MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO 006 Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w modelu, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Gdy do jednego polecenia zdający poda dwie odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa, druga nieprawidłowa), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz schemat ciągu przemian..., to zdający powinien napisać schemat ciągu przemian, a nie równania kolejnych reakcji. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu odpowiedzi (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników w równaniu reakcji powoduje utratę punktu za zapis tego równania. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. W rozwiązaniach zadań rachunkowych błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę punktu. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. Model odpowiedzi Punktacja Nr. (w nawiasach podano elementy poprawne, ale niewymagane) za sumaryczna zad. czynność. - za zapisanie konfiguracji elektronowej jonu: s s p 6 s p 6 s d 0 p 6 lub s s p 6 s p 6 d 0 s p 6 lub s s p 6 s p 6 d 0 s p 6 i określenie przynależności pierwiastka do bloku energetycznego: s. - za napisanie równania reakcji: 7 Al + α 0 P + 7 0 5 0 n lub Al + He 5P + 0n - za podanie nazwy cząstki elementarnej: neutron. - za określenie zależności: (energie jonizacji) maleją - za podanie przyczyny, np.: rośnie promień atomowy lub elektrony są coraz bardziej oddalone od jądra lub wraz ze wzrostem odległości od jądra maleje siła przyciągania elektronu lub elektrony są silniej związane z atomem, jeżeli jest on mniejszy lub wzrasta liczba powłok lub każda inna prawidłowa odpowiedź Jeżeli zdający błędnie określi liczby atomowe i masowe, nie otrzymuje punktu.
. - za zastosowanie poprawnej metody obliczenia objętości lub liczby moli N O - za poprawnie wykonane obliczenia - za podanie wyniku z jednostką 80% przykład obliczenia: - M NHNO = 80g mol 00g n NH NO = = 5 moli 80g mol n N O = n NH NO = 5 moli pv = nrt 5mol 8,hPa dm K V N O = 00hPa V N O = 9 dm 0,dm x = 9dm 00% wydajność reakcji (x) = 80% mol K 5. a) za zapisanie wyrażenia na stężeniową stałą równowagi reakcji: [NH ] K c = [H ] [N ] b) za określenie, jak zmieni się wartość stałej równowagi: zmaleje 6. a) za opis obserwacji w obu probówkach: w probówce I: zanika (biały) osad lub osad rozpuszcza się lub osad roztwarza się lub powstanie roztwór w probówce II: zanika (biały) osad lub osad rozpuszcza się lub osad roztwarza się lub powstanie roztwór b) za określenie charakteru chemicznego wodorotlenku cynku(ii): amfoteryczny
7. za napisanie równań reakcji zachodzących w probówkach: probówka I Zn(OH) + OH [Zn(OH) ] - lub Zn(OH) + OH ZnO + H O probówka II Zn(OH) + H + Zn + + H O lub Zn(OH) + H O + Zn + + H O Nawias kwadratowy we wzorze jonu kompleksowego nie jest konieczny. 8. - za napisanie równania reakcji: Fe O + Al Fe + Al O 9. - za zastosowanie poprawnej metody - za podanie prawidłowego wyniku z jednostką: 85,6 kj mol lub -85,6 kj przykład obliczenia: H reakcji = H tworz. O - H tworz. Al O H reakcji = -675,7 kj mol - + 8, kj mol - = -85,6 kj mol - lub -85,6 kj - za określenie typu reakcji: (reakcja) egzoenergetyczna lub egzotermiczna Fe, 0. - za stwierdzenie: (jako pierwszy zacznie wytrącać się osad) BaSO. - za zastosowanie poprawnej metody wyznaczenia masy CuSO - za zastosowanie poprawnej metody wyznaczenia stężenia procentowego - za podanie prawidłowego wyniku z jednostką: 6,77% lub 6,8% lub 7% przykład obliczenia: M CuSO 5H O = 50 g mol - 50g 60g = 5,5g m CuSO m CuSO =,7 g m r = 00 g + 5,5 g = 5,5 g c p =,7g 00% = 6,77% 5,5g x
