore doprowadzty do wyznaczena poszczegolnych MOF OW, ne odzwercedlaja^cych w sposob rzeczywsty beza_cych uwarunkowar spoteczno-gospodarczych. Do badana nad okreslenem MOF GW zostaty zakwalfkowane gmny: Bledzew, Bogdanec, Deszczno, Dobegnew, Drezdenko, Gorzyca, Ktodawa, Kostrzyn nad Odra^, Krzeszyce, Lubszyn, Lubnewce, M^dzyrzecz, Osno Lubuske, Przytoczna, Pszczew, Santok, Skwerzyna, Sohsk, Stare Kurowo, Strzelce Krajeske, Sul^cn, Trzcel, Wtnca oraz Zwerzyn. Wskazane powyzej gmny sa^ gmnam wojewodztwa lubuskego wchodza^ w sklad Aglomeracj Gorzowskej, powstatej na podstawe Porozumena o wspojpracy pom^dzy samorzqdam terytoralnym Aglomeracj Gorzowskej, zawartego 22 wrzesna 20 r. W zwazku z przyj^tym przez MR dokumentem,,kryterum delmtacj mejskch obszarow funkcjonalnych osrodkow wojewodzkch", ktory to okresla MOF GW, sktadaja^cy s^ z 5 gmn (Gorzow Wlkp. - rdzeh, 4 gmny zewnetrzne: Bogdanec, Deszczno, Ktodawa, Santok) oraz wskazanem mozlwosc pewnej modyfkacj MOF z pozomu regonalnego, zostaty wytonone dodatkowe 4 krytera, moga^ce pomoc w okreslenu przedmotowego obszaru dla Gorzowa Wlkp. Na wstepe nalezy podkreslc, z badana oraz wyznaczone do ch realzacj wskaznk maly za zadane uzupetnc wedze, dotycza^ca^ powa^zah pomedzy gmnam znajduja^cym s w strefe oddzatywana Gorzowa Wlkp. jako rdzena MOF, zawarta^ we wczesnej wspomnanym,,kryterum delmtacj mejskch obszarow funkcjonalnych osrodkow wojewodzkch". W przedmotowym opracowanu, jako wskaznk uzupetnajqce wynk badah MR zastosowano: a n/-\n»r\r TCS* UMTTMA POMOC TECHNCZNA UNAEUftOPEJSKA EUBWEJSKFUNOUSZ ROZWOJU BEG ON* LN EGO Projekt wsp6!fnansowany ze srodk6w Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
24 Wskaznk : Dost^pnosc komunkacyjna Gorzowa Wlkp. Gmny spefnajace mnmalna^ wartosc: Santok, Deszczno, Bogdanec, Ktodawa, Skwerzyna, Lubszyn, Wtnca. Wskaznk 2: Ucznowe gmnazjow ucza_cy s? w Gorzowe Wlkp. (z pomne.cem meszkarcow Gorzowa Wlkp.). Gmny spefnajace mnmalna^ wartosc: Deszczno, Ktodawa, Santok, Bogdanec, Lubszyn. Wskaznk nr 3: Ucznowe szkot ponadgmnazjalnych uczqcy s w Gorzowe Wlkp. (z pomne.cem meszkarcow Gorzowa Wlkp.). Gmny spefnajace mnmalna^ wartosc: Deszczno, Ktodawa, Santok, Bogdanec, Lubszyn, Wtnca, Krzeszyce. Wskaznk 4: Uczestnctwo poszczegolnych gmn Aglomeracj Gorzowskej we wspolnych ncjatywach o zas^gu lokalnym, regonalnym, ponadregonalnym. Gmny spelnaj^ce mnmalna^ wartosc: Santok, Kostrzyn nad Odra^, Wtnca, Deszczno, Bogdanec, Ktodawa, Lubszyn. Zgodne z wynkam badah przeprowadzonych w ramach ekspertyzy, gmny Bogdanec, Deszczno, Ktodawa Santok potwerdzty swoj slny zwa^zek z Gorzowem Wlkp., okreslony w,,kryterum delmtacj mejskch obszarowfunkcjonalnych osrodkow wojewodzkch". _^ ZWERZVN ^S^^^H RZ6W WtfalBk. ^_ OREZDEN KO WTNCA KOSTRZYN n.o - KRZESZYCE " -JJ" SLONSK Pfl UBNEWtCC GdRZYCA SKWERZYNA ntzytoczna OSNO L.UBU8KE 8ULECN MenZYRZECZ Gmny WchodzqCC w sktod mejskeyo obsz;ru Tunkcjonalncgo Gorzowa WclkopolsVcyo ^(xh: -: Dclmwcja MOP OW MRR 2(ll3r Gmny?akwalfkowatc do badata Rye. 2. Gmny uj^te w badanu..ekspertyza dotyczgca delmtacj mejskego obszaru funkcjonalnego Gorzowa Welkopolskego" Zrodo:,,Ekspertyza..." POMOC TECHNCZNA UNAEUHOPEJSKA»»SS^SS!S!S Projekt wspoffnansowany ze srodkow Un Europejskej wramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
25 Autor,,Ekspertyzy dotycza^cej delmtacj mejskego obszaru funkcjonalnego Gorzowa Welkopolskego" wskazuje, ze MOF GW skadajqcy s z 8 gmn, wnen zostac uje^y w nowoopracowywanym Plane Zagospodarowana Przestrzennego Wojewodztwa Lubuskego, ktory b^dze uwzgl^dnal zapsy,,koncepcj Przestrzennego Zagospodarowana Kraju 2030" oraz,,strateg Rozwoju Wojewodztwa Lubuskego 2020". W wynku badah rekomenduje s docelowe okreslene MOF GW sktadaja^cego se^ z rdzena - Gorzow Wlkp. oraz gmn: Bogdanec, Deszczno, Lubszyn, Ktodawa, Kostrzyn nad Odra^ Santok oraz Wtnca. Maja_c jednak na uwadze stan zaawansowana prac zwa_zanych z delmtacjq obszarow funkcjonalnych osrodkow wojewodzkch prowadzonych przez MRR (obecne MR), w konteksce realzacj nstrumentu fnansowego, jakm sq Zntegrowane nwestycje Terytoralne, a takze pozom prac zwa^zanych z przyszfa, perspektywq fnansowq Un Europejskej, autor,,ekspertyzy dotyczqcej delmtacj mejskego obszaru funkcjonalnego Gorzowa Welkopolskego" uwaza, ze nalezy w chwl obecnej defnowac Mejsk Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wlkp. jako 5 gmn (rdzer Gorzow Wlkp. oraz Bogdanec, Deszczno, Ktodawa Santok). 4.Syntetyczna dagnoza obszaru wsparca. Gorzow Wlkp. jest jedna^ z dwoch stolc wojewodztwa lubuskego. W osrodku tym od lat nast^puje przestrzenna koncentracja ludnosc dzatalnosc gospodarczej, wzrasta ntensywnosc osadnctwa, co uwdaczna s w obejmowanu nowym funkcjam (m.n. gospodarczym, meszkanowym) terenow gmn sasadujacych. Masto, rozbudowuja^c wtasne funkcje metropoltalne, wykracza poza grance admnstracyjne na tereny sasadujacych gmn wejskch. Te nowe tereny stopnowo uzyskuja^ coraz w^kszy pozom urbanzacj, staja^c s? realnym obszaram funkcjonalnym masta. Procesy o podobnym charakterze obserwowane sa_w cafym kraju juz od bardzo dawna.,,prowadzene poltyk wobec mejskch obszarow funkcjonalnych, a szczegolne wobec MOF OW, jest bardzo wazne dla poltyk rozwoju, ponewaz przecwdzata nerownoscom w pozome ch Zagospodarowana, pozwala na trafnejsze defnowane ch potencjafow rozwojowych oraz na kompleksowe rozwazywane konflktow wyst^puja^cych na ch terene"20. Okreslene barer potencjatow, a co za tym dze czynnkow determnuja^cych tempo kerunk rozwoju spoleczno - gospodarczego wymaga szerszego spojrzena na pe.c podstawowych sfer (kaptalow): demografczna^ spoteczna^ nfrastrukturalno-gospodarcza_, 20 Krytera delmtacj mejskch obszarow funkcjonalnych mast wojewodzkch, Mnsterstwo Rozwoju Regonalnego, Warszawa, s. 4 pn/vaor fvvlwv. TF<"HNr7NA t^nmlmm UNAEUROPEJSKA KOZWOJU EUBOWJSKFUNDUEZ XEGONM.NEGO Projekt wsp6)fnansowany ze ^rodk6w Un Europejskej wramach Programu Operacyjnego PomocTechnczna 2007-203
