Zęby dwoiste w uzębieniu mlecznym postacie, objawy, postępowanie



Podobne dokumenty
szczęki, objawy i sposoby Natalia Zając

Rehabilitacja protetyczna pacjentki z podwójnymi zębami dwoistymi opis przypadku

OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI

Zespołowe leczenie ortodontyczno-chirurgiczno-protetyczne dorosłego pacjenta z hipodoncją opis przypadku

Skojarzone leczenie ortodontyczno-protetyczne w rozległych brakach zawiązków zębowych opis przypadku

Leczenie protetyczne pacjentki z hipodoncją. Opis przypadku

Leczenie transpozycji z wykorzystaniem zakotwienia szkieletowego

Przemysław Kopczyński, Rafał Flieger, Teresa Matthews- Brzozowska. Zastosowanie miniimplantów w leczeniu ortodontyczno - protetycznym

Kliniczny i radiologiczny obraz pacjentów z nadliczbowymi zębami przedtrzonowymi oraz możliwości ich leczenia*

Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 63/2007/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 20 września 2007 r.

Ekstrakcje zębów ze wskazań ortodontycznych planowanie leczenia. Zakład Ortodoncji WUM

Terminy i kolejność wyrzynania zębów mlecznych u dzieci łódzkich

Zabiegi operacyjne ze wskazań ortodontycznych

Monika Ratajek-Gruda, Jolanta Białkowska-Głowacka, Anna Janas-Naze

Transpozycja zębów sposób postępowania leczniczego na przykładzie własnych przypadków klinicznych

Spis treści Spis treści. Słowo wstępne. Podziękowania Autorzy. 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1

Baza pytań na egzamin praktyczny z ortodoncji V roku. Wydziału Lekarsko-Dentystycznego

Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej

Program ortodontycznej opieki nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki

WSKAŹNIK BOLTONA

Wybrane zaburzenia zębowe pacjentów z całkowitym jednostronnym rozszczepem podniebienia pierwotnego i wtórnego

Program ortodontycznej opieki nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki

STRUKTURA POURAZOWYCH USZKODZEŃ ZĘBÓW MLECZNYCH I STAŁYCH W DOKUMENTACJI KLINICZNEJ ZAKŁADU STOMATOLOGII DZIECIĘCEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W GDAŃSKU

Kolejność wyrzynania zębów stałych u dzieci warszawskich

Wady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym*

Całkowite wbicie centralnych siekaczy górnych w uzębieniu mlecznym postępowanie stomatologiczne na podstawie trzech przypadków klinicznych

Joanna Abramczyk 1 C E Paulina Kresa 2 Ewa Czochrowska 3 Barbara Pietrzak-Bilińska 4 Małgorzata Zadurska 5 B

Czynniki warunkujące proces gojenia. Uwaga! Badanie podmiotowe. Badanie przedmiotowe. Wywiad. Urazy zębów mlecznych. Utrata przytomności

Z Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. med. M.

M I N I S T R A Z D R O W I A 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego

Występowanie wad zgryzu u 8 i 9-letnich dzieci z terenu Gdyni

Postać zgryzu i dynamika wyrzynania zębów stałych u dzieci urodzonych z ciąż pojedynczych i bliźniaczych*

ODLEGŁE NASTĘPSTWA URAZÓW ZĘBÓW MLECZNYCH PRZEDNIEGO ODCINKA SZCZĘKI LONG-TERM CONSEQUENCES OF DECIDUOUS TEETH OF MAXILLA ANTERIOR SEGMENT

Terminy i kolejność wyrzynania zębów stałych u dzieci łódzkich

Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku

Zachowawcze postępowanie w przypadku złamania korzenia w mlecznym zębie siecznym opis przypadku

Skojarzone leczenie ortodontyczne i implantoprotetyczne jako rehabilitacja hipodoncji i mikrodoncji

Terminy oraz kolejność wyrzynania zębów stałych u 4-8 letnich dzieci białostockich analiza wartości centylowych

Uzębienie jest nieodłącznym elementem estetyki

Reinkluzja zębów mlecznych analiza przypadków

PRACE ORYGINALNE MARTADYRAS, KATARZYNA JANKOWSKA, SYLWIA CZUPRYNA. Streszczenie. Abstract. Katedra Ortodoncji Instytutu Stomatologii CM UJ w Krakowie

