INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY PROGRAM DZIAŁALNOŚCI NAUKOWO-BADAWCZEJ W ROKU 2017

Transkrypt

1 INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Do użytku służbowego PROGRAM DZIAŁALNOŚCI NAUKOWO-BADAWCZEJ W ROKU PUŁAWY

2

3 2

4 3 SPIS TREŚCI 1. Prace naukowo-badawcze w ramach działalności statutowej Informacja o podprogramach badawczych Podprogram 1 pt. Rozpoznawanie procesów wzrostu i rozwoju roślin oraz możliwości kształtowania jakości ziemiopłodów 1.3. Podprogram 2 pt. Opracowanie oraz doskonalenie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska systemów i technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów 1.4 Podprogram 3 pt. Ocena i wspieranie procesów kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej na różnych poziomach zarządzania z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych i organizacyjnoekonomicznych Prace badawcze w ramach programów wieloletnich Program wieloletni pn. Wspieranie działań w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce oraz kształtowania jakości surowców roślinnych na lata Program wieloletni pn. Zwiększenie wykorzystania krajowego białka paszowego dla produkcji wysokiej jakości produktów zwierzęcych w warunkach zrównoważonego rozwoju 2.3. Zadanie w programie wieloletnim pn. Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju Prace badawcze w ramach systemu monitoringu suszy rolniczej Projekty badawcze krajowe i międzynarodowe Projekty badawcze Narodowe Centrum Nauki Projekty badawcze rozwojowe Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Prace realizowane w ramach projektów finansowanych ze środków Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 4.4. Projekty realizowane w ramach 7. Programu Ramowego UE Projekty realizowane w ramach programu HORYZONT Inne projekty finansowane ze środków międzynarodowych 36 35

5 4

6 5 1. PRACE NAUKOWO-BADAWCZE W RAMACH DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ W p r o w a d z e n i e Działalność statutowa IUNG-PIB jest realizowana w ramach programu naukowobadawczego pn. Zrównoważony rozwój produkcji roślinnej i kształtowanie przestrzeni rolniczej Polski. Realizacja koncepcji rozwoju zrównoważonego jest celem nadrzędnym wszystkich działań o charakterze gospodarczo-społecznym podejmowanych w Polsce. Konieczność jej realizacji wynika z zapisów zawartych w dokumentach o charakterze międzynarodowym, takich jak konwencje, agendy czy też oficjalnie i powszechnie akceptowane teorie rozwoju. Koncepcja rozwoju zrównoważonego, zwanego także ekorozwojem, jest również jedną z podstawowych zasad wymienionych w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 r. Stanowi także ważny element Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Uwzględnia założenia polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa, zawarte w Krajowym Programie Badań. Produkcja rolnicza, jako jedna ze sfer działalności gospodarczej powiązanych ze środowiskiem przyrodniczym, obejmuje produkcję roślinną i zwierzęcą. Oba te działy są powiązane szeregiem zależności i sprzężeń zwrotnych. Jednak pierwotny, surowcowy charakter produkcji roślinnej w przeważającej części wykorzystywanej na paszę hierarchizuje problematykę, wskazując na rolę i znaczenie produkcji roślinnej. Problemem podstawowym jest zatem zrównoważony rozwój produkcji roślinnej bezpośrednio zdeterminowany różnorodnymi zależnościami w układzie rolnicza przestrzeń produkcyjna roślina. Zależności te uwidaczniają się na różnych poziomach; w odniesieniu do rośliny, pola (łanu, technologii produkcji), gospodarstwa i regionu. Realizacja programu, mającego charakter interdyscyplinarny, wymaga działań zespołowych, prowadzących do kompleksowego rozwiązywania problemów. Program ma układ horyzontalny, nakierowany na realizację celów badawczych na poziomie rośliny i gleby, łanu roślin i zmianowania oraz gospodarstwa, regionu i kraju. Stosownie do realizowanych celów zawiera 3 podprogramy merytorycznie powiązane ze sobą i stanowiące integralną całość. Jego zakres obejmuje problematykę rozwoju produkcji roślinnej na użytkach rolnych oraz jej oddziaływanie na kształtowanie przestrzeni rolniczej. Działalność IUNG-PIB koncentruje się głównie na problemach agronomii oraz ochrony i kształtowania środowiska. Celem głównym programu jest prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie zrównoważonego rozwoju produkcji roślinnej oraz ochrony i kształtowania środowiska rolniczego, wspieranie decyzji resortu i władz regionalnych, a także dostarczanie informacji i zaleceń dla doradztwa i praktyki rolniczej.

