Tadeusz Markowski, tamarko@uni.lodz.pl Katedra Zarządzania Miastem i Regionem UŁ Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju - Dylematy merytoryczne i metodologiczne Konferencja Polityka miejska w Polsce i innych państwach członkowskich UE w kontekście NSS oraz aktualnej i przyszłej polityki spójności Katowice 5-6 listopada 2009
Załącznik 2 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033 Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 Krajowy Program Reform Krajowy Plan Strategiczny dla Obszarów Wiejskich Strategia Rozwoju Rybołówstwa Narodowa Strategia Spójności (NSRO) 16 RPO PO Infrastruktura i Środowisko Strategie rozwoju województw Plany przestrzenn ego zagospodarowania województw Krajowy Raport nt.. Zabezpieczenia Społecznego i Integracji Społecznej PO Rozwój Obszarów Wiejskich PO ZrównowaŜony Rozwój Sektora Rybołówstwa i NadbrzeŜnych Obszarów Rybackich PO Kapitał Ludzki PO Innowacyjna Gospodarka PO Rozwój Polski Wschodniej PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej PO Pomoc Techniczna Strategie sektorowe (opracowa ne w resortach) Plany zagospodar owania przestrzenn ego wód morskich Programy zadań rządowych słuŝących realizacji inwestycji celu publicznego SRK 2007-2015 oraz KPZK 2008-2033 nawiązują do dokumentu Polska 2025 - Długookresowa strategia trwałego i zrównowaŝonego rozwoju
KONCEPCJA PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU I PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Podstawowe uwarunkowania, trendy, zalecenia i cele strategiczne zagospodarowania kraju dla zapewnienia wzrostu społecznej, gospodarczej i przestrzennej spójności. ROLA KPZK Funkcje Zapewnia warunki wstępne dla przygotowania programów zadań rządowych Zawiera diagnozy warunków zewnętrznych i wewnętrznych, na podstawie których są formułowane bazowe cele krajowej polityki zagospodarowania przestrzennego Określa główne kierunki implementacji KPZK i wyznacza konkretne zadania dla podstawowych i centralnych jednostek administracji w najbliŝszej przyszłości Obejmuje zakres przedstawionych wyŝej zagadnień oraz stopień, w jakim warunki, cele i polityki zagospodarowania terenów są rozwijane w celu spełnienia wymogów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Stanowi podstawę dla opracowania regionalnych planów zagospodarowania przestrzennego województw, wód morskich oraz sektorowych polityk rozwoju poszczególnych sektorów (ministerstw) Zapewnia warunki wzrostu konkurencyjności polskich regionów i zapobiegania ich społecznej, gospodarczej i przestrzennej marginalizacji POZIOM KRAJOWY > POZIOM REGIONALNY > POZIOM LOKALNY Relacje Rotterdam Proces (Europejska polityka spójności terytorialnej) Współpraca transregionalna, transnarodowa i transgraniczna (INTERREG) Strategie rozwoju województw Plany przestrzennego zagospodarowania województw, wód morskich i OOŚ Programy zadań rządowych, strategie sektorowe, inwestycje celu publicznego Miejscowe plany zagospodarowa nia przestrzennego i OOŚ
Wizja struktury przestrzennej Polski w roku 2015 i 2033 Wizja sieci osadniczej / systemu osadniczego
Wizja sieci osadniczej / systemu osadniczego główne tezy: Główną dominantą polskiej sieci osadniczej jest heksagonalny obszar przestrzeni podlegającej dynamicznym procesom metropolizacji w ramach, którego miasta metropolitalne tworzą układ komplementarnych funkcji metropolitalnych zdolnych do konkurowania w układzie synergicznym z miastami i obszarami metropolitalnymi Europy W tym obszarze zwornikową rolę dla całego układu integrującego polską przestrzeń odgrywa bipolarny funkcjonalny układ Warszawa - Łódź Obszar heksagonu ma największe szanse do wytworzenie struktury gospodarczej bazującej na wiedzy Obszar heksagonu jest wspierany przez istniejący system przyrodniczy. Obszary przyrodnicze o znaczeniu strategicznym są zlokalizowane w strefie zewnętrznej tego obszaru. Stwarza to szansę na zachowanie trwałych obszarów zasilania systemu ekologicznego Polski, pod warunkiem wykorzystania endogenicznych czynników rozwojowych i zasobów przyrody dla rozwoju zgodnego z predyspozycjami zasobowymi regionów z zasadami rozwoju sustensywnego Taki kształt systemu osadniczego zapewnia terytorialną spójność i konkurencyjność polskiej przestrzeni i gospodarki w UE