Leczenie zgryzu krzyżowego zęba 21 systemem clear aligner - opis przypadku

PRACE KAZUISTYCZNE. Przypadek zębów zrośniętych w bocznym odcinku szczęki. Report of Concrescent Teeth in the Posterior Maxilla

Uszczelnianie bruzd na powierzchni żującej zębów trzonowych jako jedna z metod zapobiegania próchnicy

Terminy oraz kolejność wyrzynania zębów stałych u 4-8 letnich dzieci białostockich ocena z zastosowaniem średniej arytmetycznej

Udział ortodonty w uzupełnianiu braków górnych bocznych zębów siecznych u pacjentów z jednostronnym rozszczepem wargi i podniebienia

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Analiza porównawcza wieku szkieletowego u dzieci bez i z wadami rozwojowymi.

Tom 8, nr 2, 2012 Volume 8, no 2, Agnieszka Jurek 1 B D E F Magdalena Marczyńska-Stolarek 2 Małgorzata Zadurska 3 A B D E F

OKREŚLENIE POŁOŻENIA ZATRZYMANEGO KŁA GÓRNEGO PRZY UŻYCIU WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW KĄTOWYCH I LINIOWYCH

Premature loss of milk teeth by preschool children

Zakotwienie absolutne z użyciem mikroimplantu ortodontycznego w żuchwie w leczeniu retencji górnego kła*

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Analiza ruchu wysuwania żuchwy u chorych ze złożonymi przemieszczeniami krążka stawowego stawu skroniowo-żuchwowego*

Uzębienie jelenia z grandlami

Wpływ terminu porodu na wyrzynanie zębów stałych u bliźniąt

Wyrównanie krzywej Spee podczas regulacji zgryzu u dorosłych pacjentów

Kąt nachylenia zęba trzeciego trzonowego dolnego a możliwość jego wyrznięcia doniesienie wstępne

Rys historyczny Rozwój i wzrost twarzy

Wykorzystanie stałych i ruchomych aparatów ortodontycznych w chirurgiczno-ortodontycznym leczeniu niewyrzniętych lub zatrzymanych zębów

ZASTOSOWANIE APARATÓW SŁUśĄCYCH DO ROZRYWANIA SZWU PODNIEBIENNEGO

Wczesna terapia zaburzeń zębowo-zgryzowych z wykorzystaniem płytki Schwarza

NZOZ CENTRUM UŚMIECHU WYBIELANIE ZĘBÓW

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Ortodoncja

Powodzenie leczenia kanałowego definiują najczęściej

Alternatywne leczenie implantoprotetyczne w przypadku wrodzonej hipodoncji siekaczy bocznych w szczęce

Wpływ wieku badanych na przebieg i czas sprowadzania zatrzymanych kłów w szczęce do łuku zębowego

WYSTĘPOWANIE KŁÓW GÓRNYCH JEDNO- I OBUSTRONNIE ZATRZYMANYCH I ICH POŁOŻENIE W ŁUKU ZĘBOWYM W ZALEŻNOŚCI OD PŁCI I WIEKU

Zęby dentes. Budowa zęba. CEJ cemento- enamel junction

PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny

Leczenie zgryzu otwartego szkieletowego u pacjentów w okresie wzrostu obserwacje wstępne*

2 RAMOWY PROGRAM STAŻU PODYPLOMOWEGO LEKARZA DENTYSTY

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 467 SECTIO D 2005

Częstość występowania urazów zębów wśród dzieci zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi

Częstość występowania wad zgryzu u osób z zespołem Turnera

Rysy twarzy pacjentów z III klasą są łatwo

Budowa twarzowej części czaszki u pacjentów z zespołem Williamsa

Reinkluzja zębów mlecznych. Postępowanie lecznicze na przykładzie dwóch różnych przypadków reinkluzji zębów mlecznych

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Rehabilitacja protetyczna pacjentów w wieku poniżej 25 lat opis przypadków

Ocena wad zgryzu u osób grających na instrumentach dętych

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Katalog zakresów i świadczeń w rodzaju leczenie stomatologiczne. Nazwa. świadczenia ogólnostomatologiczne

Zastosowanie stożkowych koron teleskopowych u pacjenta z rozległymi brakami zębowymi. Opis przypadku

