JAK UCZYĆ DZIECKO WARTOŚCI MORALNYCH? Dziecko jest jak walizka to z niej wyjmiesz, co do niej włożysz! Dlaczego trzeba uczyć dzieci wartości? We współczesnym świecie coraz więcej dzieci cierpi na anemię emocjonalną. Otrzymują coraz mniej tego, co jest im niezbędne do prawidłowego rozwoju: czasu i miłości rodziców, stymulacji intelektualnej, kontaktów z kulturą, pozytywnych wzorców zachowań. Dorastają w społecznie toksycznym świecie. Czy można zmierzyć miłość rodziców? Tak ilością poświęcanego dziecku czasu. W słowie CZAS ukryta jest wskazówka, czego dziecko najbardziej potrzebuje. Czas to: C cierpliwość, Z zachwyt, A akceptacja, S szacunek Cierpliwość to łagodność, delikatność, wyrozumiałość, spokój. Zachwyt to radość z obecności dziecka. Akceptacja to kochanie go, takim, jakie jest. Szacunek to grzeczność i troska o uczucia i dobro dziecka. Powinności rodziców wobec dziecka to: opieka, zasilanie emocjonalne, wychowanie. Praca podjęta dla dobra dziecka jest wyrazem miłości do niego. Wychowanie to kształtowanie umysłu i serca dziecka tak, aby wyrosło na mądrego, dobrego i szczęśliwego człowieka. Wychowywać to pomagać w poszukiwaniu i odkrywaniu wartości. O wartościach można powiedzieć, że są to: rzeczy i sprawy ważne, cenne, pożądane, życiowe drogowskazy, mapy, kompas, standardy naszych myśli, postaw i zachowań, kryteria naszych ocen, decyzji, wyborów. Najważniejszym zadanie wychowawczym rodziców jest nauczenie dziecka wartości moralnych. Brak wartości stanowi zagrożenie dla świata. Wartości stoją na straży życia i jego jakości. Skłaniają nas do zachowań, które są dobre dla wszystkich i nikogo nie krzywdzą. Nauczone i stosowane wartości tworzą nasz charakter. Mocny system wartości moralnych i umiejętność kierowania się nim w życiu to najważniejszy kapitał, w jaki powinniśmy wyposażyć dziecko.
Rodzice powinni wpoić dziecku uniwersalne wartości moralne, takie jak: szacunek, uczciwość, odpowiedzialność, odwaga, odpowiedzialność, samodyscyplina, pokojowość, sprawiedliwość, szczęście, przyjaźń i miłość, solidarność, piękno, mądrość. Szacunek to grzeczność połączona z troską o uczucia i dobro drugiej osoby. Każdy człowiek, który ma szacunek do siebie i innych, powinien dbać o to, by jego język jego wizytówka określał go jako człowieka kulturalnego. Komu i czemu należy się szacunek? wszystkim osobom (sobie, członkom rodziny, nauczycielom, kolegom i innym rówieśnikom, osobom starszym, słabszym, osobom niepełnosprawnym, cudzej własności, pracy i jej produktom, Ziemi, przyrodzie, zwierzętom, prawu, które służy dobru ogólnemu, państwu i jego instytucjom. Rodzice powinni uczyć dziecko okazywania szacunku w życiu codziennym poprzez: uśmiech i przyjazne patrzenie w oczy osobie, która do nas mówi, spokojny i niezbyt głośny ton głosu, kulturalny język, stosowanie zwrotów grzecznościowych, okazywanie życzliwego zainteresowania ludziom, prawdomówność, niezakłócanie spokoju innym, dbanie o cudze dobro. Ważną zasadą szacunku jest to, by nigdy nie wprowadzać innych w stan zakłopotania, zwłaszcza publicznie. Uczciwość to mówienie i poszanowanie prawdy, rzetelność, nieprzywłaszczanie sobie cudzej własności, należyte wykonywanie swoich prac i obowiązków. Wobec kogo i czego należy być uczciwym? wobec siebie samego wobec innych ludzi wobec pracy i obowiązków Uczciwość leży w interesie wszystkich. Buduje nasze poczucie własnej wartości, a także zaufanie innych do nas; pozwala uniknąć