ZAWÓR KULOWY MBV Seria M1, M2

ZAWÓR KULOWY MBV Seria M1, M2 Instrukcje montazu, obsługi i konserwacji 1 M 70 pl Wydanie 6/07

2 1 INFORMACJE OGÓLNE... 3 1.1 Informacje zawarte w niniejszym podręczniku3 1.2 Konstrukcja zaworu... 3 1.3 Oznaczenia zaworu... 3 1.4 Specyfikacje techniczne... 4 1.5 Certyfikaty... 4 1.6 Oznaczenie CE... 4 1.7 Recykling i wyrzucanie zaworu... 5 1.8 Środki ostrożności... 5 2 TRANSPORT, ODBIÓR I MAGAZYNOWANIE... 5 3 MONTAŻ I UŻYTKOWANIE ZAWORU... 6 3.1 Informacje ogólne... 6 3.2 Montaż na instalacji... 6 3.3 Siłownik... 6 3.4 Prace odbiorcze... 6 4 SERWISOWANIE... 7 4.1 Informacje ogólne... 7 4.2 Wymiana uszczelnienia bez demontażu zaworu z instalacji... 7 4.3 Demontaż siłownika zaworu... 8 4.4 Demontaż zaworu z instalacji... 8 4.5 Rozbieranie zaworu... 8 4.6 Kontrola elementów zdemontowanego zaworu10 4.7 Wymiana elementów... 10 4.8 Ponowny montaż zaworu... 10 5 TESTOWANIE ZAWORU... 13 6 MONTAŻ I DEMONTAŻ SIŁOWNIKÓW... 13 6.1 Informacje ogólne... 13 6.2 Montaż siłownika M... 13 6.3 Montaż siłownika B1C... 13 6.4 Montaż siłownika B1J... 13 6.5 Demontaż siłowników serii B... 14 6.6 Montaż siłowników EC oraz EJ... 14 6.7 Demontaż siłowników EC oraz EJ... 15 6.8 Montaż siłowników DC oraz DJ... 16 6.9 Demontaż siłowników DC oraz DJ... 16 6.10 Montaż siłowników innych marek... 16 7 NIEPRAWIDŁOWE DZIAŁANIE... 16 8 NARZĘDZIA... 16 9 ZAMAWIANIE CZĘŚCI ZAMIENNYCH... 16 10 SCHEMATY ZŁOŻENIOWE I LISTY CZĘŚCI17 10.1 Wielkości DN 25 40/1" 1,5"... 17 10.2 Wielkości DN 50 200/2" 8"... 18 10.3 Rozmiary DN 250-300/10" 12", zawory gniazdowe... 19 10.4 Rozmiary DN 250-400/10" 16", kula umieszczona na czopie... 20 11 WYMIARY I MASY... 21 12 KOD... 28 W PIERWSZEJ KOLEJNOŚCI PRZECZYTAJ TE INFORMACJE! Niniejsze instrukcje zawierają wskazówki dotyczące bezpiecznego transportu i obsługi zaworu. Aby uzyskać dodatkowe informacje, należy skontaktować się z producentem zaworu. Przydatne adresy i numery telefonów podano na tylnej okładce. ZACHOWAĆ INSTRUKCJĘ DO WYKORZYSTANIA W PRZYSZŁOŚCI! Informacje zawarte w niniejszym dokumencie mogą być zmieniane bez powiadomienia. Wszelkie znaki towarowe stanowią własność ich właścicieli.

3 1 INFORMACJE OGÓLNE 1.1 Informacje zawarte w niniejszym podręczniku W niniejszym podręczniku zawarto informacje dotyczące użytkowania zaworów kulowych typu M1 i M2. Szczegółowe informacje na temat siłowników i innych urządzeń, które w niniejszym podręczniku opisano jedynie pobieżnie, opisano w osobnych podręcznikach instalacji, użytkowania i konserwacji. UWAGA: Ponieważ zawór można stosować do różnych zastosowań, należy wziąć pod uwagę różne czynniki. Z tego powodu niniejszy podręcznik może nie odnosić się do wszystkich sytuacji. W przypadku wątpliwości związanych z użytkowaniem lub doborem zaworu do danego zastosowania, prosimy skontaktować się z firmą Metso Automation w celu uzyskania szczegółowych informacji. 1.2 Konstrukcja zaworu Zawory serii M1 i M2 są zaworami kulowymi kołnierzowymi. Zawory tego typu są wyposażone w gniazdo miękkie lub metalowe. Zawory składają się z dwóch części połączonych śrubami. We wszystkich modelach, kula i trzpień zaworu są osobnymi częściami; trzpień jest zabezpieczony przed wydmuchem za pomocą wbudowanego ramienia (DN 250/10"-DN 400/ 16") lub osobnego pierścienia/sworznia oporowego oraz płyt ustalających (DN 25/1"-DN 200/8"). W przypadku zaworów gniazdowych, trzpień jest połączony z kulą za pomocą pierścienia blokującego przenoszącego moment. W przypadku zaworów DN 25/ 1" i DN 40/1,5", trzpień jest wprowadzany bezpośrednio w wycięcie w kuli, bez użycia osobnego elementu napędowego. Zawory gniazdowe zapewniają szczelność w obu kierunkach przepływu. Szczelność zaworu zależy od ciśnienia w przewodzie ciśnienie oddziałujące na kulę dociska ją do gniazda. Strzałki na rysunkach 1 3 przedstawiają zalecany kierunek przepływu. Konstrukcja zaworów może różnić się w zależności od preferencji klienta. Szczegółowe informacje dotyczące konstrukcji zaworu znajdują się na tabliczce identyfikacyjnej w postaci kodu. Więcej informacji dotyczących kodu zawarto w rozdziale 12. Zawory gniazdowe są urządzeniami odcinającymi przepływ, specjalnie zaprojektowanymi do pracy w wymagających warunkach; można je wykorzystać także do sterowania przepływem, jednak wówczas ich funkcjonalność będzie ograniczona. W modelach w których kula osadzona jest na czopie (rys. 4) moment napędowy jest przenoszony bezpośrednio na kulę. Gniazda są obciążone sprężyną. Zawory 2-gniazdowe zapewniają szczelność w obu kierunkach przepływu. Kierunek przepływu przy którym zawór jest szczelny (dotyczy zaworów 1-gniazdowych) wskazano strzałką. Szczelność zapewnia sprężyna, która dociska gniazda do kuli; jednocześnie ciśnienie w instalacji dociska Rys. 1 Budowa zaworu, rozmiary DN 25/1" i DN 200/8" Rys. 2 Budowa zaworu, rozmiary DN 250/10" i DN 300/ 12" Rys. 3 Budowa zaworu, rozmiary DN 250/10" i DN 400/ 16",kula umieszczona na czopie gniazdo do kuli zgodnie z kierunkiem przepływu. Zawór jest przeznaczony do kontroli przepływu. Konstrukcja danego zaworu może być inna, zależnie od wymagań klienta. Szczegółowe informacje dotyczące konstrukcji zaworu znajdują się na tabliczce identyfikacyjnej w postaci kodu. Informacje dotyczące kodu opisano w rozdziale 12. 1.3 Oznaczenia zaworu Oznaczenia są wybite na korpusie zaworu. Ponadto, do zaworu przymocowana jest tabliczka identyfikacyjna przedstawiona na rys. 5.

