Warszawa, 25 sierpnia 2017 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-IX.431.1.13.2017.EW Pani Dorota Janzer-Dąbrowska Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dębem Wielkim ul. Strażacka 3, 05-311 Dębe Wielkie WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 197b w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. 697 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, kontrolerzy Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie: Beata Kosmalska-Balik - zastępca kierownika Oddziału do spraw Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej, Angelika Sosińska - starszy inspektor wojewódzki, Edyta Wanko - starszy inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach 12-14 czerwca 2017 r. kontrolę kompleksową w kierowanym przez panią Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Dębem Wielkim z siedzibą przy ulicy Strażackiej 3, zwanym dalej Ośrodkiem. Zakres kontroli obejmował: zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych wsparcia i pomocy asystenta rodziny, w okresie od 1 stycznia 2016 r. do dnia kontroli. Wyniki kontroli zostały przedstawione w arkuszu ustaleń kontroli, podpisanym przez panią bez zastrzeżeń w dniu 21 lipca 2017 r. Na podstawie art. 197d ww. ustawy oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzenia kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzenia kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie pokontrolne.
Wojewoda Mazowiecki pozytywnie pomimo uchybień ocenił sposób organizacji i realizacji przez Ośrodek zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w tym: 1. zapewnienie warunków organizacyjno-kadrowych do realizacji zadania z zakresu wspierania rodziny, 2. rzetelność sporządzanej sprawozdawczości, 3. prawidłowość, adekwatność i skuteczność udzielanej pomocy i wsparcia rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez działania prowadzone w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. Stanowisko kierownika Ośrodka w Dębem Wielkim objęła pani z dniem 1 maja 2004 r. W trakcie kontroli nie okazała pani upoważnienia do prowadzenia postępowań w sprawach z zakresu wspierania rodziny oraz wydawania w tych sprawach decyzji. 1 Uchwałą Nr GOPS.XL0007.300.2013 Rady Gminy Dębe Wielkie z dnia 30 grudnia 2013 r. nadano Statut Gminnemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Dębem Wielkim, do którego wprowadzono zmiany uchwałą Nr ZO. XVII.0007.159.2016 r. z dnia 25 maja 2016 r. W 4 Statutu wskazano, że Ośrodek działa m.in. na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z 6 statutu zasady funkcjonowania, szczegółowy zakres działalności Ośrodka, w tym godziny pracy, określa Regulamin Organizacyjny Ośrodka, nadany przez Kierownika w drodze odrębnego zarządzenia. Organizację i zasady funkcjonowania Ośrodka określa regulamin organizacyjny wprowadzony Zarządzeniem Nr ZO 021-7/16 z dnia 4 lipca 2016 r. kierownika Ośrodka. Zgodnie z 5 regulaminu, strukturę organizacyjną Ośrodka tworzą sekcje, w tym sekcja do spraw wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej WR (w tym zespół do spraw asysty rodzinnej). Wyjaśniła pani, że od maja 2016 r. w składzie sekcji do spraw wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, w tym zespołu do spraw asysty rodzinnej, pozostało jedynie stanowisko asystenta rodziny. Biorąc pod uwagę powyższy stan, należałoby pilnie wypracować rozwiązanie wzmacniające realizację tego zadania przez Ośrodek. 1 Art. 178. Wójt może upoważnić swojego zastępcę, pracownika urzędu albo kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy, a także inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki organizacyjnej gminy, do prowadzenia postępowań w sprawach z zakresu wspierania rodziny oraz wydawania w tych sprawach decyzji. 2