DO PŁUKANIA KIESZONEK DZIĄSŁOWYCH

ZABIEGI Z WYKORZYSTANIEM OZONU

Skuteczność aparatu Clarka w leczeniu tyłozgryzu całkowitego z protruzją górnych zębów siecznych

Niech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości

Pacjenci zostali podzieleni na trzy grupy liczące po 20 osób. Grupa I i II to osoby, u których na podstawie wartości pomiaru kąta ANB oraz WITS w

Problemy leczenia ortodontycznego pacjentów dorosłych po rozszczepach podniebienia pierwotnego i wtórnego późno zgłaszających się do leczenia

Leczenie chirurgiczne 14-letniej pacjentki z zatrzymanym zębem 22, po niepowodzeniu leczenia ortodontycznego

Poradnie dentystyczne. Poradnie Dentystyczne. Telefon do rejestracji: Ortodoncja - informacja 22 i zapisy: / 14

CENNIK. Przegląd stomatologiczny. Konsultacja lekarska. Wizyta adaptacyjna dziecka. Rtg pantomograficzne. Maseczka do podtlenku azotu

1) Jak mogę sprawdzić, czy moje dziecko powinno być leczone ortodontycznie? 2) Jakie są pierwsze, niepokojące sygnały problemów ortodontycznych?

Dystalizacja pierwszych zębów trzonowych szczęki aparatem Pendex

Katar, bóle głowy i zębów, ból w okolicy oczodołów

CENNIK. Przegląd stomatologiczny. Konsultacja lekarska. Wizyta adaptacyjna dziecka. Maseczka do podtlenku azotu

Dziennik Ustaw 25 Poz. 193

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Ortodoncja

Transkrypt:

Czas. Stomatol., 2006, LIX, 10, 740-746 2006 Polish Dental Association http://www.czas.stomat.net Zęby dwoiste w uzębieniu mlecznym postacie, objawy, postępowanie Double teeth in primary dentition forms, symptoms, management Małgorzata Zadurska, Barbara Siemińska-Piekarczyk, Agnieszka Pogorzelska-Młynarczyk, Barbara Pietrzak-Bilińska, Piotr Chądzyński Z Zakładu Ortodoncji IS AM w Warszawie p. o. Kierownika: dr n. med. B. Siemińska-Piekarczyk Streszczenie Wprowadzenie: zęby dwoiste należą do grupy wrodzonych nieprawidłowości zębowych dotyczących budowy zębów. Częstość występowania tej wady w uzębieniu mlecznym wynosi od 0,15% do 5%. Cel pracy: przedstawienie postaci zębów dwoistych, współistniejących zaburzeń zgryzowo-zębowych i metod postępowania u pacjentów leczonych w Zakładzie Ortodoncji AM w Warszawie. Materiał i metody: obserwacje dotyczą 15 dzieci z 17 dwoistymi zębami mlecznymi. Zebrano wywiad, przeprowadzono badanie kliniczne, radiologiczne oraz dokonano analizy modeli diagnostycznych. Wyniki: stwierdzono, że zęby dwoiste częściej występowały u chłopców, najczęściej obserwowano połączenie siekacza przyśrodkowego z bocznym. Dwoistości zębów mlecznych towarzyszyły zaburzenia liczby ich odpowiedników w uzębieniu stałym (hipodoncja, hiperdoncja). W bruzdach łączących korony zębów dwoistych obserwowano rozwój próchnicy. Wybór metody i czasu leczenia zależał od postaci wady zgryzu i nieprawidłowości zębowych związanych z obecnością zęba dwoistego. Podsumowanie: u pacjentów z zębami dwoistymi w uzębieniu mlecznym wskazana jest obserwacja kliniczna i radiologiczna w kierunku asymetrycznej resorpcji korzeni oraz profilaktyka próchnicy w okolicy bruzdy w koronie zęba. Summary Introduction: Double teeth belong to the group of congenital dental anomalies with 0.15% - 5% prevalence in the primary dentition. Aim of the study: To describe forms of double teeth, concomitant malocclusions and treatment of patients from the Department of Orthodontics, Warsaw Medical University. Material and methods: The sample consisted of 15 children with 17 primary double teeth. All the patients were interviewed, examined clinically and radiologically, and study models were analysed. Results: It was found that double teeth occurred more frequently in males. The most prevalent form was fusion between the central and lateral incisor. Double milk teeth were accompanied by quantitative anomalies of their counterparts in the permanent dentition (hypodontia, hyperdontia). Caries was frequently observed in the fissures connecting double teeth. The method and timing of orthodontic treatment depended on the type of malocclusion and on other irregularities associated with double teeth. Conclusion: Clinical and radiological observation is indicated to evaluate asymmetric root resorption of double teeth. Caries prophylaxis is advocated in coronal fissures. HASŁA INDEKSOWE: zęby dwoiste mleczne, wady zgryzu, leczenie KEYWORDS: primary double teeth, malocclusion, treatment 740