7 6 WYKAZ PODPROGRAMÓW Nr Nazwa podprogramu badawczego Koordynator podprogramu Liczba tematów Strony w planie 1 Rozpoznawanie procesów wzrostu i rozwoju roślin oraz możliwości kształtowania jakości ziemiopłodów prof. dr hab. Teresa Doroszewska Opracowanie oraz doskonalenie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska systemów i technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów prof. dr hab. Teresa Doroszewska Ocena i wspieranie procesów kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej na różnych poziomach zarządzania z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych i organizacyjnoekonomicznych prof. dr hab. Stanisław Krasowicz R a z e m 29

8 INFORMACJA O PODPROGRAMACH BADAWCZYCH W RAMACH DZIAŁALNOŚCI STATUTOWEJ IUNG-PIB PODPROGRAM 1 Rozpoznawanie procesów wzrostu i rozwoju roślin oraz możliwości kształtowania jakości ziemiopłodów Produkcja roślinna uzależniona jest od szeregu czynników, z których do najważniejszych należą cechy biologiczne samej rośliny jak i uwarunkowania siedliskowe jej wzrostu i plonowania. Rozwój metod i technik badawczych dostarcza nowych narzędzi dla doskonalenia roślin uprawnych pod względem odporności na stresy biotyczne i abiotyczne, wzrostu poziomu plonowania oraz poprawy jakości produktów roślinnych. Uwarunkowania genetyczne roślin podlegają modyfikującym wpływom środowiska, z czego wynika potrzeba badań uwzględniających aspekty biologiczne, siedliskowe i agrotechniczne. Zwiększenie plonu roślin i poprawa jego jakości może odbywać się poprzez ukierunkowaną hodowlę, rozpoznanie i wykorzystanie właściwości fizjologicznych oraz stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych. Bardzo ważny wpływ na produkcję roślinną mają czynniki środowiskowe, w szczególności światło, woda i temperatura. Podstawowym i nieodnawialnym elementem środowiska przyrodniczego i tym samym rolniczego jest gleba i dostępne substancje pokarmowe. Żyzność i produkcyjność gleb jest zasadniczym aspektem warunkującym uzyskanie optymalnych plonów o wysokich parametrach jakościowych. Uwzględnienie wszystkich procesów biologicznych, chemicznych i fizycznych gleb oraz ocena jakości i bioróżnorodności środowiska glebowego pozwoli na bardziej efektywne wykorzystanie istniejącego potencjału jak też przyczyni się do zapewnienia należytej ochrony. Celem podprogramu badawczego jest rozpoznanie wpływu uwarunkowań biologicznych i siedliskowych na przebieg procesów warunkujących wysoki poziom i pożądaną jakość produktów roślinnych. Poszczególne zagadnienia podprogramu uwzględniają aspekty hodowlane, fizjologiczne, fitochemiczne, fitopatologiczne i mikrobiologiczne mające wpływ na pożądaną jakość produktów. Dotyczą kwestii bioróżnorodności w uprawach rolniczych oraz w środowisku glebowym. Wyniki badań pozwolą na wyjaśnienie omawianych zagadnień w oparciu o naukowe podstawy. Przyczynią się również do opracowania zasad działania pozwalających na uzyskiwanie optymalnych plonów roślin uprawnych o wysokich parametrach jakościowych.

9 8 PODPROGRAM 2 Opracowanie oraz doskonalenie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska systemów i technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów Specyfika produkcji roślinnej polega na realizacji procesów technologicznych w przestrzeni i czasie. W skali gospodarstwa przestrzeń stanowią wszystkie wydzielone pola uprawne, a czas obejmuje jedną lub kilka rotacji zmianowania, to znaczy kilka uprawianych po sobie roślin. Skutki wielu zabiegów agrotechnicznych można ocenić dopiero w skali całej tak zdefiniowanej czasoprzestrzeni, a więc na całym areale gospodarstwa w okresie kilku lat. Dotyczy to w szczególności zabiegów uprawy roli i regulacji zachwaszczenia oraz gospodarki składnikami mineralnymi, to znaczy nawożenia. Zagadnienia uprawowe i nawozowe muszą być dlatego rozpatrywane zarówno w aspekcie technologii produkcji poszczególnych roślin, jak i w obrębie całego zmianowania. Technologie muszą być efektywne, to znaczy zapewniające minimalny nakład środków produkcji na wytworzenie jednostki produktu oraz bezpieczne dla szeroko rozumianego środowiska przyrodniczego. Bezpieczeństwo technologii produkcji polega na eliminowaniu ujemnego wpływu zabiegów agrotechnicznych na glebę, wodę gruntową i uprawianą roślinę, a także na uzyskiwaniu produktów roślinnych o założonych parametrach jakościowych i użytkowych. Produkty takie powinny sprzyjać zachowaniu zdrowia człowieka i zwierząt gospodarskich. Celem podprogramu badawczego jest opracowanie technologii produkcji roślinnej zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin oraz Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. Opracowanie i wdrożenie Kodeksu DPR stanowi podstawową formę realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski wynikających z Konwencji Helsińskiej (HELCOM) i Dyrektywy Azotanowej UE. W części dotyczącej zasad zrównoważonego nawożenia uwzględnia się wymagania ustawy o nawozach i nawożeniu.