4 Oznaczenie producenta Manufacturer's mark Nr Casting odlewu no. xxx Material Body material korpusu Tabliczka identyfikacyjna Id plate Rozmiar Nominal nominalny size Oznaczenie Foundry's mark odlewni Batch Numer number partii P (bar) 60 30 120 210 300 390 480 T ( F) 570 870 P (psi) Klasa Pressure ciśnienia class 50 725 40 580 30 CLASS 300 435 Numer Batch number partii Tabliczka identyfikacyjna Id plate Oznaczenie Foundry's mark odlewni Rozmiar nominalny Nominal size Nr Casting odlewu no. xxx Oznaczenie Manufacturer's producenta mark Material Body material korpusu Klasa Pressure ciśnienia class 20 10 0 PN 40 PN 25 CLASS 150 PN 16 PN 10 290 145 0 0 50 100 150 200 250 300 T ( C) Rys. 4 Oznaczenia zaworu Rys. 6 Krzywe ciśnienia/temperatury dla korpusu zaworu CF8M i CG8M (1) (2) (5) (7) (8) Rys. 5 ATTENTION : READ INSTRUCTIONS BEFORE INSTALLATION OR SERVICING. CONTACT METSO AUTOMATION FOR COPY. BODY SHAFT T max MAX. OPER. ps RATING TYPE at TRIM SEAT T min No. (3) (4) (6) (9) (10) Tabliczka identyfikacyjna Oznaczenia na tabliczce identyfikacyjnej: 1. Materiał korpusu 2. Materiał wału 3. Materiał wykończenia 4. Materiał gniazda 5. Maksymalna/minimalna temperatura robocza 6. Maksymalna różnica ciśnień przy odcięciu przepływu 7. Klasa ciśnienia 8. Oznaczenie typu 9. Nr listy części zamiennych 10. Model zaworu MOD Made by Metso Automation xxxx Rys. 7 T ( F) 30 120 210 300 390 480 570 P (bar) 50 725 P (psi) 40 30 20 10 0 DN 25-100 / 1" - 4" DN 250-400 / 10" - 16" DN 150 / 6" DN 200 / 8" DN 250 & 300 / 10" & 12" DN 150 / 6" DN 200 / 8" Seat M Seat T DN 25-100 / 1" - 4" Trunnion 580 435 290 145 DN 250 & 300 / 10" & 12" 0 0 50 100 150 200 250 300 T ( C) Dopuszczalna robocza różnica ciśnień (zawory z gniazdem miękkim) 1.4 Specyfikacje techniczne Długość (mierzona między powierzchniami czołowymi): M1: ISO 5752 M2: ASME B16.10 Test ciśnieniowy: M1: PN 10, 16, 25, 40 M2: ASME klasy 150 i 300 Maks. różnica ciśnień: zob. rys. 7 i 8 Zakres temperatur: zob. rys. 6 Kierunek przepływu: oznaczony strzałką na korpusie Wymiary: zob. rozdział 11 Masy: zob. rozdział 11 1.5 Certyfikaty Certyfikat potwierdzający szczelność zaworu jest dostępny na życzenie. 1.6 Oznaczenie CE Zawór spełnia wymagania dyrektywy 97/23/EC w sprawie urządzeń ciśnieniowych oraz został oznaczony zgodnie z jej wytycznymi. P (bar) Rys. 8 60 50 40 30 20 10 0 30 120 210 300 390 480 570 1" - 2" 3" - 16" DN 25-50 DN 80-300 T ( F) 0 50 100 150 200 250 300 T ( C) 725 580 435 290 145 Dopuszczalna robocza różnica ciśnień (zawory z gniazdem metalowym) 870 P (psi) 0

5 1.7 Recykling i wyrzucanie zaworu Większość części zaworu może zostać poddana recyklingowi. Większość części zawiera oznaczenia materiałowe. Wykaz materiałów jest dostarczany z zaworem. Dodatkowo u producenta można uzyskać osobne instrukcje dotyczące recyklingu i wyrzucania zaworu. Zawór może także zostać zwrócony producentowi bez konieczności ponoszenia opłat. 1.8 Środki ostrożności Nie przekraczać wartości granicznych podanych dla zaworu! Przekroczenie wartości granicznych podanych na zaworze może doprowadzić do jego uszkodzenia oraz być przyczyną niekontrolowanego rozszczelnienia instalacji. Niebezpieczeństwo uszkodzenia urządzenia lub odniesienia obrażeń. Zabrania się rozbierać lub demontować zawór gdy jest do niego doprowadzane medium pod ciśnieniem! Rozebranie zaworu lub jego demontaż w takim przypadku spowoduje niekontrolowane rozszczelnienie instalacji. Należy zawsze izolować część instalacji w której zainstalowano zawór; przed demontażem zaworu należy wyrównać wartości ciśnień i usunąć medium. Należy uwzględniać rodzaj stosowanego medium. Należy stosować odpowiednie środki ochronne oraz nie dopuszczać do przedostania się szkodliwych substancji do środowiska. Upewnić się, że podczas konserwacji do instalacji nie przedostanie się żadne medium. Nieprzestrzeganie tych zasad grozi uszkodzeniem instalacji lub odniesieniem obrażeń. Zwracać uwagę na ruch kuli zaworu! Nie zbliżać rąk, innych części ciała, narzędzi oraz innych przedmiotów do otwartego wlotu. Nie pozostawiać żadnych obiektów wewnątrz instalacji. Gdy kula zaworu przesuwa się zachodzi niebezpieczeństwo przecięcia. Przed przystąpieniem do prac konserwacyjnych, należy zamknąć i odłączyć przewód ciśnienia zasilającego siłownik. Nieprzestrzeganie tych zasad grozi uszkodzeniem instalacji lub odniesieniem obrażeń. Podczas przenoszenia zaworu lub całego zespołu zaworu należy zwracać uwagę na jego masę! Zabrania się podnosić zawór lub jego zespół chwytając za siłownik, nastawnik, wyłącznik krańcowy lub rurę. Należy w bezpieczny sposób owinąć liny dźwigowe wokół korpusu zaworu (zob. rys. 10). Niebezpieczeństwo uszkodzenia urządzenia lub odniesienia obrażeń spowodowane upadkiem urządzenia. 2 TRANSPORT, ODBIÓR I MAGAZYNOWANIE Sprawdzić zawór oraz jego osprzęt pod kątem ewentualnych uszkodzeń transportowych. Magazynować zawór w odpowiednim miejscu. Zaleca się magazynowanie zaworu w suchym pomieszczeniu. Rys. 9 Magazynowanie zaworu Nie usuwać elementów zabezpieczających otwór wlotowy przed przystąpieniem do montażu zaworu. Zawór należy umieścić w miejscu montażu bezpośrednio przed jego instalacją. Podczas dostawy zawór zazwyczaj jest ustawiony w pozycji otwarcia. TAK Zwracać uwagę na hałas! Zawór podłączony do instalacji może wytwarzać hałas. Jego poziom zależy od zastosowania zaworu. Poziom hałasu można zmierzyć lub obliczyć za pomocą oprogramowania Metso Automation Nelprof. Przestrzegać przepisów dotyczących emisji hałasu. Uważać na skrajne temperatury! Podczas pracy zaworu jego korpus może ogrzewać się lub ochładzać do niskich temperatur. Należy uważać na możliwość odniesienia obrażeń w wyniku kontaktu z zimną lub gorącą powierzchnią. Rys. 10 NIE Podnoszenie zaworu