2006, LIX, 10 Zęby dwoiste Zęby dwoiste należą do wrodzonych nieprawidłowości związanych z zaburzoną budową zębów. W piśmiennictwie wyróżnia się trzy postacie tej wady: zęby zrośnięte, zęby zlane, czyli zespolone oraz zęby bliźniacze (2, 8, 10, 14, 15, 17, 19, 22). Przyczyną powstania zębów dwoistych są zaburzenia procesu odontogenezy w obrębie pierwotnej listewki zębowej. Do czynników etiologicznych miejscowych zalicza się stłoczenie sąsiadujących zawiązków zębowych i urazy (13, 17, 28). Wśród czynników ogólnych wymieniane są: awitaminozy, hiperwitaminoza A, choroby układowe i zakaźne, niezgodność czynnika Rh rodziców, zaburzenia endokrynologiczne oraz zespoły chorobowe (2, 5, 6, 12, 14, 16, 19, 22, 23, 30). Rodzinne występowanie zębów dwoistych wskazuje na dziedziczny charakter zaburzenia (24, 26). Przyjmuje się, że dziedziczenie uwarunkowane jest autosomalnym genem recesywnym lub dominującym o bardzo małej penetracji (2, 5, 12, 13, 19, 30). Nieprawidłowość ta może dotyczyć uzębienia mlecznego lub stałego, może również ujawnić się u tego samego pacjenta w obu rodzajach uzębienia. Występuje częściej w uzębieniu mlecznym, od 0,15% do 1,6%, niż w stałym, około 0,1% (2, 4, 7, 12, 13, 17, 22). Podawane jest częstsze występowanie dwoistości zębów mlecznych w Azji niż w u odmiany białej (12, 27, 25). Tasa (27) zaobserwował zęby dwoiste mleczne u 1,5% dzieci w zachodnich Indiach, Favalli (12) u 5% dzieci mongolskich, Schuurs (25) u 2,5% 2,8% dzieci japońskich. Zaburzenie może wystąpić w każdym odcinku łuków z uzębieniem mlecznym, ale częściej dotyczy zębów przednich, zwłaszcza w żuchwie (1, 4, 12, 21). Obustronne pojawienie się zębów dwoistych jest obserwowane u 0,02% populacji (18). Znacznie rzadziej niż podwojenie struktur zęba występuje ich potrojenie u mniej niż 0,02% dzieci (5, 11, 20, 24). Aguilo, Brook i Tasa (1, 5, 27) podają taką samą częstość występowania zębów dwoistych u obu płci. Brook i Milano (5, 18) opisali symetryczne występowanie zębów dwoistych, to znaczy dotyczące tych samych zębów po obu stronach łuków zębowych. U około połowy pacjentów z zębami mlecznymi dwoistymi obserwuje się również zaburzenia rozwojowe zębów stałych: hipodoncję, hiperdoncję, zęby olbrzymie i stożkowate oraz wgłobienie (1, 5, 9, 12). Bedi, Brook, Peretz (4, 5, 21) stwierdzili utrudnione wyrzynanie stałych następców zębów dwoistych z powodu asymetrycznej resorpcji ich korzeni. Oprócz obserwacji i ekstrakcji zębów dwoistych podejmowano próby ich rozdzielenia i leczenia metodą amputacji formokrezolowej (21). Cel pracy Celem pracy jest przedstawienie postaci dwoistych zębów mlecznych i współistniejących zaburzeń zębowo-zgryzowych oraz metod ich leczenia stosowanych w Zakładzie Ortodoncji IS AM w Warszawie. Materiał i metody W latach 1996-2005 leczono 15 dzieci z zębami dwoistymi w uzębieniu mlecznym, w wieku od 1 roku do 9 lat, w tym 4 dziewczynki i 11 chłopców. U wszystkich pacjentów zebrano wywiad oraz wykonano badanie przedmiotowe: zewnątrzustne, wewnątrzustne i czynnościowe. Z badań dodatkowych wykonywano zdjęcia rentgenowskie (pantomogramy, zdjęcia i zębowe) oraz analizę modeli diagnostycznych i na tej podstawie rozpoznawano wady zgryzu i nieprawidłowości zębowe. U trzech pacjentów poniżej 3 roku życia nie wykonano badań rentgenowskich. W tabeli I zawarto 741