26 kulturalna^ aktywnosc spolecznej, przyrodnczo-srodowskowa, oraz admnstracyjnonstytucjonalna,. Ktodawa Gorz6w! Wefcopolsk Bogdanec Deszcmo a Rye. 3. Polozene Mejskego Obszaru Funkcjonalnego Gorzowa Wlkp. na te kraju Zrodo: www.maps.google.pl oraz www.gmny.pl MOF GW, potozony jest w Polsce zachodnej, w polnocnej czesc wojewodztwa lubuskego (rye. 3), nad rzeka^ Warta^, na styku dwoch kran geografcznych: Rownny Gorzowskej oraz Kotlny Gorzowskej. Zgodne z podzalem funkcjonalnym zawartym w,,koncepcj Przestrzennego Zagospodarowana Kraju 2030" jest to najmnejszy pod wzgledem catkowtej powerzchn lczby ludnosc MOF OW. Jednak z punktu wdzena obecne wdrazanych oraz planowanych kerunkow rozwoju stotny jest fakt strategcznego potozena wzgledem glownych osrodkow rozwoju gospodarczego (Szczecn a - 05 km, Berlna - 30 km, Poznana 30 km) oraz na skrzyzowanu kluczowych szlakow komunkacyjnych. Gorzow lezy w korytarzu o nazwe Srodkowoeuropejsk Korytarz Transportowy CETC-ROUTE65 (polnoc-poludne), oraz znajduje s w strefe oddzatywana Paneuropejskego Korytarza Transportowego (wschod - zachod). Jednoczesne obszar potnocnej czesc wojewodztwa lubuskego, a tym samym teren MOF GW stanow swoste skrzyzowane os rozwojowych najwekszych aglomeracj w tej czesc Europy: Berln - Szczecn - Poznar2. 4..Potencjal demografczny spoteczny. Rdzer MOF GW stanow Gorzow Wlkp. - masto na prawach powatu, sedzba Wojewody Lubuskego, admnstracj rzqdowej w wojewodztwe, lcznych nstytucj o charakterze regonalnym ponadregonalnym, najlcznejsze pod wzgledem meszkatcow oraz druge najw^ksze pod wzgledem powerzchn, masto wojewodztwa lubuskego. Cok S.,,Uwarunkowana Rozwoju Przestrzennego Polsk wynkaj^ce z sg.sedztwa Polsk z Republka_ Federalna_ Nemec, [w:] K. Saganowsk, M. Zagrzejewska-Fedorowcz, P. Zuber (red.), Ekspertyzy do koncepcj Przestrzennego zagospodarowana kraju 2008-2033, Torn!, MRR, Warszawa, s. 295-358 POMOC TECHNCZNA NROJOWASTeMECB SP^JNOC UN* EUROPEJSKA (UHOftlSKlFUMDUSZ ROZWOJU REGONALNEGO Projekt wspolfnansowany ze srodkow Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203 n 3 l l
L 27 Calkowta tajczna powerzchna MOF GW wynos 770km2, co stanow 5,5% catkowtej powerzchn wojewodztwa lubuskego. Potencjat demografczny MOF GW to tqczne 53,3 tys. meszkancow, co stanow ponad 5% potencjatu ludnoscowego wojewodztwa. Lczba meszkancow poszczegolnych gmn okresla rownoczesne ch range ludnoscowa^ ktora dla poszczegolnych jednostek terytoralnych przedstawa se nast^pujqco: masta powyzej 00 tys. meszkancow: Gorzow Wlkp. (ok. 2 tys. meszkancow, co stanow ok. 80% wszystkch meszkancow MOF GW), gmny ponzej 0 tys. meszkancow: Bogdanec (7 tys.), Deszczno (8,9 tys.), Ktodawa (7,8 tys.) oraz Santok (8, tys.) W rdzenu MOF GW sredne zaludnene w 204r. wynosto 402 osoby na km2. Sredna gestosc zaludnena w danym terene MOF GW wynos natomast ok. 200 osob na km2. Analza potencjatu ludnoscowego rdzena gmn zewn^trznych obszaru funkcjonalnego wskazuje na wzrost atrakcyjjnosc gmn oscennych wzgledem Gorzowa Wlkp. (tab. 6). Najwecej meszkatcow w ostatnm dzes^colecu zyskata gmna Ktodawa (wzrost o 48,5%) oraz Deszczno (wzrost o 28%). Tab. 6. Ludnosc MOF GW w latach 2002 204. Bogdanec Deszczno Ktodawa Santok Gmlna Gorzow Welkopolsk MOFGW LUBUSKE rok 2002 6429 7 27 552 7327 25474 5 878 00896 rok 204 7 86 9 50 820 8 5 20 653 53 305 020 307 Zrodto: opracowane wtasne na podstawe www.stat.gov.pl Rok 2002-00%,8% 28,4% 48,5% 0,8% 96,5% 0,0% 0,2% Lubuske- 00% 0,7% 0,9% 0,8% 0,8%,8% 5,0% 00% W latach 2002-204 lczba ludnosc na terene MOF GWzw^kszyta se. o %. Pozytywnym zjawskem obserwowanym zarowno w osrodku centralnym, jak w gmnach oscennych jest utrzymujja^cy s? od welu lat dodatn przyrost naturalny (tab. 7). Tak uktad demografczny stawa caly MOF GW w bardzo korzystnej sytuacj w konteksce obserwowanej w catym kraju tendencj spadkowej lczby urodzen, a co za tym dze spadku lczby meszkancow. POMOC TECHNCZNA NARODOVM STBATEGA 5(^jn05C UNA EUROPEJSKA EUftOPEJSKt FUNOUS fozwoju HECONALNEGO Projekt wsp6lfnansowany ze Srodk6w Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
