Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 13-14 (1-2/2017), s. 231 244 Wpływ i znaczenie funduszy europejskich na rozwój gminy Firlej Wioletta Sokół Gospodarka budżetowa gminy Girlej w latach 2012 2016 1.1. Źródła dochodów gminy Dochodami budżetu gminy są środki publiczne pobierane bezzwrotnie przez jednostki samorządu terytorialnego od osób fizycznych oraz podmiotów gospodarczych a także środki otrzymane z budżetu państwa w postaci subwencji oraz dotacji. Odrębne ustawy określają sposób gromadzenia środków publicznych z poszczególnych tytułów. Dochody dzielimy na tzw. dochody własne, subwencje ogólne oraz dotacje celowe z budżetu państwa. Dochody są określone w ustawie 1, która określa zasady gromadzenia dochodów, zasady i tryb ustalania oraz przekazywania subwencji i dotacji. Dochodami własnymi gminy są wszystkie dochody, których źródłem nie jest budżet państwa. Do tej zróżnicowanej grupy zalicza się 2 : podatki przyznane gminom jako dochody własne; udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych; opłaty przyznane gminom jako ich dochody własne; dochody z majątku gmin; inne dochody należne gminom na podstawie odrębnych przepisów. Do podatków lokalnych można zliczyć m.in. podatek od nieruchomości, rolny i leśny, do których gmina ma 100% prawo wpływów i co do których posiada władztwo podatkowe (władztwo oznacza prawo podejmowania decyzji w sprawach tych podatków). W źródłach dochodów własnych wymienia się również opłaty, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego 3. Dochody gminy można podzielić na sześć grup: dochody własne pochodzące z podatków, opłat i majątku gminy, udziały w podatkach stanowiących docho- 1 Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2008 r. nr 88, poz. 53 z późn. zm.). 2 Misiąg W., Budżet gminy dla praktyków, Wydawnictwo Samorządu terytorialnego MUNICI- PIUM S.A., Warszawa 2004, s. 34. 3 Dz. U. z 2008 r. nr 88, poz. 53 z późn. zm.
232 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 13-14 (1-2/2017) WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 13-14 (1-2/2017) dy budżetu państwa, subwencje, dotacje celowe na zadania własne, środki unijne oraz dotacje na zadania zlecone. Tabela poniżej przedstawia strukturę dochodów gminy Firlej w latach 2012 2016. Tabela 1. Struktura dochodów gminy Firlej w latach 2012 2016. L.p. Rodzaj dochodu Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 1. Dochody własne pochodzące z podatków, opłat i majątku gminy 2. Udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa Rok 2015 Rok 2016 3 195 228 3 288 811 zł 2 223 843 2221205 2358747 1 498 830 1 341 073 1 686 670 1504597 1688655 3. Subwencje 8 083 013 8 045 999 7 855 622 8943386 8456113 4. Dotacje celowe na 967 815 1 251 524 4 471 155 4511731 8804343 zadania własne 5. Środki unijne 1 540 482 286 660 9 780 524 3809342 18870 6. Dotacje na zadania 3 014 938 3064547 1 456 083 1611276 1398418 zlecone 7. Dochody ogółem 18 300 306 17278614 27473897 22601537 22725146 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminy Firlej Tabela 2. Struktura dochodów gminy Firlej w latach 2012 2016 ujęcie %. L.p. Rodzaj dochodu Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 Rok 2016 1. Dochody własne pochodzące 17,5% 19,0% 8,1% 9,8% 10,4% z podatków, opłat i majątku gminy 2. Udziały w podatkach stanowiących 8,2% 7,8% 6,1% 6,7% 7,4% dochody budżetu państwa 3. Subwencje 44,2% 46,6% 28,6% 39,6% 37,2% 4. Dotacje celowe na zadania 5,3% 7,2% 16,3% 20,0% 38,7% własne 5. Środki unijne 8,4% 1,7% 35,6% 16,9% 0,1% 6. Dotacje na zadania zlecone 16,5% 17,7% 5,3% 7,1% 6,2% 7. Dochody ogółem 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminy Firlej. Analizując dochody budżetowe gminy Firlej na przestrzeni pięciu lat, można zaobserwować tendencję skokową. Gmina Firlej jest finansowana przede wszystkim poprzez subwencje, które oscylują w przedziale od 28,6% do 46,6%. Natomiast dochody własne mieszczą się w granicach od 8,1% do 19,0% co jest sytuacją niekorzystną dla gminy. Powoduje to silne uzależnienie gminy od zewnętrznych źródeł finansowych. Wskazuje to stosunkowo słaby potencjał gminy na wypadek potrzeby samodzielnego ponoszenia kosztów jej funkcjonowania. Dochody gminy można podzielić na dochody bieżące i dochody majątkowe. Podział dotyczący gminy Firlej prezentuje tabela poniżej.
