INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Do użytku służbowego PROGRAM DZIAŁALNOŚCI NAUKOWEJ I ROZWOJOWEJ PUŁAWY
2
3 SPIS TREŚCI A. Prace naukowo-badawcze w ramach działalności statutowej 5 B. Zadania w ramach programu wieloletniego IUNG-PIB 27 C. Zadania w ramach programu wieloletniego pn. Ulepszanie krajowych źródeł białka roślinnego, ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach 38 D. Projekty badawcze 39
4
5 A. PRACE NAUKOWO-BADAWCZE W RAMACH DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ W p r o w a d z e n i e Działalność statutowa IUNG-PIB jest realizowana w ramach programu naukowo -badawczego pt. Zrównoważony rozwój produkcji roślinnej i kształtowanie przestrzeni rolniczej Polski. Program ten stanowi kontynuację programu realizowanego w latach 1997-2001 pt. Podstawy zrównoważonego gospodarowania i ochrony przestrzeni rolniczej w Polsce". Zmiana tytułu związana jest z nieco innym rozłożeniem akcentów, wynikających z programu organizacji zaplecza badawczo-rozwojowego resortu rolnictwa i rozwoju wsi, uwzględniającego zapisy znowelizowanych ustaw o JBR i KBN oraz ustaleń Międzyresortowego Zespołu d/s Reformy JBR. Realizacja koncepcji rozwoju zrównoważonego jest celem nadrzędnym wszystkich działań o charakterze gospodarczo-społecznym podejmowanych w Polsce. Konieczność jej realizacji wynika z zapisów zawartych w dokumentach o charakterze międzynarodowym, takich jak konwencje, agendy czy też oficjalnie i powszechnie akceptowane teorie rozwoju. Koncepcja rozwoju zrównoważonego, zwanego także ekorozwojem, jest również jedną z podstawowych zasad wymienionych w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 r. Produkcja rolnicza, jako jedna ze sfer działalności gospodarczej powiązanych ze środowiskiem przyrodniczym, obejmuje produkcję roślinną i zwierzęcą. Oba te działy są powiązane szeregiem zależności i sprzężeń zwrotnych. Jednak pierwotny, surowcowy charakter produkcji roślinnej w przeważającej części wykorzystywanej na paszę hierarchizuje problematykę, wskazując na rolę i znaczenie produkcji roślinnej. Problemem podstawowym będzie zatem zrównoważony rozwój produkcji roślinnej bezpośrednio zdeterminowany różnorodnymi zależnościami w układzie rolnicza przestrzeń produkcyjna roślina. Zależności te uwidaczniają się na różnych poziomach; w odniesieniu do pojedynczej rośliny, pola (łanu, technologii produkcji), gospodarstwa i regionu. Realizacja programu, mającego charakter interdyscyplinarny, wymaga działań zespołowych prowadzących do kompleksowego rozwiązywania problemów. Program nawiązuje do oficjalnie obowiązujących dokumentów oraz zobowiązań Polski wynikających z procesów integracji europejskiej. Program ma układ horyzontalny, nakierowany na realizację celów badawczych na 4 poziomach: rośliny i gleby, łanu roślin i zmianowania, gospodarstwa i wsi, regionu i kraju. W związku z tym program składa się z 4 podprogramów (obszarów) badawczych merytorycznie powiązanych ze sobą i stanowiących integralną całość. Jego zakres obejmuje problematykę rozwoju produkcji roślinnej na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych oraz jej oddziaływanie na kształtowanie przestrzeni rolniczej. Każdy z podprogramów składa się z szeregu zadań, które charakteryzują zakres merytoryczny obecnych i przyszłych badań. Program ma charakter otwarty, może bowiem być rozszerzony o nowe zadania. Działalność IUNG-PIB koncentruje się głównie na problemach agronomii i kształtowania środowiska. Celem głównym programu jest wspieranie decyzji resortu i władz regionalnych w zakresie zrównoważonego rozwoju produkcji roślinnej oraz kształtowania środowiska rolniczego, a także dostarczanie informacji, wytycznych i zaleceń dla praktyki rolniczej.
6 WYKAZ PODPROGRAMÓW Nr Nazwa podprogramu badawczego Koordynator podprogramu Liczba tematów Strony w planie 1 Biologiczne i siedliskowe uwarunkowania produkcji roślinnej oraz pozyskiwania surowców roślinnych o pożądanej jakości prof. dr hab. Teresa Doroszewska 10 13-16 2 Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów 20 16-21 3 Przyrodnicze i ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania produkcji rolniczej w gospodarstwach rolnych prof. dr hab. Stanisław Krasowicz 6 21-23 4 Kształtowanie i ochrona przestrzeni rolniczej w Polsce z uwzględnieniem regionalnych uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich 9 23-27
7 INFORMACJA O PODPROGRAMACH BADAWCZYCH W RAMACH DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ IUNG-PIB PODPROGRAM 1 Biologiczne i siedliskowe uwarunkowania produkcji roślinnej oraz pozyskiwania surowców roślinnych o pożądanej jakości Badania pozwolą na rozpoznanie potrzeb i wymagań nowych odmian poszczególnych gatunków roślin uprawnych oraz doskonalenie (bądź opracowanie) podstaw naukowych nowych technologii produkcji, uwzględniających wymagania roślin i pozwalających na osiąganie opłacalności produkcji roślinnej o pożądanej jakości. Produkcja roślinna uzależniona jest od szeregu czynników, z których do najważniejszych należą cechy biologiczne samej rośliny, jak i uwarunkowania siedliskowe jej wzrostu. Generalnie plony roślin uprawnych związane są ściśle z intensywnością wzrostu i przebiegiem rozwoju generatywnego. Rozwój ten natomiast regulowany jest czynnikami środowiskowymi takimi jak światło, temperatura, woda i substancje pokarmowe. Ważne w tym względzie są również czynniki agrotechniczne, gdyż wpływają one bezpośrednio na potencjalną produktywność roślin. Od strony środowiska wzrostu rośliny, elementami warunkującymi otrzymywanie optymalnych, dobrych jakościowo plonów jest gleba, jej żyzność i produkcyjność rozumiana w ujęciu dynamicznym, tzn. z uwzględnieniem wszystkich procesów biologicznych, chemicznych i fizycznych. Celem podprogramu badawczego jest rozpoznanie wpływu uwarunkowań biologicznych i siedliskowych na przebieg procesów warunkujących wysoki poziom i pożądaną jakość produktów roślinnych. Wyniki badań pozwolą na opracowanie takich zasad działania, które zapewnią utrzymanie w dobrym stanie właściwości gruntów ornych oraz na osiąganie optymalnych plonów roślin uprawnych o wysokich parametrach jakościowych z jednoczesnym zachowaniem walorów środowiska przyrodniczego. PODPROGRAM 2 Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów Specyfika produkcji roślinnej polega na realizacji procesów technologicznych w przestrzeni i czasie. W skali gospodarstwa przestrzeń stanowią wszystkie wydzielone pola uprawne, a czas obejmuje jedną lub kilka rotacji zmianowania, to znaczy kilka uprawianych po sobie roślin. Skutki wielu zabiegów agrotechnicznych można ocenić dopiero w skali całej tak zdefiniowanej czasoprzestrzeni, a więc na całym areale gospodarstwa w okresie kilku lat. Dotyczy to w szczególności zabiegów uprawy roli i regulacji zachwaszczenia oraz gospodarki składnikami mineralnymi, to znaczy nawożenia. Zagadnienia uprawowe i nawozowe muszą być dlatego rozpatrywane zarówno w aspekcie technologii produkcji poszczególnych roślin,
