Większość Europejczyków niestety nie poświęca uwagi problemowi języka, ponieważ sądzi, że może on być z łatwością rozwiązany poprzez używanie języka

Podobne dokumenty
Polityka językowa Unii Europejskiej. Łódź 14 maja 2012

W sieci po angielsku

2012/2013. Nazwa przedmiotu: ROZWÓJ I PRZENIKANIE SIĘ JĘZYKÓW EUROPEJSKICH. Ilość godzin 30 ECTS 3. Semestr: zimowy. Typ zajęć: do wyboru

Język to podstawa Ucz się języków! Akcja przyznawania bezpłatnych etykiet

Kluczowe dane dotyczące nauczania języków w szkołach w Europie

E ro r pean L anguage L abel zyki Obce w Szkole

Rozdział XI. STRUKTURA NARODOWO-ETNICZNA LUDNOŚCI

Takie chińskie esperanto byłoby oczywiście prostsze od japońskiego czy chińskiego, ale dla Francuza, Polaka, czy

Szwedzki dla imigrantów

Komponent kulturowy w nauczaniu języka kaszubskiego - opinie młodzieży. Wanda Lew-Kiedrowska Danuta Stanulewicz

Dzień Informacyjny na temat programu Comenius

Ilość godzin. Cena za godzinę. Nazwa kursu Poziom Uzyskane umiejętności. B1.1 Wyrównawcze. B2 Konwensatoria. Angielski TOLES

KRYTERIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO

Często zadawane pytania dotyczące wielojęzyczności i nauki języków

MINIMUM PROGRAMOWE DLA STUDENTÓW MISH od roku akademickiego 2016/2017

Komisja Europejska. Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Pisemnych (DGT) ds. Tłumaczeń Pisemnych. Tłumaczenie to język Europy.

Ję J zyk ę a zyk n a g n i g el e ski w p i p gu g ł u ce We W r e on o i n k i a a G aw a rych

e-book Jak się uczyć? Poradnik Użytkownika

Wielojęzyczność w Parlamencie Europejskim: przykład na przekład [ :33]

KONWENCJA RAMOWA O OCHRONIE MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH

2 w 1 DWIE szkoły JEDNA całość NAJWYŻSZA JAKOŚĆ

Cele uczenia się Język Niemiecki Poziom A1 Celem nauki języka niemieckiego na poziomie A1 jest nabycie podstawowej sprawności słuchania, mówienia,

zajęcia w lektorat INHiS lub INEiI

Cele uczenia się poziom upper intemediate Język Angielski Poziom B1+ Celem nauki języka angielskiego na poziomie upper intermediate jest nabycie

Cele uczenia się Język Angielski Poziom A1+ Celem nauki języka angielskiego na poziomie elementary jest nabycie sprawności słuchania, mówienia,

KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH I-III GIMNAZJUM

Wsparcie Językowe Online Erasmus+ Wykorzystaj w pełni pobyt w ramach programu Erasmus+

Unité 2 D ici ou d ailleurs Leçon 5 Passeport pour l Europe

SPRAWDZIAN ODBĘDZIE SIĘ O GODZINIE 16:00 FORMA SPRAWDZIANU:

Postępy w zakresie sytuacji gospodarczej

KRYTERIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO

KOMPETENCJE KLUCZOWE

Evolution plus 1 PLAN WYNIKOWY UNIT 1. Środki językowe. Umiejętności językowe wg NPP. Macmillan Polska 2014

Opis modułu kształcenia / przedmiotu (sylabus)

Kryteria i wymagania edukacyjne z języka angielskiego w klasie 2 szkoły podstawowej

Moduł 4: Przyszłość europejskiego modelu społecznego

Seal of Biliteracy i standardowy test z języka polskiego

Cele uczenia się poziom intemediate Język Angielski Poziom B1 Celem nauki języka angielskiego na poziomie intermediate jest nabycie sprawności

Dlaczego warto inwestować w naukę języków obcych?