10 9 PODPROGRAM 3 Ocena i wspieranie procesów kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej na różnych poziomach zarządzania z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych i organizacyjno-ekonomicznych Środowisko rolnicze jest jednym z wyznaczników potencjału rolnictwa. O stopniu wykorzystania tego potencjału decydują warunki organizacyjno-ekonomiczne. Kształtowanie środowiska rolniczego jest ściśle związane z koncepcją rozwoju zrównoważonego. Oznacza ono świadome wprowadzanie i ocenę skutków zmian w ekosystemach oraz wskazywanie działań zapewniających racjonalne gospodarowanie rolniczą przestrzenią. Procesy kształtowania środowiska rolniczego obejmują: ocenę warunków przyrodniczych z punktu widzenia możliwości rozwoju produkcji rolniczej, dostrzeganie wszystkich funkcji gleb, wskazywanie zagrożeń dla środowiska przyrodniczego, wyznaczanie obszarów wrażliwych, narażonych na procesy degradacji środowiska, poszukiwanie możliwości ograniczania lub wyeliminowania zagrożeń, wspieranie koncepcji wielofunkcyjnego i zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Działania w zakresie kształtowania środowiska rolniczego przebiegają jednocześnie z procesami jego użytkowania i ochrony. Rolnictwo polskie, zgodnie z nakreśloną strategią jego rozwoju oraz wymaganiami akcesyjnymi, podlegać będzie dość głębokim przemianom. Warunkiem ich przeprowadzenia jest racjonalizacja użytkowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz uwzględnienie w jej kształtowaniu nowych potrzeb i programów rozwoju rolnictwa. Konieczność sprostania tym wyzwaniom zwiększy zapotrzebowanie na wspomaganie informacyjne, które jest nieodzowną podstawą właściwych decyzji. Budowa systemów informatycznych, zgodnych z potrzebami i standardami przyjętymi w Unii Europejskiej, wymaga pilnego przetworzenia danych agroklimatycznych, glebowych oraz urządzeniowych do postaci numerycznej. Podprogram będzie realizowany poprzez tworzenie i adaptację modeli i aplikacji umożliwiających szybki dostęp do informacji charakteryzujących: warunki produkcji rolniczej, waloryzację przestrzeni, sposoby jej użytkowania, spodziewane efekty produkcyjne, skutki wykorzystywania przyrodniczych zasobów rolnictwa i inne funkcje przestrzeni. Opracowywane modele i aplikacje opisywać będą w sposób dynamiczny zmienność zjawisk i procesów przyrodniczych oraz antropogenicznych z uwzględnieniem uwarunkowań ekonomicznych i zasad ekorozwoju. Bazy danych, modele i aplikacje generujące niezbędne informacje odnosić się będą do trzech szczebli zarządzania i podejmowania decyzji krajowego, regionalnego i lokalnego. Ponadto będzie prowadzona ocena potencjalnych możliwości produkcyjnych różnych regionów Polski, gdyż po wprowadzeniu gospodarki rynkowej zróżnicowanie to wyraźnie wzrosło i uległy dezaktualizacji dotychczasowe kryteria rejonizacji produkcji roślinnej. Uzyskane wyniki mogą być przydatne do regionalizacji przyszłej polityki rolnej. Celem podprogramu badawczego jest wspieranie racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej na różnych poziomach zarządzania z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych i organizacyjno-ekonomicznych. Jednocześnie podprogram ma na celu opracowanie zasad organizacji i funkcjonowania gospodarstw rolniczych, umożliwiających realizację celów zrównoważonego rozwoju w różnych warunkach przyrodniczych i ekonomiczno-organizacyjnych. Prace badawcze będą przede wszystkim ukierunkowane na poszukiwanie takiej struktury produkcji, która umożliwi efektywne wykorzystanie zasobów własnych gospodarstwa oraz właściwe powiązanie produkcji roślinnej i zwierzęcej.

