ZIEMNIAK Główną przyczyną gwałtownie zmniejszającego się zainteresowania uprawą ziemniaka jest zmiana systemu żywienia trzody chlewnej, zastępowanie ziemniaków tańszymi paszami zbożowymi z dodatkiem kukurydzy. Bulwy ziemniaka mogą być wykorzystane w gospodarstwie do skarmiania. Stanowią szczególnie cenną paszę dla trzody chlewnej. W tym celu muszą być jednak odpowiednio przygotowane (uparowane), co wymaga znacznych nakładów i jest główną przyczyną zaniechania wykorzystania ziemniaków, jako paszy. Ponadto bulwy ziemniaka ciągle stanowią ważny składnik naszej diety. W przemyśle spożywczym z bulw ziemniaka wytwarza się tzw. galanterię ziemniaczaną, czyli: frytki, chipsy, kostkę mrożoną, puree, ziemniaki konserwowane itp. Bardzo ważną pozycję w uprawie ziemniaków w Polsce zajmuje produkcja ziemniaków z przeznaczeniem na przemysłowy ich przerób. W tej grupie znajdują się głównie ziemniaki skrobiowe. Produkcją tych ziemniaków zajmują się gospodarstwa wielkotowarowe, mające zakontraktowane umowy z zakładami skupującymi surowiec do produkcji skrobi. Produkcja ziemniaka skrobiowego w Polsce związana jest z przemysłowym przetwórstwem na krochmal i spirytus. Wspólne dla obu przemysłów jest wykorzystanie i przetwórstwo skrobi - głównego składnika chemicznego bulw ziemniaka. Plon skrobi zależy od dwóch podstawowych czynników: procentowej zawartości skrobi w bulwach uprawianej odmiany i wysokości uzyskiwanego plonu. Zawartość skrobi w bulwach jak i plenność odmiany, zależy od jej cech genetycznych i od prawidłowej agrotechniki. Znaczenie obu tych czynników w odniesieniu do zawartości skrobi oraz poziomu uzyskiwanych plonów jest zróżnicowane. Zawartość skrobi zależy w większym stopniu od cechy genetycznej odmiany w mniejszym zaś od poziomu agrotechniki. Stąd też praktyka rolnicza, zwłaszcza nastawiona na produkcję towarową, zainteresowana jest dopływem nowych odmian, wnoszących postęp w plenności i jakości. Można oczekiwać, że te wymagania rynku, dobrze będą zaspakajać nowo rejestrowane odmiany. Ziemniak uprawny rozmnaża się wegetatywnie przez bulwy. Rozmnażanie przez nasiona jest oczywiście możliwe, ale nie ma znaczenia gospodarczego, lecz jedynie w hodowli nowych odmian. Dzięki rozmnażaniu wegetatywnemu w procesie reprodukcji nie dochodzi do zmiany materiału genetycznego, a więc cechy odmianowe są przekazywane bez zmian z roku na rok. Niekorzystnym efektem rozmnażania wegetatywnego jest również przenoszenie przez bulwy niektórych, ważnych gospodarczo chorób, jak np. choroby wirusowe. Są one przyczyną tzw. wyradzania się ziemniaków, czyli systematycznego zmniejszania się plonów z bulw namnażanych we własnym gospodarstwie. 1