M. Zadurska i in. Czas. Stomatol., T a b e l a I. Dwoiste zęby mleczne w badanym materiale (u trzech pacjentów poniżej 3 roku życia nie wykonano badań rentgenowskich) Lp. Płeć Zęby dwoiste Występowanie rodzinne Hipodoncja w uzębieniu stałym Hiperdoncja w uzębieniu stałym Zęby dwoiste w uzębieniu stałym 1. k 61+62 + 22 - - 2. m 72+73-32 - - 3. m 51+52 + - 12-4. k 82+83 + 42 - - 5. m 81+82-41 - - 6. m 72, 82 - - - 42 7. k 81+82 + - - - 8. m 81+82 + - - - 9. m 82+83 - - - - 10. m 71+72 -??? 11 m 51+dodatkowy - - - - 12. m 51+52 - - - - 13. k 51+dodatkowy, - - - - 61+dodatkowy 14. m 52+dodatkowy -??? 15. m 51+dodatkowy -??? dane dotyczące płci pacjentów, postaci zębów dwoistych, rodzinnego występowania nieprawidłowości oraz hipodoncji, hiperdoncji oraz dwoistości zębów w uzębieniu stałym. Wyniki U 15 dzieci stwierdzono 17 zębów dwoistych, w tym 8 w szczęce i 9 w żuchwie. Nieprawidłowość występowała częściej u chłopców. Mnogie występowanie zębów dotyczyło dwóch pacjentów, u których występowały po dwa zęby dwoiste, u jednego w górnym, zaś u drugiego w dolnym łuku zębowym. Zaobserwowano 7 zębów siecznych przyśrodkowych połączonych z bocznymi (ryc. 1), 2 bliźniacze zęby sieczne boczne u jednego pacjenta, 4 połączone sieczne zęby przyśrodkowe z zębami dodatkowymi, jeden boczny ząb sieczny połączony z dodatkowym i 3 boczne zęby sieczne połączone z kłami. Rodzinne występowanie wady stwierdzono w pięciu przypadkach. W czterech przypadkach było to rodzeństwo (brat i młodsza siostra oraz bliźnięta brat i siostra), w piątym przypadku zęby dwoiste występowały u córki i matki (u matki dane uzyskane z wywiadu). Hipodoncję w uzębieniu stałym następ- 742

2006, LIX, 10 Zęby dwoiste Ryc. 1. Ząb dwoisty mleczny w górnym łuku zębowym po stronie lewej, powstały z połączenia zęba siecznego przyśrodkowego z bocznym. Widoczna próchnica w bruździe. Ryc. 2. Zdjęcie zębowe: ząb dwoisty mleczny w dolnym łuku zębowym po stronie prawej, powstały z połączenia zęba siecznego bocznego kłem. Brak zawiązka zęba 42. ców zębów dwoistych w uzębieniu mlecznym stwierdzono u czterech (ryc. 2), a nadliczbowość u jednego pacjenta (ryc. 3). U jednego dziecka zjawisko podwojenia struktur dotyczyło tego samego zęba w uzębieniu mlecznym i stałym. U ośmiu pacjentów z zębami dwoistymi stwierdzono występowanie jedynie nieprawidłowości zębowych związanych z obecnością zębów dwoistych (stłoczenia zębów, zwiększenie długości lub / i przemieszczenie linii pośrodkowej łuku zębowego). U czterech pacjentów wady z grupy tyłozgryzów, u dwóch z grupy przodozgryzów i u jednego zgryz krzyżowy (tab. II). Mleczne zęby dwoiste pozostawiano w obserwacji klinicznej i radiologicznej do czasu ich fizjologicznej resorpcji. U pięciu pacjentów bruzdy w koronie zębów dwoistych były zabezpieczane preparatami z fluorem, zaś u dziesięciu, ze stwierdzoną próchnicą, impregnowane. W kilku przypadkach usuwano je w okresie wymiany uzębienia. Miało to na celu zapobieganie zatrzymaniu lub ektopowemu wyrznięciu zęba stałego przy asymetrycznej Ryc. 3. Zdjęcie zębowe: Ząb dwoisty mleczny w górnym łuku zębowym po stronie prawej powstały z połączenia zęba przyśrodkowego siecznego z zębem nadliczbowym. Zatrzymany ząb 11, nadliczbowy ząb sieczny stały. resorpcji korzenia dwoistego zęba mlecznego oraz pozwalało także uniknąć przesunięcia linii pośrodkowej łuku zębowego podczas wyrzynania stałych siekaczy. U jednego dziecka ząb dwoisty został usunięty z powodu powikłań próchnicy. 743

