Pani Małgorzata Woźnicka Dyrektor Domów dla Dzieci w Otwocku ul. Komunardów Otwock

Warszawa, 13 grudnia 2017 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-VIII.431.1.7.2017 Pani Małgorzata Woźnicka Dyrektor Domów dla Dzieci w Otwocku ul. Komunardów 10 05-401 Otwock WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 197b ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 697, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, oraz zgodnie z Planem Kontroli Zewnętrznych Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego na rok 2017, zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie: Agnieszka Woźniak - Markowska starszy inspektor wojewódzki oraz Aneta Pilecka - Pietrzak - starszy inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach 19 września 2017 r.; 21 września 2017 r.; 25 i 27 września 2017 r. kontrolę kompleksową w trybie zwykłym w Domu dla Dzieci w Otwocku przy ul. Prądzyńskiego 1. Zakres kontroli obejmował przestrzeganie standardów opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz działań placówki na rzecz powrotu dziecka do rodziny biologicznej, utrzymywania z nią kontaktów, zaspokajania potrzeb dziecka i respektowania jego praw, przestrzegania przepisów określających zasady działania placówki opiekuńczowychowawczej, jak również zgodności zatrudnienia pracowników z kwalifikacjami określonymi w ww. ustawie w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia kontroli. Wyniki kontroli zostały przedstawione w arkuszu ustaleń kontroli, podpisanym przez Panią bez zastrzeżeń w dniu 11 grudnia 2017 r. Na podstawie art. 197d ww. ustawy oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U., poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie pokontrolne. 1

Dom dla Dzieci w Otwocku jest placówką opiekuńczo-wychowawczą typu socjalizacyjnego, posiadającą 14 miejsc. Placówka prowadzona jest przez Powiat Otwocki. Placówka działa na podstawie Decyzji Wojewody Mazowieckiego Nr 2344/2013 z dnia 7.11.2013 r. Wątpliwość budzi zgodność sposobu organizacji Domów dla Dzieci w Otwocku z aktualnym brzmieniem art. 97 ust.1a oraz art. 95 ust. 3 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Na stanowisku dyrektora Domów dla Dzieci w Otwocku w okresie objętym kontrolą zatrudniona była p. Małgorzata Woźnicka, obowiązki koordynatora Domu dla Dzieci przy ul. Prądzyńskiego 1 pełniła p. Wiesława Zackiewicz. W kontrolowanym okresie w placówce przebywało 25 dzieci (w wieku 1 rok-18 lat), natomiast w dniu kontroli umieszczonych było 14 wychowanków w wieku od 4 do 18 lat, z czego 2 dzieci przebywało poza placówką (1 urlopowane do babci pełniącej funkcję rodziny zastępczej; postępowanie w toku), 1 w rodzinie preadopcyjnej (matce adopcyjnej sąd powierzył funkcję rodziny zastępczej na czas trwania postępowania, w trybie zabezpieczenia). Ponadto 1 pełnoletni wychowanek, mieszkał w placówce na podstawie umowy cywilno-prawnej, w ciągu tygodnia przebywał w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, do placówki powracał w dni wolne od nauki szkolnej. Nie był on wliczany w ogólną liczbę wychowanków placówki, pokrywał koszty swojego utrzymania. Placówka dysponuje 7 pokojami dwuosobowymi, dla ww. wychowanka nie zostało wydzielone dodatkowe miejsce, pokój. Ww. posiadał swoje łóżko oraz miejsce do przechowywania rzeczy w pokoju dzieci będących wychowankami placówki. Rozwiązanie takie było możliwe, ponieważ 2 dzieci urlopowanych było poza placówkę. Sytuacja taka nie jest zgodna z przepisem art. 95 ust. 3 ww. ustawy. Dom działa na podstawie: Uchwały Nr 181/XX/12 Rady Powiatu Otwockiego z dnia 28 czerwca 2012 r. w sprawie utworzenia placówki opiekuńczo-wychowawczej Domy dla Dzieci w Otwocku, Statutu Placówki opiekuńczo-wychowawczej Domy dla Dzieci w Otwocku, Uchwały Nr CCLXXIX/94/12 Zarządu Powiatu w Otwocku z dnia 21 września 2012 r. w sprawie przyjęcia Regulaminu Organizacyjnego placówki opiekuńczo-wychowawczej Domy dla Dzieci w Otwocku, Regulaminu organizacyjnego placówki opiekuńczo-wychowawczej Domy dla Dzieci w Otwocku, Regulaminu przyznawania kwoty pieniężnej do własnego dysponowania przez dzieci w Domu dla Dzieci przy ul. Prądzyńskiego 1 w Otwocku, Procedur postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych. 2