Wioletta Sokół Wpływ i znaczenie funduszy europejskich na rozwój gminy Firlej 233 Tabela 3. Podział dochodów własnych gminy Firlej w latach 2012 2016. Lata Dochody własne Dochody majątkowe Dochody bieżące 2012 15 285 368 zł 1 361 844 zł 13 923 524 zł 2013 14 214 067 zł 64 370 zł 14 149 697 zł 2014 24 337 996 zł 9 840 444 zł 14 497 552 zł 2015 19 448 388 zł 4 062 935 zł 15 385 453 zł 2016 15 241 772 zł 98 300 zł 15 143 472 zł Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminy Firlej. Analizując strukturę dochodów własnych gminy Firlej należy stwierdzić, że dochodami własnymi są przede wszystkim dochody bieżące, które stanowią 90% dochodów własnych. Największą grupę dochodów własnych bieżących stanowią wpływy z podatków. Tabela 4. Wybrane pozycje źródeł dochodów o największej corocznej wartości. Rodzaj dochodu gminy Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 Rok 2016 o największej corocznej wartości Podatek od nieruchomości 495 225 zł 527 046 zł 509 662 zł 477 111 zł 520 049 zł osoby prawne Podatek leśny osoby prawne 51 864 zł 53 067 zł 48 012 zł 58 200 zł 70 860 zł Podatek od nieruchomości 462 427 zł 488 624 zł 551 127 zł 546 557 zł 585 668 zł osoby fizyczne Podatek rolny od osób fizycznych 293 523 zł 306 838 zł 320 900 zł 345 111 zł 355 471 zł Podatek leśny od osób fizycznych 56 012 zł 54 955 zł 50 704 zł 49 890 zł 51 465 zł Podatek od środków transportowych 62 585 zł 66 826 zł 58 905 zł 71 070 zł 66 989 zł od osób fizycznych Podatek od czynności 69 706 zł 64 570 zł 82 986 zł 64 245 zł 87 510 zł cywilnoprawnych osoby fizyczne Wpływy z opłat za zezwolenie na 98 208 zł 98 637 zł 102 294 zł 114 252 zł 99 194 zł sprzedaż alkoholu Dostarczanie wody 341 630 zł 370 564 zł 366 693 zł 395 120 zł 431 036 zł Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminy Firlej. W ciągu okresu objętego analizą główne źródło dochodów jakim są podatki od nieruchomości oraz dochody za dostarczanie wody nie zmieniły się co może świadczyć o stagnacji rozwojowej gminy Firlej. Wysoka wartość dochodów z tytułu podatku rolnego i leśnego wskazuje na charakter gminy, która jest obszarem o dominującym użytkowaniu rolniczym. 1.2. Wydatki gminy Firlej Proces wydatkowania związany jest z zapotrzebowaniem lokalnej ludności, chęcią rozwoju ekonomicznego a także realizacją zadań zleconych od organu centralnego. Samorządy zgodnie z ustawą dokonują wyboru wydatków oraz mierzą ich efektywność. Art. 167 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, stanowi, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą służyć wyłącznie sfinansowaniu zadań publicznych tej jednostki, wynikających z przepisów prawa 4. 4 https://mfiles.pl/pl/index.php/wydatki_budżetu_jednostki_samorządu_terytorialnego
234 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 13-14 (1-2/2017) WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 13-14 (1-2/2017) Wydatki zgodnie z planem wydatków budżetowych dzielimy na wydatki bieżące, które dotyczą statutowych działań gminy i majątkowe, które w całości zostały przeznaczone na cele inwestycyjne. Tabela poniżej przedstawia strukturę wydatków budżetu gminy Firlej w latach 2012 2016. Tabela 5. Struktura wydatków budżetu gminy Firlej w latach 2012 2016. L.p. Wydatki Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 Rok 2016 1. Wydatki bieżące 6 866 792 7 228 480 6 947 060 7 800 511 8 386 364 wynagrodzenia i pochodne 2. Wydatki