28 Tab. 7. Przyrost naturalny w MOF GW w latach 2002-204. Gmny prcyrost naturalny na 000 ludnosc 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 200 Bogdanec Deszczno Ktodawa Santok Gorzow Wlkp. 2,9-0,6 0,2 4, 0,5 0,9,3,3 0,3 0,6 4,6,8 3,5 2,5,0 2,0,6 2,0-0,5 0,9 0,7 4,9, 2,5,5 4,,4,2 2,9,4 5,3 4,0 3,7 5,8,9 3,8 6,2 3, 2,0,7 3,9 5,4 3,0 3,,4 Zrodto: opracowane wasne na podstawe danych statystycznych, www.stat.gov.pl. 20 2,4 0, 2,7,8, 202 2,4 4,5 2,7,6 0,7 203 2,8 3,3 3,8 2,9-0,6 204.,2 2,2 3,2 0, Zmana lczby meszkancow determnowana jest ne tylko przyrostem demografcznym, ale takze trendam mgracyjnym. Analza przestrzenna mgracj wewn^trznych w obr^be MOF GW wskazuje, ze na jego terene we.ksza lczba meszkancow osedla se. nz ja^ opuszcza. Jednoczesne obserwowany jest proces,,urban sprawf, tj. proces,,rozlewana s masta" na przylegte tereny wejske (tab. 8). Tab. 8. Saldo mgracj wewne.trznych/000 meszkancow na terene MOF GW. Gmna Bogdanec Deszczno Klodawa Santok Gorzow Welkopolsk LUBUSKE Rok 2002 5,9 -,5 9,0, -0,4 -,0 Zrodto: opracowane wtasne na podstawe danych statystycznych, www.statgov.p. Rok 204 0,6 2,9 9,54 4, -,53-0,6 W,,Delmtacj mejskch obszarow funkcjonalnych stolc wojewodztw" przedstawono jako jeden ze wskaznkow funkcjonalnych F - lczbe wyjezdzajqcych do pracy najemnej do rdzena MOF na 000 meszkancow w weku produkcyjnym (rye. 4). POMOC TECHNCZNA UASODOWA5BATECA SnrjOStl UNAEUROPEJSKA EUftOltJSWFUNDUSZ ROZWQJU HSGONMNEGO Projekt wsp6lfnansowany ze srodkfw Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
29 Rye. 4. Lczba wyjezdzajacych do pracy najemnej do rdzena MOF na 000 meszkarcow w weku produkcyjnym (2006 r.) Zroctto: P. Sleszynsk, MR, Delmtacja mejskch obszarow funkcjonalnych stolc wojewodztw, Warszawa, pazdzernk 202 r. (zatacznk nr ; s. 9). Jak wynka z rycny 4 oraz dokladnych danych przedstawonych w tabel 9, najwecej osob wyjezdzajacych do pracy najemnej do Gorzowa jest z gmny Bogdanec (56,7). Tab. 9. Lczba wyjezdzajacych z gmn strefy zewne_trznej MOF GW do pracy najemnej do rdzena na OOP rneszkarcow w weku prqdukcyjnym. Nazwa gmny Lczba meszkarcow Lczba wyjezdzajqcych do pracy najemnej do Gorzowa Wlkp. (20 r.) (rdzena MOF) na 000 meszkarcbww weku produkcyjnym BOGDANEC DESZCZNO 7084 8622 KLODAWA SANTOK 765 7945 48,5 46,5 Zrodfo: Opracowane wasne na podstawe: P. Sleszysk, MR, Delmtacja Mejskch Obszarow Funkcjonalnych stolc wojewodztw,, Warszawa, pazdzernk 202 r. (zatycznk nr 4; s. 28) 56,7 48,8 Autor przytaczanego dokumentu uwzglednl w badanu dane z 2006r., ktore ne uwzgl dnaja_ duzych zman w strukturze gospodarczej Gorzowa Wlkp., jake maty mejsce w latach 2007-20. Najweksze bowem nwestycje w mesce skutkuja^ce utworzenem nowych mejsc pracy maly mejsce po 2006 r., wtym: TPV Dsplays (2007) - 200 osob, CH Askana (2007) - 800 osob, POMOC TECHNCZNA HAkODOW 5EHTECA SFrlNOSC UNFA EUHOPEJSKA EUHOPEJ5K fundu5^ FtOZWOJU REGONALNEGO Prajekt wspolfnansowany ze srodkdw Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
30 CH Nova Park (20)-800 osob, Faureca drug zakfad koncernu w Gorzowe Wlkp. (20) - 500 osob. La^czne to 3 300 mejsc pracy przy ogolnej lczbe zatrudnonych w Gorzowe Wlkp. wynosza^cej okoto 38 000 osob. Znaczna cz^sc tych osob mejsce statego zameszkana ma poza terenem rdzena MOF GW, np. TPV Dspalys - 400 na 200 osob, SEBN 000 na 2 800 pracownkow. W 200 r. w Urz^dze Masta Gorzowa Wlkp. przeprowadzono analze. potencjalnego obszaru Aglomeracj Gorzowskej, w ramach ktorej znalazta s$ rownez analza dotycza^ca osob codzenne dojezdzaja_cych do pracy w Gorzowe Wlkp. (tab. 20). Tab. 20. Lczba mejsce zameszkana osob codzenne dojezdzaja_cych do pracy w Gorzowe Wlkp. Strzelce Krajerske Santok Deszczno Ktodawa Bogdanec Pelczyce Lubszyn Wtnca Drezdenko Myslborz Dobegnew Barlnek Stare Kurowo Nowogrodek Pomorsk Skwerzyna Krzeszyce Zwerzyn Krzyz Welkopolsk Kostrzyn n/odrg Choszczno Krz^cn Sulecn Stotsk D^bno Lubnewce Szczecn Lpany Bledzew Drawsko Przytoczna Swebodzn POMOC TECHNCZNA NAfODDV/A STBATEGA SrfuNOlO gmna doje±dzaja.cy pracowncy 502 425 357 30 276 222 22 77 40 33 9 8 9 90 82 57 42 36 23 22 20 6 6 5 0 9 9 8 8 UN A EUROPEJSKA [UBOPEJSXl f JNDUSZ ROZWOU REGON M.N EGO Projekt wspafnansowany ze srodkfw Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203 fl 3 3 3 3 3
Berzwnk Pszczew M^dzyrzecz Torzym Stubce Dolce Trzcanka Osno Lubuske Gorzyca Przelewce Starqard Szczecrsk Cybnka Lubsko Meszkowce Boleszkowce Krosno Odrzarske Trzcel Sulechow Brzeznca Drawno Cedyna Bane M^dzychod Targowek Pozna Lubasz Tczew Katowce Swedzebna 3 Roqow Zrodlo: Analzy potencjalnego obszaru Aglomeracj Gorzowskej, Zalqcznk nr : Zatozena metodyczne przy wyznaczanu obszaru aglomeracj, Wydzal Geodezj Katastru Urzqd Masta Gorzowa Wlkp., 200 r. Dane te wyrazne wskazuja^, z znaczna cz sc meszkancow gmn strefy zewn^trznej codzenne dojezdza do rdzena MOF GW w cetach zarobkowych. Analza danych przestrzennych potwerdzta, ze na terene MOF GW zachodz ntensywny proces suburbanzacj. Wzrost lczby meszkarcow gmn zewnetrznych wzgl^dem osrodka centralnego stanow jeden z najbardzej charakterystycznych przejawow przeksztalceh zachodza^cych w obszarach ntensywne rozwjaja^cych s^ przestrzen mejskch. Jednoczesne jest to jeden z waznejszych czynnkow wptywaja^cych na charakter st powa^zat funkcjonalnych duzego osrodka mejskego z jego najblzszym otoczenem. ntensyfkacja procesow suburbanzacyjnych wptywa bowem na zmany motalnosc meszkarcow, determnuje rozwoj ustug nzszego wyzszego rz^du oraz generuje przeksztacena przestrzenne. S UKA EUROPEJSK* EUFtOPEJKl FUNOUSZ POMOCTECHNCZNA ROWOJU REGONAL H GO NARODOWA SBATCfl roluosc Projekt wsp6(fnansowany ze Srodkow Un Europejskej wramach Programu Operacyjnego PomocTechnczna 2007-203 8 7 6 5 4 4 4 3 3 3 3