Dostrzeżono potrzebę aktualizacji publikatora aktów prawnych wskazanych w dokumentach oraz konieczność doprecyzowania i dostosowania niektórych zapisów do aktualnego brzmienia ww. ustawy. Szczegółowe informacje dotyczące propozycji zmian, jakich należy dokonać w ww. dokumentach, przekazano dyrektorowi placówki w dniu podpisania arkusza ustaleń. W okresie objętym kontrolą inne instytucje, organy nie dokonywały kontroli w placówce. Ustalono, że zrealizowano zalecenie pokontrolne wydane po kontroli problemowej przeprowadzonej w dniach 31 marca -1 kwietnia 2014 r. dotyczące opatrywania podpisami właściwych osób tworzoną dokumentację oraz częściowo zalecenie dotyczące opatrywania datami powstania i modyfikacji tworzonej dokumentacji. Standard świadczonych usług Przestrzeganie standardów opieki i wychowania w placówce opiekuńczo-wychowawczej sprawdzono na podstawie oględzin placówki, rozmowy z koordynatorem placówki, psychologiem, wychowankami oraz analizy dokumentacji, w szczególności dokumentacji osobowej wychowanków (nr 1,2,3,4,5,6,8,9,10,11,14,16,17,18,23 z wykazy wychowanków), kieszonkowego, zeszytu dyżurów nocnych. Do dyrektora placówki, koordynatora nie wpływały skargi od wychowanków, osób z zewnątrz na pracę wychowawców, czy funkcjonowanie placówki. Placówka spełniała standard określony w art. 106 ust. 2a ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Placówka mieści się na ogrodzonej posesji, w budynku jednorodzinnym. Wychowankowie mieli do dyspozycji trampolinę, huśtawki. W pobliżu placówki szkoła, przedszkole, przystanki autobusowe. W grudniu 2016 r. przekroczono limit miejsc obowiązujący w placówce. Na listę wychowanków placówki wpisanych było 11 dzieci i do placówki przyjęto 4-osobowe rodzeństwo. Podmiot prowadzący nie wystąpił wówczas do wojewody z wnioskiem o uzyskanie zgody na przyjęcie dzieci pomimo przekroczenia obowiązującego limitu, co nie jest zgodne z art. 95 ust. 3a ww. ustawy. W 2016 r. w placówce umieszczono 4 wychowanków poniżej 10 roku życia, z czego 2 z nich przyjęto ze starszym rodzeństwem. Placówka nie spełniała standardu wynikającego z art. 95 ust. 1 ww. ustawy zgodnie, z którym w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego umieszczane są dzieci powyżej 10. roku życia. Ustalono, że placówka zapewniała wychowankom odpowiednio wyposażone pokoje, łazienki, miejsce do nauki, miejsce do przygotowywania posiłków oraz wspólną przestrzeń mieszkalną 3

zgodnie z 18 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 292, poz. 1720). W trakcie oględzin placówki stwierdzono, że w pokoju wychowawców, zamykanym na klucz, przechowywano leki w ogólnodostępnej szafce. Wychowankowie spożywali: śniadanie (przygotowywane głównie przez wychowanków), drugie śniadanie (zabierane do szkoły, sporządzane również przez nich), obiad (dzieci nie wyraziły chęci spożywania obiadów w szkole; jadły dwudaniowy obiad w placówce przygotowywany we współpracy z wychowawcami) oraz kolację. W okresie objętym kontrolą wychowankowie nie przebywali na diecie zleconej przez lekarza, nie korzystali z zaopatrzenia w środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych. Wychowankowie objęci byli pomocą lekarza pierwszego kontaktu oraz w razie potrzeb korzystali z porad specjalistów. XXXXXXXXXXXXXXX. W zeszycie Leki przyjmowane na stałe wg wskazań lekarza w Domu dla Dzieci w Otwocku, ul. Prądzyńskiego 1 odnotowywano informację pochodzącą od lekarza specjalisty dotyczącą nazwy leku i sposobu dawkowania, zaleceń lekarskich (ksero konsultacji lekarskiej). Nie prowadzono ewidencji dziennej leków dla danego wychowanka z informacją m.in. o nazwie leku, dawce, dacie i godzinie podania, osobie odpowiedzialnej za wydanie leku. W dokumentacji dzieci znajdowały się zgody opiekuna prawnego dotyczące: badań lekarskich, leczenia i ewentualnych zabiegów ambulatoryjnych, konsultacji psychologicznej, XXXXXXXXXXXX. W 1 przypadku matka nastoletniej wychowanki nie wyraziła zgody na ogólne badanie ginekologiczne. W przypadku jednego z rodzeństw właściwy sąd upoważnił dyrektora placówki do podejmowania wszelkich decyzji dotyczących edukacji, leczenia małoletnich. Ustalono, że starsi wychowankowie samodzielnie dokonywali zakupu odzieży, obuwia i dostarczali stosowne faktury. Młodsi wychowankowie jeździli na zakupy z wychowawcą lub koordynator placówki samodzielnie kupował młodszym wychowankom odzież, zgodnie z ich upodobaniami. Wychowankowie realizowali obowiązek szkolny na właściwym dla siebie poziomie: przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna. XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX. Kontakt ze szkołami utrzymywali wychowawcy prowadzący, uczestniczyli w zebraniach. W odrabianiu lekcji pomagali wychowawcy oraz starsi wychowankowie. Doraźnie umożliwiano im korzystanie z płatnych korepetycji. Placówka zaopatrywała ich w niezbędne podręczniki, przybory i pomoce szkolne. W dokumentacji jednego wychowanka znajdowała się zgoda matki na samodzielne wyjścia i powroty do szkoły. 4

