MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2011 ROKU część pierwsza Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, kwiecień 2012 rok
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 roku część pierwsza charakteryzuje podaż i popyt na pracę w regionie. Zamieszczono w nim dane o strukturze bezrobotnych oraz zgłoszonych do powiatowych urzędów pracy wolnych miejscach parcy i miejscach aktywizacji zawodowej według zawodów i Polskiej Klasyfikacji Działalności. Publikacja została przygotowana w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Źródłem informacji są dane statystyczne gromadzone przez powiatowe urzędy pracy. Przy publikowaniu danych prosimy o podanie źródła Monitoring of shortage and surplus occupations in kujawsko-pomorskie voivodship in 2011 first part characterizes supply and demand for a job in the region. The publication contains data of the unemployed structure and job offers submitted to powiat labour offices according to occupations and the Polish Classification of Activities. The publication was prepared within a project Labour Market under Magnifying glass co-financed by European Union within European Social Fund. The source of information is a statistic data from report made by local labour offices. When publishing, please, indicate the source
SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 1 2. Ogólna charakterystyka rynku pracy. 3 3. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim według zawodów i specjalności oraz przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD.. 3.1. Bezrobotni według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD 6 3.1.1. 3.1.2. Nowe rejestracje bezrobotnych w 2011 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD.. Bezrobotni w końcu 2011 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD.. 3.2. Bezrobotni według zawodów. 9 3.2.1. Nowe rejestracje bezrobotnych w 2011 r. według zawodów.. 10 3.2.2. Bezrobotni w końcu 2011 r. według zawodów... 12 3.2.3. Bezrobotni według płci i zawodów.... 15 3.2.4. Bezrobotni w okresie do 12 zakończenia nauki według zawodów.. 3.2.5. Bezrobotni bez stażu pracy.. 20 3.2.6. Bezrobotni pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy...... 21 4. 4.1. 4.2. 5. 6. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone do powiatowych urzędów pracy w województwie kujawsko-pomorskim. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według przynależności pracodawcy do sekcji PKD. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w 2011 r. według zawodów. Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r.... Zapotrzebowanie na kadry w wymiarze kwalifikacyjno-zawodowym w świetle badań ankietowych pracodawców.. 7. Podsumowanie.. 42 8. Słownik podstawowych pojęć. 46 9. Summary in English. 48 10. Aneks statystyczny 52 6 6 8 18 24 26 27 29 37
ANEKS STATYSTYCZNY Tabela 1. Tabela 2. Tabela 3. Tabela 4. Tabela 5. Tabela 6. Tabela 7. Tabela 8. Tabela 9. Tabela 10. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. według PKD... Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. według PKD i powiatów. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. według wielkich grup zawodowych Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. według zawodów i specjalności. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w 2011 r. według zawodów i specjalności. Tabela zawiera zawody, w których przynajmniej jeden z 3 paramentów (bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem, bezrobotni zarejestrowani w końcu okresu ogółem lub wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w okresie) wyniósł min. 10 Zawody nadwyżkowe o najniższym, różnym od zera wskaźniku intensywności nadwyżki w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r Planowane przyjęcia do pracy do końca 2011 r. według wielkich grup zawodów i powiatów wyniki z badania sondażowego pracodawców Planowane przyjęcia do pracy do końca 2011 r. według zawodów wyniki z badania pracodawców Planowane przyjęcia do pracy do końca 2011 r. według wielkich grup zawodów oraz sekcji PKD przedsiębiorstwa wyniki z badania pracodawców Planowane zwolnienia z pracy do końca 2011 r. według wielkich grup zawodów oraz sekcji PKD przedsiębiorstwa wyniki z badania pracodawców. 53 54 56 57 105 149 150 151 157 158
TABLE OF CONTENTS 1. Introduction.. 1 2. General characteristics of the labour market 3 3. 3.1. 3.1.1. 3.1.2. The unemployed in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship according to profession and last job as classified in the PKD... The unemployed according to the classification of their last job in the PKD section... New registrations of the unemployed in 2011 according to the classification of their last job in the PKD section. The unemployed as a the end of 2011 according to the classification of their last job in the PKD section. 3.2. The unemployed according to their professions.. 9 3.2.1. New registrations of the unemployed in 2011 according to professions 10 3.2.2. The unemployed as at the end of 2011 according to professions... 12 3.2.3. The unemployed according to their sex and profession. 15 3.2.4. The unemployed in the period of 12 months from the day of finishing education according to professions 3.2.5. The unemployed without job seniority 20 3.2.6. The unemployed without employment for over 12 months 21 4. 4.1. 4.2. 5. 6. Jobs and professional activation positions submitted to the poviat employment agencies in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship... Available jobs and professional activation positions according to the employer s classification in the PKD section Available jobs and professional activation positions in 2011 according to professions 27 Analysis of deficit and surplus professions in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in 2011.. Personnel demand in qualification-profession aspect according to opinion poll among employers.. 7. Summary. 42 8. Glossary of basic terms.. 46 9. Summary in English.. 48 10. Statistical annex. 52 6 6 6 8 18 24 26 29 37