8 jak i w obrębie całego zmianowania. Technologie muszą być efektywne, to znaczy zapewniające minimalny nakład środków produkcji na wytworzenie jednostki produktu oraz bezpieczne dla szeroko rozumianego środowiska przyrodniczego. Bezpieczeństwo technologii produkcji polega na eliminowaniu ujemnego wpływu zabiegów agrotechnicznych na glebę, wodę gruntową i uprawianą roślinę, a także na uzyskiwaniu produktów roślinnych o założonych parametrach jakościowych i użytkowych. Produkty takie powinny sprzyjać zachowaniu zdrowia człowieka i zwierząt gospodarskich. Celem podprogramu badawczego jest opracowanie technologii produkcji roślinnej jako podstawowego elementu dobrej praktyki rolniczej, ujętej w wielu krajach i w Polsce w formę Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. Opracowanie i wdrożenie Kodeksu DPR stanowi podstawową formę realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski wynikających z Agendy Bałtyckiej (HELCOM) i Dyrektywy Azotanowej UE. W części dotyczącej zasad zrównoważonego nawożenia uwzględnia się wymagania ustawy o nawozach i nawożeniu. PODPROGRAM 3 Przyrodnicze i ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania produkcji rolniczej w gospodarstwach rolnych Współczesne rozwiązania wprowadzane do praktyki gospodarczej powinny być zgodne z zasadami rozwoju zrównoważonego. W przypadku rolnictwa oznacza to konieczność właściwego dostosowania kierunków i intensywności produkcji do występujących warunków przyrodniczych. Rolnictwo zrównoważone powinno spełniać następujące warunki: produkować surowce żywnościowe o wysokiej jakości w ilościach pokrywających potrzeby żywnościowe kraju lub wynikające z przyznanych kwot produkcyjnych; produkcja nie może stwarzać, większych niż to nieuniknione, zagrożeń dla środowiska przyrodniczego; gospodarstwa muszą osiągać dochody pokrywające bieżące potrzeby życiowe rodziny rolnika oraz pewną nadwyżkę niezbędną na rozwój lub przynajmniej odtworzenie majątku produkcyjnego; obszary wiejskie muszą stwarzać możliwości rozwoju alternatywnych rodzajów działalności dla ludności wiejskiej. Wymienione uwarunkowania i cele stanowią podstawowe przesłanki badań w ramach tego podprogramu. Prace badawcze będą przede wszystkim ukierunkowane na poszukiwanie takiej struktury produkcji, która umożliwi efektywne wykorzystanie zasobów własnych gospodarstwa oraz właściwe powiązanie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Zalecane technologie powinny być kapitałooszczędne i zgodne z podstawowymi zasadami dobrej praktyki rolniczej. Inne rozwiązania będą proponowane dla obszarów cennych przyrodniczo, gdzie priorytetowe znaczenie ma ochrona walorów środowiskowych, krajobrazowych i różnorodności biologicznej. Po akcesji do UE obszary te mogą korzystać ze wsparcia finansowego w ramach programów rolno-środowiskowych, z tytułu gospodarowania w mniej korzystnych warunkach lub rozwoju rolnictwa ekologicznego.
9 Celem podprogramu badawczego jest opracowanie zasad organizacji i funkcjonowania gospodarstw rolniczych, umożliwiających realizację celów zrównoważonego rozwoju w różnych warunkach przyrodniczych i ekonomicznoorganizacyjnych. PODPROGRAM 4 Kształtowanie i ochrona przestrzeni rolniczej w Polsce z uwzględnieniem regionalnych uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich Rolnictwo polskie, zgodnie z nakreśloną strategią jego rozwoju oraz wymaganiami akcesyjnymi, podlegać będzie dość głębokim przemianom. Warunkiem ich przeprowadzenia jest racjonalizacja użytkowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz uwzględnienie w jej kształtowaniu nowych potrzeb i programów rozwoju rolnictwa. Konieczność sprostania tym wyzwaniom zwiększy zapotrzebowanie na wspomaganie informacyjne, które jest nieodzowną podstawą właściwych decyzji. Budowa systemów informatycznych, zgodnych z potrzebami i standardami przyjętymi w Unii Europejskiej, wymaga pilnego przetworzenia danych agroklimatycznych, glebowych oraz urządzeniowych do postaci numerycznej. Podprogram będzie realizowany poprzez tworzenie i adaptację modeli i aplikacji umożliwiających szybki dostęp do informacji charakteryzujących: warunki produkcji rolniczej, waloryzację przestrzeni, sposoby jej użytkowania, spodziewane efekty produkcyjne, skutki wykorzystywania przyrodniczych zasobów rolnictwa i inne funkcje przestrzeni. Opracowywane modele i aplikacje opisywać będą w sposób dynamiczny zmienność zjawisk i procesów przyrodniczych oraz antropogenicznych z uwzględnieniem uwarunkowań ekonomicznych i zasad ekorozwoju. Bazy danych, modele i aplikacje generujące niezbędne informacje odnosić się będą do trzech szczebli zarządzania i podejmowania decyzji krajowego, regionalnego i lokalnego. Ponadto będzie prowadzona ocena potencjalnych możliwości produkcyjnych różnych regionów Polski, gdyż po wprowadzeniu gospodarki rynkowej zróżnicowanie to wyraźnie wzrosło i uległy dezaktualizacji dotychczasowe kryteria rejonizacji produkcji roślinnej. Uzyskane wyniki mogą być przydatne do regionalizacji przyszłej polityki rolnej. Celem podprogramu badawczego jest tworzenie podstaw nowoczesnych systemów informacji dla rolnictwa i instytucji z jego otoczenia - niezbędnych do planowania, prowadzenia i oceny skutków produkcji roślinnej. Zakres prac w podprogramie został określony w formie 3 zadań badawczych: 4.1. Gromadzenie, przetwarzanie i wykorzystanie informacji o glebach, agroklimacie i użytkowaniu przestrzeni rolniczej Polski. 4.2. Opracowanie zasad wykorzystania i kształtowania przestrzeni rolniczej z uwzględnieniem uwarunkowań wielofunkcyjnego rozwoju wsi. 4.3. Ocena jakości środowiska oraz stanu zrównoważenia produkcji rolniczej.