Obcokrajowcy i imigranci a język polski. Polacy a języki obce. Na podstawie Polskiego Sondażu Uprzedzeń 2013

PROJEKT OPINII. PL Zjednoczona w różnorodności PL 2012/0237(COD) Komisji Budżetowej. dla Komisji Spraw Konstytucyjnych

Wymagania edukacyjne-język angielski Klasa VII-English Class-poziom A2plus

PODSTAWOWE DANE STATYSTYCZNE W POLSCE I NA ŚWIECIE ZWIĄZANE Z WYKORZYSTANIEM POSTĘPOWANIA MEDIACYJNEGO W SPRAWACH GOSPODARCZYCH

Cele uczenia się Język Angielski Poziom A2 Celem nauki języka angielskiego na poziomie pre intermediate jest nabycie sprawności słuchania, mówienia,

Nowa forma maturalnego egzaminu ustnego z języka obcego nowożytnego od 2012 roku

Polityka kulturalna Unii Europejskiej

Raport Specjalny: 3 Największe Mity. Skutecznej Komunikacji w Języku Obcym

Czym jest nauczanie dwujęzyczne?

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO klasa III Magdalena Pajor GRAMATYKA I SŁOWNICTWO. Poziomy wymagań:

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Krajowe Centrum Europass

JAKIE ZNAMY JĘZYKI OBCE?

Strategia medialna Unii Europejskiej. dr Anna Ogonowska

OXFORD. Szkoła języka angielskiego. Angielski dla dzieci młodzieży i dorosłych. Przygotowanie do egzaminów

Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki. Tomasz Poskrobko

Wymogi edukacyjne na poszczególne oceny z języka hiszpańskiego w klasie IIIA, IIIC

Nowa formuła sprawdzianu w VI kl. szkoły podstawowej oraz egzaminu maturalnego od 2015 r. Krystyna Szumilas, Minister Edukacji Narodowej

English Plus 2 Kryteria oceny

Cele uczenia się Język Angielski Poziom A1

Założenia programowe

Komisja Transportu i Turystyki. w sprawie budżetu ogólnego Unii Europejskiej na rok budżetowy 2016 wszystkie sekcje (2015/XXXX(BUD))

Sprawdzian kompetencji językowych do klasy dwujęzycznej z językiem angielskim

Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy i komisja d/s równości szans kobiet i mężczyzn

1 punkt za dwa poprawne. poprawne uzupełnienia. uzupełnienia. Odpowiedzi. z błędami języka lub/i zapisu 0 2. cyframi arabskimi lub

Stanowisko Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego w sprawie kształcenia w zakresie języków obcych

Wyniki sprawdzianu szóstoklasisty z języka angielskiego 2015

Karta Opisu Przedmiotu

Znaczenie sprawności językowej z perspektywy współczesnej europejskiej polityki językowej. Waldemar Martyniuk Uniwersytet Jagielloński

Polityka językowa w Unii Europejskiej - kształcenie językowe na rzecz rynku pracy

PROJEKT PROGRAMU. Wysłuchanie. Sytuacja praw podstawowych w Unii Europejskiej

SYLLABUS. Gramatyka kontrastywna

I. DLACZEGO I DLA KOGO NAPISAŁEM TĘ KSIĄŻKĘ? II. JĘZYK OSOBNICZY A JĘZYK SYTUACYJNY...

SYLLABUS. Gramatyka kontrastywna 1 i 2

SŁOWNICTWO I GRAMATYKA

Cele uczenia się Język Niemiecki Poziom A2 Celem nauki języka niemieckiego na poziomie A2 jest nabycie sprawności słuchania, mówienia, czytania oraz

Wymagania edukacyjne z j. angielskiego na rok szkolny 2013/2014 klasa 1 szkoła podstawowa

JĘZYK FRANCUSKI DLA ABSOLWENTÓW KLAS DWUJĘZYCZNYCH

Cele uczenia się poziom CAE Język Angielski Poziom C1

Global Beginner Plan Wynikowy

Wsparcie Językowe Online Erasmus+ Wykorzystaj w pełni pobyt w ramach programu Erasmus+