Dzieci, w zależności od zainteresowań, uczestniczyły w zajęciach dodatkowych w placówce oraz poza placówką. Szkoły zapewniały udział w zajęciach reedukacyjnych, logopedycznych, wyrównawczych. Dzieci mogły korzystać z pomocy psychologa zatrudnionego w Domach dla Dzieci w Otwocku. Psycholog zatrudniony w placówce prowadził m.in. zajęcia grupowe oraz rozmowy indywidualne. Placówka organizowała wypoczynek zimowy oraz letni. Współpracowano z fundacjami oraz firmami zaprzyjaźnionymi (wypoczynek oraz prezenty świąteczne). W maju 2016 r. wychowankowie, którzy uzyskali najlepsze wyniki w nauce pojechali na wycieczkę zagraniczną. W okresie objętym kontrolą wychowankowie mieli wypłacaną kwotę pieniężną do własnego dysponowania w wysokości zależnej od wieku oraz zachowania. Wysokość kieszonkowego proponowali wychowankowie w czasie wspólnych dyskusji. Wypłat dokonywał koordynator, który przekazywał określone kwoty wychowawcom prowadzącym. Wychowankowie podpisywali wcześniej kwotę, jaką mieli otrzymać. Kieszonkowe wypłacano w całości, młodsze dzieci przechowywały pieniądze u wychowawców. Prowadzono Listy kieszonkowego dla dzieci z Domów dla Dzieci w Otwocku ul. Prądzyńskiego 1 za dany miesiąc odnotowując imię i nazwisko, kwotę. Na liście widniały podpisy wychowanków (brak w 1 przypadku w styczniu 2017 r. - nr 7 z wykazu), koordynatora oraz dyrektora placówki. Analiza list kieszonkowego wykazała, że wychowankowie nr 21, 22, 24, 25 z wykazu nie otrzymali kieszonkowego za miesiąc: luty, maj, maj-czerwiec, lipiec i sierpień 2016 r., co nie jest zgodnie z 18 ust. 1 pkt 8 ww. rozporządzenia. Koordynator placówki złożył oświadczenie w powyższej sprawie: przeoczenie, osiągnięcie pełnoletności, urlopowanie do babci. Ustawodawca nie przewidział odstępstw w wypłacie kwoty do własnego dysponowania przez dziecko, w powyższych przypadkach. W okresie objętym kontrolą prowadzono Zeszyty obchodów w Domach dla Dzieci w Otwocku przy ul. Prądzyńskiego 1, 05-400 Otwock (data, imię i nazwisko wychowawcy, treść ustaleń, podpis). W zeszytach odnotowywano m.in. liczbę dzieci w placówce przy objęciu dyżuru, informację na temat samopoczucia dzieci w nocy. Nie dokonywano wpisów dotyczących godzin, w jakich przeprowadzono obchód. Zgodnie z 12 ust. 2 osoby pracujące z dzieckiem, sprawujące opiekę w godzinach nocnych są obowiązane co najmniej trzykrotnie przeprowadzić obchód. Ustalono, że dyżury wychowawcze odbywały się w następujących godzinach: - 6:00 14:00 1 wychowawca 5

- 14:00 22:00 2 wychowawców - 22:00 6:00 1 wychowawca. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo nieprawidłowości Sposób organizacji i dokumentowania pracy wychowawczej prowadzonej w placówce W trakcie kontroli inspektorzy dokonali analizy dokumentacji prowadzonej w okresie objętym kontrolą dla 14 wychowanków placówki, zgodnie z załączonym wykazem (nr 1,2,3,4,5,6,8,9,10,11,15,16,18,23). W placówce prowadzona była następująca dokumentacja wymagana ww. rozporządzeniem w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej: - diagnoza psychofizyczna sporządzana przez psychologa w terminie od kilku dni do miesiąca od przyjęcia dziecka do placówki. Dokument zawierał informacje dotyczące: uwarunkowań rodzinnych, funkcjonowania emocjonalnego, funkcjonowania w rolach, rejestru potencjałów, deficytów umiejętności, rokowań, specyficznego celu terapeutycznego oraz założeń programu korekcyjnego. W trakcie kontroli poinformowano koordynatora placówki o konieczności dostosowania diagnoz do wymogów 14 ust. 3 i 4 ww. rozporządzenia; - plan pomocy dziecku dokument zawierał dane osobowe dziecka oraz wychowawcy prowadzącego proces wychowawczy, okres obowiązywania planu, wiek dziecka, główny cel pracy z dzieckiem (zgodny z 15 ust. 3 pkt 2 ww. rozporządzenia), działania długoterminowe, działania krótkoterminowe w ujęciu miesięcznym uwzględniające rok szkolny, święta, przygotowanie do usamodzielnienia, wizyty lekarskie, imprezy cykliczne. Informacje były również wpisywane tabelarycznie w obszarach: sytuacja prawna i rodzinna dziecka, utrzymanie kontaktów z rodziną - potrzeby dziecka, środowisko, z którego pochodzi dziecko, potrzeby dziecka w sferze opiekuńczej, rozwojowej, emocjonalnej, potrzeby dziecka w relacjach społecznych i funkcjonowanie w grupie i środowisku rówieśniczym i szkolnym, rozwój edukacyjny dziecka, wpływ sytuacji kryzysowej dziecka na jego rozwój i funkcjonowanie w placówce i poza placówką, ocena efektów pracy z rodziną dziecka prowadzonej przez asystenta rodziny. Dokument tworzony był na okres 6 miesięcy. Po upływie okresu obowiązywania planu pomocy tworzony był kolejny, który był bardzo podobny do poprzedniego. Poinformowano koordynatora placówki o konieczności dokonywania modyfikacji w planach pomocy w sposób umożliwiający ocenę tego co zostało osiągnięte, co uległo zmianie, nie powielania treści w planach tworzonych na kolejne miesiące oraz wpisywania dat powstania planów pomocy oraz ich modyfikacji. 6