STATISTICAL ANNEX Table 1. Table 2. Table 3. Table 4. Table 5. Table 6. Table 7. Table 8. Table 9. Table 10. The unemployed and available jobs and professional activation positions according to PKD section in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in 2011... The unemployed and available jobs and professional activation positions according to poviats and PKD section in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in 2011.. The unemployed and available jobs and professional activation positions according to large occupational groups in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in 2011..... The unemployed and available jobs and professional activation positions in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in 2011 according to professions and speciality.. The unemployed and available jobs and professional activation positions in the poviats of the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in 2011 according to professions and speciality. The table includes professions in which one of three factors (total number of unemployed registered in the period, total unemployed registered at the end of the period or available jobs and professional activation positions in the period) amounted to minimum 10.. The surplus occupations with the lowest surplus intensity indicator (different from zero) in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in 2011... Employment planned till the end of 2011 by large occupational group and poviat the employers survey results.. Employment planned till the end of 2011 by profession the employers survey results. Employment planned till the end of 2011 by large occupational group and PKD 2007 section of economic entity the employers survey results.. Planned redundancy till the end of 2011 by large occupational group and PKD 2007 section of economic entity the employers survey results. 53 54 56 57 105 149 150 151 157 158
1. WPROWADZENIE Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z poźn. zm.) do zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy należy m.in. badanie popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Przez monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych należy rozumieć proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym. Zawód deficytowy to taki, na który na rynku pracy występuje wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących zatrudnienia w tym zawodzie. Analogicznie zawód nadwyżkowy to taki, na który na rynku pracy występuje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy. Obowiązek prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych ma na celu zapewnienie bieżącej koordynacji szkoleń dla bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego zgodnego z potrzebami rynku pracy. Do szczegółowych zadań tego badania należy zaliczyć: określenie kierunków i natężenia zmian, zachodzących w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy; stworzenie bazy informacyjnej w celu opracowania przyszłych struktur zawodowo-kwalifikacyjnych w układzie lokalnym; określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; usprawnienie poradnictwa zawodowego przez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; usprawnienie pośrednictwa pracy przez uzyskanie informacji o planowanych wolnych miejscach pracy i aktywizacji zawodowej na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie osób kończących naukę według zawodów; ułatwienie realizacji programów specjalnych aktywizujących osoby długotrwale bezrobotne w celu promowania ich ponownego zatrudnienia; bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dotyczy władz oświatowych oraz dyrekcji szkół). 1
Raporty z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych są przeznaczone przede wszystkim dla pracowników: administracji samorządowej i rządowej, szkół ponadgimnazjalnych, poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych instytucji zainteresowanych określaniem kierunków zmian zachodzących w strukturze zawodowej na rynku pracy. Zgodnie z Zaleceniami metodycznymi do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych przygotowanymi w 2003 r. przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) monitoring zawodów jest prowadzony na trzech poziomach terytorialnych: powiatowym, wojewódzkim i krajowym. Raport wojewódzki, sporządzany w odstępach półrocznych, stanowi syntezę raportów powiatowych z województwa kujawsko-pomorskiego. Badanie półroczne zawiera analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w I półroczu danego roku. Raporty roczne dodatkowo zawierają informacje z Głównego Urzędu Statystycznego odnośnie do prowadzonego badania popytu na pracę i bezrobotnych absolwentów szkół wyższych oraz dane z aplikacji Monitoring zawodów, do której zaimportowane są informacje z Systemu Informacji Oświatowej (SIO) dotyczące absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Ponieważ wyniki badania popytu na pracę za 2011 r. zostaną udostępnione w czerwcu br., natomiast dane dotyczące absolwentów szkół wyższych za rok 2010/2011 będą opublikowane dopiero pod koniec kwietnia br., termin sporządzania drugiej części raportu za 2011 r. został wstępnie wyznaczony przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej na przełom sierpnia i września 2012 r. Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu wykonuje zadania związane z monitoringiem zawodów deficytowych i nadwyżkowych przez realizację, w ramach Poddziałania 6.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy, własnego projektu systemowego Rynek Pracy pod Lupą. 1 Projekt ten jest wdrażany w partnerstwie ze wszystkimi 20 działającymi w regionie Powiatowymi Urzędami Pracy. Realizacja projektu ma na celu pozyskanie i upowszechnienie wiedzy na temat zapotrzebowania na pracowników o określonych zawodach i umiejętnościach oraz rynku szkoleniowego w województwie kujawsko-pomorskim. Cel ten zostanie osiągnięty dzięki prowadzeniu monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych oraz badań pracodawców i instytucji szkoleniowych z terenu województwa. 1 Projekt Rynek Pracy pod Lupą realizowany jest na mocy Uchwały Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego nr 41/706/11 z dnia 16 czerwca 2011 r. 2
