Modelowanie Rynków Finansowych Ryszard Kokoszczyński Katarzyna Lada 7 października, 2013
Forma zajęć Konwersatorium ćwiczenia seminaryjne w szkołach wyższych, polegające na prowadzeniu przez wykładowcę rozmów ze słuchaczami na temat wykładanego przedmiotu (słownik wyrazów obcych PWN). Uwaga: Nieobecność w terminie prezentacji oznacza utratę możliwości zaprezentowania wyników badań, a co za tym idzie obniżenie oceny końcowej. + Laboratoria odbywać się będą średnio co drugie zajęcia; stosowany będzie pakiet ekonometryczny STATA
Zasady zaliczenia (21 października 2013) zaprezentowanie wybranego artykułu na zajęciach (25 listopada 2013) wykonanie ćwiczenia modelowego w zespołach co najwyżej dwuosobowych
Prezentacja artykułu wybór tekstu Lista tekstów zalecanych do wyboru znajduje się na stronie ekonometria.wne.uw.edu.pl Wszystkie teksty dostępne są w sieci, choć dostęp do niektórych wymaga korzystania z bazy czasopism BUW (wymagana ważna karta biblioteczna przy korzystaniu z komputerów poza UW)
Prezentacja artykułu najważniejsze elementy prezentacji Kontekst teoretyczny rozważanego problemu Najważniejsze założenia i hipotezy Dane Metoda Wyniki i zakres ich obowiązywania (stopień ogólności) Implikacje dla teoretycznych podstaw badania
Prezentacja artykułu krytyka Każdy z punktów wymienionych na poprzednim slajdzie powinien poza elementami zawartymi w omawianym artykule zawierać krytyczną ocenę
Prezentacja wyników własnego badania najważniejsze elementy prezentacji Kontekst teoretyczny rozważanego problemu Cel badania i jego odniesienia do literatury przedmiotu (wartość dodana prezentowanego badania) Najważniejsze założenia i hipotezy Dane Metoda Wyniki i zakres ich obowiązywania (stopień ogólności) Implikacje dla teoretycznych podstaw badania
Tematyka zajęć Modele normalnych stóp zwrotu: CAPM, APT i rozszerzenia CAPM Hipoteza błądzenia przypadkowego (random walk) i jej empiryczne testy. Modelowanie zmienności (ARCH/GARCH) Rynek obligacji. Ceny obligacji i struktura czasowa stóp procentowych (krzywa dochodowości, yield curve)
Finanse behawioralne por. P. Zielonka, Czym są finanse behawioralne, czyli krótkie wprowadzenie do psychologii rynków finansowych, Materiały i Studia, NBP, Warszawa 2003
Finanse behawioralne Analiza zachowań inwestorów na rynkach finansowych z wykorzystaniem aspektów psychologicznych Opierają się na założeniu, że inwestorzy powielają pewne powszechne błędy i uprzedzenia, wynikające z psychiki ludzkiej
Finanse behawioralne Czyli odstępstwa od założeń efektywnych rynków finansowych Finanse behawioralne proponują szczegółowe założenia do wyjaśnienia anomalii
Anomalie przykłady (1/4) Autokorelacje między stopami zwrotu Krótkookresowo (poniżej roku, +): istnieje dodatnia autokorelacja między zmianami cen akcji Średniookresowo (trzy do pięciu lat, -): niska wycena akcji (w stosunku do wartości fundamentalnych spółek) w przeszłości stopa zwrotu niż akcji przewartościowanych wyższa
Anomalie przykłady (2/4) Efekt kalendarza (Efekt stycznia) Przeciętnie wyższe stopy zwrotu w styczniu w stosunku do innych miesięcy (Efekt końca tygodnia) Spadek cen akcji w okolicach weekendu
Anomalie przykłady (3/4) Efekt wielkości firmy Przeciętnie wyższe stopy zwrotu dla akcji małych spółek
Anomalie przykłady (4/4) Paradoks funduszy powierniczych Inna wycena funduszy niż suma akcji wchodzących w ich skład
Skłonności poznawcze inwestorów (1/5) Pułapka reprezentatywności Co mówi psychologia: Ludzie mają tendencję do wyciągania wniosków na temat całej populacji na podstawie małej, niereprezentatywnej próby (przykład: tzw. nie respektowanie prawa regresji do średniej)
Skłonności poznawcze inwestorów (2/5) Pułapka gracza Co mówi psychologia: Ludzie wierzą, że po dostatecznie długim okresie występowania sytuacji A zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia sytuacji B (ignorowanie niezależności zdarzeń)
Skłonności poznawcze inwestorów (2/5) Pułapka gracza Co mówi psychologia: Ludzie wierzą, że po dostatecznie długim okresie występowania sytuacji A zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia sytuacji B (ignorowanie niezależności zdarzeń) Efekt w finansach: Wpływ ww. efektów na decyzje inwestorów HOSSA BESSA Kupno akcji * # Sprzedaż akcji # * * - ignorowanie prawa regresji do średniej # - pułapka gracza
Skłonności poznawcze inwestorów (4/5) Efekt zakotwiczenia Co mówi psychologia: Ludzie odnoszą swe sądy do wcześniej zasłyszanych lub bardzo charakterystycznych wartości Efekt w finansach: Ostateczna cena akcji może zależeć od pewnej wartości początkowej uznawanej jako punkt odniesienia
Skłonności poznawcze inwestorów (5/5) Pułapka dostępności Co mówi psychologia: dostępność oparta na doświadczeniu: ludzie posiadają większe zaufanie do tego o czym wcześniej wiedzieli, o czym już słyszeli; dostępność związana z pamięcią/wyobraźnią: ludzie z łatwością przywołują rzeczy wcześniej zapamiętane Efekt w finansach: inwestorzy chętniej kupują akcje firm mających siedziby w sąsiedztwie, znane; lepiej zapamiętują wyniki finansowe znanych im spółek i one stanowią podstawę sądów na temat stanu rynku finansowego
Skłonności poznawcze inwestorów (3/5) Efekt myślenia wstecznego Co mówi psychologia: Wiedza o zaistniałym zdarzeniu modyfikuje uprzednie sądy o prawdopodobieństwie jego wystąpienia Efekt w finansach: trudności w zauważeniu popełnionych przez siebie błędów w predykcjach dotyczących ruchów giełdowych
Skłonności motywacyjne inwestorów (1/3) Teoria perspektywy Teoria opisująca rzeczywiste zachowania ludzi w obliczu ryzyka Składa się z dwóch części: Funkcja wartości: strata boli bardziej niż zysk cieszy Wagi decyzyjne: zawyżanie małych prawdopodobieństw i zaniżanie średnich i dużych
Skłonności motywacyjne inwestorów (2/3) Efekt unikania strat Polega na tym, że inwestorzy starają się za wszelką cenę nie realizować strat Dotyczy zasadniczo graczy pasywnych Gracze aktywni: wycofują pieniądze w okresie spadku cen akcji, natychmiast je reinwestując Gracze pasywni: w bessie niechętnie zamykają pozycje, czekaj, a na lepsze czasy
Skłonności motywacyjne inwestorów (3/3) Efekt utopionych kosztów Jest konsekwencją efektu unikania strat Ludzie skłonni są trwać przy raz podjętej decyzji, jeśli związana jest ona z dużymi kosztami, nakładami pracy, czasu, wysiłku