Zgodnie z art. 28a ustawy, wójt sprawuje kontrolę nad podmiotami organizującymi pracę z rodziną oraz placówkami wsparcia dziennego. W Ośrodku nie przeprowadzano kontroli w tym zakresie. Gmina Dębe Wielkie wypełniła obowiązek wynikający z art. 176 pkt 1 ustawy 2, opracowała Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2014-2016, który został przyjęty uchwałą Nr GOPS.XL.0007.301.2013 z dnia 30 grudnia 2013 r. oraz Gminny Program Wsparcia Rodziny na lata 2017-2019 wprowadzony uchwałą Nr GOPS.XXIX.0007.268.2017 z dnia 18 maja 2017 r. Wykonanie uchwał powierzano każdorazowo Wójtowi Gminy Dębe Wielkie. W programie opracowanym na lata 2014-2016 w sposób ogólny odniesiono się do potrzeb wynikających z obowiązku zapewnienia rodzinie wsparcia, działań profilaktycznych oraz roli i zadań asystenta rodziny, które powinny wynikać z dokonanego rozpoznania problemów Gminy Dębe Wielkie. Nie opracowano harmonogramu realizacji zadań, jak też nie podjęto próby uzgodnienia oczekiwanych rezultatów działań zaplanowanych w tym programie. W obecnie przyjętym i realizowanym przez gminę programie wskazano trzy cele do osiągnięcia, w tym poprawę jakości opieki sprawowanej przez biologicznych rodziców. Mając na względzie określone w ustawie zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, przy opracowywaniu programu należałoby skupić się na mechanizmach służących skuteczności prowadzonych oddziaływań w tym zakresie. Program po upływie 3 lat powinien zostać oceniony w ramach ustalonych kryteriów ewaluacyjnych, a wynikiem podsumowania powinny być rekomendacje, które zostaną uwzględnione w następnym. Obecnie realizowany program na lata 2017-2019 nie stanowi naturalnej kontynuacji wcześniej przyjętych działań, a brak harmonogramu uniemożliwia jego późniejszą ocenę. Ustalenia 1. Zapewnienie warunków organizacyjno-kadrowych do realizacji zadania z zakresu wspierania rodziny W okresie objętym kontrolą Ośrodek zatrudniał asystenta rodziny na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w systemie zadaniowego czasu pracy. 2 Art. 176. Do zadań własnych gminy należy: 1) opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny. 3
Ustalono, że osoba zatrudniona na stanowisku asystenta rodziny posiadała wykształcenie średnie i szkolenie z zakresu pracy z dziećmi i rodziną 3, natomiast w jej aktach brak było dokumentów potwierdzających co najmniej 3 letni staż pracy z dziećmi lub rodziną. Spełniała wymogi określone w art. 12 ust. 1 pkt 2, 3 i 4 oraz art. 17 ust. 3 i 4 ustawy, posiadała zakres obowiązków odnoszący się do zadań asystenta rodziny wymienionych w art. 15 ustawy, uczestniczyła w szkoleniach i podnosiła swoje kwalifikacje w zakresie pracy z rodziną. W Ośrodku nie wypracowano standardów postępowania w zakresie kontroli zadań powierzonych asystentowi rodziny do wykonania w ramach stosunku pracy w systemie zadaniowego czasu pracy, co uniemożliwia późniejsze dokonanie obiektywnej oceny podjętych przez niego działań, w tym skuteczności udzielanego wsparcia. 2. Rzetelność sporządzanej sprawozdawczości Gmina wypełniła terminowo obowiązek wynikający z 3 ust. 1 rozporządzenia 4 i przekazała sprawozdanie rzeczowo finansowe z wykonywanych zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca oraz za okres od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia 2016 r. Biorąc pod uwagę przedstawioną w trakcie kontroli dokumentację prowadzonych spraw w badanym okresie, sprawozdanie z realizacji Programu asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na rok 2016 oraz przekazane sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywanych zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej w 2016 r., stwierdzono brak zgodności w danych dotyczących liczby dzieci z rodzin objętych wsparciem przez asystenta rodziny w 2016 r. 3 Art. 12. 1. Asystentem rodziny może być osoba, która: 1) posiada: a) wykształcenie wyższe na kierunku pedagogika, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie lub praca socjalna lub b) wykształcenie wyższe na dowolnym kierunku uzupełnione szkoleniem z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną i udokumentuje co najmniej roczny staż pracy z dziećmi lub rodziną lub studiami podyplomowymi obejmującymi zakres programowy szkolenia określony na podstawie ust. 3 i udokumentuje co najmniej roczny staż pracy z dziećmi lub rodziną lub c) wykształcenie średnie i szkolenie z zakresu pracy z dziećmi lub rodziną, a także udokumentuje co najmniej 3-letni staż pracy z dziećmi lub rodziną; 4 rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 lutego 2016 r w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. (Dz. U. poz. 213) 4