Zakres tematyczny monitoringu dotyczy zawodów i specjalności określonych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. (Dz.U. Nr 82, poz. 537 z dnia 17 maja 2010 r.). W związku z tym, że nowa klasyfikacja obowiązuje od 1 lipca 2010 r., dane o bezrobotnych oraz zgłoszonych wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej według zawodów nie są porównywane z okresami wcześniejszymi. Przy monitoringu uwzględniono ponadto poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszanych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), która obowiązuje na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. nr 251, poz.1885 z dnia 31 grudnia 2007 r.). 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RYNKU PRACY W końcu grudnia 2011 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON było zarejestrowanych 184 365 podmiotów gospodarczych (bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwo rolne), z czego na sektor publiczny przypadało 3,2%, a na sektor prywatny 96,8% podmiotów. W porównaniu z tym samym okresem roku wcześniejszego nastąpił spadek liczby podmiotów (o 1642 podmioty 0,9%). 2 Zarejestrowane w rejestrze REGON podmioty to przeważnie jednostki o liczbie pracujących do 9 osób 94,7%. Podmioty o liczbie pracujących od 10 do 49 osób stanowiły 4,3% zawartości rejestru, a podmioty o liczbie pracujących powyżej 49 osób 1,0% ogółu. Z analizy rodzaju prowadzonej działalności (według Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007) wynika, że najwięcej podmiotów w województwie należało do sekcji handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (28,2%). Licznie reprezentowanymi sekcjami były również budownictwo (11,8%), przetwórstwo przemysłowe (9,2%), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (7,2%) oraz transport i gospodarka magazynowa (7,0%). Mimo zmniejszenia liczby podmiotów gospodarczych wzrosło przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw, w 2011 r. osiągając poziom 247 216 osób (o 4,2% więcej niż rok 2 Komunikat nr 12 o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa kujawsko-pomorskiego, Urząd Statystyczny w y, 2012 r. 3
wcześniej). Zdecydowana większość była zatrudniona w sektorze prywatnym (91,3%). W porównaniu z rokiem poprzednim liczba zatrudnionych w sektorze prywatnym zwiększyła się o 4,6%, a w sektorze publicznym nie uległa zmianie. W omawianym okresie najwięcej było osób zatrudnionych w podmiotach prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa przemysłowego (48,4%) oraz handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle (20,7%). W sektorze przedsiębiorstw najwidoczniejszy roczny wzrost zatrudnienia odnotowano w: działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (o 38,2%), pozostałej działalności usługowej (o 30,5%) oraz informacji i komunikacji (o 17,1%). Roczna redukcja zatrudnienia nastąpiła w sekcjach: wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę (spadek o 5,6%) oraz administrowanie i działalność wspierająca (o 1,2%). W odniesieniu do roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw nastąpił wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto (o 5,1%), które w 2011 r. w województwie kujawsko-pomorskim wyniosło 2992,93 zł 83,0% średniego wynagrodzenia w kraju. Najwyższe średnie wynagrodzenie otrzymywały osoby zatrudnione w takich sekcjach, jak: informacja i komunikacja 5120,74 zł, oraz wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 4127,68 zł. Najniższe średnie wynagrodzenie brutto przypadało pracownikom następujących sekcji: działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 1991,69 zł, oraz działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2223,29 zł. 3 W grudniu 2011 r. wojewódzka stopa bezrobocia rejestrowanego (charakteryzująca udział bezrobotnych w liczbie osób aktywnych zawodowo) wyniosła 16,9%, co pod względem najwyższej stopy bezrobocia lokowało region na trzecim miejscu w kraju (za województwami warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim). W tym samym czasie krajowa stopa bezrobocia osiągnęła poziom 12,5%. W ciągu roku wojewódzka stopa bezrobocia spadła o 0,1 pkt. proc., w kraju nastąpił zaś wzrost o 0,1 pkt. proc. W omawianym okresie najwyższą stopę bezrobocia w województwie odnotowano dla powiatów lipnowskiego (28,5%), grudziądzkiego (27,7%) i włocławskiego (27,0%). W regionie stopa bezrobocia niższa od średniej wojewódzkiej utrzymuje się w dwóch miastach na prawach powiatu y (7,9%) i Toruniu (8,0%) oraz powiatach bydgoskim (12,9%) i brodnickim (14,8%). W dniu 31 grudnia 2011 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 139 622 bezrobotnych. Pod 3 Biuletyn statystyczny województwa kujawsko-pomorskiego za IV kwartał 2011 r. aktualizacja wybranych tablic, Urząd Statystyczny w y, 2012 r. 4
względem największej liczby bezrobotnych lokowało to nasz region na szóstym miejscu w kraju. Źródłem danych o osobach bezrobotnych jest Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy przekazywane na podstawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do piątego dnia roboczego każdego miesiąca z danymi za poprzedni miesiąc. Wykres 1. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w końcu grudnia 2011 r. TUCHOLSKI SĘPOLEŃSKI 25,8% 3603 19,6% 3482 BYDGOSKI 12,9% 4781 ŚWIECKI 18,1% 6505 CHEŁMIŃSKI 22,9% 4045 GRUDZIĄDZKI 27,7% 3948 GRUDZIĄDZ 22,2% 8135 WĄBRZESKI 21,6% 2945 BRODNICKI 14,8% 4397 NAKIELSKI 22,5% 6370 BYDGOSZCZ 7,9% 12 886 TORUŃSKI 17,6% 6063 TORUŃ 8,0% 7380 GOLUBSKO- -DOBRZYŃSKI 22,2% 3765 RYPIŃSKI 19,2% 3230 ŻNIŃSKI 22,4% 5753 INOWROCŁAWSKI ALEKSANDROWSKI 21,8% 14 168 21,1% 4402 LIPNOWSKI 28,5% 7152 Stopa bezrobocia w procentach: 12,0 i mniej MOGILEŃSKI 20,1% 3514 Polska - 12,5% RADZIEJOWSKI 23,7% 3810 19,7% 10 425 WŁOCŁAWSKI 27,0% 8863 WŁOCŁAWEK 12,1-16,0 16,1-20,0 20,1 i więcej województwo kujawsko-pomorskie - 16,9% Podregion bydgosko-toruński - 9,5% Podregion grudziądzki - 20,8% Podregion włocławski - 22,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku oraz danych GUS na temat stopy bezrobocia. W porównaniu z końcem 2010 r. liczba bezrobotnych w województwie zwiększyła się o 221 osób, tj. o 0,2% (w kraju wzrost o 1,4%). Wzrost liczby bezrobotnych nastąpił w 11 z 23 powiatów. Największy bezwzględny wzrost zanotowano w powiecie włocławskim (o 410 osób 4,9%), jednakże największy względny wzrost można było zaobserwować w powiecie 5