11 10 W planie zastosowano następujące symbole jednostek organizacyjnych IUNG-PIB: NMI - Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki NBA - Zakład Biogospodarki i Analiz Systemowych NBP - Zakład Biochemii i Jakości Plonów NCH - Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli NGEO - Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów NHB - Zakład Hodowli i Biotechnologii Roślin NMR - Zakład Mikrobiologii Rolniczej NSE - Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej NUP - Zakład Uprawy Roślin Pastewnych NUZ - Zakład Uprawy Roślin Zbożowych NŻN - Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia DUW - Dział Upowszechniania i Wydawnictw GLACH - Główne Laboratorium Analiz Chemicznych HW - Hala wegetacyjna RZD - Rolniczy Zakład Doświadczalny

12 Symbol tematu PODPROGRAM 1 Rozpoznawanie procesów wzrostu i rozwoju roślin oraz możliwości kształtowania jakości ziemiopłodów Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Teresa Doroszewska Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakłady naukowe Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań Hodowla odmian i linii hodowlanych tytoniu o obniżonej zawartości niepożądanych alkaloidów NHB mgr K. Kursa prof. A. Berbeć prof. T. Doroszewska dr A. Trojak-Goluch mgr H. Olszak- Przybyś 1 doświadczenie polowe o pow. 0,08 ha, RZD Kępa 1) Analiza stabilności genotypów niekonwertujących w liniach hodowlanych i odmianach tytoniu mgr K. Kursa prof. A. Berbeć prof. T. Doroszewska dr A. Trojak-Goluch mgr H. Olszak- Przybyś 1.13 Ocena różnorodności biologicznej wybranych bezkręgowców w uprawach rolniczych (raport końcowy) 2014 NSE dr J. Stalenga dr hab. B. Feledyn- Szewczyk dr P. Radzikowski dr A. Berbeć eksperyment polowy, RZD Kępa 1.14 Uzyskiwanie triploidalnych genotypów chmielu odpornych na mączniaka prawdziwego NHB dr A. Trojak-Goluch mgr M. Agacka mgr M. Kawka- Lipińska mgr K. Kursa 1 doświadczenie polowe o pow. 0,1 ha RZD Kępa; eksperyment szklarniowy; laboratoryjne 1) Ocena form triploidalnych pod względem parametrów morfologicznych i odporności na najważniejsze agrofagi w warunkach uprawy polowej dr U. Skomra mgr M. Agacka dr A. Trojak-Goluch

13 Zawartość aktywnych metabolitów wtórnych w nowych odmianach lucerny, szczepionych bakteriami korzeniowymi Sinorizhobium meliloti NBP, NMR mgr S. Pawelec prof. A. Stochmal dr I. Kowalska dr A. Gałązka mgr Ł. Pecio mgr K. Gawryjołek eksperyment mikropoletkowy, RZD Kępa; doświadczenie wazonowe HW; laboratoryjne 1) Oznaczenie ilościowej zawartości związków fenolowych i saponin 2) Określenie aktywności hemolitycznej i antyoksydacyjnej ekstraktów 25 odmian lucerny 3) Określenie zmian w profilu metabolicznym lucerny w trakcie sezonu wegetacyjnego (na przykładzie wybranej odmiany) mgr inż. Łukasz Pecio, mgr inż. Sylwia Pawelec mgr Ł. Pecio mgr S. Pawelec dr I. Kowalska mgr Ł. Pecio mgr S. Pawelec 1.16 Ocena jakości środowiska glebowego poprzez określenie zawartości glomalin (raport końcowy) 2015 NMR, NGEO dr A. Gałązka prof. S. Martyniuk dr G. Siebielec dr A. Księżniak mgr K. Gawryjołek mgr S. Siebielec laboratoryjne; pobieranie próbek z pola o pow. 5,0 ha, RZD Kępa; pobieranie próbek z pola o pow. 2,0 ha, RZD Grabów 1.17 Ocena występowania oraz identyfikacja molekularna bakterii z rodzaju Azotobacter (raport końcowy) 2015 NMR, NHB mgr M. Kozieł prof. S. Martyniuk dr A. Gałązka dr G. Korbecka- Glinka mgr B. Gębala mgr R. Gałązka laboratoryjne; analizy próbek wybranych gleb Polski 1.18 Związek skażenia ziarna pszenicy ozimej deoksyniwalenolem z budową morfologiczną roślin i zawartością kwasów fenolowych (raport końcowy) 2015 NUZ, NBP, NMR prof. G. Podolska prof. A. Stochmal dr hab. A. Sułek dr J. Czaban eksperyment polowy; laboratoryjne