Z art. 179 ustawy 5 wynika obowiązek składania przez wójta do 31 marca każdego roku radzie gminy rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawienia potrzeb w tym zakresie. Całość materiału przedkładanego radzie gminy przygotowywana jest przez podmiot, który faktycznie odpowiada za realizację tego zadania w gminie, a zatem przez Ośrodek. Okazała pani Sprawozdanie z działalności Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dębem Wielkim w 2016 r. w którym w sposób ogólny przedstawiono zadania realizowane w powyższym zakresie, w tym podano informacje o udzielonym poradnictwie psychologicznym oraz przedstawiono potrzeby w zakresie wspierania rodziny na 2017. 3. Prawidłowość, adekwatność i skuteczność udzielanej pomocy i wsparcia rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez działania prowadzone w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka Wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych to zespół planowanych działań, mających na celu przywrócenie rodzinom zdolności do wypełniania tych funkcji 6, dlatego w pierwszej kolejności konieczne jest rzetelne zdiagnozowanie problemu. Na gminie skupia się nie tylko udzielanie pomocy rodzinie przeżywającej trudności, ale też prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. W celu realizacji tego zadania istotne jest dokonywanie analizy i oceny zjawisk mających wpływ na sytuację osób wymagających wsparcia w środowisku lokalnym, wskazanie aktywności przy identyfikowaniu i monitorowaniu osób i rodzin wymagających pomocy, w szczególności: ustalenie zasad postępowania odnośnie wymiany informacji dotyczącej rodzin z problemami, stosowanie procedur weryfikowania własnych informacji i ustalenia wspólnych działań, wykorzystanie innych możliwości, odnośnie dotarcia do wszystkich osób potrzebujących pomocy i wsparcia. 5 Art. 179. 1. W terminie do dnia 31 marca każdego roku wójt składa radzie gminy roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawia potrzeby związane z realizacją zadań. 2. Rada gminy, biorąc pod uwagę potrzeby, o których mowa w ust. 1, uchwala gminne programy wspierania rodziny. 6 Art. 2. ust.1. Wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych to zespół planowych działań mających na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypełniania tych funkcji. 5
W Ośrodku nie przyjęto procedur weryfikowania własnych informacji i ustalania wspólnych działań. Przydzielenie rodzinie asystenta rodziny następowało po uzyskaniu akceptacji kierownika Ośrodka na wniosku składanym przez pracownika socjalnego, sporządzanym w oparciu o wywiad środowiskowy. Dokumentacja prowadzona przez pracowników socjalnych na okoliczność rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny zawierała istotne informacje dotyczące udzielonej rodzinie pomocy i wsparcia, specjalistycznego poradnictwa, edukacji dzieci. Ocena sytuacji rodzin dokonana przez pracownika socjalnego była bardzo istotna, dla prowadzenia sprawy danej rodziny przez asystenta rodziny. W programach 7 wskazano podmioty realizujące zadania związane z pracą na rzecz rodzin oraz pełniące funkcje wspierającą w Gminie Dębe Wielkie. Nie określono jednak zasad współpracy i sprawnej wymiany informacji pomiędzy Ośrodkiem a poszczególnymi instytucjami i organizacjami zaangażowanymi w udzielanie wsparcia rodzinom, jak również mechanizmów służących zwiększeniu skuteczności prowadzonych oddziaływań w tym zakresie. Zgodnie z art. 18 ustawy 8, w celu wsparcia rodziny dziecko może zostać objęte opieką i wychowaniem w placówce wsparcia dziennego. W trakcie kontroli udzieliła pani wyjaśnień, że na terenie Gminy Dębe Wielkie nie funkcjonuje placówka wsparcia dziennego. W 2016 roku gmina nie obejmowała rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych pomocą rodzin wspierających o których mowa w art. 29 ustawy. 9 Praca z rodziną, zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy, jest jedną z form wsparcia rodziny. Artykuł 10 ust. 3 ustawy 10 przewiduje jednak dodatkowy podział pracy z rodziną, wymieniony w pkt 1-5. 7 Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2014-2016 i Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2017-2019. 8 Art. 18. 1. W celu wsparcia rodziny dziecko może zostać objęte opieką i wychowaniem w placówce wsparcia dziennego. 9 Art. 29. 1. W celu wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych rodzina może zostać objęta pomocą rodziny wspierającej. 2. Rodzina wspierająca, przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie przeżywającej trudności w: 1) opiece i wychowaniu dziecka; 2) prowadzeniu gospodarstwa domowego; 3) kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych. 10 Art. 10. 3. Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie: 1) konsultacji i poradnictwa specjalistycznego; 2) terapii i mediacji; 3) usług dla rodzin z dziećmi, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych; 4) pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego; 5) organizowania dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, zwanych dalej "grupami wsparcia" lub "grupami samopomocowymi". 6