bieżące 6 916 594 7 052 362 6 984 795 7 732 304 11 409 193 - pozostałe 3. Dotacje 1 357 291 1 449 554 1 306 644 1 419 645 1 339 754 4. Obsługa długu 328 907 196 590 253 872 205 778 180 638 5. Wydatki majątkowe 4 374 569 12 970 828 349 425 5 742 372 1 318 419 6. Wydatki ogółem 19 844 153 28 897 814 15 841 796 22 900 610 22 634 368 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminy Firlej. Wydatki związane z bieżącą działalnością gminy stanowią największy udział w wydatkach gminy Firlej. W okresie 2012 2016 systematycznie wydatki te wzrastały. Natomiast wydatki majątkowe były bardzo zróżnicowane na co miało wpływ wielkość otrzymanych dotacji ze środków finansowych UE oraz uzyskanych przychodów od zaciągniętych kredytów oraz pożyczek, przeznaczone na cele inwestycyjne. Wydatki jakie dokonuje gmina są odzwierciedleniem realizacji ich zadań. Kierunki i zakres zadań powierzonych gminom są wykazane w wielkości poszczególnych rodzajów wydatków. Tabela 6. Wybrane pozycje źródeł wydatków o największej corocznej wartości. L.p. Rodzaj wydatku gminy o największej corocznej Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 Rok 2016 wartości 1. Dostarczanie wody 224 059 195 310 223 201 244 738 252 774 2. Drogi publiczne gminne 642 085 126 694 642 863 575 579 1 175 655 3. Gospodarka gruntami 844 351 97 663 81 678 91 212 44 696 i nieruchomościami 4. Plany zagospodarowania 120 689 114 268 17 281 30 106 76 649 przestrzennego 5. Administracja publiczna 1 972 722 1 932 762 2 027 668 2 136 565 2 206 041 6. Bezpieczeństwo publiczne 381 369 359 738 347 067 372 286 379 426 i ochrona przeciwpożarowa 7. Obsługa długu publicznego 328 907 253 872 196 590 205 778 180 637 8. Oświata i wychowanie 5 664 469 5 765 511 17 807 030 11 758 206 6 382 210 9. Pomoc społeczna 1 250 714 1 367 437 1 312 852 1 320 020 1 397 753 10. Edukacyjna opieka 380 688 478 362 430 012 400 988 342 403 wychowawcza 11. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 1 284 536 1 111 402 1 172 610 1 679 131 1 501 765
Wioletta Sokół Wpływ i znaczenie funduszy europejskich na rozwój gminy Firlej 235 12. Kultura i ochrona dziedzictwa 2 250 508 449 301 608 464 341 030 371 631 narodowego 13. Kultura fizyczna 1 293 190 361 139 737 447 392 776 418 983 14. Pomoc społeczna z zakresu administracji rządowej 2 746 803 2 753 342 2 743 853 2 730 491 7 030 335 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminy Firlej. Największe wydatki związane są z oświatą i wychowaniem, w badanym okresie stanowią blisko 30% wydatków ogółem. Drugim działem na który gmina przeznacza najwięcej środków finansowych jest pomoc społeczna i stanowi około 20% wydatków. Duży udział w wydatkach stanowi administracja publiczna, która wynosi blisko 10% wydatków. 1.3. Ocena stopnia realizacji budżetu Realizacja budżetu oznacza gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków przez osoby do tego upoważnione. Zarząd gminy jest głównym dysponentem środków budżetowych a zadania związane z realizacją budżetu wykonywane są przez Urząd Gminy. Wykonanie budżetu gminy odbywa się za pomocą wcześniej ustalonego układu wykonawczego budżetu. Dochody i wydatki zaplanowane w budżecie przypisywane są poszczególnym jednostkom zgodnie ze szczegółowością układu wykonawczego określonego przez Radę Gminy. Tabela poniżej przedstawia zestawienie dochodów i wydatków oraz ich realizację. Tabela 7. Zestawienie dochodów i wydatków budżetowych w latach 2012 2016. Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 Rok 2016 Dochody planowane 18 678 496 17 793 450 27 369 571 22 752 822 23 018 023 Dochody zrealizowane 18 300 306 17 278 614 27 473 897 22 601 538 22 725 146 % realizacji 97,98% 97,11% 100,38% 99,34% 98,7% Wydatki planowane 20 608 471 17 053 907 29 925 213 23 738 547 23 458 676 Wydatki zrealizowane 19 844 153 15 841 796 28 897 814 22 900 610 22 634 368 % realizacji 96,00% 93,00% 97% 96% 96% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminy Firlej. Jak wynika z powyższej tabeli budżet gminy Firlej jest realizowany niemal w pełni. Wynik wykonania budżetu za 2012 rok zamknął się deficytem w kwocie 1 543 847 zł tj. o 386 129 zł mniejszym od planowanego. Za 2013 rok budżet zamknął się z nadwyżką w kwocie 1 436 818 zł przy planowanej nadwyżce w kwocie 739 543 zł (kwota wyższa o 697 275 zł). Rok 2014 zamknął się deficytem w kwocie 1 423 917 zł przy planowanym deficycie w kwocie 2 555 643 zł, tj. o 1 131 726 zł mniejszy deficyt. Deficyt za rok 2015 zamknął się w kwocie 299 073 zł przy planowanym 985 725 zł. Z kolei rok 2016 zamknął się nadwyżką w kwocie 90 778 zł przy planowanym deficycie w kwocie 440 653 zł. Z powyższej analizy wynika, że gospodarka budżetowa gminy Firlej jest zarządzana racjonalnie. W analizowanym okresie gmina osiągała zarówno deficyt budżetowy jak też nadwyżki.
236 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 13-14 (1-2/2017) WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 13-14 (1-2/2017) Znaczenie funduszy europejskich w rozwoju gminy Firlej 2.1. Pozyskiwanie środków unijnych Pozyskiwanie środków unijnych jest procedurą niezwykle złożoną, która wymaga wiele czasu i starań ale jednocześnie jest bardzo korzystne dla danego regionu. Od momentu wejścia Polski do UE mamy możliwość korzystania z pomocy finansowej, jaką oferuje Unia Europejska. Pomimo początkowo biernej postawy jaką wykazywały jednostki samorządu terytorialnego w kwestii ubiegania się o środki pochodzące z funduszy unijnych trend ten został odwrócony i można zauważyć większą aktywność władz. Z każdym rokiem zwiększa się liczba składanych wniosków. Władze samorządowe starają się, aby unijne pieniądze zmieniały wygląd ich gmin 5. Po integracji z Unią Europejską w gminie Firlej można zauważyć znaczne ożywienie w ilości składanych wniosków i uzyskania dofinansowania na różne przedsięwzięcia. Tabela poniżej prezentuje liczbę złożonych i odrzuconych wniosków oraz podpisanych umów w gminie Firlej w latach 2004 2016. Tabela 8. Liczba złożonych i odrzuconych wniosków oraz podpisanych umów w gminie Firlej w latach 2005 2015. Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Liczba złożonych 3 2 1 2 4 6 9 5 4 7 5 wniosków Liczba podpisanych 1 2 1 1 2 3 8 3 2 5 2 umów o dofinansowanie Liczba odrzuconych wniosków 2 0 0 1 2 3 1 2 2 2 3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminy Firlej. Jak ilustruje tabela już od początkowych lat możliwości pozyskania dofinansowania z Unii Europejskiej gmina Firlej wykazuje dużą aktywność w tym kierunku, jednak rok 2011 był rokiem najbardziej efektywnym, na 9 wniosków złożonych odrzucono tylko jeden. Na podstawie danych z Urzędu Gminy Firlej można przedstawić zestawienie, które ukazuje wielkość pozyskanych środków pochodzących z funduszy UE, wykres poniżej. 5 Ochnio K., Unijne pieniądze dla gmin, Wydawnictwo Opoka, s. 6.