golubsko-dobrzyńskim 6,5% (230 osób). Najwidoczniejszy spadek liczby bezrobotnych nastąpił w powiecie świeckim (o 795 osób, tj. 10,9%). 3. BEZROBOTNI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM WEDŁUG ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI ORAZ PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD 3.1. BEZROBOTNI WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD Dane o bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD zostały opracowane na podstawie załącznika nr 2 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 3.1.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W 2011 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD W okresie od stycznia do grudnia 2011 r. w województwie kujawsko-pomorskim do ewidencji bezrobotnych trafiło 170 811 osób. W porównaniu z rokiem poprzednim było to o 32 355 (15,9%) osób mniej. Wśród osób nowo rejestrujących się zdecydowaną większość stanowiły osoby rejestrujące się po raz kolejny od 1990 r. 82,0% (rok wcześniej 82,5%). Zgłaszający się do powiatowych urzędów pracy to przeważnie osoby, które wcześniej pracowały 81,6%. Podobnie jak w latach ubiegłych największy napływ bezrobotnych nastąpił z zakładów, które prowadziły działalność w zakresie: przetwórstwa przemysłowego (18,4%) oraz handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle (14,9%). Analizując sytuację bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD, należy pamiętać, iż najczęściej reprezentowane przez bezrobotnych sekcje, to jednocześnie gałęzie gospodarcze, w których przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw jest najwyższe. 6
W odniesieniu do roku poprzedniego najsilniejszy względny spadek liczby nowych rejestracji nastąpił wśród osób, których ostatnie miejsce pracy należało do sekcji administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (26,8% nowych rejestracji mniej) oraz pozostała działalność usługowa (24,9%). Widoczny roczny wzrost liczby nowych rejestracji nastąpił natomiast w sekcji działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (wzrost o 14,0%). W 2011 r. poza osobami poprzednio pracującymi zarejestrowały się także 31 374 osoby dotychczas niepracujące. Było to o 9818 osób (23,8%) mniej niż rok wcześniej. Tabela 1. Nowe rejestracje bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim w 2010 i 2011 r. według sekcji PKD Nowe rejestracje bezrobotnych 2010 r. 2011 r. Wyszczególnienie zmiana ogółem ogółem liczba % Przetwórstwo przemysłowe 36 701 31 459-5 242-14,3 Dotychczas niepracujący 41 192 31 374-9 818-23,8 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 29 637 25 419-4 218-14,2 Budownictwo 18 367 15 359-3 008-16,4 Działalność niezidentyfikowana 13 225 12 548-677 -5,1 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 13 767 10 071-3 696-26,8 Pozostała działalność usługowa 12 750 9 570-3 180-24,9 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 6 882 7 843 961 14,0 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 4 271 3 836-435 -10,2 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 4 611 3 740-871 -18,9 Edukacja 3 620 3 433-187 -5,2 Transport i gospodarka magazynowa 3 930 3 369-561 -14,3 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 3 302 2 817-485 -14,7 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3 042 2 814-228 -7,5 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 1 735 1 627-108 -6,2 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 1 797 1 536-261 -14,5 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 1 493 1 355-138 -9,2 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 797 795-2 -0,3 Informacja i komunikacja 792 785-7 -0,9 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 728 575-153 -21,0 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 314 312-2 -0,6 Górnictwo i wydobywanie 175 132-43 -24,6 Organizacje i zespoły eksterytorialne 38 42 4 10,5 Razem 203 166 170 811-32 355-15,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 2 do Sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. 7
W tym samym czasie z rejestrów bezrobotnych wyłączono 170 590 osób (o 27 617 osób 13,9% mniej niż rok wcześniej). Prawie połowę wszystkich wyłączeń stanowiły podjęcia pracy (45,6%; rok wcześniej 41,5%). Pozazatrudnieniowe formy aktywizacji (szkolenia, staże, prace społecznie użyteczne, przygotowanie zawodowe dorosłych, indywidualne programy zatrudnienia socjalnego lub podpisanie kontraktu socjalnego) rozpoczęło 15 830 bezrobotnych 60,1% mniej niż w 2010 r. Na ograniczenie liczby osób rozpoczynających pozazatrudnieniowe formy aktywizacji miało wpływ zmniejszenie środków Funduszu Pracy przyznanych dla województwa na finansowanie programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej. 3.1.2. BEZROBOTNI W KOŃCU 2011 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD Zgodnie ze stanem w dniu 31 grudnia 2011 r. w ewidencji powiatowych urzędów pracy pozostawało 114 968 bezrobotnych poprzednio pracujących i 24 654 osoby dotychczas niepracujące, co stanowiło odpowiednio 82,3% i 17,7% ogółu bezrobotnych (rok wcześniej 82,2% i 17,8%). Wykres 2. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim w końcu 2011 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 1,8% Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 15,5% Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2,2% Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 1,0% Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 3,9% Edukacja 1,9% Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 1,4% Pozostała działalność usługowa 5,4% Przetwórstwo przemysłowe 19,0% Działalność niezidentyfikowana Dotychczas niepracujący 17,7% 7,3% Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 0,8% Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 2,9% Transport i gospodarka magazynowa 1,7% Pozostałe sekcje* 1,5% Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 6,6% Budownictwo 8,4% Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 0,8% *Do pozostałych sekcji PKD należą: 1. gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby; 2. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych; 3. górnictwo i wydobywanie; 4. organizacje i zespoły eksterytorialne; 5. informacja i komunikacja; 6. działalność związana z obsługą rynku nieruchomości. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 2 do Sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. 8