W kontrolowanym okresie nie wystąpiły okoliczności przydzielenia asystenta rodziny w przypadkach, o których mowa w art. 11 ust. 1a. W okresie od 1stycznia 2016 r. do 14 czerwca 2017 r. wsparciem asystentów rodziny objęto 16 rodzin, w których wychowywało się 48 dzieci: 9 w wieku do 5 roku życia, 39 w wieku do 18 roku życia, natomiast 2 dzieci przebywało w rodzinnej pieczy zastępczej. Sprawdzono dokumentację 16 rodzin korzystających ze wsparcia asystenta rodziny w okresie od 1 stycznia 2016 r. do dnia kontroli. Dokumentacja prowadzona przez asystenta rodziny i pracowników socjalnych w obszarze podejmowanych działań była gromadzona chronologicznie dla każdej rodziny w indywidualnej teczce. Przydzielanie asystenta następowało zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy, na wniosek pracownika socjalnego sporządzany w części I Kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego lub części IV Aktualizacji rodzinnego wywiadu środowiskowego i po sporządzeniu analizy sytuacji rodziny. We wszystkich prowadzonych sprawach, rodziny wyraziły zgodę na współpracę z asystentem rodziny na druku pn.: zgoda na współpracę z asystentem rodziny. Pracę asystenta rodziny wspierało pięciu pracowników socjalnych współpracujących z rodzinami. Asystent rodziny realizował zadania, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, w tym: opracowywał plany pracy z rodziną, udzielał pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych, udzielał pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi, prowadził dokumentację dotyczącą pracy z rodziną, współpracował z instytucjami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny. Należy podkreślić, że praca asystenta rodziny polega na zindywidualizowanej pracy w rodzinie, z rodziną i dla rodziny. Zadanie to obejmuje dwa etapy działań podejmowanych przez asystenta wobec rodziny. Pierwszy etap związany jest z diagnozą środowiska rodzinnego i kończy się opracowaniem planu pracy z rodziną, natomiast drugi etap poświęcony jest realizacji przyjętego planu pracy z rodziną (do tych działań w sposób aktywny muszą się włączyć członkowie rodziny). W szczególności plan pracy z rodziną powinien obejmować zakres realizowanych działań mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, ale również terminy ich realizacji i przewidywane efekty. Zamieszczenie terminów realizacji określonych działań służy osiągnięciu kilku celów: zmierza do zdyscyplinowania członków rodziny do podejmowania działań, wymusza na asystentach rodziny aktywna postawę oraz mobilizuje oraz stanowi element weryfikacji 7
aktywności rodziny w podejmowaniu działań zmierzających do przezwyciężenia występujących trudności. Narzędzia pracy asystenta rodziny powinny być jak najbardziej dostosowane do stopnia złożoności problemów danej rodziny oraz uwzględniać zindywidualizowany plan działań zmierzający do poprawy sytuacji rodziców i dzieci. Ustalono, że asystent rodziny wykorzystywał w swojej pracy druk pn.: plan pracy z rodziną. Dokument określał zakres i termin realizowanych działań mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych oraz przewidywane efekty realizowanych działań z rodziną. Analiza dokumentacji potwierdziła, że asystent rodziny dokonywał ustaleń przy udziale pracownika socjalnego oraz członków rodziny. Dla wszystkich rodzin sporządzono plany pracy, ale występowały w nich błędy metodologiczne (utożsamiano planowane działania w pracy z rodziną z efektami pracy). Istotnym błędem był brak przyjęcia do realizacji działań krótkoterminowych i długoterminowych. Wszystkie działania w rodzinach, były planowane w okresach 6 miesięcznych, bez względu na ich złożoność, co skutkuje brakiem możliwości dokonania trafnej oceny zakresu, stopnia i czasu w jakim nastąpiła zmiana. Asystent rodziny dokumentował pracę z rodziną na druku pn.: notatka służbowa, w której opisywał wizyty w środowisku zamieszkania rodziny, relacje z odbytych rozmów, opisywał reakcje na zastane sytuacje i informacje o zakresie udzielonego wsparcia. Dokument miał charakter przekazu sporządzanego z wizyty w rodzinie. Treść notatek zawierała datę wizyty, ale brak w nich odnotowywanego czasu jaki asystent rodziny przeznaczył na podejmowane czynności w