M. Zadurska i in. Czas. Stomatol., T a b e l a I I. Wady zgryzu u pacjentów z mlecznymi zębami dwoistymi Wada zgryzu Liczba pacjentów z grupy tyłozgryzów 4 z grupy przodozgryzów 2 z grupy zgryzów krzyżowych 1 nieprawidłowości zębowe 8 razem 15 Leczenie ortodontyczne wad zgryzu i nieprawidłowości zębowych towarzyszących zębom dwoistym u ośmiu pacjentów wykonano za pomocą aparatów zdejmowanych, w okresie uzębienia mieszanego. U jednego, z następową hipodoncją, w drugim etapie leczenia w pełnym uzębieniu stałym zastosowano stały aparat ortodontyczny cienkołukowy. Pacjenta z następową hiperdoncją, po usunięciu stałego zęba nadliczbowego, wyleczono fragmentarycznym aparatem stałym w okresie uzębienia mieszanego. U dwóch pacjentów podjęto leczenie aparatami stałymi po okresie wymiany zębów mlecznych na stałe. Jedna pacjentka kontynuuje leczenie wady zgryzu za pomocą zdejmowanego aparatu czynnościowego. Trzech pacjentów z pełnym uzębieniem mlecznym pozostaje w obserwacji. U wszystkich czterech pacjentów, u których dwoistości zębów mlecznych towarzyszyła hipodoncja pojedynczych zębów w uzębieniu stałym, zrezygnowano z utrzymania bądź odtwarzania miejsca dla późniejszego leczenia implantologiczno protetycznego. Decyzja rodziców o wyborze takiej metody leczenia podyktowana była względami finansowymi. Omówienie wyników i dyskusja Ocena postaci zęba dwoistego (rozróżnienie, czy mamy do czynienia z zębem zlanym, zrośniętym czy bliźniaczym) na podstawie badania klinicznego i radiologicznego jest trudna. Dotyczy to zwłaszcza starszych dzieci, z zaawansowaną resorpcją korzeni zębów dwoistych oraz małych, poniżej 3 roku życia, u których nie dysponujemy dokumentacją radiologiczną. Nie znając mechanizmu i czasu zaburzenia procesu odontogenezy trudno jest odróżnić ząb częściowo zlany od zrośniętego. O trudnościach w identyfikacji zębów dwoistych piszą także Brook, Chaudhry, Favalli, Killian i Riesenberger (5, 6, 12, 15, 24). Zęby dwoiste w naszym materiale występowały częściej u chłopców, co jest zgodne z badaniami Czarneckiej i Proca (7, 22). Według Aguilo (1), Brook (5) i Tasa (27) wada występuje z jednakową częstością u obu płci. Aguilo (1) i Peretz (21) podają większą częstość występowania zębów dwoistych w żuchwie niż w szczęce, podczas gdy u naszych pacjentów była ona zbliżona. Wszystkie zęby dwoiste obserwowano w przednim obszarze łuków zębowych. Jedynie Bedi (4) i Topper (28) opisali zęby dwoiste mleczne trzonowe. Najczęstszą postacią zaburzenia było złączenie zęba siecznego przyśrodkowego z bocznym (u siedmiu pacjentów). Nie stwierdzono przypadków potrojenia struktur zębów mlecznych, opisywanych przez innych autorów (5, 11, 20, 24). Z zaburzeń rozwojowych dotyczących stałych następców zębów dwoistych mlecznych ob- 744

