Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałLekarski i Nauk o Zdrowiu_ obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 016/017 Kierunek studiów: Lekarski Forma studiów: Stacjonarne Stopień studiów: Magisterskie, jednolite Specjalności: Bez specjalności Bez specjalności 016/017 Profil: Praktyczny Kod kierunku: LEK 1 Przedmiot Nazwa przedmiotu Układ moczo-płciowy (56A + 4B) Kod przedmiotu WLINZ_ LEKPJednolite magisterskies A+B. 16/17 Kategoria przedmiotu NAUKI MORFOLOGICZNE i NAUKOWE PODSTAWY MEDYCYNY Liczba punktów ECTS 6 Język wykładowy polski Forma zajęć, liczba godzin w planie studiów Semestr W C K S L I Zp Pz Sk 40 0 14 0 0 0 0 0 0 Legenda: W WykładC ĆwiczeniaK KonwersatoriumS SeminariumL LaboratoriumI Zp,pz,skZp Zajęcia PraktycznePz Praktyka ZawodowaSk Samokształcenie
Cele przedmiotu Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Cel 1 Zapoznanie Studentów z budową makro- i mikroskopową układu moczo-płciowego Cel powiązanie struktur z ich funkcją i znaczeniem dla całego organizmu 4 Wymagania wstępne 1 Podstawowe wiadomości z zakresu budowy ciała ludzkiego oraz budowy tkanek na poziomie szkoły średniej 5 Modułowe efekty kształcenia MW1 student opisuje budowę anatomiczną i histologiczną układu moczowego i płciowego, potrafi omówić ich topografię i unerwienie pod kątem czynnościowym. Opisuje funkcjonowanie nerek w zakresie regulacji jonów wodorowych. Wymienia bufory działające w nerkach i miejsca ich lokalizacji w nefronie. Wylicza ważność ustrojowych buforów. Uszeregowuje ich znaczenie w homeostazie ustrojowej. MW przedstawia czynność nerek oraz zależność między funkcjonowaniem nerek a innymi narządami (układem krążenia, oddechowym, pokarmowym i powłoką wspólną). MW opisuje podstawowe ilościowe parametry wydolności układu moczowego. Przedstawia listę norm i podaje inne czynniki wpływające na wartość tych parametrów. MU4 Student potrafi nazwać zaznaczone wizualnie szczegóły anatomiczne i histologiczne. Interpretuje i klasyfikuje zmiany w produkcji moczu ostatecznego oraz przewiduje skutki zaburzeń stanu równowagi procesów biologicznych. MW5 opisuje strukturę histologiczną nerek i dróg moczowych, wyjaśnia funkcjonowanie bariery filtracyjnej w kłębuszku nerkowym MU6 wyjaśnia funkcjonowanie bariery filtracyjnej w kłębuszku nerkowym, potrafi wykazać związek pomiędzy strukturą kanalików nerkowych a przemianami pramoczu które w nich zachodzą 6 Treści programowe Wykład Anatomia: 1.Wprowadzenie do układu moczowo-płciowego narządy moczowe. Układ mięśniowy miednicy mniejszej.. Układ wydalniczy moczowy człowieka: nerka jej płożenie, topografia (rzuty na ściany tułowia), sąsiedztwa, warianty W1 anatomiczne nerek: aplazja, hipoplazja, agenezja nerek, nerka płatowa, podkowiasta, nerka wielotorbielowata, umocowanie nerek - mechanizmy i struktury anatomiczne, pojęcie korzenia nerki, wnęka nerki, zatoka nerki i jej zawartość, układ kielichowo miedniczkowy i jego warianty, (obszar A) W Histologia: Budowa histologiczna nerki. Elementy składowe nefronu. Bariera filtracyjna kłębuszka nerkowego Różnice w budowie kanalika proksymalnego i dystalnego. Kanalik pośredni, krótkie i długie pętle Henlego. Aparat przykłębkowy. Część rdzenna nerki, tkanka śródmiąższowa i wzmacniacz przeciwprądowy. Moczowod i pęcherz moczowy. Charakterystyka nabłonka przejściowego. W Histologia: Budowa histologiczna gonady męskiej. Kanaliki nasienne.komórki Sertoliego i strukturalne podstawy bariery krew-jądro. Spermatogeneza i spermiogeneza. Budowa plemnika. Komórki Leydiga. Drogi wyprowadzające nasienie. Gruczoły związane z męskim układem rozrodczym (pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy oraz gruczoły opuszkowo-cewkowe). Strona /6