Plany opracowywane były przez wychowawcę prowadzącego we współpracy z psychologiem, uwzględniały zdanie dziecka, zatwierdzane przez koordynatora placówki. Analiza dokumentacji wykazała w 2 przypadkach (nr 1,3 z wykazu) brak podpisu wychowanka; w 5 przypadkach (nr 1,4,5,9,16 z wykazu) brak daty sporządzenia planu, z czego w 1 przypadku dwukrotnie brak daty, w 1 przypadku trzykrotny brak daty, w 1 przypadku czterokrotny brak daty; w 1 przypadku (nr 14 z wykazu) plan powstał na okres 7 miesięcy, w 1 przypadku (nr 11 z wykazu) dokument został zmodyfikowany z trzymiesięcznym opóźnieniem; - karta pobytu dokument posiadał obszary zgodne z 17 ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia, wypełniany raz w miesiącu. W 1 przypadku (nr 18 z wykazu) jedna karta pobytu była prowadzona przez dwa miesiące lipiec/sierpień. Z udzielonych wyjaśnień wynika, że sposób prowadzenia karty wynikał z faktu, że decyzją dyrektora placówki wychowanka przez całe wakacje przebywała w innej placówce w Rodzinnym Domu w Podbieli (wykreślenie z ewidencji palcówki na okres wakacji i ponowne przyjęcie po wakacjach). Dodatkowo do karty pobytu dołączano informację Wydarzenia znaczące dla dziecka/w każdym tygodniu oraz Arkusz obserwacji dziecka/w każdym tygodniu, Komentarz/Wnioski. Dokument datowany, podpisywany przez wychowawcę prowadzącego, koordynatora, psychologa. Poinformowano koordynatora placówki o konieczności rzetelnego wypełniania kart pobytu, wpisywania ważnych wydarzeń, unikania takich samych wpisów w różnych miesiącach oraz ogólnych sformułowań. W karcie 1 wychowanka (nr 10 z wykazu) stwierdzono pomyłkowe wstawienie daty powstania dokumentu tj. karty na miesiąc lipiec i sierpień utworzone zostały 5.07.2017 r. - karta udziału w zajęciach prowadzonych przez psychologa w okresie objętym kontrolą psycholog prowadził dokumentację dotycząca zajęć specjalistycznych, w której odnotowywał: imię i nazwisko wychowanka, datę, rodzaj zajęć, ich przebieg; karta podpisywana przez psychologa. Wychowankowie biorący udział w zajęciach poświadczali ten fakt swoim podpisem. Do kart dołączano scenariusze zajęć. Odnotowywano również spotkania indywidualne z psychologiem; - arkusz badań i obserwacji psychologicznych dokument prowadzony przez psychologa: imię, nazwisko wychowanka, data, przebieg, wnioski, podpis (u wychowanka nr 14 z wykazu brak podpisów w dokumencie). Wpisy dokonywane w zależności od potrzeb, dotyczyły m.in. terapii zewnętrznych, zachowania w szkole i placówce, prowadzonych rozmów z dziećmi, sytuacji w szkole, domu rodzinnym, spotkań z rodziną adopcyjną, obserwacji dokonanych w kierunku 7

sporządzenia diagnozy psychofizycznej; w niektórych przypadkach dołączano do arkuszy opinie psychologiczne. Ewidencja prowadzona była zgodnie z 17 ust. 5 ww. rozporządzenia. W teczkach osobowych dzieci znajdowała się również dokumentacja medyczna, szkolna, odpisy aktu urodzenia, poświadczenia zameldowania, korespondencja z sądami oraz ośrodkiem adopcyjnym, prace plastyczne dzieci, dyplomy. Analiza dokumentacji wykazała, że w przypadku 1 wychowanka (nr 16 z wykazu) dwukrotnie skierowano do sądu pisma (15.06.2016 r., 15.04.2016 r.) dotyczące opinii na temat kontaktów rodziców z dzieckiem, na których widniał jedynie podpis wychowawcy, nie było podpisu dyrektora placówki. W dniu kontroli poinformowano koordynatora placówki o konieczności podpisywania wszystkich pism wychodzących z placówki przez osoby upoważnione. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo nieprawidłowości Praca na rzecz powrotu dziecka do rodziny lub regulacji jego sytuacji prawnej Sprawdzono na podstawie analizy dokumentacji osobowej wychowanków, prowadzonej przez wychowawców i psychologa oraz rozmów z koordynatorem placówki. W okresie objętym kontrolą z placówką współpracowało 7 rodzin. Rodzice motywowani byli m.in. do współpracy z placówką w procesie dydaktycznym i wychowawczym dzieci, do aktywnego udziału w życiu placówki, do pokonywania problemów zdrowotnych, do częstszych i systematycznych odwiedzin swoich dzieci. Ponadto wspierano rodziców w regularnych kontaktach udzielając pomocy materialnej (żywność przekazywana rodzicom w czasie urlopowania dziecka w dni wolne od nauki szkolnej do domu rodzinnego), monitorowano ich sytuację socjalną i mieszkaniową. Wychowankowie urlopowani byli w dni wolne od nauki szkolnej, za zgodą właściwych sądów, do domów rodzinnych, osób bliskich. Placówka informowała właściwe ośrodki pomocy społecznej, że dziecko będzie w danym okresie przebywało w domu rodzinnym i proszono o objęcie rodziny pomocą socjalną. W czasie pobytu dzieci w domu rodzinnym, u osób bliskich pracownicy placówki odwiedzali wychowanków i ich rodziny. Z wizyt sporządzane były notatki służbowe. W jednym przypadku (nr 10 z wykazu) stwierdzono w dokumentacji brak zgody sądu na urlopowanie do domu babci w miesiącu sierpniu br. Ze złożonych oświadczeń wynika, że zgoda sądu wydana była do 31.07.2017 r. Następnie babcia złożyła wniosek do sądu o wydanie zgody na dalsze urlopowanie dziecka. W związku z oczekiwaniem przez sąd na dodatkowe informacje 8