II termin zbioru I termin zbioru 2015 2016 2015 2016 Zawartość skrobi % Tabela 83. Plon ziemniaków bardzo wczesnych w r. (dt ha -1 ). Wzorzec dt ha -1 232 x 221 201 218 228 x 195 194 206 1 Arielle 212 91 119 95 102 208 91 120 96 102 2 Denar 241 104 97 100 100 236 104 97 99 100 3 Impala 181 78 91 106 92 175 77 90 106 91 4 Lord 208 90 107 106 101 204 90 107 106 101 5 Miłek 270 116 97 93 102 266 117 97 93 102 6 Riviera 235 101 86 107 98 233 102 86 107 98 7 Viviana 276 119 103 93 105 271 119 103 92 105 Wzorzec dt ha -1 527 x 428 614 523 524 x 422 610 519 x 1 Arielle 586 111 108 98 106 584 112 108 99 106 11,0 2 Denar 559 106 106 113 108 555 106 107 113 109 11,3 3 Impala 527 100 106 104 103 522 100 106 105 104 10,9 4 Lord 557 107 109 112 109 561 107 109 112 109 12,0 5 Miłek 471 89 90 83 87 469 89 88 80 86 13,0 6 Riviera 496 94 89 92 92 493 94 90 92 92 10,5 7 Viviana 484 92 91 98 94 483 92 91 98 94 10,6 Wzorzec stanowi średnia wszystkich badanych odmian. 2
2015 2016 2015 2016 Zawartość skrobi % Tabela 84. Plon ziemniaków wczesnych w r. (dt ha -1 ). Wzorzec dt ha -1 547 x 437 589 524 541 x 431 579 517 x 1 Altesse 494 90 103 96 96 486 90 102 94 95 14,0 2 Aruba 506 93 112 x 489 90 114 x 14,1 3 Bellarosa 512 93 88 84 88 510 94 88 84 89 11,9 4 Bohun 655 120 x 648 120 x 13,0 5 Gwiazda 584 107 115 110 111 580 107 115 110 111 12,5 6 Ignacy 510 93 119 109 107 496 92 120 111 108 12,0 7 Madeleine 544 99 91 x 539 100 92 x 11,1 8 Michalina 559 102 107 110 106 556 103 108 110 107 14,9 9 Magnolia 531 97 x 526 97 x 13,5 10 Owacja 594 109 93 96 99 590 109 93 95 99 12,3 11 Vineta 531 97 95 99 97 529 98 95 99 97 12,0 Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich odmian. 3
Średnia 2015 2016 2015 - Tabela 85. Plon ziemniaków średniowczesnych w r. (dt ha -1 ). Wzorzec dt ha -1 609 574 591 x x 393 494 493 1 Cekin 635 504 570-21,9 96 x 2 El Mundo 536 629 583-8,9 98 116 x 3 Finezja 603 550 577-14,9 97 112 102 104 4 Jurek 643 639 641 49,6 108 115 x 5 Laskara 612 579 596 4,1 101 105 104 103 6 Lech 664 516 590-1,4 100 x 7 Malaga 479 488 484-107,9 82 x 8 Mazur 610 660 635 43,6 107 109 x 9 Oberon 723 657 690 98,6 117 105 107 110 10 Orchestra 598 441 520-71,9 88 78 x 11 Satina 608 543 576-15,9 97 107 108 104 12 Tajfun 580 614 597 5,6 101 115 96 104 13 Jelly 631 635 633 41,6 107 x Wzorzec dt ha -1 597 553 575 x x 382 480 479 1 Cekin 631 497 564-10,9 98 x 2 El Mundo 517 600 559-16,4 97 117 x 3 Finezja 599 515 557-17,9 97 99 113 103 4 Jurek 641 619 630 55,1 110 114 x 5 Laskara 595 563 579 4,1 101 105 104 103 6 Lech 660 496 578 3,1 101 x 7 Malaga 448 467 458-117,4 80 x 8 Mazur 609 632 621 45,6 108 109 x 9 Oberon 684 606 645 70,1 112 102 105 106 10 Orchestra 566 434 500-74,9 87 79 x 11 Satina 605 531 568-6,9 99 109 109 106 12 Tajfun 577 603 590 15,1 103 116 97 105 13 Jelly 627 625 626 51,1 109 x 4
Zawartość skrobi Plon skrobi Średnia 2015 2016 2015 - Tabela 86. Zawartość i plon skrobi ziemniaków średniowczesnych (% i dt ha -1 ). Wzorzec dt ha -1 89,2 79,5 84,4 x x 68,9 73,2 75,5 1 Cekin 102,9 78,1 90,5 6,1 107 x 2 El Mundo 63,2 64,8 64,0-20,4 76 94 x 3 Finezja 106,1 85,9 96,0 11,6 114 117 113 115 4 Jurek 91,4 77,3 84,4 0,0 100 109 x 5 Laskara 107,7 96,2 102,0 17,6 121 110 123 118 6 Lech 93,6 80,0 86,8 2,4 103 x 7 Malaga 49,8 56,6 53,2-31,2 63 x 8 Mazur 94,0 95,7 