2006, LIX, 10 Zęby dwoiste serwowano tylko niedoliczbowość i nadliczbowość (1, 5, 9, 12). Rodzinne występowanie wady u pięciu pacjentów sugeruje genetyczny charakter nieprawidłowości (24). Na piętnastu pacjentów, aż u dziesięciorga dzieci stwierdzono obecność próchnicy w bruzdach zębów dwoistych. Wskazuje to na konieczność stosowania odpowiedniej profilaktyki; dokładnego oczyszczania zębów podczas zabiegów higienicznych, stosowania fluoryzacji egzogennej (żelów, lakierów) oraz uszczelniaczy bruzd i szczelin. Konieczność 0profilaktycznego zabezpieczania przed próchnicą bruzd zębów dwoistych podkreśla Reisenberger (24). Badania mikroskopowe obszaru połączenia szkliwa i zębiny wykazały ich nieregularną budowę oraz występowanie mikrobruzd i pęknięć (11). Postaci i częstość wad zgryzu w naszym materiale nie odbiegały od obserwowanych u dzieci warszawskich z uzębieniem mlecznym i wczesnym mieszanym najczęstsze były wady z grupy tyłozgryzów (29). Obecność zębów dwoistych była natomiast przyczyną asymetrii w przednich odcinkach łuków zębowych (przemieszczenia linii środkowej) oraz utrudnionego wyrzynania ich stałych następców, co jest zgodne z danymi z piśmiennictwa (4, 5, 21). Badanie radiologiczne pozwalało na ocenę; stopnia zaawansowania i symetrii resorpcji korzeni zębów mlecznych dwoistych, uformowania, położenia i kierunku wyrzynania stałego następcy, obecności zębów nadliczbowych lub braku zawiązków zębów stałych. Wybór metody i czasu rozpoczęcia leczenia ortodontycznego zależał od towarzyszącej wady zgryzu i rodzaju nieprawidłowości zębowych związanych z obecnością zęba dwoistego. Ze względu na wiek pacjentów i postaci wad zgryzu najczęściej stosowano aparaty zdejmowane. U pacjentów z bardziej nasilonymi nieprawidłowościami (np. spowodowanymi brakami zawiązków lub obecnością zęba nadliczbowego w miejscu dwoistych zębów mlecznych) oraz koniecznością przesunięć osiowych zębów stosowano aparaty stałe cienkołukowe, w uzębieniu mieszanym fragmentaryczne. Podsumowanie Leczenie ortodontyczne pacjentów z zębami dwoistymi w uzębieniu mlecznym jest mniej skomplikowane niż w uzębieniu stałym. Każdy pacjent powinien jednak pozostawać w obserwacji klinicznej i radiologicznej. Badanie radiologiczne pozwala na wykrycie ewentualnej hipodoncji lub hiperdoncji w uzębieniu stałym oraz asymetrycznej resorpcji korzeni mlecznych zębów dwoistych, która może być przyczyną zaburzeń czasu i miejsca wyrzynania ich stałych odpowiedników. Wskazana jest profilaktyka próchnicy w okolicy połączenia koron zębów dwoistych. Piśmiennictwo 1. Aguilo L., Gandia J., Cibrian., Catala M.: Primary double teeth. A retrospective clinical study of their morphological characteristics and associated anomalies. Inter. J. Ped. Dent., 1999, 9, 175-183. 2. Badełek-Mirek B.: Możliwości postępowania w przypadku zębów zrośniętych. Mag. Stomatol., 1998, 5, 39-42. 3. Badurowa A., Mironowicz-Szydłowska I.: Operacyjne rozdzielenie zęba olbrzymiego zroślaka ze wskazań ortodontycznych. Wrocł. Stomat., 1971, 1, 127-131. 4. Bedi R., Moody G.: A primary double molar tooth in a child with Russell-Silver syndrome. Br. Dent. J., 1991, 171, 284-286. 5. Brook A. H., Winter G.: Double teeth. Brit. Dent. J., 1970, 129, 123-130. 6. Chaudhry S., Sprawson N., Howe L., Nairn R.: Dental twinning. Brit. Dent. J., 1997, 182, 185-188. 7. Czarnecka B., Cieślak J., Koźlik D., Piekarczyk B.: Postępowanie ortodontyczne w przypadkach zębów zrośniętych w 745