Wioletta Sokół Wpływ i znaczenie funduszy europejskich na rozwój gminy Firlej 237 Wykres 1. Wielkość pozyskanych środków pochodzących z UE. Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań Gminy Firlej. Od samego początku możliwości korzystania z dofinansowania pochodzącego ze środków unijnych władze gmiy Firlej aktywnie uczestniczą w pozyskiwaniu tych środków. Na terenie gminy dzięki pozyskanym środkom pochodzącym z Unii Europejskiej wybudowano wiele dróg lokalnych, które mają duży wpływ na życie mieszkańców. Gmina Firlej wykorzystując wsparcie z Unii Europejskiej i środki własne inwestowała w infrastrukturę, wyposażenie, kulturę, edukację i bezpieczeństwo jej mieszkańców. Dbając o infrastrukturę modernizowano drogi podnosząc ich standard, poprawiając dostępność komunikacyjną oraz poziom bezpieczeństwa. Przebudowano sieć teletechniczną oraz dokonano oświetlenia dróg. Ulepszono infrastrukturę mostową i komunikacyjną, dbano o wyposażenie służb odpowiedzialnych za utrzymanie dróg gminnych. Wybudowano chodniki w celu zwiększenia bezpieczeństwa przy drogach dla pieszych. Inwestowano także w młode pokolenie zapewniając im lepsze warunki edukacji i spędzania wolnego czasu. Dbano też o najmłodszych poprzez tworzenie przedszkola i placu zabaw. Inwestowano też w starszych poprzez zapewnienie im lepszych warunków nauki i umożliwiając im odbywania kursów dokształcających. Osoby bezrobotne i poszukujące pracy aktywizowano poprzez organizowanie kursów zawodowych i szkoleń. Wykonano również wiele prac remontowych budynków szkolnych. Dbano o kulturę, tradycję i dziedzictwo narodowe starając się promować gminę Firlej. Zadbano o ekologię poprzez budowę kanalizacji i rozbudowę oczyszczalni ścieków. W celu zwiększenia atrakcyjności gminy zadbano również o jezioro.
238 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 13-14 (1-2/2017) WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 13-14 (1-2/2017) Wybudowano dwa pomosty nad jeziorem Firlej, wybudowano promenadę wokół jeziora oraz zrobiono oświetlenie dookoła jeziora. 2.2. Projekty unijne w gminie Firlej Wyzwaniem dla gmin wiejskich jest rozwój i odnowa obszarów wiejskich, celem zmniejszenia dysproporcji w poziomie rozwoju tych obszarów w stosunku do obszarów miejskich. Władze gminne zdają sobie sprawę z tego iż ich działania wywierają wpływ na warunki życia mieszkańców. Świadome są zachodzących przemian gospodarczych i wspólnie z mieszkańcami dążą do zwiększenia możliwości osiągnięcia trwałego wzrostu gospodarczego. Narzędziem pomocnym w dążeniu do osiągnięcia jak najlepszych efektów jest stworzenie Strategii Rozwoju Gminy, dzięki której możliwe jest lepsze wykorzystanie gminnych środków finansowych poprzez zrównoważony rozwój. Gmina Firlej w ramach własnego budżetu nie sprostałaby w realizacji zamierzeń zawartych w Strategii bez pomocy z zewnątrz, dlatego też pomoc finansowa pochodząca z funduszy europejskich ma bardzo duże znaczenie w rozwoju gminy. Tabela poniżej prezentuje projekty, które zostały zrealizowane przy dużym wkładzie finansowym z UE. Tabela 9. Projekty unijne w gminie Firlej w latach 2003 2016. Źródło finansowania Okres Nazwa zadania Wartość projektu realizacji JST UE Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przykanalikami we wsi Przypisówka Budowa