ZASADY PRZEDMIOTOWEGO OCENIANIA JĘZYKI OBCE

b. umiejętności: 1. student umie komunikować się w sytuacjach związanych z podróżowaniem oraz przez telefon; 2. student potrafi wydawać polecenia;

Program Europa dla Obywateli Kraków, 19 listopada 2013

Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie

KRYTERIA OCENY PRAC PISEMNYCH Język polski

New Exam Connections Pre-Intermediate Kryteria oceniania

Regulamin rekrutacji uczestników projektu Zainwestuj w siebie zacznij się uczyć języków obcych

AKCJA 1. STAŻE I PRAKTYKI ZAGRANICZNE DLA UCZNIÓW I KADRY KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO. Warszawa, 11 stycznia 2017 r.

SZCZEGÓŁOWY HARMONOGRAM SZKOLENIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO

I Uczeń powinien znać i poprawnie stosować następujące konstrukcje gramatyczne: odmiana czasownika to be, czasy Simple Present, Present Continuous,

Język Niemiecki Przedmiotowy System Oceniania klas IV VI

Uczniowie czują potrzebę zaspokajania naturalnej ciekawości świata, wyrażania swoich emocji, zdobywania i pogłębiania wiedzy.

Darmowy artykuł, opublikowany na:

REGULAMIN MIĘDZYSZKOLNEGO KONKURSU GRAMATYCZNO LEKSYKALNEGO Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO CHECK YOUR ENGLISH 2016

OFERTA STUDIÓW II STOPNIA W INSTYTUCIE FILOLOGII ROMAŃSKIEJ UJ

Projekt. Centrum matura bez barier w szkołach i. placówkach prowadzących kształcenie zawodowe. Włodzimierz Pawlicki. Skrypt do języka angielskiego

Jak zmierzyć rozwoju? Standardowe wskaźniki. Tomasz Poskrobko

Przyjęcie wspólnej waluty euro

Analiza wyników egzaminu maturalnego z języka niemieckiego w klasach dwujęzycznych

SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI 1. WYMOWA NORWESKA 10

ZMIANY KLIMATU. Specjalne wydanie Eurobarometru (EB 69) Wiosna 2008 Badanie PE/KE Podsumowanie analityczne

Transkrypt:

Unia Europeijska, Tożsamość Europeijska a Zachowanie Różnorodności Językowej Artykuł ten wyraża osobiste zdanie autora Większość Europejczyków niestety nie poświęca uwagi problemowi języka, ponieważ sądzi, że może on być z łatwością rozwiązany poprzez używanie języka angielskiego. Całkowicie się z tym nie zgadzam: używanie języka etnicznego w komunikacji międzynarodowej niesie ze sobą problem związany z jego nauką a ponad wszystko problem kulturowej kolonizacji i politycznej nierówności. 1 Komisarz UE do Spraw Konsumpcji, Emma Bonino, marzec 1996 Chociaż mało się o tym mówi, UE w rzeczywistości ma problem językowy - jak zrównoważyć potrzeby skutecznej i efektywnej komunikacji z tak samo ważną potrzebą ochrony i promocji kulturalnej i językowej różnorodności. Obecna polityka, zgodnie z którą mamy 11 języków oficjalnych roboczych, kosztuje ponad 2 miliardy Euro rocznie (blisko 10 razy więcej niż Unia Europejska wydaje przygotowując Polskę do członkowstwa w Unii). Koszty bardzo wzrosną wraz z powiększeniem Unii (4 lata temu, kiedy było 9 języków oficialnych roboczych, możliwa kombinacja języków to 72; teraz, z 11 językami, to 110; po następnej turze powiększenia Unii, z 16 językami, to 240). Cztery lata temu francuski Minister Lamassoure proponował ograniczenie liczby języków roboczych Unii do 5 najczęściej używanych (francuski, angielski, niemecki, włoski, hiszpański), w tenże sposób dyskryminując posługujących się innymi językami, ale propozycja ta została odrzucona przez Parlament europejski ogromną większośćią. Proces zjednoczenia Europy oraz kwestia, czy układ językowy Unii będzie hierarchiczny czy sprawiedliwy, będzie miał głębokie znaczenie dla wszystkich języków europejskich. Rzeczywiste zniknięcie fizycznych granic zwiększy ważność języka, w tym irlandzkiego, jako wyróżnika tożsamości. Pozostaje jednak problem użycia języka w zjednoczonej Europie. Obecna tendencja coraz to powszechniejszego użycia języka angielskiego jako lingua franca, bez żadnych formalnych co do tego decyzji, uważane jest przez wiele osób za rozwiązanie problemu. Jednakże to rozwiązanie pozostawia wiele podstawowych pytań bez odpowiedzi. 2 Po pierwsze, używanie angielskiego daje znaczącą przewagę 16 % obywatelom Unii Europejskiej, którzy są rodzimymi użytkownikami tego języka, oraz ludziom posługującym się bardzo zbliżonymi językami (niemieckim, holenderskim, duńskim oraz szweckim), nad innymi Europejczykami 3. Jak można pogodzić ten fakt z koncepcją równych szans, która to stanowi podstawę długotrwałej politycznej stabilności? 1Bonino, Emma, wywiad w Esperanto 1079 (3), marzec 1996, s. 42. 2 Fettes, Mark, Europe s Babylon: Towards a Single European Language?, in History of European Ideas, Vol. 13, No. 3, s.201-213, 1991. 3 Héraud, G., Wells, J., Brocatelli, U., Pagano, G., et al. Quale <<lingua perfetta>>? - imperialismo linguistico dell inglese e soluzione federale europea, Lacaita, Roma, 1995, s.39.