Wykład Anatomia: Cewka moczowa męska i żeńska. Narządy płciowe męskie zewnętrzne, wewnętrzne. Położenie, budowa, unerwienie i unaczynienie. budowa W4,funkcja, unaczynienie i unerwienie. Nasieniowód, jego przebieg, budowa. Cewka moczowa męska i żeńska. Narządy płciowe męskie zewnętrzne, wewnętrzne.położenie, budowa, unerwienie i unaczynienie. budowa,funkcja, unaczynienie i unerwienie. Nasieniowód, jego przebieg, budowa. (obszar A) W5 Organizacja układu moczowego. Czynności nerek. Czynnościowa budowa nerek. Nefron jako czynnościowa jednostka układu wydzielniczego. Typy nefronów. Unaczynienie nerek. Perfuzja nerek. Regulacja przez układ nerwowy, hormony i autakoidy. Autoregulacja przepływu nerkowego. (obszar B) W6 Filtracja kłębuszkowa. Cechy charakterystyczne bariery filtracji kłębuszkowej. Siły Starlinga w naczyniach kłebuszka nerkowego. Pojęcie współczynnika filtracji nerkowej. Frakcja filtracyjna. (obszar B) W7 Reabsorpcja i sekrecja założenia, sposoby pomiaru. Glukoza przykład reabsorpcji. Mocznik przykład reabsorpcji biernej. Słabe kwasy i zasady dyfuzja niejonowa. Sód, potas i magnez gospodarka nerkowa. Gospodarka wapniowo-fosforanowa podsumowanie.. (obszar B) W8 Równowaga wodna ustroju zagęszczanie i rozcieńczanie moczu. Gradient osmotyczny w nerkach. Mechanizm przeciwprądów w pętli Henlego. Etapy produkcji moczu hiperosmotycznego. SIADH. Przestrzenie wodne ustroju podsumowanie. Wydalanie moczu. Unerwienie i czynność pęcherza moczowego. Kontrola nerwowa mikcji..(obszar B) W9 Gonady męskie i żeńskie. Oś podwzgórzowo-przysadkowo-jądrowa. Oś podwzgórzowo-przysadkowo-jajnikowa. Rola fizjologiczna estrogenów i progesteronu. Cykle miesięczne w jajniku i endometrium. W10 Fizjologia ciąży. Implantacja. Łożysko. Fizjologia matki i dziecka podczas ciąży. Poród. (obszar B) Anatomia: Cewka moczowa żeńska, cewka moczowa męska. Narządy płciowe W11 rozwój i różnicowanie. Drogi wydalnicze cd. Moczowody ich położenie, topografia, budowa anatomiczna, naczynienie i unerwienie oraz odpływ chłonki. W1 Anatomia: Cewka moczowa żeńska, cewka moczowa męska. Narządy płciowe rozwój i różnicowanie. Drogi wydalnicze cd. Moczowody ich położenie, topografia, budowa anatomiczna, naczynienie i unerwienie oraz odpływ chłonki. Podłoże anatomiczne dolegliwości bólowych w kamicy nerkowej. Budowa anatomiczna i położenie oraz sąsiedztwo pęcherza moczowego, jego unaczynienie i unerwienie oraz odpływ chłonki. Unerwienie autonomiczne mięśniówki pęcherza moczowego (funkcja zwieraczy)., (obszar A) W1 Histologia:Histologiczna budowa jajnika. Charakterystyka pęcherzyków jajnikowych na różnych etapach dojrzewania. Struktura i funkcja pęcherzyka przedowulacyjnego. Mechanizm owulacji i powstawanie ciałka żółtego. Budowa ciałka żółtego i proces jego degeneracji. Atrezja pęcherzyków jajnikowych. Jajowód cykliczne zmiany w strukturze nabłonka. Budowa macicy i zmiany zachodzące w błonie śluzowej w przebiegu cyklu miesięcznego. Histologiczna budowa pochwy. W14 Anatomia: Worek mosznowy a warstwy ściany jamy brzusznej, funkcja i budowa anatomiczna, jego unerwienie i unaczynienie, stulejka, budowa anatomiczna prącia, elementy prącia odpowiedzialne za mechanizm wzwodu. Cewka moczowa męska, odcinki i gruczoły z nią związane, spodziedztwo i wierzchniactwo - uwarunkowanie anatomiczne. (obszar A) W15 Anatomia: Układ płciowy żeński: jajnik, jego położenie i umocowanie, sąsiedztwo w znaczeniu klinicznym (wyrostek robaczkowy), budowa anatomiczna zewnętrzna i wewnętrzna, unerwienie i unaczynienie. Jajowody, położenie, budowa anatomiczna i przebieg, unerwienie i unaczynienie. Macica, położenie, stosunek do otrzewnej, sąsiedztwa, budowa anatomiczna, unaczynienie i unerwienie, droga i losy komórki jajowej.(obszar A) Strona /6