dotyczące funkcjonowania rodziny sędzia wydał zgodę ustną. Dla dobra dziecka dyrektor placówki podjął decyzję o pozostaniu wychowanka u babci. W okresie objętym kontrolą dwie rodziny posiadały przydzielonego asystenta rodziny. Asystenci współpracowali osobiście z placówką (okresowa ocena sytuacji dziecka) oraz utrzymywali kontakt telefoniczny. Analiza planów pomocy nie wykazała, współuczestniczenia asystentów w tworzeniu planów pomocy dziecku, co nie jest zgodne z 15 ust.1 ww. rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej. W okresie objętym kontrolą wystąpiły przesłanki do skierowania do sądu wniosków, o których mowa w art. 100 ust. 4a ww. ustawy. W lutym 2016 r. i październiku 2016 r. skierowano, zgodnie z postanowieniami zespołów do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, wnioski o wszczęcie postępowania o pozbawienie władzy rodzicielskiej matek. Wniosek z października 2016 r. został w grudniu wycofany przez placówkę, w związku z podjęciem przez matkę współpracy z placówką. Analiza dokumentacji wykazała, że matka, za zgodą dyrektora, zamieszkała w placówce. Koordynator placówki udzieliła na piśmie wyjaśnień w powyższej sprawie. Następnie w lutym 2017 r. placówka ponownie złożyła wniosek o pozbawienie władzy, ponieważ matka nie wywiązywała się z podjętych zobowiązań, ostatecznie zerwała kontakt z dziećmi oraz pracownikami. W dokumentacji dzieci znajdowały się Plany pracy z rodziną na rok. Dokument zawierał kierunki pracy z daną rodziną. Dokument bardzo podobny u różnych wychowanków, wymagający zindywidualizowania. Prowadzono również Karty pracy z rodziną (adres zamieszkania, imię i nazwisko dziecka, wychowawca prowadzący, data i temat spotkania/rozmowy, opis ustalonych działań). W Karcie odnotowywano m.in. rozmowy z rodzicami, spotkania zespołu wychowawczego z rodzicami, babcią, ciocią, informacje uzyskane z ośrodka pomocy społecznej o rodzinie. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo nieprawidłowości Zasadność dalszego pobytu dziecka w placówce Sprawdzono na podstawie analizy zeszytów protokołów z posiedzeń zespołów do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, dokumentacji osobowej dzieci (nr 1,2,3,4,5,6,8,9,10,11,15,16,18,23 z wykazu), rozmowy z koordynatorem placówki. W okresie objętym kontrolą posiedzenia zespołów ds. okresowej oceny sytuacji dziecka odbywały się z zachowaniem terminów wskazanych w art. 138 ust. 1 ww. ustawy. Uczestniczyli w nich m.in.: 9

pracownicy placówki, szkoły, kurator społeczny, kandydat na rodzica adopcyjnego, ośrodka pomocy społecznej oraz rodzice, babcia. W czasie posiedzeń dużych zespołów dokonywano analizy sytuacji rodzinnej, kontaktów rodziców z dzieckiem, sytuacji szkolnej, funkcjonowania w placówce oraz formułowano wnioski dotyczące zasadności dalszego pobytu. W okresie objętym kontrolą dokonywano wysłuchania dziecka zgodnie z art. 4 a ww. ustawy. Dokument zawierał pytania zadane dziecku oraz udzielone odpowiedzi, datę, podpis osoby sporządzającej (głównie wychowawca prowadzący). Wysłuchania dokonywano w sytuacjach dotyczących np. złożenia do sądu wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej matki; samopoczucia w czasie urlopowania do domu osoby bliskiej. Wnioski dotyczące zasadności dalszego pobytu przekazywano do sądu w terminie odległym od daty posiedzenia zespołu np. zespół odbył się 24.05.2017 r. wniosek do sądu przekazano 4.07.2017 r.; zespół w dniu 16.11.2016 r. wniosek przesłano 14.09.2017 r. Opinia dotycząca zasadności dalszego pobytu dziecka do sądu zawierała: dane osobowe dziecka, sygnaturę akt, aktualną sytuację dziecka umieszczonego w placówce, relacje dziecka umieszczonego w placówce z rodziną biologiczną, wnioski końcowe, w tym zasadność dalszego pobytu dziecka w placówce. Ponadto odbywały się zespoły: dla nowo przyjętych wychowanków, dotyczące pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej, dalszego leczenia wychowanka. W 1 przypadku (nr 23 z wykazu) nie dopełniono obowiązku wynikającego z art. 100 ust. 4 ww. ustawy o pieczy. Nastoletni wychowanek, którego sytuacja prawna została uregulowana na dwa miesiące przed uzyskaniem pełnoletności nie został zgłoszony do ośrodka adopcyjnego, ponieważ nie wyraził zgody na poszukiwanie rodziny adopcyjnej. Wnioskodawca nie przewidział wyłączności w stosowaniu ww. przepisu ustawy. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo nieprawidłowości Zakres i jakość działań zmierzających do usamodzielnienia wychowanków Sprawdzono na podstawie rozmów z koordynatorem placówki, psychologiem oraz analizy dokumentacji 4 usamodzielnianych wychowanków (nr 11,14,17,23 z wykazu). Placówka w codziennej pracy wychowawczej podejmowała działania zmierzające do zwiększenia samodzielności, zaradności życiowej wychowanków i odpowiedzialności. W placówce obowiązywały dyżury porządkowe odpowiednie do wieku i możliwości dziecka. Starsi wychowankowie uczestniczyli w przygotowywaniu posiłków oraz zakupie odzieży. Młodsi 10