6 3 MONTAŻ I UŻYTKOWANIE ZAWORU 3.1 Informacje ogólne Usunąć zabezpieczenia otworów i sprawdzić czy wnętrze zaworu jest czyste. W razie konieczności wyczyścić zawór. 3.2 Montaż na instalacji Podczas przenoszenia zaworu lub zespołu zaworu, należy pamiętać o jego dużej masie! Przed montażem zaworu ostrożnie przepłukać instalację. Upewnić się że podczas przepłukiwania instalacji zawór jest całkowicie otwarty. Ciała obce, takie jak piasek lub fragmenty elektrody spawalniczej, mogą uszkodzić kulę i gniazda. UWAGA: Stosować śruby, nakrętki, sworznie i uszczelki zgodne z użytymi w całej instalacji. Podczas umieszczania zaworu między kołnierzami, należy dokładnie wyśrodkować zawór. UWAGA: Nie należy korygować położenia zaworu za pomocą śrub kołnierza. Zawór może zostać zainstalowany w dowolnym położeniu, bez wpływu na jego szczelność. Nie zaleca się jednak montażu zaworu z siłownikiem od dołu rurociągu, ponieważ w takim przypadku zanieczyszczenia znajdujące się wewnątrz rurociągu mogą przedostać się do komory zaworu i uszkodzić szczeliwo. Należy unikać pozycji montażowej przedstawionej na rysunku 11. Rys. 11 Niezalecana pozycja montażowa Może zaistnieć konieczność podparcia rurociągu w celu uniknięcia nadmiernego naprężenia zaworu. Podparcie także pozwoli zredukować wibracje instalacji, co zapewni właściwe funkcjonowanie nastawnika. Aby ułatwić wykonywanie czynności serwisowych, zaleca się podparcie korpusu zaworu stosując w tym celu zaciski rurowe i wsporniki. Nie mocować wsporników do śrub kołnierza lub siłownika zob. rys. 12. Rys. 12 Podpieranie zaworu 3.3 Siłownik UWAGA: Podczas montażu siłownika na zaworze, należy upewnić się że zespół zaworu działa prawidłowo. Szczegółowe informacje dotyczące montażu siłownika zawarto w rozdziale 6. lub osobnych instrukcjach dotyczących siłownika. Otwarcie/zamknięcie zaworu jest sygnalizowane przez: wskaźnik na siłowniku lub położenie rowka umieszczonego na końcu trzpienia (równolegle do kierunku ruchu kuli). W przypadku wątpliwości dotyczących wskaźnika, można sprawdzić położenie kuli za pomocą rowka. Siłownik należy instalować biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia przestrzeni pozwalającej na jego demontaż. Siłownik zaleca się instalować w położeniu pionowym. Siłownik nie powinien stykać się z rurociągiem, ponieważ wibracje rurociągu mogą zakłócić jego działanie. W niektórych przypadkach może zajść konieczność dodatkowego podparcia siłownika. Dotyczy to szczególnie przypadków stosowania dużych siłowników, przedłużonych trzpieni lub sytuacji występowania znacznych wibracji. Prosimy skontaktować się z firmą Metso Automation w celu uzyskania pomocy. 3.4 Prace odbiorcze Upewnić się że we wnętrzu zaworu lub rurociągu nie znajdują się zanieczyszczenia. Dokładnie przepłukać rurociąg. Upewnić się że podczas przepłukiwania instalacji zawór jest całkowicie otwarty. Sprawdzić czy wszystkie nakrętki, rury i kable są prawidłowo umocowane. Sprawdzić czy siłownik, nastawnik oraz przełącznik są prawidłowo wyregulowane. Proces regulacji siłownika opisano w rozdziale 6. Proces regulacji pozostałych urządzeń opisano w odrębnych instrukcjach.

7 4 SERWISOWANIE 4.1 Informacje ogólne Podczas konserwacji zaworu należy przestrzegać środków bezpieczeństwa opisanych w podrozdziale 1.8! Podczas przenoszenia zaworu lub zespołu zaworu, należy pamiętać o jego dużej masie! UWAGA: Należy zawsze stosować oryginalne części; zapewni to prawidłowe funkcjonowanie zaworu. Zawory serii M nie wymagają regularnej konserwacji; zaleca się jednak regularną kontrolę szczelności szczeliwa. Jeśli zajdzie konieczność przeprowadzenia konserwacji zaworu, wykonanie kilku prostych czynności serwisowych zwykle pozwoli rozwiązać problem. W niniejszym rozdziale opisano czynności serwisowe które mogą zostać wykonane przez użytkownika końcowego. Jeśli nie określono inaczej, liczby podane w nawiasach dotyczą list części oraz schematów złożeniowych zaworu w częściach 10.1 10.4. UWAGA: W przypadku wysyłania zaworu do producenta w celach serwisowych, należy go wysłać w całości. Należy także dokładnie usunąć z zaworu resztki medium i w przypadku stosowania niebezpiecznego medium powiadomić o tym fakcie producenta. 4.2 Wymiana uszczelnienia bez demontażu zaworu z instalacji Nie demontować ani nie rozbierać zaworu znajdującego się pod ciśnieniem! Ze względów bezpieczeństwa KONIECZNE jest zamontowanie płyty ustalającej (42) zgodnie z rysunkami 10.1 i 10.2. (DN 25-200 / 1" 8")! Ze względu na obecność ciśnienia, pierścień uszczelniający o przekroju V nie musi być dokręcany; wysoka wartość ciśnienia zapewnia dużą szczelność zaworu. Użycie pierścienia dławikowego pozwala zapewnić odpowiednią szczelność zaworu. Uszczelnienie (69) należy wymienić gdy dokręcenie nakrętek sześciokątnych (18) nie będzie wystarczające do zatrzymania wycieku. Ponieważ pierścień uszczelniający o przekroju V może ulec uszkodzeniu w przypadku użycia zbyt dużej siły, należy go dokręcać ostrożnie. Upewnić się że zawór nie znajduje się pod ciśnieniem. Odłączyć siłownik, wspornik i wpust (10). Więcej informacji w rozdziale 4.4. Wykręcić nakrętki (18) oraz wyjąć płyty ustalające (42). Wyjąć pierścień dławikowy (9). Usunąć pierścienie uszczelniające (69) znajdujące się wokół trzpienia za pomocą noża lub innego ostrego narzędzia. Uważać by nie uszkodzić trzpienia lub otworu z pogłębieniem walcowym. Należy zauważyć, że pierścień oporowy (67) może odpaść przy usuwaniu uszczelnienia. Należy go wówczas umieścić we właściwym położeniu przez zainstalowaniem nowego uszczelnienia (pierścienie oporowe są stosowane w zaworach 2" 16"). W modelach wyposażonych w kulę umieszczoną na czopie, drut ustalający (51) zapobiega wsunięciu trzpienia do otworu. Należy zauważyć, że w przypadku rozmiarów 10" 16", powierzchnia stożkowa pierścienia oporowego powinna być skierowana w stronę zaworu. Nie usuwać drutu (51) umieszczonego pod pierścieniem oporowym (67)! W razie konieczności wyczyścić otwór z pogłębieniem walcowym. Umieścić nowe pierścienie uszczelniające (69) wokół trzpienia (5) i w otworze z pogłębieniem walcowym, używając w tym celu np. pierścienia dławikowego (9). Prawidłowe umieszczenie uszczelnienia przedstawiono na rysunku 13. Pierścień uszczelniający o przekroju V: Dokręcić pierścień dławikowy (9) (w przypadku zaworu DN25-200/1" 8" także płyty ustalające (42)), umieścić nakrętki (18) na trzpieniu (14) i dokręcić je ręcznie, a następnie o 1,5 2 obroty za pomocą klucza. Uszczelnienie grafitowe: Dokręcić pierścień dławikowy (9) (w przypadku zaworu DN25-200/1" 8" także płyty ustalające (42)), umieścić nakrętki (18) na trzpieniu (14) i dokręcić je zgodnie z danymi podanymi w tabeli 1. W przypadku nieszczelności w uszczelce zaworu pod ciśnieniem, należy powoli dokręcać nakrętki aż do momentu zlikwidowania nieszczelności. Tabela1 Zalecane momenty dokręcające dla nakrętek uszczelniających (uszczelnienie grafitowe) Wielko ść DN 25 40 DN 50 100 DN 150 200 DN 250 400 zaworu 1"-1.5" 2"-4" 6"-8" 10"-16" Nm 10 20 50 90 lb ft 7 15 37 66 4.2.1 Naprawa zaciętego lub zablokowanego zaworu bez jego demontażu Zacięcie lub zablokowanie zaworu może być spowodowane zatkaniem gniazda (7) i kuli (3) przez medium. Kula oraz gniazda można czyścić bez konieczności demontażu zaworu; w tym celu należy obrócić kulę do położenia częściowo otwartego, a następnie przepłukać rury. Jeśli problem nie zostanie rozwiązany, wykonać następujące instrukcje.

