a) Wypiętrzenie się Andów i Kordylierów. b) Rozwój psylofitów na lądach.

Transkrypt

1 Materiały szkoleniowe Dzieje i budowa Ziemi 1. Uporządkuj chronologicznie podane wydarzenia w dziejach Ziemi. I II a) Sfałdowanie Sudetów i Uralu. a) Wypiętrzenie się Andów i Kordylierów. b) Rozwój psylofitów na lądach. b) Wyginięcie mamutów i tygrysów szablozębych. c) Lądy tworzą jeden kontynent, zwany Pangeą I. c) Rozpad Pangei I. d) Pierwsze rośliny kwiatowe reprezentowane są przez d) Opanowanie Ziemi przez drzewiaste rośliny zarodnikowe magnolie. (skrzypy i widłaki). e) Ochłodzenie klimatu i rozwój lądolodów w Ameryce e) Powstanie Atlantyku. Pn, Europie i Azji. 2. Przyporządkuj okresom geologicznym najważniejsze wydarzenia: I a) karbon A) Pierwsze prymitywne gady b) jura B) Skrzypy i widłaki opanowują ląd c) dewon C) Prymitywne ptaki d) kambr D) Pojawienie się roślin iglastych E) Rozwój stawonogów (trylobity) II a) trias A) Wyjście życia organicznego na ląd b) kreda B) Pierwsze prymitywne ptaki c) ordowik C) Rozwój koralowców d) sylur D) Panowanie gadów we wszystkich środowiskach E) Pojawienie się prymitywnych ssaków 3. Poniższe rysunki przedstawiają skamieniałości przewodnie. Rozpoznaj te organizmy i podaj erę, w której żyły? 4. Jakie warunki musi spełniać organizm, aby mógł zostać uznany za skamieniałość przewodnią? Jaki wiek pozwalają określić te organizmy? Jakie znasz inne metody i sposoby datowania używane w geologii? 5. Uzupełnij schemat przedstawiający wnętrze Ziemi o następujące nazwy: skorupa ziemska, płaszcz ziemi, jądro, jądro zewnętrze, jądro wewnętrzne, astenosfera, mezosfera, litosfera. 1

2 6. Korzystając z poniższych cech i wcześniejszego rysunku dokonaj porównania skorupy kontynentalnej i oceanicznej: Kilkaset metrów kilka kilometrów, km, Granity i bazalty, 2,7 2,9 g/cm3,bazalty, 3,3 g/cm3 Cechy skorupy Skorupa kontynentalna Skorupa oceaniczna Grubość warstw Rodzaj skał budujących warstwę Gęstość skał, z których zbudowana jest warstw 7. O czym mówi teoria dryfu kontynentów Alfreda Wegnera? Podaj dowody świadczące o prawdziwości tej teorii. 8. Na mapie świata przedstawiono wybrane elementy skorupy ziemskiej. Podpisz w odpowiednich miejscach: a) Płytę Eurazjatycką, Płytę Pacyficzną, Płytę Indoaustralijską, Płytę Afrykańską, Płytę Antarktyczną; b) Grzbiet Północnoatlantycki, Grzbiet Południowoatlantycki, Grzbiet Arabsko-Indyjski, Grzbiet Australijsko-Antarktyczny, Wzniesienie Wschodniopacyficzne; c) pacyficzną strefę wzmożonej aktywności sejsmicznej; d) Rów Mariański, Rów Filipiński, Rów Sundajski, Rów Tonga, Rów Atakamski, Rów Środkowoamerykański, Rów Aleucki 2