samodzielnie przygotowywali się do szkoły (wieczorne przygotowywanie ubrań, pakowanie podręczników, przyborów szkolnych). W 2017 r. w procesie usamodzielnienia pozostawało 2 wychowanków (2016 r. - 1), 1 usamodzielniony opuścił placówkę (2016 r. - 6). Placówka wspierała ich w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych: pokrycie wydatków związanych z wynajmem pokoju (1 wychowanek 2017 r.), uzyskanie mieszkania socjalnego (1 wychowanek 2016 r.). W 2016 r.: 2 wychowanków uzyskało pomoc pieniężną na usamodzielnienie, 4 pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki, 1 w znalezieniu pracy, 2 zagospodarowanie w formie rzeczowej. Nastolatkowie (4 osoby) uczestniczyli w warsztatach Poznaj siebie i swoje możliwości organizowanych na terenie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Otwocku. Analiza dokumentacji usamodzielniających się wychowanków wykazała, że w 2 przypadkach nie zachowano terminu wyznaczenia opiekuna usamodzielnienia (wychowanek nr z 17 i 23 z wykazu): wychowanek urodzony w październiku 1998 r., opiekun wyznaczony w grudniu 2015 r.; wychowanek urodzony w lutym 1998 r. opiekun wyznaczony w styczniu 2016 r. Z wyjaśnienia złożonego przez koordynatora placówki wynika, że osoba wskazana przez wychowanka na opiekuna nie mogła się ostatecznie zdecydować oraz w drugim przypadku brak osoby chętnej do pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia, co spowodowało wydłużenie procedury. Wskazywani opiekunowie usamodzielnienia posiadali akceptację dyrektora PCPR. W dokumentacji dzieci znajdowały się: indywidualne programy usamodzielnienia zaakceptowane przez dyrektora PCPR (w 1 przypadku brak daty sporządzenia planu wychowanek nr 17 z wykazu), pismo placówki do właściwego powiatowego centrum pomocy rodzinie informujące o ukończeniu przez wychowanka 18 l. i skreśleniu z listy wychowanków placówki, umowa cywilnoprawna dotycząca pozostania w placówce do ukończenia I klasy zasadniczej szkoły zawodowej, decyzje dotyczące przyznania pomocy na kontynuowanie nauki, pisma do spółdzielni mieszkaniowej. Analiza dokumentacji wychowanków oraz księgi ewidencji wykazała, że pełnoletni wychowankowie opuszczający placówkę byli skreślani z listy wychowanków placówki. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo uchybień Stan zatrudnienia, struktura i kwalifikacje pracowników zatrudnionych w placówce Stan i strukturę zatrudnienia pracowników sprawdzono na podstawie analizy teczek osobowych wszystkich pracowników placówki (zgodnie z wykazem) oraz rozmowy z koordynatorem placówki. 11