pracy z rodziną. Nie odnosił się w sposób metodyczny do stopnia realizowanych działań zaplanowanych z rodziną, a zanotowane treści nie były podporządkowane ustaleniom i terminom zawartym w planie pracy. W sporządzanej dokumentacji nie podjęto próby określenia czasu pracy z rodziną i przewidywanego jej zakończenia. Zgodnie z dyspozycją art. 15 pkt 15 ustawy, do zadań asystenta rodziny należy dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku, i przekazywanie tej oceny podmiotowi, o którym mowa w art. 17 ust. 1. W kontrolowanych aktach rodzin znajdowały się dwa typy dokumentów pn.: sprawozdanie z pracy z rodziną oraz ocena sytuacji w rodzinie przypadająca 8
na okres (od do). Dokumenty były sporządzane przez asystenta rodziny równolegle w tym samym czasie i stosowane zamiennie. Należy zauważyć, że sporządzana ocena sytuacji rodziny powinna stanowić przesłankę do zweryfikowania planu pracy z rodziną, tymczasem analiza dokumentów pozwala stwierdzić, że każdorazowo tworzono nowy plan pracy. W trakcie prowadzonej kontroli poinformowano panią, że w celu dokonania obiektywnej oceny podjętych przez asystenta rodziny działań, należy dążyć do wypracowania standardów postępowania w tym zakresie, które pozwolą na rzetelną ocenę stopnia podnoszenia lub wzmacniania danej umiejętności przez członka rodziny (np. prawidłowego realizowania obowiązków na rzecz domu i rodziny, umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego, zwiększania poczucia wartości, samodzielności, zaradności rodziców). Istotne będzie tutaj doprecyzowanie i określenie poziomu określonej umiejętności na początku objęcia wsparciem danej rodziny i późniejsze badanie jej postępów, przy dokonywaniu okresowej oceny sytuacji rodziny, w celu określenia zmian poziomu rozwoju danej umiejętności członka rodziny w jego samoocenie i ocenie asystenta rodziny. Na podstawie art. 197d ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) i wobec stwierdzonych uchybień kieruję do Pani Kierownik następujące zalecenia pokontrolne: podjąć działania w celu opracowania standardów pracy asystenta rodziny, które staną się podstawą udoskonalenia metodyki i organizacji jego pracy oraz przyczynią się do podejmowania adekwatnych i zaplanowanych działań, a w efekcie sporządzania rzetelnej sprawozdawczości w tym zakresie. Uwagi i wnioski pokontrolne Ponadto zwracam uwagę na potrzebę: zatrudniania na stanowisku asystenta rodziny osób spełniających wymogi określone w art. 12 ust. 1 ustawy, 9
wypracowania rozwiązania wzmacniającego skład zespołu do spraw asysty rodzinnej, odpowiedzialnego za realizację zadania z zakresu wspierania rodziny, wypracowania mechanizmów identyfikowania wszystkich rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych w celu objęcia ich wsparciem w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka, przyjęcia zasad współpracy i sprawnej wymiany informacji pomiędzy ośrodkiem a poszczególnymi instytucjami i podmiotami zaangażowanymi w udzielanie wsparcia rodzinom, podjęcie działań w celu nawiązania współpracy z rodzinami, które mogłyby stanowić rodzinę wspierającą dla rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi, podjęcia działań mających na celu pomoc rodzinie w opiece i wychowaniu dziecka poprzez prowadzenie przez gminę placówki wsparcia dziennego, zgodnie z art. 9 pkt 2 ww. ustawy, rozważenia podjęcia działań w zakresie zorganizowania zespołu zaangażowanego w monitorowanie stanu realizacji celów wyznaczonych w gminnym programie wspierania rodziny. Pouczenie Zgodnie z art. 179d ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697z późn. zm.) kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia do Wojewody Mazowieckiego na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa. W przypadku nieuwzględnienia przez Wojewodę Mazowieckiego zastrzeżeń oraz w przypadku nie zgłoszenia zastrzeżeń do zaleceń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni powiadomić o sposobie realizacji zaleceń i wniosków Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego, a w przypadku ich uwzględnienia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu. ZASTĘPCA KIEROWNIKA ODDZIAŁU ds. Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej Beata Kosmalska-Balik z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Wioletta Kucharska Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Angelika Sosińska STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Edyta Wanko 10