32 ] Nezwykle stotnym aspektem jest zatem promocja de,,powrotu do mast", ktorej urzeczywstnene wyrnaga podjeca dzatah ogranczajacych emsyjnosc, charakteryzuja^cych se dbalosca_ o zelona^ nfrastruktur^ jednoczesne przyjaznych meszkahcom. Ma to tym weksze znaczene, z zauwazalny jest wca_z wzrost pozornu nekorzystnych procesow zachodzqcych w mastach catej Polsk, w tym rownez w Gorzowe Wlkp. jego obszarze funkcjonalnym. Procesam tym ch skutkam sa^ m.n. problemy ekonomczne, nszczeja^ca nfrastruktura (np. budynk, ulce), ostabene relacj spotecznych, wyludnane,,degradacja" centrow mast, domnacja ndywdualnego transportu samochodowego nad publcznym,! ] zaneczyszczene powetrza. Przeprowadzone badana wskazaly na duza^atrakcyjnosc catego terenu MOF GWjako mejsca osedlana s nowych meszkahcow. Analza porownawcza wzgledem wojewodztwa lubuskego wskazaa na wzrost zanteresowana zycem w strefe!* oddzalywana Gorzowa Wlkp. Wspotczynnk mgracj dla calego obszaru ne tylko wzrost prawe 4-krotne na przestrzen ostatnch 0 lat, ale takze byt wyzszy nz w catym wojewodztwe. Zgodne z prognoza^ lczby meszkahcow masta Gorzowa Wlkp.22 tendencje demografczne w rdzenu MOF odpowadac beda^ wekszosc mast w Polsce prowadzc : ; b^da^ do spadku lczby meszkahcow. Dlatego tez obserwowane obecne zmany w rozmeszczenu meszkahcow w obr$be MOF GW oraz wewnetrznych trendow ; wskazuja^ na konecznosc wzmocnena funkcj metropoltalnych zapewnena trwalego rozwoju spoteczno - gospodarczego w celu ne tyle odwrocena, ale fl zahamowana tego trendu. Z punktu wdzena poltyk spotecznej masta regonu stotne znaczene ma pozom obcazena demografcznego. Ocenaja^c stosunek ludnosc w weku poprodukcyjnym do ludnosc w weku przedprodukcyjnym stwerdzc nalezy, ze sytuacja zarowno w cafyrn MOF m '--' _ GW, jak w poszczegolnych gmnach go tworzqcych ulegla pogorszenu. Wprawdze w 202r. w MOF GW lczba osob w weku przedprodukcyjnym (20,3%) byta weksza nz lczba ludnosc w weku poprodukcyjnym (3,9%) (rye. 5), to jednak w rdzenu MOF sytuacja byte j odwrotna stosunek ten wynosl 6,9% do 8,3%. Jak wynka z powyzszego, proces starzena s spoteczehstwa najslnej dotknaj masto centralne. Porownuja^c jednak te dane ze wskaznkam dla wojewodztwa lubuskego (odpowedno 8,6%, 6,5%) Polsk (odpowedno 8,3%, 7,8%) wdac, ze MOF fl GW ma duzy potencjat demografczny rozwojowy. Jest to szczegolne stotne -; ze wzgl^du na ksztattowane poltyk przestrzennej spofecznej. Wzrost lczby m meszkahcow na terene catego MOF GW b^dze skutkowat konecznosca,!j ; *! ' ' l 22 www.stat,gov.pl/gus/5840_648_plk_.html.httn R a POMOC TECHNCZNA UNAEUROPJSKK EUftoctjsw FUNOUSZ ROZWO'U ReoONALM GO Projekt wspolfnansowany ze srodkdw Un Europejskej wrarnach Programu Operacyjnego PomocTechnc^na 2007-203
33 dostosowana nfrastruktury techncznej spotecznej do nowych wyzwar demografcznych. LUBUSKE ObszarFunkcjonalny Gorzowa Wlkp. w weku przeclprodukcyjnym w weku produkcvjnym w weku poprodukcyjnym Rye. 5. Ludnosc MOF GW oraz wojewodztwa lubuskego wedtug ekonomcznych grup - 202 r. zrodfo: opracowane wtasne na podstawe www.stat.gov.pl. Masto Gorzow Wlkp. posada dokument strategczny planuja^cy rozwoj pomocy spotecznej w dtuzszej perspektywe czasowej. Jest to,,stratega Poltyk Spotecznej Masta Gorzowa Welkopolskego na lata 2007+". Prorytetowym grupam w swadczenu ustug publcznych w dzedzne pomocy spotecznej dla masta Gorzowa Wlkp. sa_ dzec modzez, rodzny, osoby nepetnosprawne. W Strateg zawarto kompleksowa^ koncepcje dzatah podejmowanych w grancach sfer poltyk spotecznej, uj^tych w pe_cu prorytetach; Prorytet perwszy: zaspokojene potrzeb spotecznych dzec mlodzezy, Prorytet drug: poprawa warunkow funkcjonowana osob rodzn (wsperane rodzn w realzacj funkcj opekuhczo - wychowawczej), Prorytet trzec: poprawa jakosc warunkow zyca osob nepetnosprawnych ch rodzn, Prorytet czwarty: realzacja zadah spotecznych Masta Gorzowa Wlkp. na rzecz senorow, Prorytet pa^ty: budowane slnych organzacj pozarza^dowych oraz wzrost potencjatu kaptalu ludzkego. Jedna^ z najstotnejszych kwest w dagnoze uktadu lokalnego jest problem bezroboca. Jest to rownez jedna z glownych determnant sytuacj ekonomcznej perspektyw rozwoju spotecznego gospodarczego. Zgodne z zapsam,,regonalnego Programu Operacyjnego - Lubuske 2020"23 nepokoja^cy w catym regone staje se pozom bezroboca rejestrowanego. Zgodne z przytaczanym w dokumence danym GUS stopa bezroboca rejestrowanego w regone na konec 203 roku wynosta 5,7% bya najwyzsza od 2009 roku, a takze Regonalny Program Operacyjny Lubuske 2020, stycze 205 POMOC TECHNCZNA NlHODOVM SBATEOA llkosc UNX EUROPEJSKA EUHOPEJ5K FUNDUSZ BOJWOJU BEGONALNEGO Projekt wsp6lfnansowany ze Srodkow Un buropejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technc^na 2007-203
wyzsza o prawe 2 punkty procentowe nz w kraju. Na tym te sytuacja w powece gorzowskm oraz w rdzenu MOF byta korzystnejsza24. Stopa bezroboca rejestrowanego wynosta odpowedno 2,9% oraz 8,5%. Analza pozomu bezroboca w gmnach, merzonego jako udzat zarejestrowanych bezrobotnych w lczbe ludnosc w weku produkcyjnym wskazuje, ze ne tylko masto centralne, ale takze gmny zewn^trzne borykaj^ s? z mnejszym problemam na rynku pracy nz cate wojewodztwo (tab. 2). W 204r. w gmnach tworza^cych MOF GW wskaznk bezroboca ne przekracza srednej regonalnej krajowej. Najnzszq wartosc osqgnat onwgmne Ktodawa (3,9%). W najtrudnejszej sytuacj znajduje s Gorzow Wlkp. ze wskaznkem 6,0 %, chocaz jest on tak mnejszy nz dla wojewodztwa kraju (odpowedno 2,8%,,5%). Analza dynamk zman w latach 2004-204 wskazuje na spadek bezroboca w catym MOF GW o prawe 