Ustalono, że w okresie objętym kontrolą w placówce zatrudnieni byli: dyrektor placówki (1 etat), koordynator placówki (1 etat), wychowawca (9 etatów, 7 w dniu kontroli) oraz psycholog (1etat). Pracownicy merytoryczni spełnili wymogi wskazane w art. 98 ust. 1, 3 oraz art. 99 ust. 5 ww. ustawy. Jeden z wychowawców (nr 4 z wykazu), który ukończył studia magisterskie na kierunku historia odbył studia podyplomowe trzy semestralne w zakresie socjoterapii (wykaz przedmiotów oraz godzin zajęć teoretycznych i praktycznych w załączeniu do akt kontroli). W okresie objętym kontrolą z placówką nie współpracowali wolontariusze. Współpracę podjęło małżeństwo, które odwiedzało w placówce jedną z najmłodszych wychowanek (nr 16). Państwo posiadali opinię psychologiczną z 30.06.2016 r. sporządzoną przez psychologa zatrudnionego w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Otwocku oraz akceptację dyrektora ww. Centrum. W opinii zawarto wniosek wynik przeprowadzonego badania nie wyklucza udziału państwa XXXX w procesie kwalifikacyjnym dla rodzin zastępczych. Ponadto z placówką współpracowała osoba, która posiadała opinię psychologiczną z 25.08.2016 r. wydaną w celu uzyskania kwalifikacji na rodzinę zaprzyjaźnioną, z wnioskiem Pani XXXX może wziąć udział w szkoleniu dla rodzin zaprzyjaźnionych. Koordynator placówki nie posiadał informacji czy osoba ta ukończyła ww. szkolenie. Z informacji uzyskanych od dyrektora palcówki wynika, że szkolenie odbywa się indywidualnie, w zależności od zakresu współpracy z placówką, i jest to rozmowa z psychologiem zatrudnionym w PCPR w Otwocku i/lub z dyrektorem placówki. Z analizy dokumentacji oraz wyjaśnień uzyskanych od koordynatora placówki wynika, że w okresie kontrolnym z placówką współpracowała jedna osoba, która zabierała jednego z wychowanków (nr 23 z wykazu) za zgodą sądu do swojego domu. Ustalono, że osoba ta nie pozyskała akceptacji dyrektora placówki oraz pozytywnej opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej zgodnie z art. 96 ww. ustawy. Koordynator sprawuje nadzór nad kadrą w postaci cotygodniowych spotkań z wychowawcami (uczestniczy czasami również dyrektor placówki) gdzie omawiane są bieżące sprawy oraz podejmowane są ustalenia dotyczące konkretnych dzieci, zdarzeń. Następnie koordynator przekazuje informacje do dyrektora placówki, jeżeli ten nie bierze udziału w spotkaniu. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo nieprawidłowości 12

Przestrzeganie i wykonywanie praw dziecka Zaspokajanie potrzeb dziecka i respektowanie jego praw w placówce sprawdzono na podstawie oględzin placówki, analizy dokumentacji organizacyjnej placówki, osobowej dzieci, rozmowy z koordynatorem placówki, psychologiem oraz wychowankami. Zapisy w dokumentach organizacyjnych placówki nie naruszają praw dziecka. W Procedurach postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych stwierdzono konieczność doprecyzowania i dostosowania niektórych zapisów do aktualnie obowiązujących przepisów ww. ustawy; w procedurze dotyczącej samowolnych oddaleń stwierdzono brak zapisu dotyczącego obowiązkowego skierowania na badania lekarskie wychowanka po długotrwałym pobycie poza placówką oraz konieczność doprecyzowania zapisów w pkt 6; procedurę Agresja fizyczna należałoby uzupełnić o zasady postępowania w przypadku, gdy agresji względem wychowanka dopuści się osoba dorosła - pracownik placówki; procedurę dotyczącą m.in. samookaleczeń należy uzupełnić o wsparcie psychologiczne udzielone dzieciom XXXXXXXX. Z wyjaśnień koordynatora wynika, że placówka nie publikuje żadnych zdjęć dzieci na stronach internetowych. W placówce nie były odbierane od opiekunów prawnych zgodny na publikację wizerunku. Zgody tego typu wymagane przez szkoły podpisywali opiekunowie prawni. Zdjęcia wykonywane w czasie wspólnych wyjazdów, spotkań wyeksponowane były w salonie placówki. Ustalono, że w dniu przyjęcia dziecka do placówki było ono zapoznawane z prawami, zasadami obowiązującymi na terenie Domu. W czasie ferii zimowych w 2017 r. wychowankowie mieli zorganizowany wyjazd integracyjny w góry. Zadaniem każdego Domu było przypomnienie dzieciom zapisów regulaminu placówki, w tym przysługujących im praw. W czasie wyjazdu rozmawiano z dziećmi, w przystępny sposób, na temat praw, obowiązujących zasad. W dokumentacji dzieci znajdowały się podpisane oświadczenia o zapoznaniu się z regulaminem Domu, regulaminem przyznawania, kieszonkowego, prawami dziecka oraz uczestnictwie w zajęciach Jak radzić sobie z agresją? (podpisy wychowanków). Z oświadczenia koordynatora wynika, że dzieci mogły otrzymać nagrody. Wśród konsekwencji wskazano: obniżenie kieszonkowego, rozmowę dyscyplinującą, czasowe wstrzymanie możliwości korzystania z telewizora. Młodsi wychowankowie przed snem oddawali telefony komórkowe, otrzymywali po przyjściu ze szkoły. Starsi nie mieli obowiązku oddawania telefonów komórkowych na czas ciszy nocnej. Uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych otrzymywali telefony po powrocie ze szkół. 13