drogi nr 22333 Firlej -Serock-Ostrówek Budowa drogi gminnej, ul. Leśna, Zakościelna Kościelna Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami w miejscowości Przypisówka, Czerwonka Gozdów, Wólka Mieczysławska, Czerwonka Poleśna, Kolonia Sobolew, Sobolew Budowa sieci kanalizacji sanitarnej dla osiedla Serock Budowa ulicy Kockiej (droga gminna nr 103649L) Przedmiot realizacji 2003 1 047 618,17PLN 26,1% 73,90% 8094 m sieci kanalizacji sanitarnej 2004 373 083,62 EUR 25,94% 74,06% 1,820 km drogi o nawierzchni bitumicznej chodniki, zajazdy, przepusty 2004 551 207,05 PLN 38,87% 61,13% 0,533 km drogi o nawierzchni z kostki betonowej wykonanie chodników i zjazdów 2004 1 135 974,17PLN 26,55% 73,45% 26683 m sieci wodociągowej 2005 349 415,38PLN 25% 75% 1547 m sieci kanalizacyjnej 2006 985 549,01PLN 15% 10%BP 75% 710 m - drogi gminnej 1 skrzyżowanie 760m- chodników 430m-ścieżki rowerowej
Wioletta Sokół Wpływ i znaczenie funduszy europejskich na rozwój gminy Firlej 239 Informatyzacja gminy Firlej 2006 278 559,16PLN 25% 75% Modernizacja infrastruktury informatycznej Utworzono publiczny punkt dostępu do Internetu Poznajmy siebie integracja społeczności Lubelszczyzny i Rejonu Kowelskiego Budowa dróg gminnych nr 103647L, 103648L, 103650L, 103652L, 103653L w miejscowości Firlej Budowa dróg gminnych nr 103296L i 103297L w miejscowości Wola Skromowska Rozbudowa budynku Gminnej Biblioteki Publicznej w Firleju Jezioro Firlej ośrodkiem rekreacyjno-edukacyjnym etap I Ochrona wód jezior Firlej i Kunów poprzez regulację gospodarki wodno ściekowej na terenie gminy Firlej Przebudowa budynku remizy OSP w Woli Skromowskiej na potrzeby świetlicy wiejskiej Budowa i modernizacja infrastruktury szkolnej i sportowej w gminie Firlej 2004-2006 2009-2010 2009-2010 137 150,50PLN 15% 10%BP 75% Wspieranie inicjatyw społeczności lokalnych 3 506 536,57PLN 15% 85% 4,005 km drogi gminnej 2 088 825,64PLN 50% 50% 2,20 km drogi gminnej budowa oświetlenia ulicznego 2009 664 891,05PLN 38,69% 61,31% Obiekt 2009-2012 2007-2013 2007-2013 2007-2013 4 790 856,80PLN 30% 70% Budowa dwóch pomostów na jeziorze Firlej Budowa promenady wokół jeziora Firlej Oświetlenie wokół jeziora Firlej 3 613 822,00PLN 40,35% 59,65% Budowa sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej 1 687 000,00PLN 70,36% 29,64% Obiekt 17485 587,42PLN 20% 80% Modernizacja pomieszczeń budynku Zespołu Szkół w Firleju Budowa Sali gimnastycznej przy Zespole Szkół w Firleju Budowa Szkoły Podstawowej wraz z salą gimnastyczną w Woli Skromowskiej Wyposażenie i montaż monitoringu 22 300,00PLN 15% 85% Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej 335 762,21PLN 22,9% 77,1% Obiekt Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Firlej 2013 2007- Rewitalizacja dachu zabytkowego kościoła parafialnego 2012 2011- pw. Przemienienia Pańskiego w Firleju Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu gminy Firlej. Gmina Firlej działa bardzo aktywnie w kierunku pozyskiwania środków pochodzących z funduszy europejskich. Tak, jak wynika z tabeli powyżej w latach 2003 2016 udało się zrealizować wiele projektów. Większość projektów związana była z infrastrukturą drogową i wodno-kanalizacyjną. W grupie tej znalazły się również projekty związane z turystyką, edukacją jak również projekty społeczne.