10 W planie zastosowano następujące symbole jednostek organizacyjnych IUNG-PIB: NBP - Zakład Biochemii i Jakości Plonów NCH - Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli NGEO - Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów NHB - Zakład Hodowli i Biotechnologii Roślin NMR - Zakład Mikrobiologii Rolniczej NSE - Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej NUP - Zakład Uprawy Roślin Pastewnych NUZ - Zakład Uprawy Roślin Zbożowych NMI - Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki NŻN - Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia DUW - Dział Upowszechniania i Wydawnictw GLACH - Główne Laboratorium Analiz Chemicznych SDW - Stacja Doświadczeń Wegetacyjnych SD - Stacja Doświadczalna RZD - Rolniczy Zakład Doświadczalny
11
12 Symbol tematu PODPROGRAM 1 Biologiczne i siedliskowe uwarunkowania produkcji roślinnej oraz pozyskiwania surowców roślinnych o pożądanej jakości Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Teresa Doroszewska Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań 1.01 Ocena odporności na stres suszy 2012 mieszańca Festulolium braunii i jego mieszanek z wybranymi gatunkami roślin motylkowatych NUP, NŻN, NHB, NBP dr M. Staniak prof. J. Księżak dr J. Bojarszczuk dr A. Kocoń dr A. Czubacka mgr J. Kaźmierczak mgr A. Fariaszewska mgr B. Ciarkowska mgr Ł. Pecio 2 doświadczenia wazonowe (łącznie 376 wazonów), SDW Puławy; laboratoryjne 1) Ocena jakościowa i ilościowa fito związków metodami LC-PDA-ESI-T MS/MS 2) Izolacja związków o nieznanej strukturze z ekstraktu roślinnego 1.02 Charakterystyka wirusa mozaiki tytoniu, określenie wpływu infekcji wirusowych (TMV, PVY, TSWV) na skład chemiczny surowca oraz identyfikacja i ocena skuteczności źródeł odporności 1) Analiza molekularna wczesnych pokoleń roślin zawierających czynnik odporności pochodzący od patogena oraz ocena wpływu poziomu jego ekspresji na odporność PVY w liniach hodowlanych mgr A. Fariaszewska 2013 NHB dr M. Przybyś prof. T. Doroszewska dr A. Czubacka dr G. Korbecka dr D. Laskowska dr A. Trojak-Goluch mgr A. Depta mgr H. Olszak-Przybyś mgr K. Kursa mgr M. Kawka mgr D. Czarnecka dr A. Czubacka prof. T. Doroszewska dr G. Korbecka mgr D. Czarnecka laboratoryjne, eksperyment szklarniowy
13 2) Sekwencjonowanie genomów TMV i ich analiza filogenetyczna oraz identyfikacja źródeł odporności na TMV dr M. Przybyś dr G. Korbecka prof. T. Doroszewska dr D. Laskowska dr A. Trojak-Goluch mgr M. Kawka mgr A. Depta mgr K. Kursa 1.06 Związki aktywne wybranych gatunków roślin z rodziny bobowatych (raport końcowy) 2012 NBP, NUP dr I. Kowalska mgr Ł. Pecio prof. A. Stochmal dr M. Staniak mgr B. Szajwaj mgr S. Pawelec mgr D. Jędrejek doświadczenia mikropoletkowe o łącznej pow. 156 m 2, SDW Puławy; laboratoryjne 1.07 Poszukiwanie możliwości zwiększenia plonowania grochu siewnego (Pisum sativum L.) poprzez usprawnienie procesu symbiotycznego wiązania azotu 2013 2016 NUP, NBP, NŻN prof. J. Podleśny prof. A. Stochmal dr A. Podleśna dr E. Gaweł laboratoryjne, eksperyment szklarniowy i wazonowy 1) Ocena wpływu stosowania czynników Nod, flawonoidów i molibdenu na przebieg symbiotycznego wiązania azotu w zróżnicowanych warunkach wilgotności gleby prof. J. Podleśny prof. A. Stochmal dr A. Podleśna 1.08 Wpływ różnych systemów uprawy roli na występowanie grzybów endomikoryzowych w ryzosferze pszenicy ozimej i rzepaku (raport końcowy) 2012 NMR, NSE dr A. Księżniak dr J. Czaban dr J. Smagacz pobieranie próbek z pola RZD Kępa; laboratoryjne 1.09 Kształtowanie żyzności gleby i jakości plonu poprzez stosowanie preparatów z mikroorganizmami pożytecznymi (raport końcowy) 2012 NŻN, NMR, NGEO dr A. Kocoń dr A. Gałązka dr A. Rutkowska dr D. Pikuła dr T. Jadczyszyn dr J. Niedźwiecki 1 doświadczenie polowe o pow. 0,85 ha; RZD Grabów
14 1.10 Hodowla odmian i linii hodowlanych tytoniu o obniżonej zawartości niepożądanych alkaloidów 2 3 4 5 2017 NHB mgr K. Kursa prof. A. Berbeć prof. T. Doroszewska dr A. Trojak-Goluch mgr H. Olszak- Przybyś 1 doświadczenie polowe o pow. 0,2 ha; RZD Kępa 1) Ocena zmienności występowania alkaloidów w odmianach i liniach hodowlanych tytoniu oraz selekcja genotypów niekonwertujących mgr K. Kursa prof. A. Berbeć prof. T. Doroszewska dr A. Trojak-Goluch mgr H. Olszak- Przybyś 1.11 Wykorzystanie związków bioaktywnych roślin w hamowaniu rozwoju niektórych agrofagów NCH dr hab. H. Gołębiowska prof. J. Sadowski dr R. Kieloch mgr J. Topolski laboratoryjne, testy szklarniowe 1) Identyfikacja biotypów roślin pochodzących z siedlisk naturalnych i pól uprawnych 2) Ocena inhibitującego działania na chwasty segetalne i grzyby chorobotwórcze wyciągów pozyskanych z wybranych biotypów 1.12 Wpływ żerowania chrząszczy Cryptorhynchus lapathi L. na plonowanie wierzby uprawianej na cele energetyczne 1) Ocena wpływu żerowania chrząszczy Cryptorhynchus lapathi na wzrost i rozwój wierzby w warunkach pola doświadczalnego. 2) Analiza danych dotyczących występowania Cryptorhynchus lapathi w Polsce na podstawie informacji uzyskanych od plantatorów i producentów materiału szkółkarskiego wierzby i topoli. dr hab. H. Gołębiowska prof. J. Sadowski dr R. Kieloch mgr J. Topolski 2016 DUW, NSE dr A. Bochniarz dr hab. M. Matyka dr M. Zarychta dr A. Bochniarz dr hab. M. Matyka dr M. Zarychta dr A. Bochniarz eksperyment polowy, obserwacje terenowe, prace kameralne
15 1.13 Ocena różnorodności biologicznej wybranych bezkręgowców w uprawach 2016 rolniczych NSE dr J. Stalenga dr hab. B. Feledyn- Szewczyk mgr P. Radzikowski mgr A. Berbeć eksperyment polowy, RZD Kępa 1) Ocena różnorodności biologicznej wybranych grup bezkręgowców w uprawach roślin energetycznych na doświadczeniu z uprawami roślin polowych oraz roślin energetycznych dr J. Stalenga dr hab. B. Feledyn- Szewczyk mgr P. Radzikowski mgr A. Berbeć Symbol tematu PODPROGRAM 2 Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Teresa Doroszewska Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań 2.02 Wpływ intensywności technologii produkcji na jakość ziarna żyta i pszenżyta ozimego (raport końcowy) NUZ, NMR dr B. Jaśkiewicz prof. G. Podolska dr hab. J. Grabiński dr J. Czaban dr M. Mikos 4 doświadczenia polowe o pow. 1,22 ha, RZD Kępa (Osiny); 1 doświadczenie polowe o pow. 0,12 ha, Jelcz-Laskowice; laboratoryjne 2.03 Określenie produkcyjności i jakości ziarna zbóż oraz właściwości gleby w warunkach rożnych technologii produkcji 2012 2016 NUZ, NGEO, NBP, NMR, NŻN prof. G. Podolska prof. E. Czyż prof. K. Noworolnik dr hab. J. Grabiński prof. A. Stochmal dr A. Księżniak dr B. Jaśkiewicz 6 doświadczeń polowych o łącznej pow. 1,5 ha RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne; prace kameralne