14 Zróżnicowanie występowania patogenów wirusowych i grzybowych w kukurydzy uprawianej w systemie ekologicznym i integrowanym 13 NBP, NUP, NMI dr A. Czubacka prof. J. Księżak prof. A. Doroszewski dr A. Trojak-Goluch dr M. Przybyś dr G. Korbecka- Glinka mgr H. Olszak- Przybyś mgr D. Czarnecka mgr M. Kawka- Lipińska 1 doświadczenie polowe o pow. 1,0 ha RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne 1) Ocena występowania chorób kukurydzy uprawianej w systemie ekologicznym i integrowanym 1.20 Ocena strukturalnej różnorodności mikroorganizmów w glebie i w ryzosferze zbóż 1) Ocena aktywności biologicznej gleb oraz różnorodności zbiorowisk mikroorganizmów (izolacja genomowego DNA z gleby, fenotypowanie) dr A. Czubacka dr A. Trojak-Goluch dr M. Przybyś prof. J. Księżak 2019 NMR, NUZ, NBP dr A. Gałązka prof. S. Martyniuk prof. G. Podolska dr G. Korbecka-Glinka dr M. Przybyś dr B. Abramczyk mgr J. Grządziel mgr M. Łyszcz mgr K. Gawryjołek dr A. Gałązka, prof. S. Martyniuk prof. G. Podolska dr B. Abramczyk mgr J. Grządziel mgr M. Łyszcz mgr K. Gawryjołek eksperyment mikropoletkowy; laboratoryjne 1.21 Identyfikacja molekularna i biochemiczna bakterii endofitycznych i ich zastosowanie w promowaniu wzrostu roślin 2019 NMR mgr M. Łyszcz dr A. Gałązka prof. S. Martyniuk dr B. Abramczyk mgr J. Grządziel eksperyment wazonowy, szklarniowy; laboratoryjne 1) Identyfikacja molekularna i biochemiczna izolatów bakterii endofitycznych mgr M. Łyszcz dr A. Gałązka prof. S. Martyniuk dr B. Abramczyk mgr J. Grządziel

15 Symbol tematu PODPROGRAM 2 Opracowanie oraz doskonalenie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska systemów i technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Teresa Doroszewska Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakłady naukowe Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań Ocena produkcyjnych skutków stosowania superabsorbenta w uprawie wybranych gatunków roślin 2014 (raport końcowy) NUZ, NUP dr hab. J. Grabiński prof. G. Podolska prof. J. Księżak 2 doświadczenia polowe o łącznej pow. 0,36 ha, RZD Kępa (Osiny); 3 doświadczenia polowe o łącznej pow. 0,52 ha, RZD Błonie- Topola; 1 doświadczenie polowe o pow. 0,16 ha; RZD Grabów; eksperyment wazonowy HW 2.25 Plonowanie, zdrowotność i jakość ziarna odmian pszenicy ozimej w zależności od warunków siedliska i wybranych czynników agrotechnicznych (raport końcowy) 2014 NUZ, NMI, NMR dr hab. A. Sułek prof. G. Podolska dr A. Nieróbca dr J. Czaban 9 doświadczeń polowych o pow. po 2,0 ha, RZD: Kępa (2), Wielichowo (3), Borusowa (2), Werbkowice (2), Żelisławki (1) 2.26 Ocena jakości gleb i zróżnicowania mikroorganizmów przy wykorzystaniu oznaczeń ruchomych frakcji MO i metod molekularnych (raport końcowy) 2014 NMR, NGEO, NSE dr A. Gajda prof. S. Martyniuk prof. E. Czyż dr A. Gałązka dr K. Jończyk dr G. Siebielec pobieranie próbek z pola o pow. 5,0 ha, RZD Kępa; pobieranie próbek z pola o pow. 2,0 ha, RZD Grabów

16 Określenie występowania, szkodliwości oraz możliwości zwalczania Abutilon theophrasti Medik. w uprawach rolniczych 2015 (raport końcowy) 15 NCH prof. K. Domaradzki dr U. Sienkiewicz- Cholewa dr K. Marczewska- Kolasa mgr T. Snopczyński mgr M. Bortniak eksperyment polowy, mikropoletkowy, i szklarniowy; ankietowe 2.28 Szacowanie ryzyka strat fosforu z wykorzystaniem Indeksu Fosforowego (raport końcowy) 2015 NŻN, NGEO mgr B. Jurga dr T. Jadczyszyn dr A. Kocoń dr E. Nowocień dr R. Wawer terenowe, laboratoryjne i ankietowe; prace kameralne 2.29 Biologiczne podstawy odporności chwastów jednoliściennych na herbicydy z różnych grup chemicznych 2018 NCH dr K. Marczewska- Kolasa prof. M. Kucharski mgr M. Bortniak mgr J. Sumisławska eksperyment szklarniowy; ankietowe 1) Pomiary biometryczne roślin Apera spica-venti i Alopecurus myosuroides 2) Identyfikacja odporności w/w gatunków chwastów na herbicydy metodą biotestu 3) Wyznaczania ED 50 i indeksu odporności dr K. Marczewska- Kolasa mgr M. Bortniak mgr J. Sumisławska dr K. Marczewska- Kolasa mgr M. Bortniak mgr J. Sumisławska dr K. Marczewska- Kolasa prof. M. Kucharski mgr M. Bortniak 2.31 Wpływ czynnika genetycznego oraz elementów technologii produkcji na efektywność wykorzystania azotu przez rośliny zbożowe NUZ, NŻN, NGEO prof. G. Podolska prof. K. Noworolnik prof. A. Pecio dr hab. J. Grabiński dr hab. B. Jaśkiewicz dr hab. D. Leszczyńska dr hab. A. Sułek dr G. Siebielec dr J. Niedźwiecki mgr E. Boguszewska mgr M. Wyzińska 7 doświadczeń polowych o łącznej pow. 3,42 ha RZD Kępa (Osiny); laboratoryjne; prace kameralne

