Skorupa ziemska widziana oczami chemika 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń wie: co to jest skorupa ziemska, jakie pierwiastki wchodzą w skład skorupy ziemskiej, co to są minerały, skały i surowce mineralne, jak dzielimy skały, jak dzielimy surowce mineralne, podać przykłady minerałów, podać nazwy zwyczajowe i systematyczne kilku minerałów. b) Umiejętności Uczeń potrafi określić, w jakich dziedzinach surowce mineralne są wykorzystywane przez człowieka. 2. Metoda i forma pracy Wykład nauczyciela, praca zespołowa. 3. Środki dydaktyczne Minerały Rzutnik pisma Foliogramy 4. Przebieg lekcji a) Faza przygotowawcza Nauczyciel po sprawdzeniu listy obecności zapoznaje uczniów z tematem i celami lekcji. b) Faza realizacyjna 1. Nauczyciel za pomocą rzutnika pisma przedstawia budowę Ziemi (załącznik 1), a następnie przechodzi do omówienia budowy skorupy ziemskiej (załącznik 2), kończy wykład na podaniu definicji skorupy ziemskiej. 2. Nauczyciel dzieli w zależności od liczebności klasę na kilka zespołów, każdy zespół otrzymuje po pięć minerałów z ich nazwami zwyczajowymi, np w postaci Drzewek szczęścia. Uczniowie wyszukują w słownikach chemicznych nazwy systematyczne otrzymanych
minerałów i obszary ich występowania w Polsce. Sami układają i podają definicję minerałów. 3. Nauczyciel omawia podział skał, a następnie pod kierunkiem nauczyciela uczniowie zastanawiają się, jakie one mają praktyczne znaczenie dla człowieka. Nauczyciel wymienia przykłady różnych surowców mineralnych, uczniowie podają ich zastosowanie, dokonują podziału surowców mineralnych ze względu na ich zastosowanie. 4. Notatka uczniowska (załącznik 3). c) Faza podsumowująca Utrwalenie wiadomości zdobytych w trakcie jednostki lekcyjnej, np w formie zadania: Pomyśl i zrób listę różnych obiektów znajdujących się w okolicy twojego domu. Opowiedz, z jakich surowców są wykonane i jakie właściwości tych surowców przesądziły o ich przydatności do tego celu. 5. Bibliografia 1 Gulińska H., Haładuda J., Smolińska J., Ciekawa chemia, WSiP, Warszawa 2006. 2 Kulawik J., Kulawik T., Litwin M., Chemia Nowej Ery. Podręcznik dla gimnazjum, Nowa Era, Warszawa 2006. 3 Łopata K., Warchoł A., Chemia w gimnazjum, WSiP, Warszawa 2001. 4 Ilustracje przekroju ziemi i skorupy ziemskiej zaczerpnięto odpowiednio z: http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=16załącznik 2 http://pl.wikipedia.org/wiki/grafika:skorupa_ziemska.svg 6. Załączniki a) Foliogramy załącznik 1 Ziemia, budowa
Ilustrację zaczerpnięto z: http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=16załącznik 2
załącznik 2 Skorupa ziemska, przekrój 1. Ocean 2. Dno basenu 3. Ryft 4. Grzbiet śródoceaniczny 5. Rów oceaniczny 6. Szelf 7. Skłon kontynentalny 8. Skorupa oceaniczna 9. Skorupa kontynentalna 10. Nieciągłość Moho 11. Warstwa skał osadowych 12. Warstwa bazaltowa 13. warstwa granitowa 14. Płaszcz Ziemi 15. Kierunek wsuwania się płyty oceanicznej pod kontynentalną 16. Linia, wzdłuż której następuje wzajemne przemieszczanie się płyt Ilustracja zaczerpnięta z: http://pl.wikipedia.org/wiki/grafika:skorupa_ziemska.svg b) Notatka uczniowska załącznik 3 Skorupa ziemska to górna sztywna część litosfery, zbudowana ze skał i minerałów Minerały to pierwiastki w stanie wolnym, np. węgiel, złoto, siarka i związki chemiczne, np. sylwin (KCl), które wytworzyły się w przyrodzie bez udziału człowieka. Skały są to większe skupiska minerałów. Podział skał: magmowe, osadowe, metamorficzne. Surowce mineralne są to minerały i skały wykorzystywane i przetwarzane przez człowieka. Podział surowców mineralnych ze względu na zastosowanie: energetyczne,
budowlane, chemiczne, metalurgiczne, zdobnicze. c) Zadanie domowe Wypisz 10 przedmiotów znajdujących się w twoim domu. Wypisz te, które są wykonane z materiałów naturalnie występujących w przyrodzie oraz te, które wykonane zostały z surowców przetworzonych, np. z tworzyw sztucznych. 7. Czas trwania lekcji 45 minut 8. Uwagi do scenariusza brak