8 Śruba (14) nakrêtka sześciokąn (18) Śruba (14) nakrêtka sześciokątna (18) płyta ustalająca (42) pierœcieñ oporowy (67) Śruba (14) nakrêtka sześciokąn (18) pierœcieñ oporowy (6) pierœcieñ dławikowy (9) uszczelnienie (69) Pierœcieñ uszczelniający lub uszczelnienie grafitow pierœcieñ dławikowy (9) uszczelnienie (69) Pierœcieñ uszczelniający lub uszczelnienie grafitow pierœcieñ dławikowy (9) uszczelnienie (69) Pierœcieñ uszczelniający lub uszczelnienie grafitow 4.5 Rozbieranie zaworu 4.5.1 Rozmiary DN 25-200/1" 8" Umieścić zawór tak, by nakrętki sześciokątne korpusu (16)/kryza korpusu (2) były skierowane do góry. Podczas wykonywania tej czynności należy uważać, aby nie uszkodzić kołnierzy. Oznaczyć części korpusu zaworu aby uniknąć problemów przy ponownym montażu. Poluzować nakrętkę pierścienia dławikowego (18). Obrócić kulę do pozycji zamknięcia. Poluzować nakrętki sześciokątne korpusu (16). Zdjąć kryzę korpusu (2) z zaworu. Jeśli gniazdo kulowe (7) nie będzie spoczywać stabilnie w kryzie korpusu, należy wsunąć palce pod kryzę (w przypadku mniejszych zaworów) lub w otwór przelotowy (większe zawory), aby utrzymać gniazdo w miejscu. Uważać na ręce! Opuścić kryzę korpusu na podłoże w położeniu pionowym (ustawić na kołnierzu rurowym) (zob. rys. 14). Rys. 13 Uszczelnienie 4.3 Demontaż siłownika zaworu Należy pamiętać o dużej masie zespołu zaworu! UWAGA: Aby uniknąć problemów przy ponownym montażu, przed demontażem siłownika należy zapamiętać jego położenie oraz nastawnika/wyłącznika krańcowego względem zaworu. Zaleca się odłączanie siłownika oraz jego osprzętu przed demontażem całego zaworu. Jeśli dostęp do siłownika jest utrudniony, zaleca się demontaż całego zespołu zaworu. Szczegółowe informacje dotyczące demontażu siłowników opisano w rozdziale 6. Rys. 14 Podnoszenie kryzy korpusu Wyjąć gniazdo (7) z kryzy korpusu, upewniając się że nie zostało ono uszkodzone. Jeśli gniazdo jest typu blokowanego, należy używać specjalnego narzędzia, które można zamówić w producenta (zob. rys. 15 oraz rozdział 8 Narzędzia ). 4.4 Demontaż zaworu z instalacji Nie demontować ani nie rozbierać zaworu znajdującego się pod ciśnieniem! Upewnić się że w rurociągu nie znajduje się medium oraz że nie znajduje się on pod ciśnieniem; podczas serwisowania zaworu należy odciąć dopływ medium do instalacji. Ostrożnie przymocować liny do zaworu, poluzować śruby mocujące kołnierz rurowy i podnieść zawór. Upewnić się że zawór jest podnoszony we właściwy sposób. Zob. także rysunek 10. Rys. 15 Usuwanie gniazda blokowanego Wyjąć kulę (3) z korpusu zaworu (1) chwytając krawędzie otworu przelotowego (niewielkie zawory) lub przepuszczając linę przez otwór (zawory o większych rozmiarach). Aby oddzielić kulę od pierścienia blokującego (4), przed jej podniesieniem należy obrócić ją do pozycji

9 Rys. 16 Rys. 17 zamknięcia. Umieścić kulę na miękkiej powierzchni (rys. 16.), upewniając się że nie uległa ona uszkodzeniu. Wyjmowanie kuli z wnętrza zaworu Usunąć nakrętki uszczelnienia (18), sprężynę (150) (modele obciążone sprężyną), bolec (14), płyty ustalające (42) oraz uszczelnienie (9). Wyjąć uszczelnienie (69). Wyjąć sworzeń (50). Usunąć pierścień blokujący (2" 8") lub pierścień oporowy (1" 1,5") umieszczony wewnątrz korpusu. Szczegółowe informacje dotyczące wyjmowania pierścienia oporowego zawarto na rysunku 17. Wyjąć wał (5) wysuwając go. Należy zauważyć, że wykonanie tej czynności spowoduje odłączenie łożysk oporowych (70) od wału. Odłączanie pierścienia oporowego rozmiary 1" i 1,5" Odłączyć gniazdo kulowe (7) od korpusu (1); w razie konieczności należy użyć specjalnego narzędzia. Należy także usunąć uszczelkę tylną (63) z gniazd kulowych oraz uszczelkę korpusu (65). 4.5.2 Rozmiary DN 250-300/10" 12", zawory gniazdowe Umieścić zawór na podłożu tak, by nakrętki sześciokątne korpusu (16) były skierowane do góry. Podczas wykonywania tej czynności należy uważać, aby nie uszkodzić kołnierzy. Oznaczyć części korpusu zaworu aby uniknąć problemów przy ponownym montażu. Poluzować nakrętki pierścienia dławikowego (18). Obrócić kulę do pozycji zamknięcia. Poluzować nakrętki sześciokątne korpusu (16). Oddzielić kryzę korpusu (2) od zaworu. Jeśli gniazdo kulowe nie oddzieli się do kryzy korpusu, należy wsunąć palce do otworu przepływowego w celu niedopuszczenia do odpadnięcia gniazda. Uważać na ręce! Opuścić kryzę korpusu na podłoże w położeniu pionowym (ustawić na kołnierzu rurowym) (zob. rys. 16). Wyjąć gniazdo (7) z kryzy korpusu, upewniając się że nie zostało ono uszkodzone. Jeśli gniazdo jest typu blokowanego, należy używać specjalnego narzędzia, które można zamówić w producenta (zob. rys. 15 oraz rozdział Narzędzia ). Podnieść kulę (3) oddzielając ją od korpusu zaworu (1), przepuszczając w tym celu linę przez otwór przelotowy. Aby oddzielić kulę od pierścienia blokującego (4), należy obrócić ją do pozycji zamknięcia. Uważać by nie uszkodzić kuli podczas wykonywania tej czynności. Umieścić kulę na miękkiej powierzchni. Zsunąć pierścień blokujący (4) z trzpienia (5). Wyjąć nakrętki pierścienia dławikowego (9). Usunąć pierścień dławikowy, uszczelnienie (69) oraz pierścień oporowy (67). Przed wyjęciem trzpienia, należy usunąć pierścień ustalający (51). W tym celu należy przesuwać trzpień w górę i w dół i użyć ostrego metalowego narzędzia. Wysunąć trzpień z korpusu. Odłączyć gniazdo kulowe (7) od korpusu (1); w razie konieczności należy użyć specjalnego narzędzia. Należy także usunąć uszczelkę tylną (63) z gniazd kulowych oraz uszczelkę korpusu (65). 4.5.3 Rozmiary DN 250-400/10" 16", kula umieszczona na czopie Ustawić zawór tak, by nakrętki sześciokątne korpusu (16) były skierowane do góry. Podczas wykonywania tej czynności należy uważać, aby nie uszkodzić powierzchni kołnierza rurowego. Oznaczyć części korpusu zaworu aby uniknąć problemów przy ponownym montażu. Poluzować nakrętki sześciokątne korpusu (16). Oddzielić kryzę korpusu (2) od zaworu, usunąć uszczelkę korpusu (65). Jeśli gniazdo kulowe nie oddzieli się do kryzy korpusu, należy wsunąć palce do otworu przepływowego w celu niedopuszczenia do odpadnięcia gniazda. Uważać na ręce! Opuścić kryzę korpusu na podłoże w położeniu pionowym (ustawić na kołnierzu rurowym) (zob. rys. 16). W razie konieczności wyjąć gniazdo (7) z kryzy korpusu, upewniając się że nie zostało ono uszkodzone podczas wykonywania tej czynności. Poluzować nakrętki sześciokątne uszczelnienia (18). W otworze przelotowym, między trzpieniem (5) a kulą (3), znajduje się oznaczenie pozycji montażowej zob. rys. 18. Jeśli oznaczenie nie jest widoczne, należy je nanieść. Obrócić kulę (3) do pozycji zamknięcia. Wyjąć wpust (10). Owinąć linę wokół otworu wlotowego kuli (3) i zacisnąć ją delikatnie używając w tym celu podnośnika.