Po drugie, jak można pogodzić fakt używania jednego etnicznego języka jako europejskiego lingua franca, z polityką Unii Europejskiej wspierającą i promującą językową i kulturową różnorodność? W jaki sposób przyczynia się do językowej różnorodności fakt, iż więcej niż 90 % młodych ludzi w Europie uczy się przede wszystkim angielskiego, a nie chociażby języków swoich najbliższych sąsiadów? 4 Po trzecie, jak może używanie języka, którego mówcy w ogromnej większości mieszkają poza Europą, w jakikolwiek sposób przyczyniać się do umocnienia europejskiej tożsamości, która jest sine qua non europejskiej jedności? Czy nie jest bardziej prawdopodobne, że używanie angielskiego umocni dominacje kultury amerykańskiej w Europie? (obecnie 80 % filmów wyświetlanych w kinach europejskich to amerykańskie, podczas gdy jedynie 2% filmów w amerykańskich kinach jest europejskich 5 ). Posługiwanie się francuskim, niemieckim czy włoskim jako lingua franca Unii Europejskiej byłoby pod tym względem mniej niewłaściwe, gdyż ogromna większość ludzi używających tych języków mieszka w Europie. Należy podkreślić, że pozycja angielskiego jako głównego języka międzynarodowego wynika z silnej pozycji i bogactwa krajów angielskojęzycznych, głównie USA, i nie jest związana z wewnętrznymi cechami języka. Aktualnie amerykański naukowiec 6 sprawdza ile katastrof lotniczych spowodowanych zostało przez fakt, że angielski, ze swoim złożonym systemem samogłosek, wieloma jednosylabowymi słowami, brakiem jednolitej wymowy i wieloma niejednoznacznymi słowami, był i jest jedynym językiem lotnictwa międzynarodowego. W mijającym półwieczu Rada Europy (a w skali globalnej system Narodów Zjednoczonych) stworzyła system prawa międzynarodowego, opartego na indywidualnych prawach człowieka i podstawowych wolnościach. Ogólny postęp w dziedzinie praw człowieka nie został jednakże zrównoważony przez postęp w dziedzinie stosowania języka w komunikacji międzynarodowej, która nadal jest regulowana przez zasadę silniejszy ma zawsze rację : zasada równości praw i możliwości jest ignorowana. W dzisiejszej Europie wydaje się naturalne, że 63 miliony osób anglojęzycznych, lub 64 miliony francuskojęzycznych, zawsze ma prawo używać swoich własnych języków w komunikacji w instytucjach UE. Natomiast 40 milionów Polaków oraz większość Europejczyków nigdy nie miało i nie ma takiego prawa. Wielonarodowościowe firmy narzucają angielski bez względu na to, że nie jest on językiem rodzimym 93% ludzkości lub 84% obywateli UE. Zostało to opisane przez jednego lingwistę jako faszyzm językowy 7, jako że daje to dodatkowy przywilej i tak już uprzywilejowanej mniejszości. Nie trzeba podkreślać, że powyższe rozważania odnoszą się do narzucenia jakiegokolwiek języka narodowego, nie tylko angielskiego. Za sto lat właśnie takie argumenty mogą być 4 Chiti-Batelli, A., Communication Internationale et Avenir des Langues et des Parlers en Europe, Presses d Europe, Nice, 1987, s. 106. 5 Phillipson, Robert, Globalizing English: Are linguistic human rights an alternative to linguistic imperialism, Hong Kong Polytechnic University, 24 Czerwiec 1996, s.1. 6 Cushing, Steven, Fatal Words - Communication Clashes and Aircraft Crashes, University of Chicago Press, Chicago & London, 1994. Patrz też: Piron 1994. 7 Piron, Claude, Le Défi des Langues - du gâchis au bon sens, L Harmattan, Paris 1994, s.313.