błędów, strat i nieszczęść. Poprzez uczciwość okazujemy szacunek innym dbamy o ich dobro i uczucia, a także dbamy o swoje dobre imię, wiarygodność i dobre samopoczucie moralne. Odpowiedzialność to rzetelne wypełnianie swych obowiązków, dotrzymywanie słowa, dbanie o dobro i zapobieganie złu oraz ponoszenie konsekwencji własnych działań. Rodzice powinni uczyć dziecko odpowiedzialności: za siebie samego za swoje zdrowie i bezpieczeństwo, za swoje myśli, wybory i czyny, za własne lub powierzone naszej opiece mienie, za wspólne dobro, za środowisko, Ziemię. Odpowiedzialność nie zawsze przychodzi łatwo. Często wymaga wysiłku, wyrzeczeń, a nawet wielkich poświęceń. Odpowiedzialność czyni życie wartościowszym buduje lepszy, bardziej przewidywalny świat, dobre stosunki między ludźmi, daje poczucie własnej wartości i dumy, przynosi szacunek i zaufanie innych osób.
Odwaga jako wartość moralna jest to podejmowanie trudnych, służących dobru decyzji oraz przeciwstawianie się złu. Różne oblicza odwagi: podejmowanie nowych wyzwań akceptacja zmian przyznawanie się do winy mówienie bolesnej, ale koniecznej prawdy pokonywanie nieśmiałości przyznawanie się przed sobą do swych lęków, ograniczeń, wad. Samodyscyplina to samokontrola, umiar, konsekwentne rozwijanie własnego potencjału oraz kształtowanie u siebie prawidłowych nawyków umożliwiających skuteczne działanie. Samodyscyplina wymaga silnej woli i wytrwałości. Jest doskonałym narzędziem osiągania życiowych celów. Ma początek w dyscyplinie nałożonej z zewnątrz przez rodziców i wychowawców. Samodyscyplina wymaga: planowania, wytrwałości, silnej woli, motywacji, samokontroli. Każdy aspekt naszego świadomego życia może podlegać samodyscyplinie. Uświadamiamy dzieciom skutki braku samodyscypliny, np. zaniedbywanie obowiązków szkolnych skutkuje złymi stopniami, złą opinią, brakiem wykształcenia. Aby skutecznie uczyć dzieci samodyscypliny, trzeba zadbać o wyrobienie u nich silnej woli. Pokojowość to: powstrzymywanie się od przemocy, rozumowe osiąganie celów, refleksja, spokój, równowaga ducha i umysłu, opanowanie, kontrola impulsów, dojrzałe radzenie sobie ze złością, łagodność, cierpliwość, elastyczność, zgoda, kompromis. Ważną sprawą jest uświadomienie dzieciom skutków przemocy fizycznej i psychicznej. Obowiązkiem rodziców jest nauczenie dzieci dojrzałego wyrażania złości. Powinno ono być: grzeczne, to znaczy wyrażone uprzejmym językiem, słowne, bez rękoczynów, konstruktywne, czyli polegające na zaproponowaniu konkretnych rozwiązań, które zlikwidują problem. Najlepszym sposobem nauczenia dojrzałego wyrażania złości jest przykład dorosłych, którzy właściwie radzą sobie z tą emocją. Najważniejsze jednak, aby dorośli nigdy nie stosowali wobec dzieci przemocy, nie prowokowali ich złości i sami byli wzorem jej dojrzałego wyrażania oraz łagodności w każdych okolicznościach. Sprawiedliwość to uczciwość w ocenianiu i sądzeniu, oraz prawość postępowania, czyli inaczej ludzka przyzwoitość, postępowanie fair. Bycie sprawiedliwym wymaga: poszanowania prawdy, uczciwości i odpowiedzialności, mądrości i odwagi. Szczęście to poczucie trwałego zadowolenia oraz wewnętrznej harmonii i spokoju. Poddając się negatywnemu sposobowi myślenia, bojkotujemy własne szczęście. Ludzie szczęśliwi zadowalają się tym, co mają i nie dręczą się tym, że nie mają wszystkiego, lub że ktoś ma więcej. Mądre przysłowie mówi: Jak się nie ma co się lubi, to się lubi, co się ma.