10 Usunąć pierścień dławikowy (9) oraz uszczelnienie (69). Wyjąć pierścień oporowy (67) oraz drut ustalający (51). Usunąć śruby z łbem sześciokątnym oraz elementy blokujące (34, 35), czop wału (6) oraz łożysko (99). Przesunąć trzpień (5) przez otwór wlotowy kuli ostrożnie popychając go, a następnie wyjąć go przez otwór czopu wału umieszczonego w dolnej części korpusu zaworu (1). Podnieść kulę (3) i umieścić ją na podłożu. Jeśli dany zawór jest zaworem typu 2- gniazdowego, po drugiej stronie korpusu znajduje się drugie gniazdo (1). W razie konieczności należy wyjąć to gniazdo (7) z korpusu (1). Rys. 19 Gniazda P, S oraz K: Umieścić uszczelnienie tylne (63) w gnieździe kulowym (7); zob. rysunki 19 i 20. Umieścić gniazdo w korpusie (1). Gniazdo S 63 7 P K 63 7 63 7 Rys. 20 Gniazda Poraz K Zabezpieczyć gniazda P i K (7) za pomocą specjalnego narzędzia dostarczanego z osobną instrukcją (zob. rozdział 8. Narzędzia ). Gniazda T i M: Umieścić gniazdo (7) w korpusie (1). 7 Rys. 18 Oznaczenia przedstawiające pozycję montażową gniazda względem kuli. 4.6 Kontrola elementów zdemontowanego zaworu Oczyścić zdemontowane elementy. Sprawdzić stan trzpienia (5) oraz łożysk oporowych (70). Sprawdzić stan kuli (3) oraz gniazd kulowych (7). Sprawdzić stan powierzchni uszczelnienia korpusu. Wymienić wszystkie uszkodzone elementy. 4.7 Wymiana elementów Zawsze podczas wykonywania czynności konserwacyjnych należy wymieniać elementy miękkie. W razie konieczności należy także wymienić pozostałe elementy. Aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie zaworu, należy korzystać z oryginalnych części zamiennych. Procedurę zamawiania części zamiennych opisano w rozdziale 9 ( Zamawianie części zamiennych ). 4.8 Ponowny montaż zaworu 4.8.1 Rozmiary DN 25-200/1" 8" Ze względów bezpieczeństwa KONIECZNE jest zamontowanie płyty ustalającej (42) zgodnie z rysunkiem 10.1. Umieścić zawór w kołnierzu rurowym. Podczas wykonywania tej czynności należy uważać, aby nie uszkodzić kołnierza rurowego. Rys. 21 Gniazda T i M Umieścić pierścień ustalający (51) w rowku trzpienia (5) (rozmiary DN50/2" DN200/8"). Do korpusu wsunąć od góry część trzpienia i od strony korpusu zamontować na nim łożyska oporowe (70). Założyć pierścień blokujący (4, rozmiary DN50/2" DN200/8") na wypuście wału i zablokować zawleczką (50). Założyć pierścień oporowy (4, rozmiary DN25/1" DN40/1,5") na wale i zablokować zawleczką zgodnie z rysunkiem 22. Wsunąć kulę (3) tak, aby pierścień blokujący/ oporowy (4) znalazł się w wycięciu kuli. Dokręcić śruby (14). Ustawić pierścień oporowy (67, rozmiary DN50/2" DN200/8"), uszczelkę (69), pierścień dławikowy (9) oraz płyty ustalające (42) we właściwych pozycjach. Założyć nakrętki (18) na śruby (14) i delikatnie je dokręcić (rozmiary DN50/2" DN200/8"). W przypadku rozmiarów DN25/1" i DN40/1,5" w korpusie i na kryzie znajdują się otwory przelotowe. Elementy te można więc połączyć śrubą dwustronną. Gniazda P oraz K: Umieścić uszczelnienie tylne (63) w gnieździe kulowym (7); zob. rysunek 20. Umieścić gniazdo w kryzie korpusu (2). Zabezpieczyć gniazdo za pomocą specjalnego narzędzia dostarczanego z osobną instrukcją. Gniazdo S: Umieścić uszczelnienie tylne (63) w gnieździe kulowym (7); zob. rysunek 19. Dopasować gniazdo do kuli.

11 5 1 70/71 70 4 3 Możliwie najmocniej dokręcić nakrętki (18) pierścienia dławikowego, a następnie wykonać instrukcje podane w rozdziale 4.2. W przypadku nieszczelności w uszczelce zaworu pod ciśnieniem, należy powoli dokręcać nakrętki aż do momentu zlikwidowania nieszczelności. Podczas ponownego montażu zaworu należy przestrzegać tych samych zasad, co w przypadku jego montażu. Należy także stosować się do instrukcji opisanych w rozdziale 3. Tabela2 Zalecane momenty dokręcające dla nakrętek śrub korpusu Rys. 22 Montaż wału rozmiary 1" i 1,5" Rys. 23 Rys. 24 Gniazda T i M: Dopasować gniazdo (7) do kuli (3). Gniazdo E: Dopasować uszczelnienie tylne (113) do rowka na zewnętrznym obwodzie gniazda (25) (rysunek 23). Umieścić sprężynę (62 ) w korpusie. Ustawić gniazdo w odpowiedniej pozycji korzystając z narzędzia zgodnie z dostarczonymi instrukcjami. Zob. Rysunek 24 i rozdział 8. Narzędzia. Umieścić uszczelnienie (65) w rowku korpusu. Dokręcić śruby (12) w korpusie (1). Ostrożnie nałożyć kryzę (2) na korpus. Sprawdzić, czy oznaczenia wykonane podczas demontażu pasują do siebie. Gniazdo E 62 25 113 Montaż gniazda E Gniazdo E + pierœcieñ uszczelniaj¹cy Gniazdo E + O-ring Gniazdo E (25) narzêdzie monta owe narzêdzie monta owe Kryza korpusu Dokręcić nakrętki korpusu (16). Aby zapewnić prawidłowy montaż, należy docisnąć do siebie obie części. Jeżeli nie będzie to możliwe, należy zapewnić równomierne dokręcenie nakrętek. Momenty dokręcające zebrano w tabeli 2. Aby sprawdzić, czy kula znajduje się w odpowiedniej pozycji między gniazdami, należy dwa lub trzy razy powoli obrócić trzpień (w obu kierunkach). Zalecane momenty dokręcające (Nm) Gwint Stal nierdzewna Stal węglowa 1/2" 55 63 55 63 5/8" 114 133 118 140 3/4" 173 203 184 214 7/8" 214 251 280 329 1" 310 360 490 580 1 1/8" 388 454 626 738 1 1/4" 500 585 795 935 1 1/4" 890 1050 1450 1670 UWAGA: Gwintu powinny być odpowiednio nasmarowane. 4.8.2 Rozmiary DN 250-300/10" 12", kula osadzana w gnieździe Umieścić korpus zaworu w kołnierzu rurowym. Podczas wykonywania tej czynności należy uważać, aby nie uszkodzić powierzchni kołnierza. Gniazda P, S oraz K: Umieścić uszczelnienie tylne (63) w gnieździe kulowym (7); zob. rysunki 19 i 20. Umieścić drugie gniazdo w korpusie (1). Zabezpieczyć gniazda P i K (7) za pomocą specjalnego narzędzia dostarczanego z osobną instrukcją. Więcej informacji w rozdziale 8. Narzędzia. Gniazda T i M: Umieścić gniazdo (7) i pierścień ustalający (40) w korpusie (1). Do zablokowania użyć specjalnego narzędzia. Założyć łożyska oporowe na ramieniu trzpienia, po czym umieścić go w wewnętrznej części zaworu. Umieścić pierścień blokujący na czopie trzpienia. Dokręcić śruby (14). Ustawić pierścień ustalający (51), pierścień oporowy (67), uszczelkę (69) oraz pierścień dławikowy (9) we właściwych pozycjach. Dokręcić nakrętki (18). Gniazda P oraz K: Umieścić uszczelnienie tylne (63) w gnieździe kulowym (7); zob. rysunek 20. Umieścić gniazdo w kryzie korpusu. Zabezpieczyć gniazdo za pomocą specjalnego narzędzia dostarczanego z osobną instrukcją (zob. rozdział 8). Gniazdo S: Umieścić uszczelnienie tylne (63) w gnieździe kulowym (7); zob. rysunek 18. Dopasować gniazdo (7) do kuli (3). Gniazda T i M: Dopasować gniazdo (7) do kuli (3). Gniazdo E: Dopasować uszczelnienie tylne (113) do rowka na zewnętrznym obwodzie gniazda (25)