16 dr D. Leszczyńska dr D. Pikuła dr A. Sułek dr M. Mikos 1) Określenie wartości technologicznej pszenicy ozimej i jarej 2) Ocena występowania grzybów mikoryzowych 3) Ocena wartości paszowej ziarna jęczmienia 2.04 Porównanie efektu gospodarczego różnych sposobów renowacji trwałego użytku zielonego 1) Ocena plonowania i składu botanicznego odnowionej runi prof. G. Podolska dr M. Mikos 2013 2016 dr A. Księżniak prof. K. Noworolnik dr D. Leszczyńska NUP, NSE dr E. Gaweł prof. J. Podleśny dr A. Madej dr E. Gaweł prof. J. Podleśny 2 doświadczenia polowe o łącznej pow. 1 ha, RZD Grabów; analizy chemiczne, GLACH 2.05 Zmienność plonowania i zachwaszczenia nowych odmian pszenicy ozimej w zależności od systemu uprawy roli (raport końcowy) NCH dr hab. R. Weber dr hab. H. Gołębiowska dr A. Biskupski dr S. Włodek 1 doświadczenie polowe o pow. 1,5 ha, Jelcz-Laskowice; laboratoryjne 2.06 Wpływ międzyplonów ozimych oraz zróżnicowanej uprawy roli na właściwości gleby i plonowanie kukurydzy NCH dr A. Biskupski dr hab. R. Weber dr S. Włodek dr T. Sekutowski dr U. Sienkiewicz -Cholewa 1 doświadczenie polowe o pow. 1 ha; Jelcz-Laskowice 1) Wpływ zróżnicowanej uprawy na plonowanie i zachwaszczenie kukurydzy dr A. Biskupski dr hab. R. Weber dr S. Włodek dr T. Sekutowski dr U. Sienkiewicz -Cholewa
17 2.07 Rozpoznanie przestrzennej zmienności 2012 właściwości fizycznych i agrochemicznych gleb na polu uprawianym metodą uproszczoną NŻN, NGEO, NMI, NSE, SD Baborówko dr hab. A. Pecio dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr R. Pudełko dr J. Smagacz dr K. Kubsik dr A. Madej dr P. Ochal 1 doświadczenie polowe o pow. 70 ha, SD Baborówko; laboratoryjne, GLACH 1) Przestrzenne rozpoznanie podstawowych właściwości gleby i łanu pszenicy z wykorzystaniem metod bezpośrednich i pośrednich 2) Prowadzenie bazy danych pola oraz sporządzenie bilansu nakładów i wpływów ze sprzedaży ziarna 2.08 Ocena produkcyjnych i środowiskowych skutków uprawy kukurydzy w monokulturze i zmianowaniu w zależności od sposobu przygotowania roli 1) Ocena życia mikrobiologicznego w środowisku glebowym w warunkach monokultury i uprawy kukurydzy w zmianowaniu 2) Wpływ stanowiska i sposobu uprawy roli na plony ziarna kukurydzy dr hab. A. Pecio dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr R. Pudełko 2013 dr J. Smagacz dr K. Kubsik dr A. Madej dr P. Ochal NUP, NGEO, NMI, NMR prof. J. Księżak prof. E. Czyż prof. A. Faber prof. M. Król dr A. Gałązka prof. M. Król dr A. Gałązka prof. J. Księżak 1 doświadczenie polowe o pow. 0,71 ha, RZD Grabów; 1 doświadczenie polowe o pow. 0,71 ha, SD Baborówko; laboratoryjne, 2.11 Wpływ interakcji czynników środowiskowych i fazy rozwojowej chwastów na efektywność działania wybranych herbicydów (raport końcowy) NCH dr R. Kieloch prof. K. Domaradzki dr hab. M. Kucharski 2 doświadczenia w komorze klimatycznej
18 2.14 Adaptacja metody Mehlich 3 do oceny zawartości mikroelementów w glebie (raport końcowy) NCH, NŻN dr hab. J. Korzeniowska prof. S. Wróbel dr hab. E. Stanisławska -Glubiak dr T. Jadczyszyn dr U. Sienkiewicz -Cholewa dr A. Kocoń 2 doświadczenia mikropoletkowe (120 mikropoletek), Jelcz-Laskowice i SD Baborówko 2.15 Produkcyjne i środowiskowe skutki wieloletniego wyczerpania gleb z fosforu, potasu i magnezu (raport końcowy) 2.17 Ocena ilości i jakości glebowej materii organicznej zależnie od nawożenia oraz doboru gatunków w zmianowaniu 1) Określenie plonów głównych oraz resztek pozbiorowych roślin uprawianych w zmianowaniach 2012 NŻN dr A. Rutkowska dr K. Kęsik dr D. Pikuła NŻN, NGEO, NSE, NMR dr D. Pikuła dr A. Rutkowska dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr J. Smagacz dr A. Gajda dr D. Pikuła dr A. Rutkowska 1 doświadczenie polowe o pow. 2 ha, RZD Grabów 1 doświadczenie polowe o pow. 2 ha, SD Baborówko; laboratoryjne, GLACH 1 doświadczenie polowe o pow. 1,28 ha, RZD Grabów; pobieranie próbek z pola RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne 2.18 Kształtowanie zasobów azotu w glebie poprzez różne sposoby użytkowania mieszanek motylkowato-trawiastych w warunkach gospodarstwa ekologicznego (raport końcowy) 2010 NSE, NMR, NUP, NŻN dr K. Jończyk prof. S. Martyniuk prof. J. Księżak dr J. Stalenga dr A. Rutkowska 1 doświadczenie polowe o pow. 1 ha, RZD Grabów; laboratoryjne
19 2.19 Wpływ adiuwantów na pozostałości i zachowanie w glebie herbicydów stosowanych przedwschodowo (raport końcowy) NCH dr hab. M. Kucharski prof. J. Sadowski prof. K. Domaradzki dr K. Marczewska -Kolasa dr J. Trajdos mgr M. Badowski modelowe i laboratoryjne 2.20 Zmiany w doborze herbicydów a stan zanieczyszczenia wód na terenach rolniczych (raport końcowy) NCH prof. J. Sadowski dr hab. M. Kucharski laboratoryjne 2.21 Wpływ cynku i miedzi na degradację herbicydów w glebie (raport końcowy) 2012 NCH prof. J. Sadowski prof. S. Wróbel dr hab. M. Kucharski dr U. Sienkiewicz -Cholewa mgr M. Dziągwa laboratoryjne 2.22 Opracowanie metody łączenia zabiegów doglebowej ochrony herbicydowej i nawożenia mikroelementami z uwzględnieniem różnych systemów uprawy roli 1) Ocena efektywności łącznych zabiegów doglebowej ochrony herbicydowej i nawożenia mikroelementami w aspekcie chwastobójczym i nawozowym z uwzględnieniem różnych systemów uprawy roli 2012 NCH prof. S. Wróbel prof. K. Domaradzki dr A. Biskupski dr S. Włodek mgr A. Mickiewicz prof. S. Wróbel prof. K. Domaradzki dr A. Biskupski dr S. Włodek mgr A. Mickiewicz 1 doświadczenie polowe o pow. ok. 0,6 ha, Przedsiębiorstwo Rolne PolTor w Jegłowej; laboratoryjne; prace kameralne 2.23 Ocena środowiskowych skutków stosowania osadów ściekowych 2012 NGEO, NŻN dr G. Siebielec dr T. Jadczyszyn dr A. Klimkowicz -Pawlas dr W. Mroczkowski dr J. Niedźwiecki mgr B. Suszek- Łopatka eksperyment mikroparcelowy (24 poletka o pow. 1 m 2 ); doświadczenie wazonowe (50 wazonów); biotesty laboratoryjne; prace kameralne