50%, z czego najwyzsza wartosc spadku odnotowana zostafa w Bogdarcu, Deszczne Klodawe. Tab. 2. Udzat bezrobotnych zarejestrowanych w lczbe ludnosc w weku produkcyjnym. Gmna 2004 204 Gorzow Wlkp. Bogdanec Deszczno Klodawa Santok Obszar Funkcjonalny Lubuske POLSKA,7 5, 5,7 5,8 6,7 5,0 5,2 2,4 6,0 5,6 4,3 3,9 5,4 5,0 2,8,5 Zrodlo: opracowane wfasne na podstawe BDL. Rok 2004 = 00 5 37 27 24,7 32,3 34,4 84 93 Lubuske = 00 (204) 47 43,8 33,6 30,5 42,2 39,4 00 90 Polska=00 W 203 roku w gmnach tworza_cych MOF GW, bez pracy pozostawato la^czne 6 43 osob25. Wsrod osob bezrobotnych domnowafy kobety, ktore stanowly 54,% ogotu bezrobotnych. Znamenne jest, ze procentowo mnejszy udzat wsrod osob bezrobotnych stanowrty osoby zameszkate na obszarach wejskch. Dane 52 48,7 37,^ 47 47 46,4,3 Powatowego Urz^du Pracy w Gorzowe Wlkp. wskazuj^ na szczegolne nekorzystna^ struktur^ bezrobotnych zarowno w rdzenu jak pozostatych gmnach powatu. Wsrod wszystkch zarejestrowanych bezrobotnych najwyzszy odsetek (ok. 28%) stanowa^ osoby w grupe wekowej 25-34 lata, z czego prawe / to bezrobotn pozostaja^cy bez pracy dfuzej nz pot roku. Dane statystyczne dla bezroboca rejestrowanego agregowane sa_do pozomu powatu. ' www.stat.gov.pl POMOC TECHNCZNA NAKODOkVA STSAECA.r&HOtO UMAEUROPEJSKA EUROPEJ5K FUNDUSZ ROZWO!U REGON A LH EGO Projektwsp6lfnansowanyze srodkow Un Europejskej wramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203 0C 3 Ll 5 B n u n n n
35 Struktura bezrobotnych ze wzgledu na pozom wyksztafcena wskazuje na przewage osob o najnzszych kompetencjach. Osoby z wyksztatcenem gmnazjalnym ponzej stanowq. w rdzenu MOF 25%, natomast w pozostatych gmnach prawe 40% ogotu bezrobotnych. W przypadku osob z wyksztajcenem wyzszym najw^kszy problem odnotowano w mesce Gorzow Wlkp., gdze udzal osob z wyksztafcenem wyzszym wynost 20% W 203 r. przecetne meseczne wynagrodzene brutto w Gorzowe Wlkp. (dane ne uwzgle_dnaj3 podmotow gospodarczych o lczbe pracujajdych do 9 osob) byto najnzsze sposrod wszystkch mast wojewodzkch w kraju (tabela ponzej). Newele wyzsze zarobk odnotowano w gmnach oscennych. Tab. 22. Przecetne meseczne wynagrodzene brutto w mastach wojewodzkch w 203r._ Jednostka terytoralna Wynagrodzene meseczne brutto 203 r.. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 0.. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Powat m. Katowce 5 270,37 Powat m. St. Warszawa 5 226,05 Powat m. Gdansk 4 562,66 Powat m. Poznar 4 256,82 Powat m. Wroclaw 429,56 Powat m. Szczecn 4 029,5 Powat m. Krakow 3 997,80 Powat m. Opole 3 872,66 Powat m. Rzeszow 3 859,86 Powat m. Lubln 3 820,9 Powat m. Olsztyn 3 795,30 Powat rn. Torur 379,69 Powat m. -Lodz 370,9 Powat m. Bafystok 3 627,02 Powat m. Kelce 3 597,04 Powat m. Bydgoszcz 3 589,06 Powat m. Zelona Gora 3 363,53 Powat m. Gorz6w Wlkp. 333,03 Powat Gorzowsk 3 524,85 Zrodto: opracowane wasne na podstawe www.stat.gov.pl Z punktu wdzena ksztaftowana podstaw dla rozwoju nowoczesnej gospodark stotne jest posadane odpowednej kadry zawodowej. Na fakt ten zwrocono uwag m.n. w raporce,,branzowy rozwoj Gorzowa Welkopolskego" oraz,,nowoczesne kadry gospodark"26. W dokumence tym wskazano, ze newystarczajqcy pozom oraz wadlwa struktura 26 Raport z badana: Foresght regonalny:,,branzowy rozwoj Gorzowa Welkopolskego" oraz..nowoczesne kadry gospodark", Wyzsza Szkota Bznesu w Gorzowe Wlkp., 20 r. POMOC TECHNCZNA NACODOWA STBATECA SrQlNOC UNH EUROPtJSKA turopejsk FUNDUSZ ROZVVOJU REGON ALNEGO Projekt wsp6lfnansowany ze Srodkdw Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
36 n kwalfkacj zawodowych stanowc b^dze jedna^ z gtownych barer rozwoju gospodarczego Gorzowa Wlkp., co za tym dze, catego, powazanego z nm funkcjonalne obszaru. WedJug danych z Narodowego Spsu Powszechnego przeprowadzonego w 20 roku, struktura meszkancow MOF GW ze wzgl^du na wyksztalcene jest bardzej korzystna nz w catym wojewodztwe lubuskm. Udzat osob z wyksztafcenem wyzszym wynosl 7,6% jest o 3 punkty procentowe wyzszy nz w regone. Przestrzenne zrozncowane wartosc wskaznka w obr$be catego MOF GW potwerdza, ze najwyzszy potencjaf kadrowy wystepuje w rdzenu (ponad 20% osob z wyksztalcenem wyzszym w ogolnej lczbe meszkancow masta). Jednoczesne teren MOF GW zameszkuje najw^cej osob z wyksztalcenem srednm zasadnczym zawodowym, co daje w sume ponad 54% ogolu meszkancow. Struktura ta jest wypadkowa^ zarowno hstor osrodka centralnego {Gorzow Wlkp. ma slne tradycje przemysfowe), jak rownez poltyk samorzadow w zakrese tworzene warunkow dla stworzena spoteczerstwa opartego na wedzy. Potencjat spoteczno-gospodarczy w dhjgm okrese budowany jest poprzez przetamywane barer w zakrese dostepu do edukacj, a zwtaszcza do edukacj przedszkolnej. Dostep do przedszkol umozlwa rownez podjece zatrudnena przez oboje rodzcow, a tym samym przyczyna se do ogranczana sfery ubostwa. W 204r. w MOF GW funkcjonowato 46 przedszkol, ktore dysponowary la^czne 4 664 mejscam. Jednoczesne lczba dzec, ktore uczeszczary do przedszkol wynosta 4 68027. Ogotem lczba dzec w weku od 3 do 5 lat na terene MOF GW wynos 5207. Analza danych, w ponzszej tabel, pokazuje, ze w mesce Gorzowe Wlkp. wspolczynnk objeca dzec wychowanem przedszkolnym jest bardzo wysok stale rosne. W gmnach Bogdanec Klodawa wszystke mejsca w przedszkolach s^zajete. Z analzy danych wynka, ze lczba mejsc w wekszosc przedszkol w stosunku do ogolnej lczby dzec w weku przedszkolnym, jest newystarczajaca. Z uwag na powstajqcy obowazek zapewnena mejsc przedszkolnych dla 4 5 latkow w kolejnych latach, lczba mejsc w przedszkolach bedze musaa bye zwekszona. Tab. 23. nfrastruktura przedszkolna w gmnach nalez^cych do MOF GW (204r.). Gmna Rok 204 m. Gorzow Wlkp. Lczba przedszkol Mejsca Lczba dzec Lczba dzec w weku przedszkolnym ogojem''' 36 3977 404 4029 Gmna Bogdanec Lczba przedszkol 2 www.stat.gov.pl Lczba 3-,4-5-latkow ogolem w danej gmne MOF GW POMOC TECHNCZNA NAKODOVM MRAECA ^rork^jcj UMA! DROP CS K* tuboptlk FUNOUSZ "OZWOJU HEG>ON*LHEGO Project wsp6fnansowany ze srodk6w Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Ponoc Technczna 2007-203 fl n n u n B