12 (rysunek 23). Umieścić sprężynę w korpusie (62). Ustawić gniazdo w odpowiedniej pozycji korzystając z narzędzia zgodnie z dostarczonymi instrukcjami. Zob. Rysunek 24 i rozdział 8. Narzędzia. Umieścić uszczelnienie (65) w rowku korpusu. Dokręcić śruby (12) w korpusie (1). Ostrożnie nałożyć kryzę (2) na korpus. Sprawdzić, czy oznaczenia wykonane podczas demontażu pasują do siebie. Dokręcić nakrętki korpusu (16). Aby zapewnić prawidłowy montaż, należy docisnąć do siebie obie części. Jeżeli nie będzie to możliwe, należy zapewnić równomierne dokręcenie nakrętek. Momenty dokręcające zebrano w tabeli 2. Aby sprawdzić, czy kula znajduje się w odpowiedniej pozycji między gniazdami, należy dwa lub trzy razy powoli obrócić trzpień (w obu kierunkach). Możliwie najmocniej dokręcić nakrętki (18) pierścienia dławikowego, a następnie wykonać instrukcje podane w rozdziale 4.2. W przypadku nieszczelności w uszczelce zaworu pod ciśnieniem, należy powoli dokręcać nakrętki aż do momentu zlikwidowania nieszczelności. Podczas ponownego montażu zaworu należy przestrzegać tych samych zasad, co w przypadku jego montażu. Należy także stosować się do instrukcji opisanych w rozdziale 3. 4.8.3 Rozmiary DN 250-400/10" 16", kula umieszczona na czopie Umieścić korpus i kryzę zaworu w sposób, który nie spowoduje uszkodzenia rur kołnierzowych. Rys. 25 Rys. 26 Gniazdo S Gniazdo T 62 7 63 64 62 7 63 64 Sprawdzić powierzchnie kuli (3) oraz gniazda (7). Nasmarować uszczelnienia tylne (63) oraz PTFE (64), aby ułatwić proces montażu. Dopasować uszczelnienie tylne (63) do rowka w gnieździe (7). Umieścić uszczelkę PTFE (64) za uszczelnieniem tylnym (63). Rys. 27 Montaż kuli Zamontować sprężynę (62) ostrożnie zaginające jej końce. Wsunąć gniazdo kulowe (7) do wgłębienia w kryzie korpusu (2). Jeżeli zawór posiada dwa gniazda, należy wsunąć drugie gniazdo do wgłębienia w korpusie (1). Można skorzystać z młotka wykonanego z tworzywa sztucznego. Umieścić łożyska oporowe (3 szt., 70) oraz łożysko czopu (97) w korpusie (1). Podnieść kulę (3) i ostrożnie umieścić ją w korpusie w pozycji przedstawionej na rys. 27. Jeśli dany zawór jest zaworem 2-gniazdowym, można umieścić kulę (3) na górnej części gniazda kuli (7) wewnątrz korpusu (1). Jeśli dany zawór jest zaworem 1-gniazdowym, nie należy umieszczać podwieszonej kuli na korpusie, ale po złożeniu umieścić ją obok zaworu. Uważać, by kula nie uderzała zbyt mocno o korpus. W razie konieczności między kulą (3) a korpusem zaworu (1) można umieścić papier lub płytkę z tworzywa sztucznego (o grubości maks. 2 mm). Wsunąć trzpień (5) przez dolny otwór korpusu i umieścić kulę we właściwym położeniu. UWAGA: Przed umieszczeniem trzpienia w pozycji roboczej oznaczenia należy ustawić tak, jak to pokazano na rysunku 21! Założyć łożysko (99) na kulę (3) i zamontować czop wału (6) oraz uszczelkę (60). Zamontować śruby z łbem sześciokątnym (34) oraz elementy blokujące (35). Zamontować drut ustalający (51). pierścień oporowy (67) oraz uszczelnienie (69). Założyć uszczelnienie dławicowe (9), śruby (14) oraz nakrętki (18). Dokręcić nakrętki (18) zgodnie z opisem w rozdziale 4.2. Dokręcić śruby z łbem sześciokątnym (34) z następującymi momentami: DN 250-300/10" 12": 270 Nm/200 Lbf-ft.; DN 350-400/14" 16": 450 Nm/330 Lbf-ft. Założyć śruby korpusu (12). Założyć uszczelnienie korpusu (65) i podnieść kryzę (2) na korpusie. Należy pamiętać o dopasowaniu otworów kołnierza rurowego kryzy korpusu do otworów kołnierza rurowego korpusu. Założyć nakrętki (16) i dokręcić je z momentami podanymi w tabeli 2. Wsunąć wpust (10).

13 5 TESTOWANIE ZAWORU W przypadku prób ciśnieniowych należy korzystać z wyposażenia odpowiadającego właściwej klasie ciśnienia! Po ponownym montażu należy sprawdzić szczelność korpus zaworu. Wykonać próbę ciśnieniową zgodnie z obowiązującymi normami. Należy zastosować ciśnienie zgodne z klasą ciśnienia zaworu lub kołnierza. Podczas próby zawór powinien być otwarty w połowie. Jeżeli sprawdzona ma być także szczelność korpusu, należy skontaktować się z producentem. 6 MONTAŻ I DEMONTAŻ SIŁOWNIKÓW 6.1 Informacje ogólne Zwracać uwagę na ruch kuli zaworu! Demontaż sprężynowego siłownika powrotnego przed obciążeniem śruby blokującej siłą sprężyny jest zabronione! Podczas montażu siłowników należy stosować odpowiednie części montażowe oraz sprzęgła. 6.2 Montaż siłownika M Oznaczenie na końcu trzpienia wskazuje na kierunek ustawienia otworu przelotowego kuli. Obrócić zawór do pozycji zamknięcia. Nasmarować rowki siłownika i sprzęgieł. Umieścić i zablokować sprzęgło na trzpieniu. Umieścić wspornik na wale i wykonać kilka obrotów nasmarowanymi śrubami. Obrócić siłownik do pozycji zamknięcia i przesunąć go delikatnie w kierunku trzpienia zaworu, na którym zamontowano sprzęgło. Należy zwrócić uwagę na oznaczenia na pokrętle i sprzęgle. Nasmarować śruby siłownika. Dokręcić wszystkie śruby. Wyregulować ruch kołowy kuli za pomocą śrub z łbem sześciokątnym znajdujących się z boku obudowy (zob. rysunek 28). Śruba blokująca pozycję otwarcia znajduje się w pobliżu pokrętła z boku obudowy, natomiast śruba blokujące położenie zamknięcia mieści się po przeciwnej stronie. Kierunki obracania pokrętła zaznaczono na kole. Sprawdzić działanie zaworu ustawiając zawór w skrajnych pozycjach. Żółta strzałka powinna wskazywać na kierunek ustawienia otworu przelotowego kuli. 6.3 Montaż siłownika B1C Ustawić zawór w pozycji zamknięcia i umieścić tłok siłownika w skrajnie zewnętrznym położeniu. Spiłować wszelkie zadziory i oczyścić otwór trzpienia. Rys. 28 Umieścić sprzęgło (jego stosowanie nie jest zawsze wymagane) na trzpieniu. Pamiętać o prawidłowym ustawieniu. Linia na końcu trzpienia (i sprzęgła) wskazuje na kierunek ustawienia otworu przelotowego kuli. Smarowanie otworu trzpienia (oraz sprzęgła). Zamocować wspornik (luźno) na zaworze. Ostrożnie wsunąć siłownika na sprzęgło/trzpień. Zaleca się montaż siłownika tak, aby cylinder był skierowany w górę. Ustawić siłownik możliwie równolegle (lub pionowo) w stosunku do rurociągu. Nasmarować wszystkie śruby montażowe siłownika i umieścić je w odpowiednich otworach. Wyregulować położenia kuli odpowiadające pozycjom otwarcia i zamknięcia za pomocą śrub blokujących siłownika znajdujących się po obu stronach zaworu (rys. 29). Prawidłowa pozycja będzie wskazywana przez otwór przelotowy kuli. Sprawdzić położenie żółtej strzałki na siłowniku wskazującej pozycję otwarcia. Uważać na ręce! W przypadku ponownego montowania siłownika w tym samym zaworze regulacja śrubą blokującą nie jest konieczna. Ustawić tłok siłownika na końcu obudowy (pozycja otwarcia). Ręcznie obracać siłownik aż do momentu otwarcia zaworu. Zablokować siłownik w takim położeniu w sposób opisany powyżej. Śruba blokująca pozycji zamkniêcia Pozycja zamknięcia i otwarcia siłowników M Sprawdzić szczelność gwintów śruby blokującej. Gwinty powinny być zabezpieczone odpowiednim nietwardniejącym środkiem uszczelniającym np. Loctite 225. Sprawdzić prawidłowe funkcjonowanie zaworu. Przesunąć tłok siłownika do obu końców cylindra i sprawdzić ustawienie kuli oraz jej ruchy wywołane przesuwaniem siłownika (zamykanie: zgodnie z ruchem wskazówek zegara; otwieranie: przeciwnie do ruchu wskazówek zegara) Przy tłoku znajdującym się w skrajnie zewnętrznej pozycji zawór powinien być zamknięty. Jeżeli zajdzie taka konieczność (siłownik będzie wskazywał na pokrywę), należy ustawić siłownik tak, aby wskazywał na pozycje otwarcia/ zamknięcia zaworu. 6.4 Montaż siłownika B1J Śruba blokująca pozycji otwarcia Sprężynowe siłowniki powrotne są stosowane w sytuacjach, gdy konieczne jest otworzenie lub zamknięcia zaworu w przypadku przerw w doprowadzaniu powietrza. Siłowniki typu B1J służą do zamykania sprężynowego ; sprężyna wypycha tłok w