17 ) Określenie parametrów fizjologicznych i produkcyjności odmian i gatunków zbóż dr hab. D. Leszczyńska prof. K. Noworolnik mgr M. Wyzińska 16 2) Określenie porażenia roślin zbożowych przez choroby podstawy źdźbła, liści i kłosa dr hab. B. Jaśkiewicz dr hab. A. Sułek mgr M. Wyzińska 2.32 Wilgotność gleby jako czynnik różnicujący produktywność i wskaźniki fizjologiczne kukurydzy uprawianej w monokulturze i zmianowaniu 2019 NUP, NGEO, NBA prof. J. Księżak dr hab. M. Staniak dr J. Bojarszczuk dr J. Niedźwiecki dr J. Kozyra mgr K. Czopek 1 doświadczenie polowe o pow. 0,71 ha; laboratoryjne 1) Ocena produktywności i wskaźników fizjologicznych kukurydzy 2) Wpływ stanowiska i sposobu uprawy roli na plon ziarna kukurydzy i strukturę roślin dr hab. M. Staniak mgr K. Czopek prof. J. Księżak 2.33 Badania nad wdrożeniem metody Mehlich 3 do oznaczania przyswajalnych form mikroskładników w glebie dla potrzeb doradztwa nawozowego NCH, NŻN dr hab. J. Korzeniowska dr hab. E. Stanisławska-Glubiak dr T. Jadczyszyn pobieranie próbek z pola (OSCHR); laboratoryjne (OSCHR); analizy statystyczne; prace kameralne 1) Opracowanie liczb granicznych do oceny zawartości przyswajalnych form mikroelementów w glebie dla pszenicy dr hab. J. Korzeniowska dr hab. E. Stanisławska-Glubiak dr T. Jadczyszyn 2.34 Wpływ dolistnej aplikacji kwasu salicylowego na odporność roślin na wybrane czynniki stresogenne NCH dr hab. E. Stanisławska-Glubiak dr hab. J. Korzeniowska, dr R. Weber mgr J. Topolski mgr B. Wujek eksperyment wazonowy; laboratoryjne

18 ) Ocena wpływu dolistnej aplikacji kwasu salicylowego na stopień porażenia pszenicy grzybami Fusarium culmorum dr R. Weber dr hab. E. Stanisławska-Glubiak dr hab. J. Korzeniowska, mgr J. Topolski mgr B. Wujek 17 Symbol tematu 1.4. PODPROGRAM 3 Ocena i wspieranie procesów kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej na różnych poziomach zarządzania z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych i organizacyjno-ekonomicznych Koordynator podprogramu: prof. dr hab. Stanisław Krasowicz Nazwa tematu i zadania rocznego (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakłady naukowe Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Forma realizacji badań Ocena wpływu rolniczych i pozarolniczych oddziaływań antropogenicznych na liczebność i różnorodność pospolitych ptaków krajobrazu rolniczego ) Ocena wpływu badanych czynników rolniczych i pozarolniczych na liczebność i różnorodność pospolitych ptaków krajobrazu rolniczego 3.11 Współoddziaływanie zanieczyszczeń w mieszaninach w zależności od zróżnicowanych warunków glebowych NGEO, NSE dr B. Suszek-Łopatka dr hab. B. Feledyn- Szewczyk dr J. Stalenga dr A. Klimkowicz- Pawlas dr B. Smreczak mgr A. Łopatka mgr P. Koza dr B. Suszek-Łopatka dr J. Stalenga dr hab. B. Feledyn- Szewczyk 2018 NGEO, NMR dr A. Klimkowicz- Pawlas dr B. Smreczak dr A. Gajda mgr A. Ukalska- Jaruga prace kameralne; laboratoryjne i terenowe laboratoryjne; prace kameralne