240 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 13-14 (1-2/2017) WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 13-14 (1-2/2017) W przyszłości planowane są kolejne inwestycje obejmujące swym zasięgiem szerszy zakres od wyżej opisanego a rozszerzone chociażby o infrastrukturę sportową i rozbudowę sieci lokali użytkowych. 2.3. Analiza wpływu funduszy europejskich na rozwój gminy Firlej Wykorzystanie dofinansowania pochodzącego ze środków unijnych daje jednostkom samorządu terytorialnego w tym gminom niesamowite możliwości rozwoju. Środki pochodzące z UE pokrywają wartość projektu w 85% co stwarza niepowtarzalną szansę realizacji inwestycji dotychczas nieosiągalnych. Daje to możliwości zastosowania lepszych i nowszych technologii obejmujących swym zasięgiem szerszą grupę beneficjentów. Dobre projekty bywają często bardzo kosztowne ale dzięki pomocy pochodzącej z funduszy unijnych mają szansę realizacji. Otrzymanie dofinansowania do projektu wymaga przygotowania odpowiednich dokumentów. Pozytywny wpływ na rozwój jest warunkiem podstawowym jaki musi spełniać projekt. Projekt ma realizować określone zadania zarówno w czasie finansowania jak i po jego zakończeniu. Priorytetem w działaniu władz czwartej kadencji jest rozwój turystyki na terenie gminy 6. Władze dostrzegają fakt, że w gminie niezbędne są kolejne inwestycje. Gmina rozpoczęła aktywne działanie w pozyskiwaniu środków zewnętrznych z funduszy europejskich na rozwój infrastruktury, aktywizację społeczeństwa, promocję oraz wyrównanie szans edukacyjnych w szkołach. Gmina Firlej należy do czołówki polskich gmin wiejskich w pozyskiwaniu funduszy pochodzących ze środków unijnych, została uhonorowana tytułem najlepszych gmin w Polsce w kategorii Gmin Wiejskich. Gmina Firlej zajęła I miejsce w Polsce w kategorii gmin wiejskich i została laureatem w rankingu Pisma Samorządu Terytorialnego Wspólnota Wydatki inwestycyjne samorządów wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej na projekty społeczne w latach 2007 2015. Wyróżnienie to odebrał Wójt Gminy Firlej p. Sławomir Cieszko na Gali Inwestorów Samorządowych podczas Samorządowego Forum Kapitału i Finansów organizowanego w Międzynarodowym Centrum Kultury w Katowicach w dniach 22-23 września 2016 r. Kapituła nominująca samorządy z terenu całej Polski, w poszczególnych kategoriach brała pod uwagę wielkość pozyskanych dotacji inwestycyjnych z funduszy Unii Europejskiej na zadania związane ze sferą społeczną w latach 2007 2015. Uwzględniono wielkość wydatków na realizację zadań z zakresu m.in.: turystyki, oświaty i wychowania, ochrony zdrowia, kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz naturalne obszary i obiekty chronionej przyrody i kultury fizycznej. 6 Dziennik Wschodni, nr 289 z dnia 14 grudnia 2006 r., Archiwum GBP w Firleju.
Wioletta Sokół Wpływ i znaczenie funduszy europejskich na rozwój gminy Firlej 241 Powyższe wyróżnienie jest docenieniem pracy Samorządu Terytorialnego Gminy Firlej, a w szczególności aktywności Wójta Gminy Firlej. Podejmowane działania, które spowodowały pozyskanie ponad 30 mln zł dotacji ze środków Unii Europejskiej z całą pewnością przyczyniły się do poprawy jakości życia mieszkańców gminy Firlej. Przeprowadzona ankieta pozwoliła uzyskać opinię mieszkańców w zakresie celowości wykorzystania środków finansowych pochodzących z UE w gminie Firlej. Przeprowadzono ją wśród 40-osobowej grupy mieszkańców. W badaniach wzięło udział 55% kobiet oraz 45% mężczyzn. Wśród ankietowanych przeważały osoby z wykształceniem średnim (32 osoby), w przedziale wiekowym 25-39 (36 osoby). Na początku zapytano ankietowanych czy dostrzegają zmiany w gminie po wejściu Polski do UE. Wśród odpowiedzi ankietowanych przeważały oceny pozytywne, 90% pytanych dostrzega zmiany jakie zaszły w gminie od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej. W przypadku pytania na temat wiedzy o pozyskanych środkach europejskich na realizację projektów większość badanych odpowiedziała pozytywnie aż 95% z czego każdy był w stanie wskazać przynajmniej jeden projekt współfinansowany z funduszy europejskich. Kolejne pytanie było o źródło informacji poprzez które został poinformowany na temat realizowanych projektów z udziałem funduszy unijnych w gminie Firlej. 40% wskazało tablice informacyjne jako źródło informacji, 30% portale internetowe i 10% pozostałe źródła. W pytaniu o stopień poinformowania społeczeństwa o projektach współfinansowanych z UE większość badanych wskazała odpowiedź dobrze 60%, bardzo dobrze 20%, średnio 15% i źle 5%. Świadczy to o tym, że społeczeństwo gminy Firlej jest na dosyć wysokim poziomie poinformowania na temat realizowanych projektów.