Osoby poprzednio pracujące najczęściej reprezentowały sekcje, w których nastąpił największy napływ bezrobotnych, czyli: przetwórstwo przemysłowe (26 571 bezrobotnych; 19,0% ogółu, rok wcześniej 19,3%) oraz handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (21 709 osób 15,5%, rok wcześniej 15,0%). 4 W odniesieniu do analogicznego okresu 2010 r. liczba osób poprzednio pracujących nieznacznie wzrosła o 0,3%. Duży względny wzrost nastąpił wśród bezrobotnych, których ostatnie miejsce pracy było związane z działalnością w zakresie usług administrowania i działalnością wspierającą (o 15,9%). Istotnie zmniejszyła się natomiast liczba zarejestrowanych w sekcjach budownictwo (o 6,2%) oraz administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (o 5,5%). W ciągu roku populacja bezrobotnych bez stażu pracy zmniejszyła się o 0,7%. 3.2. BEZROBOTNI WEDŁUG ZAWODÓW Dane o bezrobotnych według zawodów opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2011 załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do dziesiątego dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. W statystyce rynku pracy bezrobotni poprzednio pracujący klasyfikowani są według wykonywanego w ostatnim miejscu pracy, a osoby dotychczas niepracujące zgodnie z zawodem wyuczonym (potwierdzonym świadectwem lub dyplomem kształcenia szkolnego bądź kursowego). Oddzielną grupę stanowią osoby bez. Obejmuje ona osoby, które jednocześnie spełniają dwa warunki nie mają świadectwa (dyplomu) ukończenia kształcenia szkolnego lub kursowego i nie dysponują udokumentowaną ciągłością pracy (w okresie minimum roku) w jednym zawodzie. Zawody i specjalności zostały określone zgodnie z obowiązującą od 1 lipca 2010 r. klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Ponieważ klucz powiązań 4 Szczegółowe informacje o bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy według sekcji PKD zawiera tabela 1 i 2 w Aneksie statystycznym. 9
pomiędzy starą i nową wersją klasyfikacji nie pozwala na jednoznaczne porównywanie, dane te nie zostały odniesione do okresów wcześniejszych. W nowej klasyfikacji zachowano strukturę, która jest wynikiem grupowania zawodów z uwzględnieniem dwóch aspektów kwalifikacji, tj. ich poziomu i specjalizacji. Powyższe kryteria posłużyły przyporządkowywaniu poszczególnych zawodów i specjalności do grup elementarnych, a tych z kolei do szerszych grup średnich, dużych i wielkich. Obecnie struktura klasyfikacji obejmuje 10 grup wielkich (1-cyfrowy kod zawodów), 43 duże (2-cyfrowy kod zawodów), 132 średnie (3-cyfrowy kod zawodów) oraz 444 grupy elementarne (4-cyfrowy kod zawodów). Grupy elementarne zawierają 2360 zawodów i specjalności (6-cyfrowy kod zawodów). W niniejszym opracowaniu szczegółową analizą objęto grupy wielkie oraz konkretne zawody. W celu łatwiejszej identyfikacji, w klasyfikacji z 2010 r., zawody szkolne zostały opatrzone symbolem S, a ich nazwy pokrywają się z nazwami zawodów ujętych w przepisach oświatowych klasyfikacji szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2007 r., Nr 124, poz. 860). 3.2.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W 2011 R. WEDŁUG ZAWODÓW Od stycznia do grudnia 2011 r. do powiatowych urzędów pracy w województwie kujawsko-pomorskim zgłosiło się 134 559 bezrobotnych posiadających zawód i 36 252 bezrobotnych bez. Stanowiło to odpowiednio 78,8% i 21,2% ogółu bezrobotnych. W porównaniu z 2010 r. zmniejszyła się liczba nowych rejestracji zarówno osób posiadających zawód (o 14,8%), jak i bez (o 19,8%). Wśród osób, które miały zawód, do powiatowych urzędów pracy najczęściej zgłaszali się przedstawiciele następujących wielkich grup zawodowych: robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, pracownicy usług i sprzedawcy oraz technicy i inny średni personel. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy to grupa obejmująca zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji i maszyn. W całkowitym napływie do rejestrów bezrobotnych odsetek przedstawicieli tej grupy wynosił 23,5% (40 080 osób). Dużą liczbę nowych rejestracji zaobserwowano również w grupie wielkiej pracownicy usług i sprzedawcy. Skupia ona zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które są niezbędne do świadczenia usług ochrony, usług osobistych związanych m.in. z podróżowaniem, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem żywności, opieką osobistą oraz 10
do sprzedawania i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych lub detalicznych. Przedstawiciele tej grupy (30 312 bezrobotnych) stanowili 17,7% ogólnego napływu do rejestrów. W grupie techników i innego średniego personelu obejmującej zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia niezbędnych do wykonywania głównie prac technicznych i podobnych, związanych z badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych metod działania. Technicy i inny średni personel (19 970 bezrobotnych) stanowili 11,7% ogółu nowo zarejestrowanych. Wykres 3. Nowe rejestracje bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. według wielkich grup zawodowych 3 104 747 5 883 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 8 200 13 218 13 045 19 970 30 312 40 080 36 252 BEZ ZAWODU PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH SPECJALIŚCI OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY BIUROWI ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY POZOSTAŁE GRUPY* *Do pozostałych grup należą: siły zbrojne oraz przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Badając strukturę zawodową nowo zarejestrowanych bezrobotnych na najniższym poziomie agregacji, można zauważyć, iż do urzędów pracy najczęściej zgłaszały się osoby bez oraz przedstawiciele profesji zawartych w Tabeli 2. Nowe rejestracje bezrobotnych, wymienionych w Tabeli 2, stanowiły 60,3% łącznego napływu bezrobotnych, 64,8% rejestrujących się kobiet, 56,0% mężczyzn i 68,0% osób w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. 11