używane przez mówiących po angielsku w świecie zdominowanym przez chiński (na marginesie można zauważyć, że chiński MSZ zaprzestał we wrześniu 1996 r. tłumaczeń na angielski podczas cotygodniowych konferencji prasowych. 8 ). Wielu toleruje taką sytuację zdając sobie sprawę, iż jest ona daleka od ideału, ponieważ uważają, że nie ma alternatywy. Pomysł języka międzyetnicznego, jako rzeczywista opcja, jest tabu w naszym społeczeństwie dokładnie jak był pomysł gospodarki rynkowej w byłym Związku Radzieckim. Bez żadnych poważnych badań naukowych żywotności języka, współczesnego użycia w literaturze i na konferencjach naukowych czy łatwości przyswajania, odrzucajamy żywy język 9, który narodził się w dziewiętnastowiecznej Polsce - neutralny język międzynarodowy, Esperanto (którego twórcą był Dr L. Zamenhof 10 i który po raz pierwszy zaprezentowany został w Warszawie w 1887). Prawdopodobne jest, że negatywne konotacje słowa zawdzięczają wiele propagandzie nazistowskiej i stalinowskiej, skierowanej przeciwko językowi wymyślonemu przez Żyda 11. Claude Piron, psycholog i językoznawca z Uniwersytetu Genewskiego, wiąże to odrzucenie a priori z walką defensywną prowadzoną przez zwoleników numeracji rzymskiej, którzy osiągnęli sukces w opóźnieniu o dwa wieki przyjęcia obecnej numeracji, chociaż wystarczyłoby kilkuminutowe badanie aby wykazać, który system jest lepszy 12. Polityczna opcja wprowadzenia języka, która pozwalałby na niehierarchiczną interakcję niezbyt przemawia do władających językami dominującymi. 13 Profesor Humphrey Tonkin, rektor Uniwersytetu Hartford, wskazuje na zagrożenie jakie stwarzają większe etnicznie języki dla ich mniejszych sąsiadów: Lingwistyczny imperializm kilku supermocarstw pozbawił większość narodów właściwych im sposobów wyrażania się, wymuszając na nich używanie angielskiego i francuskiego i narzucając im tym samym swoją kulturę. 14 Znany lingwista Antoine Meillet napisał: Wszystkie teoretyczne argumenty nie mają sensu: Esperanto się sprawdza 15 PEN International, międzynarodowe stowarzyszenie poetów, eseistów i pisarzy, formalnie przypieczętowało uznanie Esperanto jako języka literackiego, gdy w 1993 roku przyjęło oddział pisarzy Esperanto. Język ten szybko stał się językiem społeczności i dzisiaj nie jest bardziej sztuczny niż dziecko z probówki (jest językiem codziennym w 1,000 8 The Economist, 31 August 1996. 9 Lo Jacomo, François, Liberté ou Autorité dans l Évolution de l Espéranto, Université de Sorbonne, Paris, 1981. 10 Boulton, Marjorie, Zamenhof - Creator of Esperanto, Routledge and Kegan Paul, London, 1960; Centassi, René i Masson, Henri, L homme qui a défié Babel, Éditions Ramsay, Paris, 1995. 11 Lins, Ulrich, Die Gefährliche Sprache, Gerlingen 1988, s. 90. 12 Piron 1994 ibid, s.334 13 Phillipson, Robert, ibid., s.15. 14 Tonkin, Humphrey, ed., w Janton, Pierre, Esperanto - Language, Literature and Community, State University of New York Press 1993, s.131. 15 Martinet, André, The proof of the pudding... w Schubert, Klaus, ed., Interlinguistics Aspects of the Science of Planned Languages, Mouton de Gruyter, Berlin/New