37 Mejsca Lczba dzec Lczba dzec wweku przedszkolnyrn ogojem Gmna Deszczno Lczba przedszkol Mejsca Lczba dzec Lczba dzec w weku przedszkolnyrn oqojem Gmna Ktodawa Lczba przedszkol Mejsca Lczba dzec Lczba dzec wweku przedszkolnyrn ogotem Gmna Santok Lczba przedszkol Mejsca Lczba dzec Lczba dzec wweku przedszkolnyrn ogotem Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wlkp. Lczba przedszkol Mejsca Lczba dzec Lczba dzec w weku przedszkolnyrn ogotem 00 00 246 2 25 6 342 2 200 200 284 4 262 250 306 46 4664 4680 5207 Zr6d!o: opracowane wtasne na podstawe danych z Urzqdu Masta Gorzowa Wlkp. oraz Gmn MOF GW. Nalezy jednak zwrocc uwag na fakt, ze cz^sc rodzcow dobrowolne opozna moment rozpoczeca przez dzec edukacj przedszkolnej poprzez wlasna^ opeka^ nad dzeckem lub opeke petnonq przez np. dzadkow. Zwtaszcza w ostatnch latach rodzce zgodne z tzw. ustawa^ ztobkowa^ korzystaja^ z prawa zatrudnana do opek nad dzeckem jego wtasnej babc lub nnego cztonka rodzny29. Na terene wszystkch gmn MOF GW zdentyfkowano potrzebe modernzacj obektow przedszkolnych. Gmna Santok zauwaza potrzebe rozbudowy stnejqcego przedszkola na swom terene, natomast gmna Deszczno - budow nowego obektu, gdze docelowo przenesona moglaby zostac dotychczas prosperujqca placowka, ktora ne odpowada potrzebom. W MOF GW zaobserwowac mozna ogolna^ tendencje zmnejszana se^ lczby ucznow szkot podstawowych gmnazjow. W latach 2002-204 ch lczba spadla odpowedno o 20,8% o 35% (tab. 24). Wprawdze w analogcznym okrese zjawsko powyzsze wystaplo rownez w wojewodztwe lubuskm, to w obszarze funkcjonalnym Gorzowa Wlkp. proces ten nastepuje wolnej, zwtaszcza na pozome szkolnctwa podstawowego. W gmne Ktodawa zanotowano natomast wzrost lczby ucznow szkot podstawowych. Przyczyna^ tego stanu rzeczy jest fakt, ze w gmne Ktodawa osedlto s w ostatnch latach najwecej nowych meszkahcow. Ustawa z dna 4 lutego 20 r. o opece nad dzecrn do at3 (Dz. U. z 203r, poz. 457 ze zm. POMOCTECHNCZNA NARODOW»S«AT GA SP&JNOC UNA EUROPEJKA FUrOPEJSK TUHCXJSl BOZWOJU BEGtONALNEGO Projekt wspolfnansowany ze Srodkow Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
38 W przypadku gmnazjow w najtrudnejszej sytuacj znajduja^ se gmna Santok oraz masto Gorzow Wlkp., w najlepszej gmna Deszczno. Tab. 24. Ucznowe w MOF GW oraz wojewodztwe lubuskm - szkoa podstawowa gmnazjum 2002 204r. Gmna Masto Gorzow Wlkp. szkoa podstawowa gmnazjum Gmna Bogdanec szkoa podstawowa gmnazjum Gmna Deszczno szkota podstawowa gmnazjum Gmna Kfodawa szkota podstawowa gmnazjum Gmna Santok szkota podstawowa gmnazjum Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wlkp. szkota podstawowa gmnazjum Wojewodztwo Lubuske szkota podstawowa gmnazjum Zrodfo: opracowane wtasne na podstawe www.stat.gov.pl 2002 8767 5604 524 294 655 232 376 226 659 354 098 670 8030 47940 204 669 3060 457 97 554 223 467 78 459 84 8628 3842 56849 30569 Rok 2002 = 00 Przemany demografczne, a takze reforma edukacyjna wprowadzaja^ca etap gmnazjalny przetazyfy s? na stan nfrastruktury edukacyjnej. W latach 2002-202 lczba szkol podstawowych w MOF GW zmnejszyla s? z 4 do 36, a gmnazjow wzrosta z 26 do 2930. Lkwdacj ulegty szkoty podstawowe w Gorzowe Wlkp. (3) oraz w gmnach: Deszczno (), Santok ( fla szkoty podstawowej)- W okrese od 2002r. zlkwdowano jedno gmnazjum w gmne Bogdanec, powstaty natomast nowe w Gorzowe Wlkp. (4). Masto Gorzow Wlkp. bardzo precyzyjne programuje rozwoj oswaty. Przyjeta uchwafa^ Nr X/93/20 Rady Masta Gorzowa Wlkp. z dna 25 maja 20r.,,Stratega Rozwoju Gorzowskej Oswaty w latach 20-205" przyjmuje cztery najwaznejsze kerunk rozwoju: zaspokajane zborowych potrzeb meszkarcow na wszystkch pozomach edukacj, w tym zapewnene meszkahcom dostepnosc do edukacj, state podnoszene jej jakosc atrakcyjnosc oferty oswatowej, poprawa bezpeczerstwa w szkotach oraz rozbudzane aspracj edukacyjnych dzec mtodzezy, 'www.stat.gov.pl POMOC TECHNCZNA NAKODOWA STEAECA Ut^NOC 76 55 87 67 84 96 24 79 70 52 79 65 70 64 UN A EUMdt'KJSKA KURnPF SK FUNDU«ROZWOU REGtONllMEGO Projekt wspolfnansowany ze Srodkow Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203 fl 9 R El fl