Kod Tabela 2. Nowe rejestracje bezrobotnych w 2011 r. według zawodów (zarejestrowanych 1000 i więcej osób) ogółem Nowe rejestracje bezrobotnych kobiety osoby w okresie do 12 ukończenia nauki udział liczba w ogółem liczba udział w ogółem 000000 Bez 36 252 18 053 49,8 9 040 24,9 522301 Sprzedawca S 14 586 12 861 88,2 1 305 8,9 722204 Ślusarz S 4 381 182 4,2 147 3,4 331403 Technik ekonomista S 4 037 3 312 82,0 427 10,6 515303 Robotnik gospodarczy 3 374 1 219 36,1 51 1,5 711202 Murarz S 3 124 11 0,4 128 4,1 931301 Robotnik budowlany 2 757 26 0,9 1 0,0 512001 Kucharz S 2 691 1 950 72,5 124 4,6 753105 Krawiec S 2 342 2 286 97,6 26 1,1 311504 Technik mechanik S 1 950 47 2,4 153 7,8 752205 Stolarz S 1 941 76 3,9 120 6,2 753303 Szwaczka 1 928 1 912 99,2 33 1,7 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1 921 1 122 58,4 0 0,0 512002 Kucharz małej gastronomii S 1 865 988 53,0 492 26,4 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 1 634 1 0,1 315 19,3 911207 Sprzątaczka biurowa 1 634 1 583 96,9 0 0,0 751204 Piekarz S 1 615 211 13,1 58 3,6 514101 Fryzjer S 1 607 1 528 95,1 368 22,9 432103 Magazynier 1 407 246 17,5 51 3,6 411004 Technik prac biurowych S 1 361 1 149 84,4 92 6,8 751201 Cukiernik S 1 328 720 54,2 111 8,4 723105 Mechanik samochodów osobowych 1 287 0 0,0 28 2,2 314207 Technik rolnik S 1 241 703 56,6 58 4,7 713102 Malarz budowlany 1 212 97 8,0 4 0,3 722314 Tokarz w metalu 1 171 130 11,1 2 0,2 235107 Pedagog 1 122 980 87,3 416 37,1 513101 Kelner S 1 090 907 83,2 74 6,8 522305 Technik handlowiec S 1 058 803 75,9 98 9,3 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego S 1 023 748 73,1 153 15,0 S dany zawód objęty jest kształceniem w systemie oświaty i występuje w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. w tym 3.2.2. BEZROBOTNI W KOŃCU 2011 R. WEDŁUG ZAWODÓW 31 grudnia 2011 r. w rejestrach powiatowych urzędów pracy województwa kujawsko-pomorskiego pozostawało 111 264 bezrobotnych mających zawód i 28 358 osób bez, co stanowiło odpowiednio 79,7% i 20,3% bezrobotnych. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego liczba bezrobotnych mających zawód spadła o 0,4%, a osób bez wzrosła o 2,2%. 12
Wykres 4. Bezrobotni w wielkich grupach zawodowych w województwie kujawsko-pomorskim w końcu 2011 r. 12 262 8 363 15 928 3 694 512 4 659 6 490 27 373 31 983 28 358 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY BEZ ZAWODU PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH SPECJALIŚCI OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY BIUROWI ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY POZOSTAŁE GRUPY* *Do pozostałych grup należą: siły zbrojne i przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. W omawianym okresie w powiatowych urzędach pracy najliczniej reprezentowane były grupy: robotników przemysłowych i rzemieślników, osób bez, pracowników usług i sprzedawców. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (31 983 osoby) w końcu 2011 r. stanowili 22,9% ogółu zarejestrowanych. W grupie tej najwięcej bezrobotnych pozostawało w takich zawodach, jak: ślusarz (3487 zarejestrowanych), krawiec (2649 zarejestrowanych), murarz (2389 zarejestrowanych), szwaczka (1924 zarejestrowanych), stolarz (1311 zarejestrowanych). Wśród bezrobotnych mających zawód dużą liczbę stanowiły także osoby z zawodami należącymi do grupy wielkiej pracownicy usług i sprzedawcy (27 373 osoby, 19,6% zarejestrowanych). Ponad połowę zarejestrowanych w tej grupie stanowią sprzedawcy (13 627 osób) jest to zawód najliczniej reprezentowany przez osoby bezrobotne. Silnie reprezentowanymi zawodami są także: robotnik gospodarczy (3288 osób), kucharz (2664 osoby) oraz kucharz małej gastronomii (1573 osoby). 13
Osoby z zawodami ujętymi w Tabeli 3 stanowiły aż 42,8% ogółu bezrobotnych, a kolejne 20,3% bezrobotnych to osoby bez. Wymienione w tabeli osoby stanowiły 68,0% bezrobotnych kobiet, 56,9% bezrobotnych mężczyzn, 66,9% bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki oraz 60,7% bezrobotnych poprzednio pracujących, pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy. Tabela 3. Bezrobotni według zawodów stan w końcu grudnia 2011 r. (powyżej 700 osób) Kod Zarejestrowani bezrobotni - stan w dniu 31.12.2011 r. ogółem kobiety w tym osob w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki poprzednio pracujący pozostający bez pracy powyżej roku 000000 Bez 28 358 16 689 3 099 4 215 522301 Sprzedawca S 13 627 12 576 651 5 279 331403 Technik ekonomista S 3 571 3 120 189 1 213 722204 Ślusarz S 3 487 200 57 1 140 515303 Robotnik gospodarczy 3 288 1 380 21 1 364 512001 Kucharz S 2 664 2 213 69 926 753105 Krawiec S 2 649 2 602 14 1 023 711202 Murarz S 2 389 13 57 713 931301 Robotnik budowlany 2 267 45 2 740 753303 Szwaczka 1 924 1 911 18 782 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1 915 1 280 1 835 911207 Sprzątaczka biurowa 1 738 1 691 2 771 512002 Kucharz małej gastronomii S 1 573 1 062 226 290 752205 Stolarz S 1 311 90 52 348 311504 Technik mechanik S 1 296 60 64 339 411004 Technik prac biurowych S 1 284 1 130 28 559 514101 Fryzjer S 1 273 1 234 177 404 314207 Technik rolnik S 1 139 759 37 360 751204 Piekarz S 1 131 237 23 327 751201 Cukiernik S 1 074 709 56 369 713102 Malarz budowlany 1 052 104 2 361 613003 Rolnik S 1 035 727 15 355 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 1 009 0 149 200 432103 Magazynier 950 231 14 283 723105 Mechanik samochodów osobowych 947 1 11 309 522305 Technik handlowiec S 921 772 63 261 513101 Kelner S 916 825 30 327 722314 Tokarz w metalu 909 118 1 303 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego S 872 714 86 186 932101 Pakowacz 848 647 0 322 752208 Stolarz meblowy 722 76 4 225 S dany zawód objęty jest kształceniem w systemie oświaty i występuje w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. 14