rodzinach 16 ). Jest on obecnie używany przez około 3 mln ludzi, większą ilość osób niż 95 % znanych języków świata 17, i jego wkład w rozwój międzynarodowego porozumienia został również dostrzeżony w rezolucjach UNESCO z 1954 i 1985 roku. Ponad 20% członków Parlamentu europejskiego popiera używanie Esperanto w instytucjach UE 18. W języku tym wychodzi już ponad 45,000 tytułów, 200 regularnych czasopism, jest uż ywany codziennie w radiu od Warszawy po Pekin, i 1,100 ulic w 54 krajach ma nazwę Esperanto lub Zamenhof (107 w Polsce). 19 Laureat Nobla w dziedzinie ekonomii w r. 1994, prof. Reinhard Selten (urodzony we Wrocławiu), publikował w Esperanto i mówi płynnie w tym języku 20. Papież zaczął używać tego języka w Urbi et Orbi w Wielkanoc 1994. Jednak najciekawszą kwestię w tym temacie poruszyło w swoim raporcie fińskie Ministerstwo Oświaty: Wyniki eksperymentów w nauczaniu języków obcych wykazują, iż podstawowy kurs Esperanto znacznie ułatwia naukę innych języków. 21 Wniosek ten potwierdzają badania przeprowadzone przez Wydział Cybernetyki Universytetu Paderborn, według których czas zaoszczędzony w ten sposób może być 50% większy niż czas poświęcony na naukę Esperanto 22. Euro - pieniądze Esperanto? Kilka lat temu pewien polityk niemiecki krytykował pomysł wspólnej waluty europejskiej jako pieniądze Esperanto 23. Dzisiaj te pieniądze Esperanto - EURO, zostały zaakceptowane przez 11 krajów członkowskich UE i jest to jedna z najmocniejszych walut na świecie. W trakcie przygotowań nigdy nie było poważnej propozycji by przyjąć markę niemiecką, najsilniejszą narodową walutę, za wspólną walutę Europy. Gdyby taka propozycja nie była do przyjęcia w przypadku waluty, dlaczego byłoby do przyjęcia, że jeden narodowy język, angielski, francuski bądz niemecki, został wspólnym językiem de facto Europy? Chorwacki pisarz, Zlatko Tišljar, stworzył Towarzystwo Tożsamości Europejskiej ( Asocio por Eǔropa Konscio ) w Mariborze w 1996 roku, aby popularyzować pomysł tożsamości Europejskiej w harmonii z narodowymi i lokalnymi tożsamościami. Jeden z jego projektów polega na zachęceniu Parlamentu Słowenii do zwołania międzyparlamentarnej konferencji z krajów kandydujących do UE na temat używania języków w zjednoczonej Europie. Tišljar 16 Corsetti, Renato, A Mother Tongue Spoken Mainly by Fathers, w Language Problems and Language Planning 20:3, John Benjamins, Amsterdam 1996, s.265. 17 Tonkin 1993 ibid, s.132. 18Pirlot, Germain, w Nia Bulteno 71, Lisboa 1997, s. 3. 19Röllinger, Hugo, Monumente pri Esperanto, Universala Esperanto-Asocio, Rotterdam 1997. 20Selten, Reinhard, ed., The Costs of European Linguistic [Non] Communication, E.R.A., Rzym, 1997 (wydane na zlecenie Komisarza E. Bonino, również po włosku i po esperancku). 21Opetusministeriön Työryhmien Muistioita, Opetusministeriön Esperantotyöryhmän Muistio, Helsinki, 1984, s.59. 22Frank, Helmar, Sprachkybernetik, Gunter Narr Verlag, Tübingen, 1982, s.134. 23Neue Zürcher Zeitung, 23 lutego 1994.