19 ) Analiza wpływu zmodyfikowanych warunków glebowych na zawartość dostępnej frakcji zanieczyszczeń w mieszaninie i oddziaływanie na organizmy żywe dr A. Klimkowicz- Pawlas dr B. Smreczak mgr A. Ukalska- Jaruga dr A. Gajda Opracowanie krajowych współczynników bilansu węgla organicznego w glebie 2019 NGEO, NUP, NŻN, NSE, NBA dr J. Niedźwiecki prof. J. Księżak prof. A. Pecio dr hab. J. Smagacz dr G. Siebielec dr D. Pikuła dr K. Jończyk dr B. Smreczak mgr R. Kaczyński mgr A. Łopatka mgr P. Koza laboratoryjne i ankietowe; prace kameralne 1) Stworzenie bazy danych o bilansie materii organicznej na podstawie doświadczeń wieloletnich i jej rozszerzenie o pomiary bezpośrednie w RZD i SD dr J. Niedźwiecki dr G. Siebielec prof. J. Księżak dr D. Pikuła dr hab. J. Smagacz dr K. Jończyk dr B. Smreczak mgr R. Kaczyński prof. A. Pecio 3.13 Ocena oddziaływania biowęgla na produkcyjność roślin oraz właściwości fizyko-chemiczne i mikrobiologiczne gleby 2019 NSE, NMI, NGEO dr K. Jończyk prof. J. Kuś prof. S. Martyniuk dr B. Smreczak dr A. Gałązka eksperyment mikropoletkowy i wazonowy HW; laboratoryjne 1) Analiza biometryczna roślin uwzględniająca wzrost i rozwój 2) Ocena produkcyjności roślin z uwzględnieniem struktury plonu. dr K. Jończyk prof. J. Kuś dr K. Jończyk prof. J. Kuś

20 Agroekologiczna i ekonomiczna ocena produkcji roślinnej w różnych typach gospodarstw rolnych NSE, NMI prof. A. Harasim dr hab. M. Matyka dr hab. A. Doroszewski dr hab. J. Kopiński dr A. Madej produkcyjnoekonomiczne we wszystkich RZD; prace kameralne 1) Ocena organizacyjna i produkcyjna technologii produkcji głównych roślin uprawnych 2) Opracowanie bilansów składników mineralnych (NPK) i glebowej substancji organicznej prof. A. Harasim dr hab. M. Matyka dr hab. A. Doroszewski dr hab. J. Kopiński dr A. Madej 3.15 Ocena strat gleby i biogenów w wyniku erozji wodnej i wietrznej oraz walidacja modeli prognostycznych 2018 NGEO, NBA, NŻN dr R. Wawer dr hab. J. Kozyra dr E. Nowocień dr R. Wawer dr G. Debaene dr J. Niedźwiecki dr J. Jadczyszyn mgr B. Jurga 2 doświadczenia polowe o pow. 0,16 ha, RZD Grabów; laboratoryjne; monitoring zlewni; prace kameralne 1) Badania podstawowe w zakresie hydrologii, erozji wodnej powierzchniowej, erozji wietrznej oraz powstawania żłobin 2) Badania spektrofotometryczne gleb przed i po wystąpieniu zmywu ze szczególnym uwzględnieniem mikro -żłobienia 3) Monitoring zlewni pola w Rogalowie oraz rzeki Bystrej w Bochotnicy 4) Opracowanie parametrów wejściowych do modeli symulacyjnych dr E. Nowocień dr R. Wawer dr G. Debaene dr J. Niedźwiecki dr J. Jadczyszyn dr R. Wawer dr hab. J. Kozyra mgr B. Jurga mgr B. Jurga dr R. Wawer

21 Wykorzystanie metod chemometrycznych w ocenie jakości rolniczo użytkowanych gleb organicznych oraz pochodzenia organicznego 2019 NGEO dr G. Debaene dr M. Kowalik dr J. Niedźwiecki dr G. Siebielec dr B. Smreczak prace kameralne 1) Wybór próbek glebowych do badań spektralnych oraz przygotowanie wstępnej bazy danych laboratoryjnych 2) Pozyskiwanie widm spektroskopowych 3) Analiza hydrofobowości gleb 4) Opracowanie bazy danych spektralnych dr G. Debaene dr J. Niedźwiecki dr G. Siebielec dr B. Smreczak dr G. Debaene dr J. Niedźwiecki dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr M. Kowalik dr M. Kowalik dr G. Debaene 3.17 Wpływ materii organicznej i wilgotności na skład frakcyjny trwałych zanieczyszczeń organicznych w glebach 2019 NGEO, NMR dr B. Smreczak dr A. Klimkowicz- Pawlas dr J. Niedźwiecki dr A. Gajda mgr A. Ukalska- Jaruga mgr R. Gałązka 2 serie doświadczeń laboratoryjnych 1) Wdrożenie i optymalizacja metodyki frakcjonowania TZO w glebach 2) Analizy składu frakcyjnego materii organicznej w glebach świeżo zanieczyszczonych 3) Badania reakcji roślin i mikroorganizmów w glebach świeżo zanieczyszczonych TZO; testy ekotoksykologiczne. dr B. Smreczak mgr A. Ukalska- Jaruga mgr A. Ukalska Jaruga dr B. Smreczak mgr R. Gałązka dr J. Niedźwiecki dr A. Klimkowicz - Pawlas dr A. Gajda