20 1) Ocena stopnia wykorzystania dr T. Jadczyszyn składników nawozowych dr G. Siebielec z osadów ściekowych i odpadów dr W. Mroczkowski z biogazowni oraz migracji mgr B. Suszekzanieczyszczeń i składników Łopatka biogennych do wód gruntowych 2) Określenie wpływu osadów ściekowych na aktywność biologiczną i funkcję retencyjną gleby oraz wpływu składu chemicznego osadu ściekowego na biodostępność kadmu i ołowiu 2.24 Ocena produkcyjnych skutków stosowania superabsorbenta w uprawie wybranych gatunków roślin 1) Ocena efektów produkcyjnych stosowania hydrożeli w różnych warunkach siedliska 2.25 Plonowanie, zdrowotność i jakość ziarna odmian pszenicy ozimej w zależności od warunków siedliska i wybranych czynników agrotechnicznych 1) Określenie wpływu terminu siewu na plonowanie oraz porażenie ziarna pszenicy ozimej przez grzyby z rodzaju Fusarium 2017 dr G. Siebielec dr A. Klimkowicz -Pawlas dr J. Niedźwiecki mgr B. Suszek- Łopatka NUZ, NUP dr hab. J. Grabiński prof. E. Czyż prof. G. Podolska prof. J. Księżak dr hab. J. Grabiński prof. E. Czyż prof. G. Podolska prof. J. Księżak 2017 NUZ, NMI, NMR dr A. Sułek prof. G. Podolska dr A. Nieróbca dr J. Czaban dr A. Sułek prof. G. Podolska dr J. Czaban 2 doświadczenia polowe o łącznej pow. 0,36 ha, RZD Kępa (Osiny); 3 doświadczenia polowe o łącznej pow. 0,52 ha, RZD Błonie- Topola; 1 doświadczenie polowe o pow. 0,16 ha; RZD Grabów 6 doświadczeń polowych o pow. po 2,0 ha, RZD Kępa, Wielichowo, Borusowa, Werbkowice, Żelisławki
21 2.26 Ocena jakości gleb i zróżnicowania mikroorganizmów przy wykorzystaniu oznaczeń ruchomych frakcji MO i metod molekularnych 2017 1) Wstępna charakterystyka gleb w różnych systemach uprawy roli i gospodarowania na podstawie wybranych wskaźników żyzności NMR, NGEO, NSE dr A. Gajda prof. S. Martyniuk prof. E. Czyż dr A. Gałązka dr K. Jończyk dr A. Gajda prof. S. Martyniuk prof. E. Czyż dr A. Gałązka dr K. Jończyk pobieranie próbek z pola o pow. 5,0 ha, RZD Kępa; pobieranie próbek z pola o pow. 2,0 ha, RZD Grabów Symbol tematu PODPROGRAM 3 Przyrodnicze i ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania produkcji rolniczej w gospodarstwach rolnych Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Stanisław Krasowicz Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań 3.03 Wpływ długotrwałego stosowania różnych systemów gospodarowania na żyzność gleby i efektywność produkcji NSE, NMR, NUP prof. J. Kuś prof. S. Martyniuk dr K. Jończyk dr J. Stalenga dr hab. B. Feledyn -Szewczyk dr M. Staniak 1 doświadczenie polowe o pow. 16 ha, RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne 1) Ocena wpływu różnych systemów gospodarowania na nasilenie chorób pszenicy ozimej i jarej oraz zasobność i biologiczną aktywności gleb 2) Opracowanie wyników badań dotyczących wpływu systemu gospodarowania na żyzność gleby i zagrożenia stratami azotu prof. J. Kuś dr K. Jończyk dr J. Stalenga dr hab. B. Feledyn -Szewczyk dr hab. M. Staniak prof. S. Martyniuk
22 3.05 Ocena efektywności technologii 2012 produkcji roślinnej w zróżnicowanych warunkach gospodarowania 1) Analiza nakładów i kosztów produkcji głównych roślin uprawnych 3.06 Ocena organizacji produkcji i efektywności wykorzystania powierzchni paszowej w gospodarstwie wyspecjalizowanym w chowie bydła mlecznego (raport końcowy) 3.08 Ocena produkcyjności wybranych gatunków roślin uprawianych na cele energetyczne w różnych warunkach siedliskowych oraz doskonalenie ich agrotechniki 1) Gromadzenie i wstępna analiza danych o warunkach, efektach produkcyjnych i ekonomicznych oraz wpływie wybranych gatunków roślin energetycznych na środowisko przyrodnicze 3.09 Wpływ uprawy wieloletnich roślin na cele energetyczne na różnorodność flory segetalnej NSE, NMI prof. A. Harasim dr hab. A. Doroszewski dr J. Kopiński dr hab. M. Matyka dr A. Madej prof. A. Harasim dr J. Kopiński dr hab. M. Matyka dr A. Madej 2012 2012 NUP, NSE, RZD Werbkowice dr J. Bojarszczuk prof. J. Księżak dr J. Kopiński dr M. Staniak dr hab. B. Feledyn- Szewczyk dr P. Kozera NSE, NMI, NUZ, NGEO, NCH, RZD Grabów, dr hab. M. Matyka prof. A. Faber prof. J. Kuś dr hab. J. Grabiński dr hab. F. Woch dr M. Sowiński dr T. Sekutowski dr U. Sienkiewicz -Cholewa dr A. Biskupski mgr M. Badowski dr hab. M. Matyka prof. A. Faber prof. J. Kuś dr hab. J. Grabiński dr hab. F. Woch dr M. Sowiński 2013 dr hab. B. Feledyn -Szewczyk dr M. Staniak dr T. Sekutowski dr hab. M. Matyka produkcyjno -ekonomiczne we wszystkich RZD IUNG-PIB; prace kameralne prace kameralne 1 doświadczenie polowe o pow. 2,78 ha, RZD Kępa (Osiny); 1 doświadczenie polowe o pow. 0,2 ha, RZD Grabów; 1 doświadczenie polowe o pow. 21,2 ha, RZD Kępa; eksperyment polowy, RZD Kępa (Osiny); Jelcz-Laskowice; Sadłowice, Pisarzowice i Wołczyn
23 1) Ocena różnorodności flory na plantacjach roślin energetycznych i w typowych uprawach rolniczych dr hab. B. Feledyn -Szewczyk dr M. Staniak oraz analizy struktury łanu dr T. Sekutowski i przenikania światła aktywnego dr hab. M. Matyka fotosyntetycznie 3.10 Ocena poziomu rozwoju zrównoważonego wybranych gospodarstw rodzinnych o różnej specjalizacji produkcji na terenie woj. Podlaskiego 2016 NSE dr A. Madej prof. A. Harasim dr J. Kopiński ankietowe, prace kameralne 1) Opracowanie kwestionariusza wywiadu i wybór gospodarstw rolnych do badań ankietowych dr A. Madej prof. A. Harasim dr J. Kopiński Symbol tematu PODPROGRAM 4 Kształtowanie i ochrona przestrzeni rolniczej w Polsce z uwzględnieniem regionalnych uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Stanisław Krasowicz Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań 4.01 Doskonalenie zdalnych metod oceny 2012 warunków glebowych i struktury krajobrazu, opartych na wykorzystaniu zdjęć satelitarnych i lotniczych NGEO, NSE, NMI mgr P. Koza dr J. Jadczyszyn dr G. Siebielec dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr J. Kopiński dr hab. M. Matyka dr R. Pudełko mgr A. Łopatka prace kameralne; ankietowe; terenowe 1) Identyfikacja głównych grup roślin uprawnych na podstawie zdjęć satelitarnych wraz z próbą oceny stanu wegetacji z wykorzystaniem wskaźników z pomiarów zdalnych oraz danych statystycznych i glebowych mgr P. Koza mgr A. Łopatka dr R. Pudełko dr J. Jadczyszyn