39 dostosowane ksztalcena do rynku pracy poprzez podnesene atrakcyjnosc jakosc szkolnctwa zawodowego, reorganzacja placowek oswatowych modernzacja mejskej bazy oswatowej, w tym modernzacja bazy edukacyjnej, zakup wyposazena, poprawa jakosc efektywnosc zarza^dzana realzowana poprzez usprawnane organzacj pracy przedszkol, szkol placowek oswatowych. Przyjece Strateg jej realzacja wplywa pozytywne na jakosc oferty edukacyjnej wzmacna role Gorzowa Wlkp. jako regonalnego osrodka ksztatcena ponadgmnazjalnego3. Analzuja^c struktur nstytucjonalnq w pozostalych gmnach mozna zauwazyc, z gmna Bogdanec w petn realzuje zalozena edukacyjne dla szkol podstawowych gmnazjum. Szkoly 53 bardzo dobrze wyposazone przystosowane do realzacj pelnej oferty edukacyjnej. Gmna Deszczno sprawne organzuje dowoz dzec do szkol. Lczba mejsc w przedszkolach jest zadowalaja_ca. Na terene gmny aktywne prowadz dzalalnosc Fundacja Edukacj Europejskej. Posada bardzo dobra^ baze sportowa^ (hala sportowa bosko) oraz bogatq_ oferty zajec pozalekcyjnych. W gmne Kodawa zasadncza_ barera^ jest brak wystarczajapej lczby mejsc w przedszkolach. Znacznym problemem w dost^pne do edukacj jest komunkacja publczna (brak mozlwosc dojazdu z nektorych obszarow gmny). Jakosc bazy edukacyjnej jest na bardzo wysokm pozome. Gmna Santok podnos jakosc bazy oswatowej oraz stale zweksza lczby mejsc w przedszkolach32. Obecne wtadze masta gmn oscennych przygotowuja^ s do kolejnej reformy oswaty polegaja^cej na obnzenu weku szkolnego do lat 6. Jednoczesne w calym MOF GW podejmowane sa^ krok maja^ce na celu dostosowane nfrastruktury szkolnej do przyjeca nowych ucznow. Polegaja^ one ne tylko na przystosowanu pomeszczeh lekcyjnych, ale takze na analze obwodow szkol podstawowych pod ka^tem mozlwosc przyjeca szescolatkow. Prowadzone sa^ takze dzalana daza_ce do wyposazena placowek w nowoczesne srodk dydaktyczne oraz lepszego przystosowana obektow na rzecz dzalalnosc oddzalow ntegracyjnych. Ocena przyszlego potencjalu kadrowego, a Jednoczesne jakosc ksztalcena w dzalajqcych w regone placowkach oswatowych dokonywana jest posredno w oparcu owynk egzamnow po poszczegolnym etape ksztalcena. Analza danych 2 Okregowej 3 nwentaryzacja analza dost^pnych wykorzystanych zasobow oraz uslug publcznych swadczonych przez Zw^zek Celowy Gmn MG-6. Raport z badar, Gorzow Welkopolsk - Ceszyn, kwecet 203 r. bdem or\*»rtr TC(~UM~7MA N^ouuvs-TuMllrtlNrt? UNAUNOPEJ3KA UBDPEJSKFUNOOSZ HOZWOJUMOONALNtGO Projekt wspolfnansowany ze Srodkow Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technc^na 2007-203
40 Komsj Egzamnacyjnej w Poznanu wskazuje, ze na etape szkoly podstawowej gmnazjum pozom ksztalcena w szkotach zokalzowanych na terene MOF GW ne odbega od wynkow dla wojewodztwa lubuskego (rye. 6 rye. 7). Wyzszy potencjaf MOF GW prezentuje s natomast w odnesenu do wynkow maturalnych. W 203 roku ucznowe z gorzowskch szkof srednch, przyst?puja_cy do egzamnu po raz perwszy zdajqcy egzamn na pozome podstawowym uzyskal wynk lepsze nz ch rowesncy z regonu lub w kraju (rye. 8). 203 lobszar l-unkcjon;lny 202 woj. luhuske 203 POLSKA Rye.6. Porownane wynkow sprawdzanu szostoklassty. Zrodlo www.oke.poznan.pl fl 80 -, 60-40 - 20-0 lllll Gorzow Wlkp. M woj. lubuske r Polska Rye.7. Wynk egzamnow gmnazjalnych w 203r. - porownane. Zrodlo: www.oke.poznan.pl \ 70-60 - 50 - ^ 40 20-0 0 przedm, przyrodnczg matcmatyka n n n Rye.8. Wynk egzamnow maturalnych w 203r. Pozom podstawowy. Zrodto: www.oke.poznan.pl POMOC TECHNCZNA lfooqv.'a 5TCAHCA SrO.'NOC rn.unoprj.skft EUROPfJSK FUUnlS^ ROZWOU MEGONANEGO Projekt WEp6tfnansowany ze Srodkow Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
4 Struktura ponadgmnazjalnych placowek oswatowych oraz oferowane kerunk ksztafcena s«wypadkowa, tradycj przemystowych regonu oraz konecznosc dostosowana pozomu wyksztatcena do wymagan rynkowych. Kluczowa^ kwesta. dla regonu MOF GW w dzedzne edukacj jest dostosowane oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy. Edukacja spojna z oczekwanam MEN zaprezentowanym podczas konferencj,tmoc w regonach" (Krakow X 203):,,Wspolczesna szkota mus ksztattowac kompetencje, ktore pomoga^ dzsejszym ucznom sprostac wyzwanom rynku pracy spoleczerstwa w przyszjosc" ma sluzyc powszechnemu przygotowanu dzec mtodzezy do uczena s przez cate zyce oraz ksztaltowanu umejetnosc budowana portfela wtasnych kompetencj rownez po skorczenu szkoty33. Na cafym obszarze MOF GW mozna zaobserwowac zjawsko b^da_ce pochodna^ suburbanzacj Gorzowa Wlkp., polegaja^ce na tym, ze wele osob/rodzn zameszkuje obszary wejske, a posada zameldowane w Gorzowe Wlkp. Ze wzgl^du na atrakcyjnosc osedlercza^ obszary wejske przyca^gaja^ nowych meszkarcow (zwlaszcza z Gorzowa Wlkp.), ktorzy buduja^ domy jednorodznne na terenach gmn strefy zewn^trznej. W bardzo welu przypadkach ucz^szczane do placowk edukacyjnej na terene nnej gmny spowodowane jest faktem, ze jest ona blzej potozona od tej, polozonej na obszarze zameldowana. O atrakcyjnosc placowek oswaty na obszarach wejskch decyduje: atrakcyjnosc osedlercza gmny (czyste srodowsko duza lesstosc, stosunkowo newelka odlegtosc od Gorzowa Wlkp.), dost^pnosc mejsc w placowkach edukacyjnych. W przypadku Gorzowa Wlkp., zasadnczym powodem ucz^szczana do szkoty w tym mesce przez ucznow z obszarow wejskch jest wyzszy pozom nauczana oraz bogata oferta edukacyjna, zwteszcza w zakrese szkolnctwa ponadgmnazjalnego. Wedtug danych Urzedu Masta Gorzowa Wlkp. ucznowe spoza Gorzowa Wlkp. stanowa. az 25,28 % ogolu ucznow. Najw^kszy odsetek ucznow spoza pobera nauk w lceach ogolnoksztalca^cych, technkach szkotach zawodowych34. www.men.gov.pl 34 nwentaryzacja analza dost^pnych wykorzystanych zasobow oraz usjug publcznych swladczonych przez Zwa^zek Celowy Gmjn MG-6. Rapott cza^stkowy z badar - edukacja, Gorzow Welkopolsk - Ceszyn, kwecen 203 r. DlAAnr TFrHNTTNA KUnnUL ltlmlvll_ PA HASODOWA ST BAT [CA SltfjKOkl UN A UHOPEJSKA EunoftsuFUNOUSZ ROZWOJU REGONAL EGO Projekt wsp6lfnansowany ze ^rodkbw Un Eurapejskej w ramach Programu Operacyjnego Pornoc Technczna 2007-203