Należy zwrócić uwagę, że posiadanie przez bezrobotnego danego nie zawsze jest równoznaczne z umiejętnościami i możnością wykonywania określonej profesji. Najczęściej wynika to z długiej przerwy w wykonywaniu (36,9% ogółu bezrobotnych pozostaje w rejestrach powyżej roku), braku odpowiednich uprawnień i świadectw kwalifikacyjnych (33,4% bezrobotnych to osoby bez kwalifikacji zawodowych) oraz z braku doświadczenia zawodowego (23,4% bezrobotnych). 3.2.3. BEZROBOTNI WEDŁUG PŁCI I ZAWODÓW W końcu grudnia 2011 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego pozostawały 78 254 bezrobotne kobiety i 61 368 bezrobotnych mężczyzn, co stanowiło odpowiednio 56,0% i 44,0% ogółu zarejestrowanych. W porównaniu z analogicznym okresem roku wcześniejszego populacja kobiet pozostających bez pracy wzrosła o 2558 osób (3,4%), a bezrobotnych mężczyzn zmniejszyła się o 2337 osób (3,7%). Zmiany te spowodowały wzrost udziału kobiet w ogóle bezrobotnych o 1,7 pkt. proc. Tabela 4. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. według powiatów Nowe rejestracje Zarejestrowani w końcu okresu Powiaty kobiety kobiety ogółem ogółem liczba % liczba % Aleksandrów Kujawski 5 130 2 348 45,8 4 402 2 245 51,0 Brodnica 6 704 3 314 49,4 4 397 2 692 61,2 19 299 9 749 50,5 12 886 6 869 53,3 6 753 3 533 52,3 4 781 2 683 56,1 Chełmno 5 136 2 547 49,6 4 045 2 201 54,4 Golub-Dobrzyń 4 072 1 985 48,7 3 765 2 114 56,1 10 335 4 892 47,3 8 135 4 641 57,0 4 547 2 170 47,7 3 948 2 340 59,3 Inowrocław 14 484 7 250 50,1 14 168 8 258 58,3 Lipno 7 047 3 396 48,2 7 152 3 829 53,5 Mogilno 4 148 2 184 52,7 3 514 2 211 62,9 Nakło nad Notecią 8 609 4 038 46,9 6 370 3 544 55,6 Radziejów 3 718 1 680 45,2 3 810 2 025 53,1 Rypin 4 104 1 952 47,6 3 230 2 044 63,3 Sępólno Krajeńskie 4 815 2 227 46,3 3 603 2 016 56,0 Świecie 7 171 3 455 48,2 6 505 3 758 57,8 12 867 6 267 48,7 7 380 3 997 54,2 8 911 4 552 51,1 6 063 3 355 55,3 Tuchola 4 361 2 142 49,1 3 482 1 995 57,3 Wąbrzeźno 3 358 1 640 48,8 2 945 1 644 55,8 9 980 4 643 46,5 10 425 5 670 54,4 7 857 3 477 44,3 8 863 4 778 53,9 Żnin 7 405 3 713 50,1 5 753 3 345 58,1 Województwo 170 811 83 154 48,7 139 622 78 254 56,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. 15
W końcu grudnia 2011 r. największy udział kobiet w ogóle bezrobotnych można było zaobserwować w powiatach rypińskim (63,3%) i mogileńskim (62,9%). Najniższy odsetek kobiety stanowiły w powiecie aleksandrowskim (51,0%). Mimo że w 2011 r. do ewidencji bezrobotnych częściej zgłaszali się mężczyźni (51,3% całkowitego napływu do bezrobocia), w końcu roku to jednak kobiety stanowiły ponad połowę zarejestrowanych (56,0%). Kobiety znacznie dłużej pozostają w ewidencji osób bezrobotnych. W końcu 2011 r. bez pracy powyżej 12 miesięcy pozostawało 42,0% bezrobotnych kobiet oraz 30,3% bezrobotnych mężczyzn. Niezależnie od płci większość bezrobotnych miała zawód. Zawód wyuczony lub wykonywany miało 78,7% bezrobotnych kobiet i 81,0% bezrobotnych mężczyzn. Strukturę zawodową bezrobotnych według płci na poziomie wielkich grup zawodowych prezentuje wykres 5. Wykres 5. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim według wielkich grup zawodowych i płci. Stan w końcu grudnia 2011 r. 30 000 25 000 22 242 23 361 20 000 16 689 KO B IETY MĘŻCZYŹNI 15 000 10 000 11 669 10 403 8 622 5 000 0 PRACOWNICY USŁUG 5 131 I SPRZEDAWCY BEZ ZAWODU TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 5 525 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 6 267 5 995 PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 5 834 SPECJALIŚCI 2 529 3 375 1 284 PRACOWNICY BIUROWI 2 299 4 191 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 2 295 1 399 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 228 POZOSTAŁE GRUPY* 284 *Do pozostałych sekcji należą grupy: przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (228 zarejestrowanych kobiet i 244 zarejestrowanych mężczyzn) oraz siły zbrojne (40 zarejestrowanych mężczyzn). Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Z danych przedstawionych na Wykresie 5 wynika, że kobiety to przede wszystkim (na poziomie wielkich grup zawodowych) pracownicy usług i sprzedawcy oraz osoby bez. Na najniższym poziomie agregacji konkretnych zawodów pozostające w końcu grudnia 2011 r. 16
w rejestrach bezrobotnych kobiety to najczęściej osoby bez (16 689 kobiet) oraz przedstawicielki następujących profesji: sprzedawca 12 576 kobiet; technik ekonomista 3120 kobiet; krawiec 2602 kobiety; kucharz 2213 kobiet; szwaczka 1911 kobiet; sprzątaczka biurowa 1691 kobiet; robotnik gospodarczy 1380 kobiet; robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1280 kobiet; fryzjer 1234 kobiety; technik prac biurowych 1130 kobiet. Kobiety zarejestrowane w jednym z 10 powyższych zawodów stanowiły 47,3% bezrobotnych kobiet, dodatkowe 21,3% to bezrobotne niemające. Pozostający w rejestrach bezrobotni mężczyźni to, na poziomie wielkich grup zawodowych, głównie robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Na poziomie zawodów, podobnie jak w przypadku kobiet, mężczyźni to najczęściej osoby bez (11 669 mężczyzn) oraz przedstawiciele takich profesji, jak: ślusarz 3287 mężczyzn; murarz 2376 mężczyzn; robotnik budowlany 2222 mężczyzn; robotnik gospodarczy 1908 mężczyzn; technik mechanik 1236 mężczyzn; stolarz 1221 mężczyzn; sprzedawca 1051 mężczyzn; mechanik pojazdów samochodowych 1009 mężczyzn; malarz budowlany 948 mężczyzn; mechanik samochodów osobowych 946 mężczyzn. Mężczyźni zarejestrowani w jednym z wyżej wymienionych 10 zawodów stanowili 32,6% bezrobotnych mężczyzn, kolejne 19,0% to mężczyźni bez. Mimo że znaczny odsetek zarówno bezrobotnych kobiet, jak i mężczyzn stanowią osoby bez, to jednak struktura zawodowa bezrobotnych różni się w zależności od płci. Struktura zawodowa mężczyzn jest bardziej zróżnicowana, nie ma tu jednego dominującego, jak w przypadku kobiet (co szósta zarejestrowana ma zawód 17