14 Rys. 29 kierunku końca cylindra w skrajne położenie zewnętrzne. Podobnie, siłowniki typu B1JA służą do otwierania sprężynowego ; sprężyna wypycha tłok w kierunku obudowy. Sprężynowe siłowniki powrotne są montowane podobnie jak siłowniki serii B1C. Należ jednak zwrócić uwagę na następujące kwestie. 6.4.1 Typ B1J Zamontować siłownik tak, aby tłok znajdował się w skrajnie zewnętrznym położeniu. Cylinder nie powinien znajdować się pod ciśnieniem, a przyłącza doprowadzania powietrza powinny być otwarte. Zawór powinien być zamknięty. 6.4.2 Typ B1JA Zamontować siłownik tak, aby tłok znajdował się na końcu cylindra po stronie obudowy. Cylinder nie powinien znajdować się pod ciśnieniem, a przyłącza doprowadzania powietrza powinny być otwarte. Zawór powinien być otwarty. Dalsza część procedury montażu pokrywa się z instrukcjami podanymi w rozdziale 6.3. 6.5 Demontaż siłowników serii B Śruba blokująca pozycji zamkniêcia Śruba blokująca pozycji otwarcia Pozycja zamknięcia i otwarcia siłowników serii B Odciąć siłownik od źródła zasilania; odłączyć przewód doprowadzania powietrza oraz kable układu sterowania. Odkręcić wspornika wspornika. Odkręcić siłownik za pomocą odpowiedniego narzędzia (rys. 30). Narzędzie można zamówić u producenta. 6.6 Montaż siłowników EC oraz EJ Siłownik jest podłączony do zaworu za pomocą przyłącza montażowego zgodnego z normą ISO 5211. Wał siłownika jest połączony z wałem zaworu specjalną tuleją. Tuleja (II + II) jest dwuelementową tuleją stożkową, która jest montowana na wale zaworu za pomocą śruby montażowej (I). Rys. 31 Tuleję wraz ze śrubą montażową należy umieścić na wale siłownika zgodnie z rysunkiem 31. W nacięciach tulei, które powinny być skierowane ku odpowiadającym im nacięciom na siłowniku, należy umieścić kołki cylindryczne. Przed montażem tulei i śruby montażowej, gwinty należy oczyścić z zanieczyszczeń w postaci starego materiału do zabezpieczania gwintów i dokładnie pokryć je środkiem Loctite 225 lub podobnym (rysunek 31). Śrubę montażową można dokręcić przez wał siłownika za pomocą odpowiedniego klucza sześciokątnego (rysunek 32). Loctite 225 lub podobny œrodek Montaż tulei stożkowej Klucz sześciokątna Narzêdzie monta H061904 Rys. 32 Dokręcanie tulei stożkowej Rys. 30 Narzędzie do demontażu siłownika Przed montażem należy sprawdzić odpowiednie ustawienia rowka klinowego na zaworze. Na tulei znajdują się cztery rowki klinowe; dwa z nich przeznaczone są dla zaworów z wpustami DIN, a dwa dla wałów zaworów z wpustami ANSI. Rowek klinowy DIN znajduje się między obydwiema częściami tulei, natomiast rowek ANSI znajduje się na środku części tulei. Na rysunku 33 przedstawiono pozycję rowka, gdy siłownik znajduje się pozycji zamknięcia.

15 Rowki klinowe DIN miêdzy czêœciami tulei Rys. 33 Położenie rowków klinowych w siłownikach EC/EJ Pozycję siłownika odpowiadającą zamknięciu lub otwarciu można określić stosując sprężone powietrze (rys. 34) lub sprawdzając położenie wskaźnika na końcu wału. Siłownik znajduje się w pozycji zamknięcia, jeśli kierunek rowka na płycie sprzęgła ustawiony jest poprzecznie do kierunku głównej linii siłownika. Śruba regulacyjna pozycji zamkniêcia Ciœnienie otwierania Rys. 34 Przyłącza siłownika EC/EJ Rowki klinowe na œrodk czêœci tulei Ciœnienie zamykające Śruba regulacyjna pozycji otwarcia Siłownik może być montowany na zaworze bezpośrednio lub za pomocą wspornika i czterech śrub. Przed montażem należy lekko odkręcić śrubę montażową tulei, aby ułatwić dopasowanie wału i siłownika. Konstrukcja siłownika pozwala na ruchy osiowe wału napędowego, które przemieszczenia ruchy wału powodowane np. rozszerzalnością cieplną. Przed dokręceniem śrub należy sprawdzić, czy wał napędowy znajduje się w położeniu górnym, które jest jego standardową pozycją roboczą (pozycję montażową pokazano na rysunku 32). Jest to konieczne, ponieważ podczas dokręcania wał siłownika nieznacznie opada. Przesunięcia osiowe wału napędowego należy także uwzględniać podczas montażu zaworu. Wał napędowy siłownika znajduje się w górnym położeniu, gdy jego górna powierzchnia jest ustawiona zgodnie z danymi tabeli 2. (rys. 32). Jeżeli podczas montażu stosowane będzie narzędzie H061904 (rys. 32) wał siłownika automatycznie ustawi się w odpowiednim położeniu. Narzędzie montażowe jest mocowane za pomocą śrub M4 do wału napędowego ustawionego w pozycji dolnej zamiast płyty sprzęgającej (przed montażem zaworu). Tabela3 Powierzchnie montażowe, śruby montażowe oraz luzy wału napędowego Nakrętkę narzędzia należy dokręcać w taki sposób, aby narzędzie wypychało wał w kierunku skrajnie górnej pozycji. Położenie można skontrolować od bocznej strony narzędzia. Zamontować siłownik na zaworze i ręcznie dokręcić śruby montażowe zaworu. Następnie dokręcić śrubę montażową (I) z momentem podanym w tabeli 3. Zalecany moment jest także podany na tabliczce znajdującej się na obudowie siłownika w pobliżu wału napędowego. Kolejnym etapem jest usunięcie narzędzia montażowego i zamontowanie płyty sprzęgającej. Ostatnią czynnością jest dokręcenie śrub montażowych zaworu. Sprawdzić położenie osiowe wału napędowego. Wał może nie być ustawiony w dolnym lub górnym położeniu X podanym w tabeli 3. Jego położenie może nawet znacznie odbiegać od podanych wartości. W takiej sytuacji należy ponownie zamontować siłownik. Jeżeli dokręcenie łączników nie zostanie przeprowadzone prawidłowo, działanie zaworu może być niewłaściwe. Skrajne pozycje zaworu regulowane są za pomocą śrub blokujących znajdujących się na końcach siłownika. Lokalizację śrub do regulacji pozycji zaworu oznaczono literami na końcach obudowy siłownika (34). 6.7 Demontaż siłowników EC oraz EJ Demontaż siłownika należy przeprowadzać w taki sam sposób co jego montaż, wykonując czynności w odwrotnej kolejności. Siłownik nie powinien znajdować się pod ciśnieniem, a przewody doprowadzające powietrze powinny zostać od niego odłączone. Rozmiar Mont. Gwint Klucz Nm ~X poz. górna (mm) EC/EJ05 EC/EJ07 EC/EJ10 EC/EJ12 EC/EJ14 F05 F07 F10 F12 F14 M12 M16 M20 M24 M36 6 8 10 14 19 25 50 100 200 700 4,0 1,5 2,5 3,5 4,5 ~X poz. dolna (mm) 1-2 -2-2 -2 W pierwszej kolejności od siłownika należy odłączyć nastawnik oraz pozostały osprzęt, a następnie zdjąć płytę łączącą z wału napędowego. Poluzować tuleję obracając śrubę mocującą przeciwnie do kierunku ruchu wskazówek zegara. Śruba ta działa jako ściągacz. Zaleca się umieszczenie odpowiedniej tulei z zestawu narzędziowego H061544 między śrubą mocującą (I) a wałem napędowym. Wymiary tulei podano w tabeli 3. Odłączyć siłownik od zaworu po uprzednim wykręceniu śrub mocujących siłownika do zaworu. Przed odłączeniem siłownika zwrócić uwagę na jego położenie względem zaworu oraz położenie wpustu i rowka. Ułatwi to ponowny montaż siłownika.