3 9. Uzupełnij powyższy rysunek nazwami: strefa ryftowa, strefa subdukcji, ryft, grzbiet oceaniczny, rów oceaniczny 10. Zaznacz na mapie kierunki przesuwania się płyt litosfery w strefie subdukcji i strefie ryftowej. Opisz następstwa ruchu płyt w każdej z tych stref (procesy i zjawiska geologiczne). Wymień przykłady współczesnych klęsk żywiołowych wywołanych ruchem płyt. 11. Napisz, który z oceanów opasują aktywne strefy subdukcji? 12. Uzasadnij określenie Pacyficzny pierścień ognia 13. Wyjaśnij, dlaczego skorupa lądowa nie może ulec subdukcji? 14. Oceń, który obszar: Sahara czy Kalifornia ma większe szanse na wystąpienie trzęsienia ziemi. Odpowiedź uzasadnij. 15. Podpisz na rysunku wymienione formy ukształtowania dna oceanicznego. grzbiet oceaniczny, rów oceaniczny, szelf, łuk wyspowy, stok kontynentalny, basen oceaniczny 15. Uzupełnij tabelę o rodzaje skał oraz opisy ich powstawania. Masz do wyboru następujące rodzaje skał: magmowe, osadowe okruchowe, osadowe pochodzenia organicznego, osadowe pochodzenia chemicznego, przeobrażone (metamorficzne). Aby określić, gdzie powstały skały, wpisz: w głębi skorupy ziemskiej, na dnie morza lub oceanu, na powierzchni skorupy ziemskiej. Aby określić, z czego powstały, wpisz nazwy tworzyw: granit, lawa, magma, piasek, pył, roztwór wodny, skorupki i szkielety obumarłych organizmów, wapień, żwir. Nazwa skaty Rodzaj skały Opis powstawania Gdzie powstała? Z czego powstała? GRANIT BAZALT PIASKOWIEC ZLEPIENIEC WAPIEŃ LESS GIPS MARMUR GNEJS SÓL KAMIENNA 3

4 16. Uzupełnij tabelę wpisując odpowiednio surowiec, okres powstania oraz genezę. Lp. Surowiec mineralny Okres powstawania Powstawanie l. W wyniku karbonatyzacji obumarłych szczątków roślin. 2. sól kamienna perm 3. W wyniku nagromadzenia szczątków zwierzęcych i ich rozkładu w warunkach beztlenowych, wysokiej temperatury ciśnienia. 4. węgiel brunatny 5. siarka 17. Napisz, czym się różnią od siebie: a) bazalt i gabro... b) granit i gabro... c) piaskowiec i zlepieniec... d) ił i glina... e) margiel i wapień... f) marmur i gnejs... g) gips i sól kamienna Uporządkuj poniższy tekst tak, aby przedstawiał etapy powstawania marmuru. A. Powstaje skała przeobrażona - marmur B. Obumieranie skorupiaków i opadanie ich muszli na dno morza. C. Powstanie grubej warstwy różnych skał ponad wapieniami. D. Występowanie skorupiaków w płytkich morzach. E. Powstanie pokładów wapieni w wyniku diagenezy. F. Metamorfizm związany ze wzrostem ciśnienia. 19. Uporządkuj poniższy tekst tak, aby przedstawiał etapy powstawania kwarcytu. A. Odkładanie się piasku w dnie morza B. Powstanie grubej warstwy różnych skał nad piaskowcami. C. Powstanie pokładów piaskowca w wyniku diagenezy. D. Rzeki wpadające do morza przenoszą duże ilości piasku. E. Metamorfizm związany ze wzrostem ciśnienia. F. Powstają złoża kwarcytu. 20. Uzupełnij tabelę z najważniejszymi surowcami mineralnymi w Polsce. Masz do wyboru: a) okresy geologiczne: karbon, perm, trias, trzeciorzęd; b) ośrodki wydobycia: Lubin, Polkowice, Bogdanka, Konin, Bogatynia, Bełchatów, Kłodawa, Olkusz surowce rudy miedzi węgiel kamienny węgiel brunatny sól kamienna rudy cynku i ołowiu (okres geologiczny) wiek skały Ośrodki wydobycia 4

5 Wydarzenia geologiczne Ruchy górotwórcze (przykłady pasm górskich) Mln lat temu Archaik 2600 Proterozoik 570 Kambr 495 Ordowik 425 Sylur 400 Dewon 360 Karbon 290 Perm 245 Trias 204 Jura 130 Kreda 65 Trzeciorzęd 1,9 Czwartorzęd w wodach Ewolucja świata organicznego na lądach PREKAMB R PALEOZOIK MEZOZOIK KENOZOIK 5