sprzedawcy). Co więcej, mężczyźni dużo częściej niż kobiety wykonują zawody techniczne związane z naprawą i obsługą maszyn oraz budownictwem. Odmienna struktura zawodowa może być jedną z przyczyn tego, że kobiety mają większe problemy ze znalezieniem i podjęciem pierwszej pracy. W końcu 2011 r. stażu pracy nie miało 16 237 bezrobotnych kobiet (20,7% ogółu zarejestrowanych kobiet) oraz 8417 bezrobotnych mężczyzn (13,7% ogółu zarejestrowanych mężczyzn). Brak doświadczenia zawodowego może być przyczyną tego, że kobiety dłużej niż mężczyźni pozostają w ewidencji osób bezrobotnych. 3.2.4. BEZROBOTNI W OKRESIE DO 12 MIESIĘCY OD DNIA UKOŃCZENIA NAUKI WEDŁUG ZAWODÓW W końcu 2011 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 7796 bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki (5,6% ogółu bezrobotnych). Tabela 5. Bezrobotni w okresie do 12 ukończenia nauki w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. Nowe rejstracje Stan w końcu okresu Powiaty liczba udział w ogóle bezrobotnych (w %) liczba udział w ogóle bezrobotnych (w %) Aleksandrów Kujawski 526 10,3 254 5,8 Brodnica 940 14,0 388 8,8 2 263 11,7 606 4,7 872 12,9 293 6,1 Chełmno 547 10,7 209 5,2 Golub-Dobrzyń 161 4,0 46 1,2 903 8,7 303 3,7 522 11,5 234 5,9 Inowrocław 1 824 12,6 867 6,1 Lipno 889 12,6 398 5,6 Mogilno 664 16,0 258 7,3 Nakło nad Notecią 1 101 12,8 445 7,0 Radziejów 599 16,1 268 7,0 Rypin 558 13,6 252 7,8 Sępólno Krajeńskie 629 13,1 291 8,1 Świecie 925 12,9 425 6,5 1 316 10,2 364 4,9 1 192 13,4 320 5,3 Tuchola 592 13,6 262 7,5 Wąbrzeźno 402 12,0 150 5,1 997 10,0 371 3,6 1 173 14,9 437 4,9 Żnin 814 11,0 355 6,2 Województwo 20 409 11,9 7 796 5,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. 18
Większą część tej grupy stanowiły kobiety (4627 osób, 59,4% o 3,4 pkt. proc. więcej niż w ogóle bezrobotnych). W porównaniu z tym samym okresem roku 2010 populacja osób pozostających bez pracy w okresie do 12 ukończenia nauki zwiększyła się (o 240 osób 3,2%), co spowodowało wzrost udziału tej grupy w ogóle bezrobotnych o 0,2 pkt. proc. W poszczególnych powiatach województwa udział bezrobotnych do 12 ukończenia nauki w ogóle bezrobotnych wahał się od 1,2% w powiecie golubsko-dobrzyńskim (rok wcześniej 2,7%) do 8,1% w powiecie sępoleńskim (rok wcześniej 6,0%) i 8,8% w powiecie brodnickim (rok wcześniej 7,8%). Bezrobotni zarejestrowani w okresie do 12 ukończenia nauki to przede wszystkim osoby bez 3099 osób, tj. 39,8%. Kolejne 21,2% stanowiły osoby z zawodami: sprzedawca 651 bezrobotnych; kucharz małej gastronomi 226 bezrobotnych; technik ekonomista 189 bezrobotnych; fryzjer 177 bezrobotnych; mechanik pojazdów samochodowych 149 bezrobotnych; pedagog 142 bezrobotnych; specjalista administracji publicznej 116 bezrobotnych. Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy pozwala na identyfikację osób pozostających bez pracy w okresie do 12 ukończenia nauki według poziomu wykształcenia. W końcu 2011 r. bezrobotni w tej kategorii najczęściej byli absolwentami szkół: policealnych i średnich zawodowych (2534 osoby 32,5%), zasadniczych zawodowych (1833 osób 23,5%), wyższych (1808 osób 23,2%) oraz średnich ogólnokształcących (1492 osoby 19,1%). Najmniej liczną grupę stanowili absolwenci szkół gimnazjalnych i niższych (129 osób 1,7%). Bezrobotni w okresie do 12 ukończenia nauki są zdecydowanie lepiej wykształceni od ogółu bezrobotnych, w których przypadku udział osób z wykształceniem wyższym w omawianym okresie wyniósł 7,6%. Przedstawiona struktura bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki według poziomu wykształcenia nie wyjaśnia tak dużej liczby (3099) osób bez w tej kategorii. Szkoły, w których nie ma możliwości uzyskania tytułu zawodowego (średnie szkoły ogólnokształcące, gimnazjalne i podstawowe), ukończyło jedynie 1621 bezrobotnych zakwalifikowanych do tej kategorii. Może to dowodzić, że do rejestrów powiatowych urzędów pracy coraz częściej trafiają osoby, które ukończyły szkołę zawodową, ale nie zdały egzaminu 19
zawodowego lub do niego nie przystąpiły, w związku z czym nie mają formalnych uprawnień do wykonywania określonej profesji i są rejestrowane jako osoby bez. Z danych przedstawionych w Tabeli 5 wynika, że liczba nowych rejestracji bezrobotnych do 12 ukończenia nauki była prawie trzykrotnie wyższa od liczby bezrobotnych, zarejestrowanych w końcu 2011 r. Znaczna część wyłączeń osób w tej kategorii spowodowana jest objęciem tej grupy aktywnymi formami przeciwdziałania bezrobociu (w szczególności stażami). Niestety osoby takie po zakończeniu programu często powracają do rejestrów, a po roku od dnia określonego na dyplomie uczelni wyższej lub świadectwie szkolnym, chociaż dalej pozostają w gronie osób bezrobotnych, nie są już zaliczane do grupy bezrobotnych w okresie do 12 ukończenia nauki. 3.2.5. BEZROBOTNI BEZ STAŻU PRACY W końcu 2011 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowane pozostawały 24 654 osoby bez stażu pracy (17,7% ogółu zarejestrowanych). W subpopulacji tej dominowały kobiety (65,9%). Bezrobotni bez stażu pracy to przeważnie osoby młode, do 25. roku życia (58,2%). W ewidencji powyżej 12 miesięcy pozostawało 41,0% z nich. Największy problem ze znalezieniem i podjęciem pierwszej pracy mają osoby bez, w których przypadku 16 024 osoby (56,5%) nigdy nie pracowały. W kategorii osób dotychczas niepracujących licznie występują także takie zawody, jak: technik ekonomista 614 zarejestrowanych bez stażu pracy (17,2% zarejestrowanych w tym zawodzie); kucharz małej gastronomii 580 zarejestrowanych bez stażu pracy (36,9% zarejestrowanych w tym zawodzie); krawiec 383 zarejestrowanych bez stażu pracy (14,5% zarejestrowanych w tym zawodzie); kucharz 374 zarejestrowanych bez stażu pracy (14,0% zarejestrowanych w tym zawodzie); technik żywienia i gospodarstwa domowego 307 zarejestrowanych bez stażu pracy (35,2% zarejestrowanych w tym zawodzie); sprzedawca 260 zarejestrowanych bez stażu pracy (1,9% zarejestrowanych w tym zawodzie); 20