Podstawowe zmiany w szkolnictwie wyŝszym związane zane z Procesem Bolońskim Co to oznacza dla tegorocznych maturzystów kandydatów na studia? Marek Wilczyński Zespół Ekspertów Bolońskich Kraków 9.11.2009 r. XVI LO w Krakowie 1
PROCES BOLOŃSKI 1998 1999 Deklaracja Sorbońska Deklaracja Bolońska Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy 29 państw, W tym Polska 2005 Konferencja w Bergen 2007 Konferencja w Londynie 46 państw 2009 Konferencja w Leuven 2
3
Zamiary maturzystów w AD 2009 Według badań firmy Gemius w listopadzie 2008 r. licealiści zdający egzamin maturalny w 2009 r. deklarowali następujące plany na przyszłość: 80 % maturzystów jednoznacznie deklaruje zamiar podjęcia studiów I stopnia lub jednolitych pięcioletnich studiów magisterskich Jedynie 5% respondentów deklaruje, Ŝe zakończy edukację na poziomie licencjackim, lub inŝynierskim, a blisko 75 % chce studiować na studiach II stopnia. 2,5 % maturzystów nie umiało podać kierunku na którym chciałoby studiować 63 % ma zamiar podjąć pracę w czasie trwania studiów 4
Studia bardziej dostępne Studia bardziej dostępne - na miarę moŝliwości finansowych zainteresowanych studia dla dojeŝdŝających na rowerze zamiast bezpłatnych studiów w wielkich ośrodkach akademickich. Stały się moŝliwe dzięki powstającym licznie szkołom lokalnym, które jeszcze przed 2005 r. kształciły w zakresie podobnym jak bolońskie studia I stopnia. MoŜliwość kontynuacji kształcenia bezpośrednio lub po przerwie na pracę. Tym razem preferowane są ośrodki o dobrej renomie, dysponujące silną kadrą naukową i dydaktyczną. Do roku 2005 szansę taką dawały SUM y proponujące uzupełnienie wykształcenia wyŝszego i uzyskanie dyplomu magisterskiego. Po wprowadzeniu reformy jest to jedna z moŝliwości gwarantowanych przez studia II stopnia. Jak widać odpowiedzią na oczekiwania maturzystów i zapotrzebowanie lokalnych społeczności obywatelskich było powstanie rozwiązań o charakterze protobolońskim. 5
RóŜne moŝliwo liwości kształcenia i pracy Studia III stopnia Studia podyplomowe Praca 3 Studia II stopnia Praca 2 Praca 1 Studia I stopnia Kursy, kolegia, szkoły policealne Matura 6
System punktów w ECTS Punkty ECTS mają stanowić miernik osiągniętych efektów kształcenia i czasu jaki przeciętny student poświęca, by je osiągnąć (LO + WL). Przyjmowano, Ŝe jeden punkt ECTS powinien odpowiadać 25 30 godzinom pracy studenta (w ramach zajęć i własnej). Zakłada się, ze w semestrze student powinien zdobyć 30 ECTS, a w toku studiów I i II stopnia 300 ECTS 7
MoŜliwo liwości przejścia przez kolejne etapy studiów. Studia III stopnia (bez ECTS) Studia II stopnia 60 120 ECTS Studia II stopnia 60 120 ECTS Studia II stopnia 60 120 ECTS Studia II stopnia 60 120 ECTS Studia 1 stopnia 180-240 ECTS Studia 1 stopnia 180-240 ECTS Studia 1 stopnia 180-240 ECTS Studia 1 stopnia 180-240 ECTS 8
Filary ziemi czyli jak budować Mobilność Elastyczność Grupa I Przedmioty podstawowe Grupa II Ekonomia Praktyka kierunkowa Standard kierunku Transla - toria Języki obce Praktyka Erasmus
Zbieranie punktów w i tworzenie własnego, w oryginalnego planu studiów w planu semestr 1 1. Archeologia ziem polskich 4 ECTS 2. Historia staroŝytna 7 ECTS 3. Historia średniowieczna Polski 5 ECTS 4. Historia średniowieczna powszechna 5 ECTS 5. Historia XIX w. 5 ECTS 6. Historia najnowsza Polski 5 ECTS 7. Historia najnowsza powszechna 5 ECTS 8. Dydaktyka historii 7 ECTS 1. Statystyka i demografia historyczna 3 ECTS 2. System organizacji archiwów 2 ECTS 3. Historia gospodarcza 3 ETCS 4. Podstawy marketingu 2 ECTS 5. Zarządzanie zasobami ludzkimi 2 ECTS 6. Administracja i rachunkowość 3 ECTS 1. Język i kultura łacińska 1. 5 ECTS 2. Język i kultura łacińska 2 5 ECTS 3. Język obcy nowoŝytny 1 5 ECTS 4. Język węgierski 5 ECTS 5. Język łemkowski 5 ECTS 1. Teoria kulturoznawstwa 3 ETCS 2. Filmoznawstwo film historyczny 2 ETCS 3. Rachunek prawdopodobieństwa 2 ECTS 4. Literatura polska XX w. 2 ECTS 10
Zbieranie punktów w i tworzenie własnego, w oryginalnego planu studiów w planu semestr 2 1. Archeologia ziem polskich 4 ECTS 2. Historia staroŝytna 7 ECTS 3. Historia średniowieczna Polski 5 ECTS 4. Historia średniowieczna powszechna 5 ECTS 5. Historia XIX w. 5 ECTS 6. Historia najnowsza Polski 5 ECTS 7. Historia najnowsza powszechna 5 ECTS 8. Dydaktyka historii 7 ECTS 1. Statystyka i demografia historyczna 3 ECTS 2. System organizacji archiwów 2 ECTS 3. Historia gospodarcza 3 ETCS 4. Podstawy marketingu 2 ECTS 5. Zarządzanie zasobami ludzkimi 2 ECTS 6. Administracja i rachunkowość 3 ECTS 1. Język i kultura łacińska 1. 5 ECTS 2. Język i kultura łacińska 2 5 ECTS 3. Język obcy nowoŝytny 1 5 ECTS 4. Język węgierski 5 ECTS 5. Język łemkowski 5 ECTS 1. Teoria kulturoznawstwa 3 ETCS 2. Filmoznawstwo film historyczny 2 ETCS 3. Rachunek prawdopodobieństwa 2 ECTS 4. Literatura polska XX w. 2 ECTS 11