24 4.02 Zastosowanie metod chemometrycznych 2012 do określania właściwości gleb mineralnych Polski (raport końcowy) NGEO dr G. Debaene prof. E. Czyż dr M. Kowalik dr J. Niedźwiecki dr G. Siebielec dr R. Wawer laboratoryjne i statystyczne 4.03 Warunki agroklimatyczne w Polsce według scenariuszy klimatycznych na lata 2030, 2050, 2080 2013 dr K. Żyłowska dr M. Borzęcka -Walker dr hab. A. Doroszewski dr J. Kozyra dr A. Nieróbca dr R. Pudełko dr A. Zaliwski mgr J. Hołaj mgr E. Wróblewska prace kameralne 1) Ocena warunków agroklimatycznych w Polsce z wykorzystaniem scenariuszy klimatycznych studia przypadków 2) Opracowanie internetowej aplikacji do prezentacji wyników analiz dr K. Żyłowska dr hab. A. Doroszewski dr A. Nieróbca dr J. Kozyra dr M. Borzęcka -Walker dr R. Pudełko mgr E. Wróblewska dr A. Zaliwski mgr J. Hołaj 4.05 Ocena zmian środowiska rolniczego obszarów wiejskich pod wpływem wybranych działań Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej 2012 NGEO, NMI, NSE, DUW dr hab. F. Woch dr A. Syp dr B. Podolski dr E. Nowocień dr R. Wawer dr J. Kopiński dr M. Zarychta dr A. Bochniarz mgr Cz. Pietruch terenowe; analizy kameralne; ankietowe
25 1) Ocena zmian wykorzystania dr hab. F. Woch przestrzeni wiejskiej wynikających z dr E. Nowocień realizacji wybranych działań dr R. Wawer Programu Rozwoju Obszarów dr M. Zarychta Wiejskich 2007-2013 i dr A. Syp projektowanych na lata -2020 dr J. Kopiński Wspólnej Polityki Rolnej Unii mgr Cz. Pietruch Europejskiej z wykorzystaniem dr A. Bochniarz proponowanych metod 4.06 Analiza przydatności modeli wykorzystujących zobrazowania satelitarne do celów monitoringu wilgotności gleb i stresu wodnego roślin na obszarze kraju (raport końcowy) NGEO, NMI mgr A. Łopatka dr J. Jadczyszyn dr R. Pudełko dr J. Kozyra mgr P. Koza prace kameralne; terenowe (ok. 30 punktów, kilka razy w roku); 1 doświadczenie polowe o pow. 1,05 ha, Rogalów; laboratoryjne 4.10 Biodostępność i ekotoksykologiczne skutki oddziaływania trwałych zanieczyszczeń organicznych w glebach użytkowanych rolniczo 2012 NGEO dr B. Smreczak prof. B. Maliszewska -Kordybach dr A. Klimkowicz -Pawlas mgr B. Suszek- Łopatka mgr A. Ukalska- Jaruga laboratoryjne 1) Wykonanie testów ekotoksykologicznych i oznaczeń zawartości frakcji biodostępnej TZO dla próbek glebowych zanieczyszczonych związkami z grupy TZO dr B. Smreczak dr A. Klimkowicz -Pawlas prof. B. Maliszewska -Kordybach mgr B. Suszek- Łopatka mgr A. Ukalska- Jaruga
26 4.11 Wieloskalowa parametryzacja modeli symulacyjnych jako narzędzi oceny oddziaływania rolnictwa na środowisko 2012 NGEO, NMI dr R. Wawer dr G. Debaene dr J. Jadczyszyn dr J. Kozyra dr J. Niedźwiecki dr E. Nowocień dr B. Podolski dr R. Pudełko dr R. Wawer mgr A. Łopatka doświadczenie poletkowe o pow. 0,12 ha, SDW Puławy; laboratoryjne i terenowe; prace kameralne 1) Monitoring rzeki Bystrej w Bochotnicy 2) Monitoring użytkowania terenu zlewni Bystrej dr R. Wawer dr J. Kozyra dr R. Pudełko, dr R. Wawer dr J. Jadczyszyn 4.12 Zróżnicowanie tolerancji traw na nadmiar wybranych metali ciężkich w glebie w aspekcie wytwarzania fitochelatyn 2016 NCH dr hab. E. Stanisławska- Glubiak prof. J. Sdaowski prof. K. Domaradzki dr hab. J. Korzeniowska 1) Opracowanie metody oznaczania fitochelatyn produkowanych przez trawy rosnące w warunkach gleby zanieczyszczonej metalami ciężkimi 1) Ocena poziomu fitochelatyn produkowanych przez trawy w warunkach nadmiaru Zn w glebie prof. J. Sadowski, dr hab. E. Stanisławska- Glubiak dr hab. J. Korzeniowska prof. K. Domaradzki eksperyment wazonowy, laboratoryjne 4.13 Ocena wpływu zmian klimatu na rozwój i plonowanie wybranych roślin uprawnych 2016 NMI, NUZ dr Z. Jarosz prof. A. Faber prof. G. Podolska dr hab. A. Doroszewski dr J. Kozyra dr K. Mizak dr A. Nieróbca dr R. Pudełko
27 1) Opracowanie bazy danych prace kameralne dostosowanie do wymagań modelu 2) Kalibracja i weryfikacja modelu dla pszenicy ozimej i kukurydzy dr R. Pudełko dr K. Mizak dr J. Kozyra dr Z. Jarosz prof. A. Faber dr A. Nieróbca B. ZADANIA W RAMACH PROGRAMU WIELOLETNIEGO IUNG-PIB Uchwałą nr 175/ z dnia 6 września r. Rada Ministrów ustanowiła program wieloletni pn. Wspieranie działań w zakresie kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej w Polsce, przewidziany do realizacji w latach -. Program ten jest kontynuacją programu realizowanego w latach 2005-2010 pn. Kształtowanie środowiska rolniczego Polski oraz zrównoważony rozwój produkcji rolniczej, podczas którego dokonano identyfikacji i rozpoznania (diagnozy) problemów związanych z procesami kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonym rozwojem produkcji rolniczej w Polsce. Przewidziane w ramach aktualnego programu zadania będą stanowiły wsparcie dla realizacji działań o istotnym znaczeniu dla polskiego rolnictwa dotyczących: 1) wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, 2) dywersyfikacji działalności rolniczej w celu zapewnienia alternatywnych źródeł dochodu, 3) zachowania walorów przyrodniczo-krajobrazowych obszarów wiejskich, 4) aktywizacji społeczności wiejskiej i poprawy infrastruktury społecznej, 5) poprawy konkurencyjności rolnictwa, 6) poprawy efektywności i dochodowości gospodarstw rolnych przez ich modernizację i zmianę struktur rolnych, 7) wzmocnienia rozwoju społeczeństwa informacyjnego, 8) wzmocnienie znaczenia i udziału rolników na rynku produktów rolnych. Zadania badawcze programu wpisują się w tematykę prac, w których będzie uczestniczyć Polska na forum UE, w zakresie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, a także w zakresie takich zagadnień jak: reforma WPR, bezpieczeństwo energetyczne wspólnoty, przegląd strategii Morza Bałtyckiego, rolnictwo w kontekście zmian klimatycznych. Realizowane zadania będą miały duże znaczenie praktyczne, stanowiąc istotne wsparcie dla podejmowanych decyzji. Głównym celem Programu jest wspieranie działań w zakresie kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej w Polsce, z uwzględnieniem zasad WPR. Realizacja Programu będzie służyła wspieraniu działań i decyzji ministra właściwego do spraw rolnictwa, jak również innych organów administracji państwowej, w zakresie kształtowania środowiska rolniczego oraz zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej. Ważnym celem, służącym wzmacnianiu realizacji Programu, jest uporządkowanie tematyki w grupy nawiązujące do fundamentalnych potrzeb rolnictwa w zakresie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, doradztwa technologicznego i jego adaptacji do zmian klimatu w Polsce. Uporządkowanie zadań według priorytetów o kluczowym znaczeniu dla rolnictwa ułatwi koordynację Programu oraz podporządkuje jego realizację określonym celom. Uwzględniając specyfikę Programu przyjęto następujące cele szczegółowe:
28 1) budowę systemu informacji o zmianach warunków produkcji w rolnictwie w Polsce, 2) budowę i rozwój narzędzi analitycznych oraz baz danych umożliwiających ilościową ocenę wpływu rolnictwa na stan środowiska, 3) przygotowanie zaleceń pozwalających na podwyższenie produkcji rolnej, z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju i jakości produktów, 4) podniesienie poziomu wiedzy doradców rolnych oraz wprowadzenie wyników badań do praktyki. Zadania realizowane w ramach Programu pozwolą na: aktualizację i wzbogacenie systemu informacji o przestrzeni rolniczej oraz wskazanie możliwości wielokierunkowego wykorzystania nagromadzonych informacji w strategicznym planowaniu regionalnym, stworzenie naukowego wsparcia dla działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), obiektywną ocenę zmian w gospodarowaniu ziemią i głównych kierunków przekształceń strukturalnych na obszarach wiejskich, racjonalizację wykorzystania środowiska rolniczego, z uwzględnieniem koncepcji wielofunkcyjnego rozwoju oraz specyfiki obszarów problemowych, opracowanie wskaźników umożliwiających ocenę stopnia zrównoważenia gospodarowania środowiskiem rolniczym na różnych poziomach zarządzania, ocenę stanu agrochemicznego gleb Polski oraz ich żyzności, wskazanie zagrożeń dla środowiska rolniczego oraz sposobów usuwania i ograniczania skutków jego degradacji, ocenę wpływu rolnictwa na zanieczyszczenie wód Morza Bałtyckiego, w nawiązaniu do postanowień Konwencji Helsińskiej, opracowanie metod oceny skutków środowiskowych polityki wobec rolnictwa i obszarów wiejskich, wskazanie optymalnych kierunków rozwoju produkcji roślinnej, z uwzględnieniem specyfiki regionalnej, ocenę możliwości różnych systemów produkcji rolniczej oraz ich oddziaływania na środowisko przyrodnicze, wspieranie procesów dostosowania polskiego rolnictwa do zmian klimatycznych, opracowanie, ocenę i upowszechnienie systemów i technologii produkcji roślinnej prowadzących do uzyskiwania surowców roślinnych o określonej jakości, bezpiecznych dla zdrowia ludzi i zwierząt, ograniczenie niekorzystnych oddziaływań produkcji rolniczej na środowisko przyrodnicze, dostosowanie polskiej produkcji roślinnej do standardów europejskich, w celu zwiększenia jej konkurencyjności na rynkach międzynarodowych, obiektywną ocenę możliwości pozyskiwania biomasy jako źródła energii oraz opracowanie technologii uprawy roślin na cele energetyczne, doskonalenie i upowszechnienie systemów doradztwa w zakresie produkcji roślinnej ukierunkowanych na wdrażanie postępu technologicznego, dostosowanie gospodarstw rolnych w zakresie zasady wzajemnej zgodności i racjonalizacji zużycia, stwarzających zagrożenie dla środowiska przyrodniczego, środków produkcji pochodzenia przemysłowego (nawozy, środki ochrony roślin),
29 doskonalenie doradztwa w zakresie zwiększania konkurencyjności i dochodowości gospodarstw, wspieranie restrukturyzacji, rozwoju i innowacyjności gospodarstw i przedsiębiorstw rolniczych, zapewnienie samowystarczalności żywnościowej i bezpieczeństwa żywnościowego Polski. Symbol zadania Nazwa zadania wieloletniego i celu/celów do osiągnięcia w roku realizacji programu, (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakład naukowy Kierownik zadania i wykonawcy 1 2 3 4 Priorytet Dostosowywanie rolnictwa do zmian klimatycznych w zakresie ochrony gleb, I gospodarki wodnej i pokrycia zapotrzebowania na bioenergię 1.1 System informacji o wpływie zmian klimatycznych na rolnictwo oraz o metodach adaptacji NMI dr J. Kozyra dr A. Nieróbca dr R. Pudełko dr hab. A. Doroszewski dr K. Żyłowska dr M. Borzęcka-Walker 1) Wykorzystanie systemu informacji wspomagającego adaptację rolnictwa do zmian klimatu do wykonywania analiz w ujęciu przestrzennym i dynamicznym dr hab. A. Doroszewski dr J. Kozyra dr A. Nieróbca dr K. Żyłowska dr M. Borzęcka-Walker dr R. Pudełko 1.2 Ocena rolniczych i pozarolniczych zagrożeń dla środowiska glebowego oraz opracowanie sposobów usuwania lub ograniczania skutków degradacji gleb na obszarach wiejskich NGEO dr B. Smreczak prof. B. Maliszewska -Kordybach prof. E. Czyż dr A. Klimkowicz- Pawlas dr E. Nowocień dr J. Niedźwiecki dr J. Jadczyszyn dr G. Debaene 1) Prognozowanie zmian jakości środowiska glebowego na obszarach potencjalnego ryzyka z uwzględnieniem różnych scenariuszy oraz opracowanie założeń ukierunkowanych na działania zmierzające do usuwania lub ograniczania degradacji gleb na tych obszarach prof. B. Maliszewska -Kordybach prof. E. Czyż dr B. Smreczak dr A. Klimkowicz-Pawlas dr E. Nowocień dr J. Niedźwiecki dr J. Jadczyszyn dr G. Debaene
30 1 2 3 4 1.3 Monitorowanie wpływu rolnictwa na NŻN, NSE, NMI zanieczyszczanie wód powierzchniowych i podziemnych oraz Morza Bałtyckiego dr T. Jadczyszyn dr A. Rutkowska dr hab. A. Pecio dr D. Pikuła dr A. Tujaka dr J. Stalenga dr J. Kopiński mgr Cz. Pietruch mgr E. Wróblewska 1) Porównanie wyników bilansów składników mineralnych sporządzanych różnymi metodami oraz wskazanie działań mających na celu poprawę efektywności gospodarowania nawozami i ograniczenie zagrożeń dla Morza Bałtyckiego dr T. Jadczyszyn dr A. Rutkowska dr D. Pikuła dr A. Tujaka dr J. Stalenga dr J. Kopiński mgr Cz. Pietruch mgr E. Wróblewska 1.4 Ocena możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii pochodzenia rolniczego oraz ich wpływu na środowisko i bezpieczeństwo żywnościowe Polski NMI, DUW dr Z. Jarosz prof. A. Faber dr A. Syp dr R. Pudełko dr A. Zaliwski dr M. Borzęcka-Walker dr R. Borek dr G. Kliza dr M. Zarychta dr A. Bochniarz mgr Cz. Pietruch mgr E. Wróblewska 1) Ocena skutków środowiskowych produkcji i wykorzystania biomasy ze szczególnym uwzględnieniem kryteriów ustanowionych przez UE prof. A. Faber dr A. Syp dr M. Borzęcka-Walker dr R. Pudełko dr R. Borek dr Z. Jarosz dr G. Kliza dr M. Zarychta dr A. Bochniarz mgr E. Wróblewska mgr Cz. Pietruch