Wykład Histologia: Dodatkowe struktury związane z narządem rodnym żeńskim:. Łożysko, sznur pępowinowy i błony lodowe. Gruczoł mlekowy i zmiany jego W16 struktury zależne od wieku oraz fazy cyklu rozrodczego kobiety. Podstawy cytodiagnostyki rozmazów pochwowych. Typy komórek i występowanie w różnych okresach cyklu miesięcznego. W17 Cykl jajnikowy i endometrialny. Płeć biologiczna i kulturowa. Mechanizm i objawy dojrzewania płciowego. Menopauza. Koncepcja andropauzy. Razem 40 Ćwiczenia Anatomia: Przestrzen zewnątrzotrzewnowa u człowieka podzia,ł ograniczenie i zawartość. Narządy przestrzeni przedotrzewnowej, zaotrzewnowej i podotrzewnowej. Wprowadzenie do układu moczowo-płciowego narządy moczowe. Układ mięśniowy miednicy mniejszej. Nerka, położenie, budowa C1 zewnętrzna, wewnętrzna, unerwienie, unaczynienie. Moczowód, położenie, 4 budowa i sąsiedztwo. Unerwienie, unaczynienie. Nerki ich położenie sąsiedztwo i torebki, szczegóły anatomiczne na przekroju czołowym i strzałkowym nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa męska i żeńska. Pozostałe narządy miednicy mniejszej. (obszar A) C Histologia: Mikroskopowa budowa nerki: część korowa i rdzenna..identyfikacja ciałek nerkowych, bieguna moczowego i kanalikowego. Ultrastruktura bariery filtracyjnej. Rozpoznawanie kanalika proksymalnego i dystalnego. Oba rodzaje kanalików w obrazach mikroskopu elektronowego. Kanaliki części rdzennej nerki. Moczowód i pęcherz moczowy C Pomiar objętości przestrzeni wodnych ustroju. Przemieszczenie wody między kompartmentami. Skróty używane w fizjologii nerek. Jednostki i wartości prawidłowe.. Pomiar przepływu osoczowego i przepływu krwi przez nerki. Pomiar GFR. Terminologia używana w odniesieniu do pojedynczego nefronu. C4 Równowaga kwasowo-zasadowa. Kwasica, zasadowica, mechanizmy kompensacji nerkowej. Równanie Henderson-Hasselbacha. Przykładowe zaburzenia gospodarki ph C5 Hormony w rozrodzie u człowieka. Zmieniona fizjologia kobiety podczas ciąży. (obszar B) Anatomia: Narządy płciowe męskie: jądro, najądrze, nasieniowód, przewody C6 wytryskowe, prostata, pecherzyki nasienne, worek mosznowy i prącie, napletek. 4 Mechanizm wzwodu prącia i ejakulacji. (obszar A) C7 Anatomia:Narządy płciowe żeńskie: jajnik, jajowód, macica, pochwa, przymacicze i omacicze, przedsionek pochwy, narządy płciowe zewnętrzne: wargi sromowe wieksze i mniejsze, łechtaczka. Gruczoł sutkowy, budowa, położenie, unerwienie i unaczynienie, odpływ chłonki.(obszar A) C8 Histologia: Histologiczna budowa jądra. komórki Sertoliego oraz komórki nabłonka nasieniotwórczego. komórki Leydiga. Ultrastruktura plemnika. Gruczoł krokowego i pęcherzyki nasienne C9 Histologia: Jajnik. pęcherzyki jajnikowe na różnych etapach dojrzewania. Ciałko żółte i jego budowa.. Pęcherzyki atretyczne. Jajowód w obrazie mikroskopu optycznego i elektronowego. Ściany macicy elementy składowe błony śluzowej.. C10 Pochwa Histologia: Endometrium w okresie ciąży. Łożysko kosmki łożyskowe. Sznur pępowinowy im błony płodowe. Gruczoł mlekowy w różnych fazach rozwoju. Komórki rozmazu pochwowego wybarwione metodą Papanicolau. Razem 0 Strona 4/6