ZMIANA NAUCZANIE UCZENIESIĘ Pytania zadawane absolwentowi POPRZEDNIO: co zrobiłeś (jakie przedmioty studiowałeś), Ŝeby uzyskać dyplom? OBECNIE: co potrafisz zrobić teraz po uzyskaniu dyplomu? Uczenie się przez całe Ŝycie (life long learning LLL) Cel budowanie społeczeństwa obywatelskiego bazującego na wiedzy Powstanie EOSW Europejskiego Obszaru Szkolnictwa WyŜszego 12
Suplement do dyplomu W suplemencie do dyplomu wymienione są wszystkie osiągnięcia absolwenta w dziedzinie nauki i innych form aktywności podczas studiów. Suplement do dyplomu ułatwia mobilność pionową stanowiąc podstawę do uznawania kwalifikacji absolwenta w dalszym toku kształcenia Suplement do dyplomu jest dla przyszłego pracodawcy pierwszym źródłem wiadomości o kompetencjach absolwenta. 13
Czy studia mają przygotować do zawodu? Problemem tradycyjnego polskiego modelu kształcenia jest przekonanie, Ŝe naleŝy kształcić ściśle do zawodu. Przekonanie to wydają się podzielać autorzy ustawy z dnia 27. VII 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyŝszym (Dz.U.05.164.1365), która w art. 2. p. 7 i 8 stwierdza, Ŝe studia I i II stopnia są studiami przygotowującymi do pracy w określonym zawodzie. Czy wszystkie z uznanych 118 kierunków zatwierdzonych rozporządzeniem ministra przygotowują do pracy w określonym zawodzie? Studia powinny przygotowywać nie tyle do zawodu(zmienia się go czasem kilka razy w ciągu Ŝycia) co do pracy zawodowej. Przygotowanie do pracy zawodowej gwarantują kompetencje umoŝliwiające elastyczne reagowanie na potrzeby rynku pracy i moŝliwość ich zastosowania w wielu formach aktywności zawodowej 14
Liczą się kompetencje. Zmienność wymogów rynku pracy zmusza do ciągłego pozyskiwania i doskonalenia kompetencji. Konieczne jest nauczanie przez całe Ŝycie (LLL) Kompetencje ogólne (generyczne) stanowią punkty wyjścia do rozwijania róŝnorodnych umiejętności na wielu polach aktywności zawodowej Są cenione przez pracodawców, którzy chcą pracowników gotowych do pracy w zespole, posiadających odpowiednie kompetencje językowe, gotowych do podejmowania nowych zadań i związanego z tym ciągłego dokształcania Kompetencje specyficznie dla kierunku studiów i zawodowe nie są oczywiście przez pracodawców lekcewaŝone, lecz bardziej niŝ ich posiadanie w wąskim zakresie ceniona jest gotowość i zdolność do ich nabywania w zaleŝności od aktualnych potrzeb. 15
Europejska Struktura Kwalifikacji dla kształcenia się przez całe Ŝycie poziomy zasadnicze Poziom 1 EQF Szkolnictwo polskie Szkoła podstawowa (co z przedszkolem?) Poziom 2 Gimnazjum? Poziom 3 Szkoła zawodowa? Poziom 4 Liceum.? Poziom 5 Poziom 6 Poziom 7 Poziom 8 Studium policealne /kolegium Studia licencjackie Studia magisterskie Studia doktoranckie 16
Przykład deskryptorów efektów kształcenia w Szkockiej Strukturze Kwalifikacji dla zastosowania wiedzy w praktyce POZIOM odpowiadający BA - 6 Stosuje wiedzę w znanym praktycznym kontekście, UŜywa niektórych podstawowych rutynowych praktyk... w sytuacjach o nierutynowych elementach... Planuje uŝycie umiejętności w określonych sytuacjach, dostosowuje je w razie potrzeby POZIOM odpowiadający MA 7 Pracuje w wielu kontekstach... radzi sobie w sytuacjach nieprzewidywalnych UŜywa wybranych podstawowych technik i umiejętności.. związanych z przedmiotem a takŝe niektórych technik i umiejętności na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym Praktykuje rutynowe metody badawcze POZIOM odpowiadający PhD - 8 Planuje i przeprowadza projekt badawczy UŜywa i udoskonala wiele technik... na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym Wykazuje oryginalność i kreatywność w tworzeniu i stosowaniu nowej wiedzy 17
Studenci jako eksperci w oparciu o doświadczenie Mogą oceniać: 1. Program 2. Proces nauczania 3. Nauczycieli 4. Organizację 5. Instytucję 6. Ogólną satysfakcję Z Gazety Wyborczej Unter Talaren Muff von tausend Jahren??? 18
Przydatne linki: Oficjalna strrona bolońska 2007-2009: http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/ Strona bolońska MNSzW: http://www.nauka.gov.pl/mn/index.jsp?place=menu06&news_cat_i d=953&layout=2 Strona Zespołu Ekspertów Bolońskich: http://erasmus.org.pl/index.php/ida/169/ 19
Dziękuję za uwagę! wilczynski.m@wp.pl 20