94,9 10,5 112 122 x 9 Oberon 107,7 85,4 96,6 12,2 114 96 98 103 10 Orchestra 70,6 47,7 59,2-25,2 70 58 x 11 Satina 93,6 76,6 85,1 0,7 101 106 99 102 12 Tajfun 90,5 98,2 94,4 10,0 112 126 112 117 13 Jelly 88,3 91,5 89,9 5,5 107 x Wzorzec dt ha -1 14,5 13,8 14,2 x x 17,5 14,7 15,5 1 Cekin 16,2 15,5 15,9 1,7 112 x 2 El Mundo 11,8 10,3 11,1-3,1 78 82 x 3 Finezja 17,6 15,6 16,6 2,4 117 105 112 111 4 Jurek 14,2 12,1 13,2-1,0 93 x 5 Laskara 17,6 16,6 17,1 2,9 120 107 119 115 6 Lech 14,1 15,5 14,8 0,6 104 x 7 Malaga 10,4 11,6 11,0-3,2 78 x 8 Mazur 15,4 14,5 15,0 0,8 105 112 x 9 Oberon 14,9 13,0 14,0-0,2 98 92 92 94 10 Orchestra 11,8 10,8 11,3-2,9 80 75 x 11 Satina 15,4 14,1 14,8 0,6 104 99 93 99 12 Tajfun 15,6 16,0 15,8 1,6 111 111 118 113 13 Jelly 14,0 14,4 14,2 0,0 100 x 5
2015 2016 2015 - Tabela 87. Plon ziemniaków skrobiowych w r. (dt ha -1 ). Wzorzec dt ha -1 473 x x 222 425 373 1 Cedron 340-132,1 72 x 2 Boryna 499 26,8 106 98 101 102 3 Glada 466-6,2 99 x 4 Harpun 437-35,3 93 109 94 99 5 Jubilat 503 30,4 106 87 109 101 6 Mieszko 372-100,1 79 x 7 Kaszub 380-92,4 80 96 85 87 8 Pasat 533 60,8 113 121 x 9 Szyper 378-94,8 80 78 x 10 Zuzanna 456-16,6 96 107 100 101 11 Amarant 433-39,1 92 x 12 Hinga 508 35,9 108 101 98 102 13 Inwestor 567 94,7 120 88 96 101 14 Kuras 611 138,8 129 124 110 121 15 Pasja Pomorska 602 129,8 127 107 109 114 Wzorzec dt ha -1 449 x x 206 407 354 1 Cedron 332-116,5 74 x 2 Boryna 492 43,5 110 97 103 103 3 Glada 382-66,5 85 x 4 Harpun 419-29,5 93 109 96 99 5 Jubilat 471 22,5 105 88 110 101 6 Mieszko 356-92,5 79 x 7 Kaszub 364-84,5 81 93 84 86 8 Pasat 517 68,5 115 124 x 9 Szyper 351-97,5 78 77 x 10 Zuzanna 449 0,0 100 111 103 105 11 Amarant 412-36,5 92 x 12 Hinga 467 18,5 104 98 97 100 13 Inwestor 543 94,5 121 83 92 99 14 Kuras 595 146,5 133 128 108 123 15 Pasja Pomorska 577 128,5 129 109 106 115 6
Zawartość skrobi Plon skrobi 2015 2016 2015- Tabela 88. Zawartość i plon skrobi ziemniaków skrobiowych (% i dt ha -1 ). Wzorzec dt ha -1 95,3 x x 47,0 94,3 78,9 1 Cedron 66,0-29,3 69 x 2 Boryna 103,4 8,1 108 107 105 107 3 Glada 81,1-14,2 85 x 4 Harpun 93,1-2,2 98 111 91 100 5 Jubilat 102,6 7,3 108 94 110 104 6 Mieszko 77,1-18,2 81 x 7 Kaszub 85,1-10,2 89 101 88 93 8 Pasat 94,9-0,4 100 117 x 9 Szyper 77,0-18,3 81 74 x 10 Zuzanna 91,2-4,1 96 115 100 104 11 Amarant 83,7-11,6 88 x 12 Hinga 112,4 17,1 118 106 99 108 13 Inwestor 114,6 19,3 120 93 100 104 14 Kuras 118,6 23,3 124 121 104 116 15 Pasja Pomorska 128,9 33,6 135 113 111 120 Wzorzec dt ha -1 20,2 x x 22,1 22,2 21,5 1 Cedron 19,4-0,8 96 x 2 Boryna 20,7 0,5 103 104 97 101 3 Glada 17,4-2,8 86 x 4 Harpun 21,3 1,1 105 98 101 101 5 Jubilat 20,4 0,2 101 104 104 103 6 Mieszko 20,7 0,5 103 x 7 Kaszub 22,4 2,2 111 101 97 103 8 Pasat 17,8-2,4 88 x 9 Szyper 20,4 0,2 101 95 x 10 Zuzanna 20,0-0,2 99 103 101 101 11 Amarant 19,3-0,9 96 x 12 Hinga 22,1 1,9 109 101 104 105 13 Inwestor 20,2 0,0 100 102 95 99 14 Kuras 19,4-0,8 96 94 102 97 15 Pasja Pomorska 21,4 1,2 106 101 97 101 7