42 Tab. 25. Ucznowe korzystajacy z usjug edukacyjnych w grnnach MOF GW, w ktorych ne zameszkuja, tego przyczyny. \ Mejsca pochodzena ucznow spoza mejsca Przyczyny tego, ±e dzec meszkancow nnych zameszkana mejscowosc korzystaja, z p!ac6wek grnny Gorzow Welkopolsk Klodawa Ucznowe zwszystkch gmn MOF GW. Ogbtem odsetek ucznow spoza Gorzowa Wlkp. poberajacych nauke wgorzowskch publcznych placowkach oswatowych wynos 25,28 %. Udzal ucznow spoza Gorzowa Wlkp. (ne tylko z terenow MOF GW): -przedszkota 8% - oddzaly przedszkolne w szkotach 2% - szkofy podstawowe,33% - szkoty gmnazjalne 6,05% - szkoty ponadgmnazjalne 45,5% - technka45,56% - technka uzupelnajqce 48,5% - 4 letne lceum plastyczne 59,3 % Ucznowe z Gorzowa Wlkp. - Wysoka ocena placowek oswatowych wsrodowsku lokalnyrn regone, - Bogata oferta edukacyj'na zwlaszcza w zakrese szkcl ponadgrnnazjalnych - Lepsze warunk lokalowe bardzo dobra baza sportowa Zespotu Szkol w Klodawe - Dobry dojazd do z Gorzowa Wlkp. komunkacja publczna. Santok Bogdanec Deszczno Brak Lubszyn, Wtnca, GorzowWkp. (stanowa^ 2,5 % ucznow w Szkole Podstawowej w Jenne Zespole Szkol w Bogdahcu) GorzowWkp., Skwerzyna. Okoto 5% ucznow Zespolu Szkol w Deszczne pochodz z nnych gmn. Zroc/o: Na podstawe D! z ekspertam w dnach 22-26.04.203 r. Brak - Rodzce pracuja_ na terene Gmny Bogdanec - Mnejsza odlegtosc od placowk szkolnej polozonej wmejscu zameszkana (np. mejscowosc Nowny Welke w Gmne Wtnca jest polozona blzej od Bogdarca nz Wtncy) - Bardzo dobra baza sportowa - Wyzsze wynk ksztatcena - Bardzo dobra organzacja dojazdu do szkofy - Oferta zajec pozalekcyjnych - Realzacja projektow fnansowanych ze srodkow Un Europejskej Osoby dojezdzaja^ce w celach edukacyjnych do rdzena MOF GW to najcz^scej meszkahcy Deszczna, Bogdarca Klodawy. Lczb^ codzenne dojezdzajacych dzec do przedszkol oraz ucznow do szkot, jak studentow na uczelne na terene masta Gorzowa Wlkp. przedstawaja^ tabele 26, 27 28. Tab. 26. Lczba mejsce zameszkana osob codzenne dojezdzajacych do szkot wyzszych na terene Gorzowa Wlkp. gtnna studenc Deszczno Bogdanec Ktodawa Santok Zrodo: Analzy potencjalnego obszaru Aglomeracj Gorzowskej, Zatqcznk nr t: Zaozena metodyczne przy wyznaczanu obszaru agtomeracj, 20 Or., Wydzal Geodezj Katastru, Urza_d Masta Gorzowa Wlkp. 5 8 7 3 POMOC TECHNCZNA UMA EUROPEJ5KA EUftOPESK FUNOJ5 rwokj BtGONALNEGO Projekt wspojfnansowany ze srodk6w Un Europejskej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203
43 Tab. 27. Lczba mejsce zameszkana osob codzenne dojezdzajapych do przedszkol szkol na terene Gorzowa Wlkp. gmna Deszczno Bogdanec ucznlowe 539 330 przedszkolak Klodawa Santok 422 345 66 30 488 375 Zrodfo: System bezqcego montohngu lczby ucznow/dzec ucz^szczajqcych do szkot/przedszkol na terene Masta Gorzowa Wlkp."- dane za 203r, WydzatEdukacj, Urza^d Masta Gorzowa Wlkp. 46 3 suma 585 343 Tab. 28. Ucznowe spoza Gorzowa Wlkp. uczeszczaja^cy do szkot w Gorzowe Wlkp. szkota Szkola podstawowa Gmnazjum Zasadncza szkota zawodowa Lceum ogolnoksztatca.ce Technkum Technkum uzupetnajqce Szkota specjalna Czteroletne lceum plastyczne Razem Oddzaty przedszkolne w szkotach razem ucznow 6024 3236 857 2 303 2786 0 48 09 5373 534 z Gorzowa Wlkp. 88,67% 83,95% 54,85% 48,63% 54,44% 5,49% 83,33% 40,70% 74,72% 88,00% spoza Gorzowa Wlkp.,33% 6,05% 45,5% 5,37% 45,56% 48,5% 6,67% 59,30% 25,28% 2.00% Zrodlo: nwentaryzacja analza dostgpnych wykorzystywanych zasobow oraz usug publcznych swadczonych przez Zwazek Celowy Gmn MG-6. Raport czqstkowy z bada -Edukacja, Gorzow Welkopolsk - Ceszyn, kweceh 203 r. Gmny wejske sqsaduj^ce z mastem, ne aspruja_ do rozwoju szkolnctwa ponadgmnazjalnego na swom terene. Swadome dostrzegaja^ rol Gorzowa Wlkp. w zapewnenu edukacj na tym pozome35. W tym konteksce bardzo wazna^ kwesta, jest zapewnene ucznom spoza Gorzowa Wlkp. dostepu do placowek edukacyjnych poprzez dost^p do komunkacj publcznej. Masto Gorzow Wlkp. w ramach swoch zadah w roku szkolnym 203/204 prowadzto 7 szkol ponadgrnnazjalnych, w tym: samodzelne V Lceum Ogolnoksztalca^ce, Lceum Plastyczne, Sportowe Lceum Ogolnoksztatcqce, Zasadncza^ Szkot^ Zawodowa^ Specjalna^ nr 4 oraz 3 Zespotow Szko*36. Warto rownez spojrzec na ocen^ jakosc ksztacena na obszarze MOF GW, na ktora, sktada s? zarowno prowadzona dzatalnosc dydaktyczna, jak baza nfrastrukturalna. Z opracowah sporzajdzonych na podstawe danych anketowych wynka, z ponad 50% meszkahcow MOF GWjest zdana, ze programy szkolne, programy nauczana, sq wysokej jakosc. Wdac w tym zakrese bardzo duze roznce pomedzy rodzcam z Gorzowa Wlkp. 3^ nwentaryzacja analza dost^pnych wykorzystanych zasobow oraz usug publcznych swadczonych przez Zwazek Celowy Gmn MG-6. Raport cza^stkowy z bada - edukacja, Gorzow Welkopolsk - Ceszyn, kwecer 203 r. 3e Sprawozdane z realzacj "Strateg Zrownowazonego Rozwoju Masta Gorzowa Wlkp- na lata 200-2020" zarok203. POMOC TECHNCZNA HAKODOW* STXAECA bl'olmosc UN)A UROPEMKA (UftOCtJSW f UNDUW BOZWOJU BttlONALrjeGO Projekt wspbffnansowany ze srodkow Un Europejskej wramach Programu Operacyjnego Pomoc Technczna 2007-203