31 1 2 3 4 1.5 Ocena możliwości ograniczania emisji ZNGEO, NSE, NMI dwutlenku węgla dr G. Siebielec z rolnictwa przez jego sekwestrację w glebach prof. J. Kuś prof. A. Faber prof. A. Dexter dr B. Smreczak dr J. Niedźwiecki dr W. Mroczkowski dr J. Kopiński dr J. Kozyra dr R. Wawer dr M. Borzęcka-Walker mgr A. Łopatka mgr P. Koza 1) Weryfikacja wskaźników akumulacji węgla w glebie w zależności od sposobu użytkowania gruntów, agrotechniki i zmianowania oraz ocena potencjału sekwestracyjnego rolnictwa związanego z możliwością stosowania nawozów i odpadów organicznych prof. J. Kuś prof. A. Faber dr G. Siebielec dr B. Smreczak dr J. Niedźwiecki dr W. Mroczkowski dr J. Kopiński dr J. Kozyra dr R. Wawer dr M. Borzęcka-Walker mgr A. Łopatka mgr P. Koza Priorytet II Analiza wpływu WPR i innych czynników kształtujących wykorzystanie przestrzeni rolniczej na środowisko 2.1 Analiza skutków środowiskowych WPR na podstawie zintegrowanego systemu informacji o środowisku rolniczym NGEO, NUZ, NSE mgr A. Łopatka prof. E. Czyż dr hab. J. Grabiński dr hab. F. Woch dr J. Jadczyszyn dr J. Kopiński dr E. Nowocień dr B. Podolski dr G. Siebielec dr B. Smreczak mgr P. Koza mgr A. Łopatka
32 1 2 3 4 1) Kalibracja i testowanie modeli prof. E. Czyż oddziaływań instrumentów WPR na stan dr hab. F. Woch środowiska oraz prezentacja ich dr B. Podolski wyników w formie analiz przestrzennych dr J. Jadczyszyn identyfikujących obszary zagrożeń dr G. Siebielec środowiska mgr P. Koza mgr A. Łopatka 2.2 Analiza możliwości wielofunkcyjnego rozwoju obszarów problemowych rolnictwa z uwzględnieniem warunków środowiskowych NGEO, NSE dr J. Jadczyszyn dr hab. F. Woch dr K. Jończyk dr E. Nowocień dr G. Siebielec dr W. Mroczkowski 1) Opracowanie propozycji kierunków wielofunkcyjnego rozwoju OPR z uwzględnieniem działalności rolniczej, zasobów przyrodniczych, infrastrukturalnych i społecznoekonomicznych dr hab. F. Woch dr J. Jadczyszyn dr K. Jończyk dr G. Siebielec dr E. Nowocień dr W. Mroczkowski 2.3 Monitorowanie wskaźników żyzności gleb z uwzględnieniem przemian strukturalnych i organizacyjnych w rolnictwie NŻN, NGEO,NMR, NMI dr T. Jadczyszyn prof. E. Czyż dr A. Podleśna dr A. Gajda dr A. Kocoń mgr Cz. Pietruch mgr E. Wróblewska 1) Analiza i ocena regionalnego zróżnicowania zawartości azotu mineralnego i siarki w glebach oraz ocena wpływu różnych systemów uprawy roli na retencję wodną gleb i ich aktywność enzymatyczną prof. E. Czyż dr T. Jadczyszyn dr A. Kocoń dr A. Podleśna dr A. Gajda mgr E. Wróblewska mgr Cz. Pietruch 2.4 Ocena możliwości zrównoważonego rozwoju rolnictwa na różnych poziomach zarządzania NSE, NŻN, NMI prof. A. Harasim prof. S. Krasowicz prof. J. Kuś dr hab. B. Feledyn - Szewczyk dr hab. M. Matyka
33 1 2 3 4 dr J. Kopiński dr J. Smagacz dr A. Madej mgr Cz. Pietruch 1) Opracowanie i upowszechnienie zbioru kryteriów i wskaźników służących do oceny zrównoważonego rozwoju rolnictwa z uwzględnieniem różnych poziomów zarządzania prof. A. Harasim prof. S. Krasowicz prof. J. Kuś dr hab. B. Feledyn - Szewczyk dr hab. M. Matyka dr J. Kopiński dr J. Smagacz dr A. Madej mgr Cz. Pietruch 2.5 Analiza i ocena skutków zmian w produkcji rolniczej w Polsce w ujęciu dynamicznym i regionalnym NSE, NMI, NŻN, NUP, NUZ, DUW dr J. Kopiński prof. S. Krasowicz prof. J. Kuś prof. A. Harasim prof. J. Księżak dr hab. A. Doroszewski dr K. Jończyk dr hab. M. Matyka dr J. Stalenga dr J. Bojarszczuk dr B. Jaśkiewicz dr D. Leszczyńska dr A. Sułek dr M. Zarychta dr A. Madej dr A. Nieróbca mgr Cz. Pietruch 1) Opracowanie założeń do prognozy zmian produkcji rolniczej w regionach Polski prof. S. Krasowicz prof. J. Kuś prof. A. Harasim prof. J. Księżak dr hab. A. Doroszewski dr J. Kopiński dr K. Jończyk dr hab. M. Matyka dr J. Stalenga dr J. Bojarszczuk dr B. Jaśkiewicz dr D. Leszczyńska dr A. Sułek
34 1 2 3 4 dr M. Zarychta dr A. Madej dr A. Nieróbca mgr Cz. Pietruch 2.6 Ocena wpływu technik i technologii stosowanych w produkcji roślinnej na środowisko przyrodnicze oraz jakość ziemiopłodów NCH dr hab. M. Kucharski prof. S. Wróbel prof. J. Sadowski prof. K. Domaradzki dr hab. E. Stanisławska -Glubiak dr hab. J. Korzeniowska dr hab. R. Weber dr U. Sienkiewicz -Cholewa dr A. Biskupski dr R. Kieloch dr T. Sekutowski dr hab. H. Gołębiowska dr K. Marczewska -Kolasa dr S. Włodek dr M. Badowski 1) Opracowanie i upowszechnianie zoptymalizowanych technik uprawy roli, nawożenia i regulacji zachwaszczenia oraz technologii z uwzględnieniem różnych systemów gospodarowania dr hab. M. Kucharski prof. J. Sadowski prof. K. Domaradzki dr hab. R. Weber dr hab. J. Korzeniowska dr hab. E. Stanisławska -Glubiak dr U. Sienkiewicz -Cholewa dr A. Biskupski dr R. Kieloch dr T. Sekutowski dr hab. H. Gołębiowska dr K. Marczewska -Kolasa dr S. Włodek dr M. Badowski
35 1 2 3 4 Priorytet Systemy wspierania działań w zakresie zrównoważonego rozwoju, III bezpieczeństwa i jakości żywności 3.1 System wspierania działań w zakresie gospodarki nawozowej w Polsce NŻN, GLACH, DUW dr K. Kęsik dr D. Pikuła dr A. Tujaka dr B. Boreczek dr A. Kocoń dr A. Bochniarz 1) Adaptacja i upowszechnienie w Polsce systemu oceny zawartości składników w glebach, roślinach i nawozach oraz propozycje doskonalenia przepisów prawnych w zakresie dopuszczania do obrotu i stosowania w rolnictwie nawozów, substancji poprawiających właściwości gleby i stymulatorów wzrostu roślin 3.2 Ocena kierunków i systemów produkcji rolniczej oraz możliwości ich wdrażania w regionach i gospodarstwach 1) Opracowanie syntezy dotyczącej oddziaływania gospodarstw specjalizujących się w chowie bydła mlecznego lub tuczu trzody chlewnej na środowisko naturalne oraz zaleceń dla praktyki rolniczej dr K. Kęsik dr A. Tujaka dr A. Kocoń dr D. Pikuła dr B. Boreczek dr A. Bochniarz NSE, NUP prof. J. Kuś prof. S. Krasowicz prof. A. Harasim dr J. Smagacz dr hab. M. Matyka dr J. Kopiński dr J. Bojarszczuk prof. J. Kuś prof. S. Krasowicz prof. A. Harasim dr J. Smagacz dr hab. M. Matyka dr J. Kopiński dr J. Bojarszczuk 3.3 Ocena efektywności stosowania różnych elementów technologii w integrowanej produkcji podstawowych ziemiopłodów NUP, NUZ, NŻN, NCH, NSE, NMI prof. J. Podleśny prof. J. Księżak prof. K. Noworolnik prof. G. Podolska prof. J. Grabiński prof. K. Domaradzki dr hab. M. Kucharski dr M. Staniak dr E. Gaweł