jest przekonany, że potrzebna jest europejska tożsamość, głęboko odczuwana przez większość Europejczyków. Jego zdaniem, jest to możliwe tylko poprzez użycie neutralnego (czyli nie dyskryminującego), łatwego do opanowania (czyli nie elitarnego, potencjalnie przystępnego do przeciętnego obywatela) języka, takiego jak Esperanto. Wedle jego słów nawet, jeżeli gospodarka dobrze funkcjonuje (jak seks w małżeństwie), ale poczucie tożsamości (miłości) nie rozwija się, Europa nie będzie trwała. 24 Całe to skomplikowane zagadnienie komunikacji wewnątrz Unii Europejskiej, dla której opcja Esperanto jest jedną z alternatyw, zasługuje na dogłębną, obiektywną i naukową analizę raczej niż na zbyt często spotykane subiektywne odczucia, uprzedzenia lub brak wiedzy. Obecna polityka, jak wspominaliśmy, kosztuje ponad 2 miliardy Euro rocznie. Udowodniono, że osoby znające angielski i jakiś język romański potrzebują jedynie 25 godzin nauki, aby osiągnąć bierną znajomość Esperanto 25. Propozycja, aby tłumaczyć tylko na Esperanto podczas posiedzeń UE, mogłaby oszczędzić 80% tych pieniędzy, uniknąć ogromnego powiększenia kosztów po rozszerzeniu Unii, i każdy ciągle mogłby mówić w swoim języku, czyli w efekcie mamy: równość, tożsamość narodowa, skuteczność i oszczędność pieniędzy. Ciekaw jestem, kto ma lepszą propozycję? 24 Tišljar, Zlatko, Eǔropa Ideologio, Inter-kulturo, Maribor, 1998, s.62. 25 Vilisics-Formaggio, Elisabetta, L Orientamento Linguistico - metodo per facilitare l aprendimento delle lingue, Roma, 1995, s.14.

ANEKS 1 Porównanie 4 Systemów Komunikacji Międzynarodowego 26 1) System ONZ - używanie tylko kilku języków, tłumacznie symultaniczne, tłumaczenie dokumentów. 2) System firm międzynarodowych - wszyscy używają tego samego języka etnicznego, zwykle angielskiego. 3) System UE - języki wszystkich krajów członkowskich są akceptowane; tłumaczenie symultaniczne, tłumaczenie dokumentów. 4) System Esperanto. Punkty w dziesięciostopnioej skali przypisane poszczególnym kryteriom obrazują stopień czynników niekorzystnych: 0 - żaden, 1- minimalny, 2- nieznaczny, 3 - mały, 4 - umiarkowany, 5 - średni, 6 - znaczący, 7 - duży, 8 - bardzo duży, 9 - ogromny, 10 - ekstremalnie duży, maksymalny. ONZ Firmy między UE Organizacje -narodowe Esperanto a) długość nauki języka (dla uczestnika) 8 8 0 3 b) wcześniejsze inwestycje krajów 9 9 5 0 c) wcześniejsze inwestycje instytucji 8 0 10 0 d) nierówność i dyskryminacja 6 5 0 0 e) koszty sesji w odniesieniu do języka 7 0 10 0 f) koszt wytworzenia dokumentów w odniesieniu do języka 6 0 10 0 g) czas czekania na dokumenty 6 0 6 0 h) zgubienie i zniekształcenie informacji 5 4 6 0 i) częstotliwość i stopień utrudnień językowych 5 6 0 1 j) utrudnienie językowe w czytaniu 3 4 0 1 k) ograniczenia i powody irytacji 8 3 8 0 l) prawdopodobne powiększenie czynników niekorzystnych w ciągu następnych 20 lat 5 0 10 0 Suma czynników niekorzystnych 76 39 65 5 26 Piron, Claude, w Selten 1997, s.38-39.