16 Poluzować śruby wspornika. Usunąć siłownik. Usunąć wspornik (w przypadku rozmiarów 1" i 1,5" wspornika nie można usuwać). Śruby mocujące, 4 szt. Rys. 35 Demontaż siłownika EC/EJ Tabela4 6.8 Montaż siłowników DC oraz DJ Obrócić zawór do pozycji zamknięcia. Należy zwrócić uwagę na właściwe położenie trzpienia siłownika. Rowek na końcu trzpienia siłownika wskazuje na kierunek ustawienia otworu przelotowego kuli. Osadzić siłownik na trzpieniu (może zajść konieczność użycia odpowiedniego złącza) i przymocować go czterema śrubami. 6.9 Demontaż siłowników DC oraz DJ Zamknąć i odłączyć przewód ciśnienia zasilającego siłownik, odłączyć przewody układu sterowania. Tabela5 Nieprawidłowe działanie 8 NARZĘDZIA Oprócz narzędzi typowych, niezbędne są następujące narzędzia: Wymiary tulei Siłownik Wym. zewn. Wym. wewn. Wysokość (mm) (mm) (mm) EC05 24,5 12,5 15 EC07 24,5 16,5 32,75 EC10 24,5 20,5 45 Demontaż siłownika: - narzędzie do demontażu siłownika Wyjmowanie wkładki: - narzędzie do demontażu wkładki Demontaż gniazd blokowanych: - narzędzie do demontażu gniazd (gniazda typu K i P) Blokowanie gniazd: - narzędzie do blokowania gniazd typu K - narzędzie do blokowania gniazd typu P Rys. 36 Demontaż siłowników DC/DJ 6.10 Montaż siłowników innych marek UWAGA: Firma Metso Automation nie gwarantuje kompatybilności siłowników nie instalowanych przez Metso Automation z zaworem. Siłowniki innych marek można stosować tylko gdy są one wyposażone w połączenie zgodne z normą ISO 5211. 7 NIEPRAWIDŁOWE DZIAŁANIE W poniższej tabeli (tabela 4) opisano sytuacje które mogą wystąpić w przypadku zbyt długiego użytkowania siłownika. Objaw Możliwa usterka Rozwiązanie problemu Wyciek z zamkniętego Nieprawidłowe ustawienie śruby ograniczającej Zmienić ustawienie śruby dla pozycji zamknięcia zaworu siłownika Nieprawidłowe ustawienie zerowe nastawnika Wyregulować nastawnik Uszkodzenie gniazda Wymienić gniazdo Uszkodzenie segmentu Wymienić segment Ułożenie segmentu w niewłaściwym położeniu Ustawić we właściwym rowku siłownika względem siłownika Niestabilne ruchy zaworu Usterka siłownika lub nastawnika Sprawdzić działanie siłownika i nastawnika Nagromadzenie medium na powierzchni Wyczyścić segment segmentu Uszkodzenie segmentu lub gniazda Wymienić segment lub gniazdo Przedostanie się skrystalizowanego medium do Przepłukać łożyska łożysk Nieszczelne uszczelnienie Zużycie lub uszkodzenie uszczelnienia Wymienić zestaw uszczelniający Montaż gniazda E - narzędzie montażowe Narzędzia te można zamawiać u producenta. Podczas zamawiania należy zawsze podać typ zaworu. 9 ZAMAWIANIE CZĘŚCI ZAMIENNYCH Podczas zamawiania części zamiennych, należy zawsze podawać następujące informacje: typ zaworu (znajdujący się na tabliczce znamionowej lub w instrukcji) numer listy części zamiennych (lub numer niniejszego podręcznika), numery części, ich nazwy oraz liczbę zamawianych części.

17 10 SCHEMATY ZŁOŻENIOWE I LISTY CZĘŚCI 10.1 Wielkości DN 25 40/1" 1,5" 2 76 75 16 62 7 63 70, 71 4 7 3 7 63 65 12 5 19 9 18 150 69 10 1 42 14 Pozycja Liczba Opis Zalecane części zamienne 1 1 Korpus 2 1 Kryza korpusu 3 1 Kula/kula Q-TRIM 4 1 Pierścień blokujący (2" 8"/DN 50 200) Pierścień oporowy (1", 1 1/2"/DN 25, 40) 5 1 Wał 7 1, 2 Gniazdo kuli 9 1 Pierścień dławikowy 10 1 Klucz 12 4 Kołek gwintowany 14 2 Kołek gwintowany 16 8 Nakrętka sześciokątna 18 2 Nakrętka sześciokątna 19 1 Tabliczka identyfikacyjna 25 1 Gniazdo kuli (H) 42 2 Płyta ustalająca 50 1 Sworzeń zabezpieczający x 62 1 Sprężyna gniazda x 63 2 Uszczelka tylna x 65 1 Uszczelka korpusu x 69 1 Uszczelka (zestaw) x 70 1 Łożysko oporowe 71 1 Łożysko oporowe 75 1 Uszczelka gniazda (H) 76 1 Pierścień typu back-up 150 2 Zestaw sprężyny

18 10.2 Wielkości DN 50 200/2" 8" Pozycja Liczba Opis Zalecane części zamienne 1 1 Korpus 2 1 Kryza korpusu 3 1 Kula 1 Q-ball 4 1 Pierścień blokujący 5 1 Trzpień 7 2 Gniazdo (P/S/K, T lub M) 7 1 Gniazdo (K) gdy gniazdo E znajduje się w kryzie korpusu 9 1 Pierścień dławikowy 10 1 Wpust 12 Kołek 14 2 Kołek gwintowany 16 Nakrętka sześciokątna 18 2 Nakrętka sześciokątna 25 1 Gniazdo (E) gdy gniazdo K znajduje się w korpusie 42 2 Płyta ustalająca 50 1 Sworzeń cylindryczny 51 1 Pierścień ustalający 62 1 Sprężyna (E) 63 2 Uszczelka tylna (P/S/K) 1 Uszczelka tylna (S/K) gdy gniazdo E znajduje się w kryzie korpusu 65 1 Uszczelka korpusu 67 1 Pierścień oporowy 69 1 Uszczelka (zestaw) 70 3 Łożysko oporowe