Ustalono, że wychowankowie mieli umożliwiony kontakt z osobami bliskimi oraz z rówieśnikami. Mogli ich wówczas zapraszać do swoich pokoi, do salonu lub spędzić wspólnie czas na terenie posesji. Młodsi wychowankowie uczestniczyli w imprezach urodzinowych szkolnych kolegów. Starsi mogli się spotykać poza placówką, należało wówczas poinformować gdzie się wychodzi. W trakcie czynności kontrolnych przeprowadzono rozmowę z 9 wychowankami, którzy wyrazili na to zgodę. Rozmowa była anonimowa, przeprowadzona bez obecności pracowników placówki. XXXXXXXXXXXXX. XXXXXXXXXXXXX. Analiza dwóch ankiet wypełnionych przez kadrę nie wykazała niepokojących informacji czy sytuacji, w których łamane byłyby prawa dziecka. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie Za stwierdzone uchybienia odpowiedzialność ponosi dyrektor jednostki, Pani Małgorzata Woźnicka, ich przyczyną jest brak wystarczającego nadzoru nad właściwą organizacją pracy wychowawczej w placówce. Na podstawie art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli i wobec stwierdzonych uchybień/nieprawidłowości kieruję do Pani Dyrektor następujące zalecenia pokontrolne: 1. Systematycznie wypłacać wychowankom kwotę pieniężną do własnego dysponowania wskazaną w 18 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720). Wypłacać kieszonkowe wychowankom, którzy osiągnęli pełnoletność w danym miesiącu i opuszczają placówkę oraz są urlopowani. 2. Dokonywać modyfikacji w planach pomocy dziecku zgodnie z 15 ust. 5 ww. rozporządzenia w sposób umożliwiający stwierdzenie ocenę tego co zostało osiągnięte, co uległo zmianie, nie powielania treści w planach tworzonych na kolejne miesiące oraz wpisywania dat powstania planów pomocy oraz ich modyfikacji. 3. Doprecyzować sporządzanie diagnozy psychofizycznej z uwzględnieniem wszystkich obszarów wskazanych w 14 ust. 3 i 4 ww. rozporządzenia. 4. Zintensyfikować współpracę z asystentem rodziny przy tworzeniu planu pomocy dziecku zgodnie z 15 ust.1 ww. rozporządzenia. 14

5. Zgodnie z art. 100 ust. 4 ww. ustawy informować ośrodek adopcyjny o wszystkich dzieciach, które posiadają uregulowaną sytuację prawną, w tym zbliżające się do pełnoletności. 6. Przestrzegać terminu wyznaczania opiekuna usamodzielnienia wskazanego w art. 145 ust. 2 ww. ustawy. 7. Dla osób współpracujących z placówką uzyskać akceptację dyrektora placówki oraz opinię organizatora rodzinnej pieczy zastępczej zgodnie z art. 96 ww. ustawy. 8. Każdorazowo, po dokonaniu okresowej oceny sytuacji dziecka przekazywać niezwłocznie do sądu pisemne wnioski dotyczące zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce, zgodnie z art. 138 ust. 2 ww. ustawy. Uwagi i wnioski Ponadto należy: 1. Przy najbliższej zmianie dokumentów organizacyjnych jednostki (z uwzględnieniem procedur stosowanych w placówce) uaktualnić publikator ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dostosować zapisy do aktualnie obowiązujących przepisów. 2. Przechowywać wszystkie leki w miejscu zamykanym na klucz oraz ewidencjonować podawanie leków wychowankom. 3. Ustalić kompetencje i zasady sporządzania oraz wysyłania pism. 4. Datować, podpisywać i indywidualizować dokumentację prowadzoną oraz tworzoną w placówce. 5. Rzetelnie wypełniać karty pobytu wpisując ważne wydarzenia. Unikać takich samych wpisów oraz ogólnych sformułowań. 6. Systematycznie dokumentować obchody nocne wskazane w 12 ust. 2 ww. rozporządzenia. 7. W przypadku przedłużającej się procedury wydawania przez sąd zgody na urlopowanie dziecka w dni wolne od nauki szkolnej monitorować sprawę. 8. Unikać sytuacji, w których matka dziecka zamieszkuje w placówce. Poszukiwać innego rodzaju rozwiązań mających na celu pomoc matce w rozwiązaniu jej problemów życiowych. 9. Podjąć działania w kierunku wyeliminowania przypadków naruszenia zapisów art. 95 ust. 2 i 3 ww. ustawy. 10. Pełnoletnim wychowankom pozostającym w placówce na podstawie umowy cywilnoprawnej zapewnić dodatkowe miejsce do spania, które nie jest miejscem dziecka wpisanego na listę wychowanków placówki. 15

Ponadto informuję, że z uwagi na stwierdzone podczas kontroli naruszenia dotyczące przekroczenia limitu miejsc, umieszczania w placówce dzieci poniżej 10 roku życia oraz konieczności dostosowania sposobu organizacji placówek do zapisów art. 97 ust. 1a oraz art. 95 ust. 3 ww. ustawy, wystąpię o wyjaśnienia do organu prowadzącego Dom dla Dzieci w Otwocku przy ul. Prądzyńskiego 1. Zobowiązuję Panią do przekazania, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, pisemnej informacji o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych oraz wykorzystania uwag i wniosków. Pouczenie Zgodnie z art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia do Wojewody Mazowieckiego na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa. Zgodnie z art. 197d ust. 3 Wojewoda w terminie 14 dni od dnia otrzymania zastrzeżeń przedstawia stanowisko w sprawie uwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń. W przypadku nieuwzględnienia przez Wojewodę Mazowieckiego zastrzeżeń oraz w przypadku nie zgłoszenia zastrzeżeń do zaleceń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego powiadomić wojewodę o sposobie realizacji zaleceń kierując pismo na adres: Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń odpowiadając na zalecenia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu. Jednocześnie przypominam, że w przypadku osób, które nie realizują zaleceń pokontrolnych mają zastosowanie przepisy art. 198 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Agnieszka Woźniak-Markowska z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Wioletta Kucharska Dyrektor STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Wydziału Polityki Społecznej Aneta Pilecka-Pietrzak 16