Źródłem prawdziwego szczęścia dla dziecka są nie rzeczy, ale miłość rodziców, wyrażona poświęconym mu czasem, akceptacją, cierpliwością i delikatnością, wsparciem i wiarą w jego możliwości. Szczęście wymaga naszej pracy, trzeba o nie aktywnie zabiegać. Warunkiem szczęścia jest optymizm. Rodzice powinni wspierać dzieci wiarą w ich możliwości, wskazywać ich mocne strony, by mogły budować poczucie własnej wartości, stwarzać szansę odniesienia sukcesu, a także uczyć zdrowego przyjmowania nieuniknionych w życiu porażek. Przede wszystkim jednak powinni być sami wzorem optymistycznego stylu myślenia. Jesteśmy odpowiedzialni za swoje szczęście. Przyjaźń to bliski i równoprawny związek między osobami, oparty na wzajemnej szczerości, zaufaniu, gotowości do pomocy oraz czerpaniu przyjemności z przebywania razem. Rodzice powinni zwrócić uwagę dzieci, że na przyjaźń składają się: akceptacja, sympatia, zaufanie, takt, dyskrecja, pomoc, uczciwość, wierność i lojalność. Miłość to głębokie uczucie do drugiej osoby połączone z silnym pragnieniem ciągłego bycia z sobą i chęcią obdarzenia jej szczęściem. Bardziej dojrzałym rodzajem miłości jest miłość rodzicielska. Rodzice kochają bezwarunkowo swoje dziecko, myślą o nim, podejmują działania dla jego dobra, akceptują go takim jakie jest, bez względu na jego wygląd, stan zdrowia czy zachowanie. Rodzice powinni nauczyć dziecko mówić o uczuciach sympatii i miłości, a także sami kierować do dziecka słowa wyrażające sympatię i miłość. Ważny jest też gest przytulania, kontaktu wzrokowego, czy uśmiechu. Mądrość to umiejętność przewidzenia konsekwencji własnego postępowania. Mądrość pełni rolę doradcy przy stosowaniu wszystkich wartości moralnych. Mądrość przejawia się na wiele sposobów. O mądrości świadczą także wdzięczność, wybaczanie, prostota, skromność, cierpliwość, delikatność, umiejętność właściwego ustalania priorytetów. Przekażmy dzieciom sentencje nt. tego co w życiu jest naprawdę ważne: Człowiek szczęśliwy to ten, kto żyje według pewnych zasad. Człowiek, który jest naprawdę dobry, nigdy nie będzie samotny ani nieszczęśliwy. Oceniaj swój sukces na podstawie tego, czy cieszysz się spokojem, zdrowiem i miłością. Pamiętaj, że nikt nie zasługuje bardziej na twoje najlepsze zachowanie niż twoja rodzina. Ludzie będą pamiętać jak ich potraktowałeś, choć dawno zapomną, jak wtedy byłeś ubrany. Pamiętaj, że kiedy zrobisz przegląd rzeczy, które w zyciu cenisz najbardziej, okaże się, że żadna z nich nie została kupiona za pieniądze. Kochaj bardziej ludzi niż rzeczy. H. Jackson Brown, Mały poradnik życia
Mocny system wartości to skuteczne narzędzie życiowego sukcesu, a zarazem ochrona przed wieloma błędnymi wyborami i złymi wpływami z zewnątrz. Każde dziecko zasługuje na taki życiowy ekwipunek. Dajmy każdemu dziecku kompas moralny na całe życie!