. - za napisanie równania reakcji przebiegającej na katodzie: Na + + e Na lub Na + + e Na - za napisanie równania reakcji przebiegającej na anodzie: Cl Cl + e lub Cl Cl + e lub Cl Cl + e lub Cl Cl + e. - za przedstawienie schematu ogniwa: Mg Mg + Ag + Ag lub K(+) Ag Ag + Mg + Mg A(-) - za napisanie równania reakcji: Mg + Ag + Mg + + Ag. - za obliczenie siły elektromotorycznej ogniwa: SEM = 0,80 V - (-,6) V =,6 V 5. a) za wybór odczynników: (roztwory) manganianu(vii) potasu, wodorotlenku potasu, siarczanu(iv) sodu lub odpowiednie wzory b) za podanie obserwacji: roztwór zmienia barwę z fioletowej na zieloną c) za poprawny bilans elektronow VII Mn + e - VI Mn / (x) IV VI S S + e - / (x) lub MnO + e - MnO / (x) SO + OH SO + H O + e - / (x) - za poprawne zapisanie równania reakcji: MnO + OH + SO MnO + SO + H O Liczba elektronów może być podana po lewej stronie równania reakcji (ze znakiem ). W przypadku, gdy zdający nie zastosuje się do grafiki schematu zgodnie z konwencją sztokholmską musi oznaczyć elektrody. Uznajemy również inny wynik wynikający z zapisanego w zad. schematu ogniwa. Dopuszczalny jest zapis stopni utlenienia cyfrą arabską, np. +7, ale nie 7+. Liczba elektronów może być podana po lewej stronie równania reakcji (ze znakiem ). Dopuszczalny jest każdy poprawny zapis ilustrujący utlenianie i redukcję.
6. - za narysowanie wzoru półstrukturalnego produktu: CH CH C CH CH Br 7. - za określenie odczynu wodnego roztworu benzoesanu sodu: zasadowy - za napisania równania reakcji: COO + H O COOH + OH lub C 6 H 5 COO + H O C 6 H 5 COOH + OH 8. - za napisanie wzoru aldehydu A: CH - CH - CH - CHO CH - za napisanie wzoru alkoholu B: CH - CH - CH - CH - OH CH 9. za napisanie każdego równania reakcji: NO H SO + HNO + H O Jeżeli zdający narysuje strzałkę skierowaną w jedną stronę również otrzymuje punkt. Określenie warunków reakcji i katalizatora nie jest konieczne. x 5
NO + H Ni NH + H O NH + HCl lub C 6 H 6 + HNO C 6 H 5 NO + H NH Cl H SO C 6 H 5 NO + H O Ni C 6 H 5 NH + H O C 6 H 5 NH + HCl C 6 H 5 NH Cl 0. - za podanie nazwy grupy związków: aminy (aromatyczne). a)za nazwanie typu reakcji : substytucja (elektrofilowa) lub podstawienie (elektrofilowe) b) za podanie uzasadnienia użycia kwasu siarkowego(vi): powoduje wytworzenie kationu nitroniowego lub NO + (ze stężonego HNO ) lub zwiększa wydajność reakcji lub podwyższa wydajność (jako substancja higroskopijna wiąże wodę) lub przesuwa stan równowagi w kierunku tworzenia nitrobenzenu lub przesuwa stan równowagi w prawo 6
. za podanie wzorów jonów glicyny: wzór jonu glicyny w roztworze o ph = 8 CH - COO NH wzór jonu glicyny w roztworze o ph =,5 CH - COOH NH +. - za odpowiedzi: liczba grup karboksylowych: liczba grup aminowych: liczba wiązań peptydowych: liczba asymetrycznych atomów węgla:. - za napisanie wzorów: HOOC CH CH C NH CH C H NH OH COOH O H C C 6 H 5 x Za uzupełnienia pkt, za lub uzupełnienia pkt, za lub brak uzupełnień 0 pkt lub wzory soli kwasu i metanolu 5. - za napisanie obserwacji uwzględniających powstanie szafirowego roztworu 6. - za wyjaśnienie, np.: formalina lub metanal i glukoza mają właściwości redukujące lub posiadają grupę aldehydową lub są aldehydami lub ulegają utlenieniu lub ulegają próbie Trommera lub glicerol nie posiada właściwości redukujących 7