M. Zadurska i in. Czas. Stomatol., szczęce. Czas. Stomatol., 1990, XLIII, 11-12, 697-701. 8. David H., Krakowiak P., Pirani A.: Nonendodontic coronal resection of fused and geminated vital teeth. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod., 1997, 83, 501-505. 9. Duncan K., Crawford P.: Transposition and fusion in the primary dentition: Report of case. J. Dent. Child., 1996, 9-10, 365-367. 10. Ellisdon P., Marshall K.: Connation of maxillary incisors. Brit. Dent. J., 1970, 129, 16-21. 11. Erdem G., Uzami M., Olmez S., Sargon M.: Primary incisor triplication defect. J. Dent. Child., 2001, 301, 9-10, 322-325. 12. Favalli O., Webb M., Culp J.: Bilateral twinning report of case. J. Dent. Child., 1998, 7-8, 268-271. 13. Hattab F., Hazza a A.: An unusual case of talon cusp on geminated tooth. J. Can. Dent. Assoc., 2001, 67, 5, 263-266. 14. Kamińska K., Wysokińska- Miszczuk J.: Ząb bliźniaczy. Czas. Stomatol., 1984, XXXVII, 8, 569-573. 15. Killian C., Croll T.: Dental twinning anomalies: the nomenclature enigma. Quintessence Int., 1990, 21, 7, 571-576. 16. King N., Sanares A.: Oral-facial-digital syndrom, type I: a case report. J. Clin. Pediatr. Dent., 2002, 26, 211-215. 17. Łangowska-Adamczyk H., Orzechowska-Wylęgała B., Karmańska B:. Zęby zrośnięte. Opis dwóch przypadków. Czas. Stomatol., 1999, LII, 11, 756-759. 18. Milano M., Seybold S., McCandless G., Cammarata R.: Bilateral fusion of the mandibular primary incisors: report of case. J. Dent. Child., 1999, 66, 7-8, 280-282. 19. Mitręga J., Krzycka B.: Zęby dwoiste-zrośnięte, zlane i bliźniacze. Czas. Stomatol., 1971, XXIV, 10, 1121-1125. 20. Mochizuki K., Yonezu T., Yakushiji M., Machida Y.: The fusion of three primary incisors: report of case. J. Dent. Child., 1999, 11-12, 66, 421-425. 21. Peretz B., Brezniak N.: Fusion of primary mandibular teeth: Report of case. J. Dent. Child., 1992, 9-10, 366-368. 22. Proc P., Filipińska- Skąpska R.: Zaburzenia rozwojowe uzębienia mlecznego u dzieci łódzkich do lat pięciu. Czas. Stomatol., 2003, LVI, 3, 169-173. 23. Ratajek- Gruda M., Grzesiak-Janas G., Białkowska- Głowacka J.: Zęby zrośnięte w bocznym odcinku szczęki. Mag. Stomatol., 2001, 2, 42-43. 24. Riesenberger R., Killian C.: Triplication and twinning in one dental arch: report of a case. Quintessence Int., 1990, 21, 8, 621-623. 25. Schuurs A., Loveren C.: Double teeth: Review of the literature. J. Dent. Child., 2000, 9-10, 313-325. 26. Sperber G., Machin G., Bamforth F.: Mirror image dental fusion and discordance in monozygotic twins. Am. J. Med. Genetics., 1994, 51, 5, 41-45. 27. Tasa G., Lukacs J.: The prevalence and expression of primary double teeth in western India. J. Dent. Child., 2001, 68, 3,196-200. 28. Topper D., Zallen R., Kluender R.: A dental and facial anomaly not previously reported with VACTERL association: report of case. J. Dent. Child., 1990, 5-6, 216-219. 29. Zadurska M., Piekarczyk B., Kochanek A., Marczyńska M., Maszewska M., Rasała A., Zakrzewska M.: Badania epidemiologiczne wad zgryzu i zaburzeń funkcji układu mięśniowo-stawowego u dzieci w wieku przedszkolnym. Przeg. Stomatol. Wieku Rozw., 2001, 2, 34-38. 30. Zappa J., Hawro E.: Czwarty ząb trzonowy, ząb podwójny i zęby dodatkowe w jednym łuku zębowym opis przypadku. Mag. Stomatol., 2003, 9, 67-68. Otrzymano: dnia 23.I.2006 r. Adres autorów: 02-005 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59. 746