Wizja sieci osadniczej / systemu osadniczego główne tezy: Prowadzona jest polityka kompensująca koszty zewnętrzne zachowujące równowagę między gospodarką - rozwojem społecznym i przyrodą tj w zgodzie z paradygmatem rozwoju trwałego Nieuniknione procesy depopulacji i migracji do obszarów metropolitalnych oraz deformacji struktur demograficznych w pespektywie 20 lat, są wykorzystywane w ramach polityki osadniczej i środowiskowej do racjonalnej odbudowy węzłów i pasm systemu ekologicznego i wzmocnienia policentrycznego układu systemu osadniczego
OBSZARY STRATEGICZNEJ INTERWENCJI W SFERZE POLITYKI PRZESTRZENNEJ (i regionalnej) Obszary funkcjonalne Obszary obowiązku planistycznego, wyznaczone na poziomie centralnym lub wojewódzkim obszar strefy nadmorskiej obszar planistyczny polskiej strefy na morzu obszary górskie obszary metropolitalne funkcjonalne obszary miejskie
Obszary ochrony, ograniczeń i wykluczeń funkcji oraz form uŝytkowania obszary systemu przyrodniczego: KSOCH i NATURA obszary i obiekty ochrony dziedzictwa kulturowego obszary deficytu wody obszary zalewowe obszary strategicznych złóŝ
Obszary problemowe wymagające wsparcia ze strony polityki przestrzennej państwa w celu osiągnięcia warunków trwałego rozwoju: obszary o niskiej produktywności gospodarki, wysokim poziomie bezrobocia, niskim poziomie rozwoju kapitału ludzkiego obszary zdekapitalizowanej zabudowy miejskiej, obszary poprzemysłowe, obszary o zdegradowanym środowisku przyrodniczym - obszary wymagające rewitalizacji, restrukturyzacji, rekultywacji.
Identyfikacja i charakterystyka obszarów problemowych o znaczeniu krajowym Obszar problemowy to wyodrębnione geograficznie lub administracyjnie terytorium, na którym występuje kumulacja negatywnych zjawisk społecznych, gospodarczych oraz przyrodniczych, których rozwiązanie lub usunięcie wymaga interwencji ze strony władz publicznych. W KPZK wyodrębniono dwa obszary o znaczeniu krajowym: Polskę Wschodnią i konurbację śląską.
Obszary strategicznej interwencji Obszary miejskie i inne obszary tracące dotychczasowe funkcje ( potrzeba działań rewitalizacyjnych i restrukturyzacyjnych) Obszary wiejskie o najgorszych wskaźnikach sytuacji społeczno - gospodarczej Obszary przygraniczne Obszary o najniŝszej dostępności
Obszary metropolitalne funkcjonalne obszary miejskie Obszary metropolitalne tworzą ośrodki metropolitalne wraz z otaczającymi, powiązanymi z nimi funkcjonalnie strefami zurbanizowanymi. Przyjmuje się następujące kryteria wyróŝniania ośrodków metropolitalnych: wielkość co najmniej 300 tysięcy mieszkańców, pełnienie istotnych funkcji o zasięgu co najmniej ponadregionalnym pełnienie roli ośrodka ponadregionalnego, istnienie wartościowych zespołów urbanistycznych,
za ośrodki metropolitalne zostają uznane: Warszawa (metropolia stołeczna) Kraków Gdańsk (Gdańsk Gdynia) Wrocław Poznań Katowice (konurbacja śląska) Łódź Szczecin Bydgoszcz (Bydgoszcz Toruń) Lublin
W skład obszaru metropolitalnego wchodzą, poza głównym miastem (ośrodkiem metropolitalnym): sąsiadujące z nimi inne miasta; otaczające powiaty powiązane funkcjonalnie z głównym ośrodkiem lub miastem Obszar metropolitalny spełnia kryteria ciągłości przestrzennej. W nazwie obszaru metropolitalnego uwzględnia się, poza głównym ośrodkiem, inne duŝe miasta lub ich zespoły.