Konwersatorium Lp Tematyka zajęć Liczba godzin K1 Anatomia Fizjologia Histologia 14 Razem 14 7 Metody dydaktyczne M16. Wykłady M. Ćwiczenia laboratoryjne MI1. ćwiczenia praktyczne MI. ćwiczenia prosektoryje 8 Obciążenie pracą studenta Średnia liczba Forma aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim, w tym: godzin na zrealizowanie aktywności Godziny wynikające z planu studiów 84 Konsultacje przedmiotowe 0 Egzaminy i zaliczenia w sesji 0 Godziny bez udziału nauczyciela akademickiego wynikające z nakładu pracy studenta, w tym: Przygotowanie się do zajęć, w tym studiowanie zalecanej literatury 60 Opracowanie wyników 0 Przygotowanie raportu, projektu, prezentacji, dyskusji 0 Przygotowanie do egzaminu 6 Sumaryczna liczba godzin dla przedmiotu wynikająca z 180 całego nakładu pracy studenta Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 6 9 Metody oceny Ocena podsumowująca P1. Egzamin pisemny P. Egzamin praktyczny P7. Test jednokrotnego wyboru I1. System ciągłej oceny na zajęciach ćwiczeniowych oraz kolokwia praktyczne i pisemne z przerobionych partii materiału. I. egzamin praktyczny rozpoznanie i opisanie 0 szczegółów anatomicznych i histologicznych, opis po polsku i po angielsku oraz rozpoznanie i opisanie 10 szczegółów plus 5 elektronogramów Warunki zaliczenia przedmiotu 1 11. obecność na ćwiczeniach. zaliczenie kolokwium na zakończenie modułu w pierwszym bądź drugim terminie.. ilość ocen niedostatecznych z ćwiczeń - do jednej. W przypadku niezaliczenia modułu student nie zostaje dopuszczony do egzaminu końcowego Zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności (dopusczalne usprawiedliwone nieobecnopści w roku) Strona 5/6
Kryteria oceny Na ocenę Na ocenę.5 Na ocenę 4 Na ocenę 4.5 Na ocenę 5 55-60% prawidłowych odpowiedzi 61-68% prawidłowych odpowiedzi 69-75% prawidłowych odpowiedzi 78-80% prawidłowych odpowiedzi 81% i powyżej prawidłowych odpowiedzi 10 Macierz realizacji przedmiotu Nie dotyczy 11 Wykaz literatury Literatura podstawowa: [1] [1]S. Konturek, P. Gutkowski, A.Dembiński Oddychanie, fizjologia nerek, równowaga kwasowozasadowa, płyny ustrojowe, Kraków, 010, Wyd. UJ [] Redakcja Stanisław J. Konturek Fizjologia człowieka, Wrocław, 007, Elsevier Urban &Partner [] []Walocha J. red Anatomia prawidłowa człowieka T. I-VIII,, Kraków, 01, WUJ [4] Cichocki, Tadeusz; Litwin, Jan Andrzej; Mirecka, Jadwiga Kompendium histologii dla studentów nauk medycznych i przyrodniczych, Kraków, 016, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Literatura uzupełniająca: [1] [1]W.Z Traczyk i A Trzebski Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej,, Warszawa, 007, PZWL [] []Keith L. Moore red. Anatomia kliniczna T. I-II, Wrocław, 015, MedPharm Polska [] []Sobotta J. Atlas anatomii człowieka, Wrocław, 01, Urban and Partner [4] [4]Netter F Atlas Anatomii człowieka, Wrocław, 011, Urban and Partner 1 Informacje o nauczycielach akademickich Oboba odpowiedzialna za kartę prof. nadzw. dr hab. n. med. Piotr Kopiński (kontakt: mpkopins@hotmail.com) Oboby prowadzące przedmiot prof. nadzw. dr hab. n. med. Piotr Kopiński (kontakt: mpkopins@hotmail.com) dr Jarosław Zawiliński (kontakt: zawilinski@onet.pl) prof. zw. dr hab. n. med. Jadwiga Mirecka (kontakt: jmirecka@cm-uj.krakow.pl) dr Marcin Lipski (kontakt: m.lipski@uj.edu.pl) Strona 6/6