ANEKS 2 Esperanto w Skrócie Jednej literze odpowiada jeden dzwięk. Pisze się dokładnie tak, jak się mówi; mówi się tak, jak się pisze. Wymowa jak po polsku oprócz: ĉ=cz ĝ=dż, ĥ=ch, ĵ=ż, ŝ=sz ǔ=ł, v=w Akcent wypada zawsze na przedostatniej sylabie, samogłoska i również zawsze wymawia się odzielnie. BRAK NIEREGULARNOŚCI. BRAK WYJĄTKÓW. Gramatyka ma 16 reguł, które nie mają wyjątków. KOŃCÓWKI Rzeczownik -O, przymiotnik -A, przysłówek-e, liczba mnoga: -J; biernik: -N. Istnieje tylko jeden przedimek LA, jak w języku angielskim. Ĉu la bela virino aĉetis pilkon por la infanoj ĉar ŝi varme amas siajn infanojn? Czy piękna kobieta kupiła piłkę dla dzieci, bo ona gorąco kocha swoje dzieci? Prosty CZASOWNIK ma tylko 6 końcówek (ale można utworzyć 6 imiesłowów). bezokolicznik terażniejszy przyszły przeszły tryb warunkowy tryb rozkazujący I AS IS OS US U ESTI estas estis estos estus estu LERNI lernas lernis lernos lernus lernu HELPI helpas helpis helpos helpus helpu Mi helpas lin energie: Li helpis min senprokraste: Ŝi lernos Esperanton diligente: Falonta arbo: Jesota propono: Ja pomagam mu energicznie. On mi pomógł bezwłocznie. Ona będzie uczyć się Esperanto pilnie. Drzewo, które ma się przewrócić. Propozycja, która ma być potwierdzona. Przykłady Słowotwórstwa (końcówki, i 40 przedrostek i przyrostek) skribi pisać bela ładny amema kochliwy domo dom skriba pisemny malbela brzydki reĝo król dometo domek skribe pisemnie ami kochać reĝino królowa domego dwór skribo pismo malami nienawidzieć reĝido królewicz domaĉo rudera

ANEKS 3 WPŁYW POLSKIEGO NA ESPERANTO, I PODOBIENSTWA MIĘDZY NIMI: 1. Akcent. Zawsze na przedostatnią sylabę (samogłoska i również zawsze wymawia się odzielnie): Pollando, Irlando, Italio, Francio. 2. Ĉu < czy: Czy jesteś Polką?/Polakiem? Ĉu vi estas Polino?/Polo? 3. Podobieństwo w kolejności części zdań: Co ona czyta? Kim ona jest? Kion ŝi legas? Kiu ŝi estas? What is she reading? Qui est-elle? 4. Odróznienie zaimków swój i jej/jego : On kocha swoją żonę. On kocha jego żonę. Li amas sian edzinon. Li amas lian edzon. He loves his wife. He loves his wife. 5. Kolejność czasów w mowie zależnej: Ona powiedziała, że mówi po polsku. (terażniejszość) [ Mówię po polsku ] Ŝi diris ke ŝi parolas pole. (terażniejszość) [ Mi parolas pole ] She said that she spoke Polish. (przeszłość) [ I speak Polish ] Elle a dit qu elle parlait polonais. (przeszłość) [ Je parle polonais ] 6. Słowa: pilko< piłka; celo < cel; vi<wy; klopodi < kłopotać się; domo < dom; kelka/kilka; praavo/pradziadek; vidi/widzieć, ale większość słownictwa z łaciny i z francuskiego. Dr Seán Ó Riain 24 lutego 1999