242 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 13-14 (1-2/2017) WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 13-14 (1-2/2017) Wykres 2. Stopień poinformowania społeczeństwa o projektach współfinansowanych z UE. Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiety. W przypadku pytania o zrealizowane projekty, które są najbardziej widoczne większość ankietowanych odpowiedziała, że jest to poprawa infrastruktury drogowej 58%, 22% budowa i modernizacja infrastruktury szkolnej i sportowej, 10% poprawa wizerunku miejscowości Firlej oraz 10% inne. Odpowiedzi na pytanie o wpływ zrealizowanych projektów na poszczególne aspekty życia w gminie oceny przedstawiały się następująco: poprawa jakości życia mieszkańców większość pytanych zaznaczyła odpowiedź duży 58% i średni 30%; poprawa funkcjonalności gminy 68% odpowiedziało duży ; w pytaniu o poprawę wizerunku gminy oraz wzrost atrakcyjności przeważały odpowiedzi bardzo duży i duży 84%. Ankietowanych zapytano, czy cele na jakie pozyskano środki unijne były słuszne. Większość ankietowanych zaznaczyło odpowiedź zdecydowanie tak 55%, raczej tak 28%, trudno powiedzieć 15% i raczej nie 2%. Z tych odpowiedzi można wnioskować, że mieszkańcy widzą słuszność wykorzystanych funduszy przez władze gminne.
Wioletta Sokół Wpływ i znaczenie funduszy europejskich na rozwój gminy Firlej 243 Wykres 3. Słuszność pozyskanych środków unijnych w gminie Firlej. Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiety. Podsumowując przeprowadzoną ankietę można stwierdzić, że projekty zrealizowane w gminie Firlej zaplanowano oraz wykonano w sposób przemyślany gdyż obejmowały one inwestycje niezbędne i ważne dla jej mieszkańców, tak jak sami potwierdzili. Podsumowanie Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku dało naszemu krajowi szansę na dokonanie dogłębnej zmiany w funkcjonowaniu państwa i gospodarki. Dzięki funduszom unijnym rozwój regionalny i wzrost społeczno- -gospodarczy odbył się dużo sprawniej. Pozyskane środki finansowe w znacznym stopniu mogą wpłynąć na poprawę poziomu życia mieszkańców. Środki pozyskane z dotacji pozwalają na prowadzenie nowych inwestycji, które wcześniej nie mogły być zrealizowane ze względu na brak pieniędzy w budżecie gminnym. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że gmina Firlej dobrze wywiązuje się ze swoich zadań wobec mieszkańców. Projekty zrealizowane w gminie Firlej zaplanowano oraz wykonano w sposób przemyślany. W poszczególnych latach badanego okresu 2004 2016 uzyskiwano dofinansowanie z UE, które umożliwiło przeprowadzenie wielu inwestycji (w tym szczególnie infrastrukturalnych). Na uwagę zasługuje także fakt pozytywnego postrzegania przez mieszkańców działań gminy w tym zakresie.
244 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 13-14 (1-2/2017) WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 13-14 (1-2/2017) Bibliografia Adamczyk A. (red.), Regionalizm, polityka regionalna i Fundusze Strukturalne w Unii Misiąg W., Budżet gminy dla praktyków, Wydawnictwo Samorządu terytorialnego MUNICIPIUM S.A., Warszawa 2004. Ochnio K., Unijne pieniądze dla gmin, Wydawnictwo Opoka. Dziennik Wschodni, nr 289 z dnia 14 grudnia 2006 r., Archiwum GBP w Firleju. Źródła internetowe: http://ec.europa.eu/regional_policy/pl/policy/how/principles Ustawy: Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2008 r. nr 88, poz. 53 z późn. zm.).