22 Wpływ długotrwałego stosowania słomy i obornika na obieg węgla organicznego, jakość próchnicy oraz żyzność i urodzajność gleb 21 NSE, NŻN, NMR, NGEO dr hab. J. Smagacz prof. S. Martyniuk dr D. Pikuła dr A. Rutkowska dr A. Gałązka dr K. Jończyk dr hab. J. Kopiński mgr R. Kaczyński 3 doświadczenia polowe o łącznej pow. 4,18 ha RZD Grabów; 2 doświadczenia polowe o łącznej pow. 19,0 ha RZD Kępa; 1 doświadczenie polowe o pow. 8,0 ha RZD Baborówko 1. Ocena biologicznej aktywności gleby i węgla ruchomego w zależności od wybranych czynników agrotechnicznych dr A. Gałązka prof. S. Martyniuk

23 22 2. PRACE BADAWCZE W RAMACH PROGRAMÓW WIELOLETNICH 2.1. PROGRAM WIELOLETNI pn. Wspieranie działań w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce oraz kształtowania jakości surowców roślinnych na lata - Uchwałą nr 223/2015 z dnia 15 grudnia 2015 r. Rada Ministrów ustanowiła program wieloletni pn. Wspieranie działań w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce oraz kształtowania jakości surowców roślinnych na lata -. Program ten jest kontynuacją programu realizowanego w latach pn. Wspieranie działań w zakresie kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej w Polsce, podczas którego dokonano identyfikacji i rozpoznania problemów związanych z procesami kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonym rozwojem produkcji rolniczej w Polsce. Proponowany program wieloletni będzie: 1) stanowił wsparcie dla działań w zakresie racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce i ograniczenia niekorzystnego oddziaływania rolnictwa na środowisko; 2) nakierowany na ocenę skutków WPR, polityki klimatyczno-energetycznej, a także na wspieranie działań mających na celu ograniczanie degradacji środowiska przyrodniczego (ochrona gleb, wód, powietrza); 3) uwzględniał problemy kształtowania jakości surowców roślinnych, wiążące się z oczekiwaniami i presją społeczeństwa, którego świadomość zagrożeń dla bezpieczeństwa żywnościowego i zdrowia systematycznie wzrasta. Problemy te będą rozpatrywane z uwzględnieniem zasad Wspólnej Polityki Rolnej UE; 4) odgrywał istotną rolę w ograniczaniu niekorzystnych oddziaływań rolnictwa na środowisko naturalne. Ma on na celu zapobieganie degradacji środowiska rolniczego i kształtowanie jakości produkcji poprzez stosowanie różnych instrumentów i dostosowywanie produkcji rolniczej do nowych wyzwań i uwarunkowań związanych z dyrektywami i rozporządzeniami UE; 5) uwzględniał ocenę wpływu na rolnictwo realizowanej polityki klimatyczno-energetycznej, która w coraz większym stopniu wkracza w obszar produkcji rolniczej; 6) uwzględniał wymagania nakładane na produkcję rolniczą związane z kryteriami zrównoważonego rozwoju, w tym ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych w uprawach rolnych wykorzystywanych na cele biopaliwowe, które wynikają z Dyrektywy 2009/28/WE; 7) uwzględniał nowe wyzwania dla polskiego rolnictwa, takie jak: przewidywane zmiany klimatyczne; dążenie do zachowania bioróżnorodności biologicznej i zabezpieczenia zapotrzebowania na żywność i paszę oraz pokrycie zapotrzebowania na biomasę do produkcji energii odnawialnej; racjonalne nawożenie i ograniczanie emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększanie sekwestracji CO 2 w glebach, z uwzględnieniem naturalnych metod zwiększania ilości pierwiastka węgla w glebach (biosekwestracja);

24 23 nawozowe wykorzystanie produktów pofermentacyjnych z biogazowni rolniczych na środowisko przyrodnicze. Obszary działań objęte Programem, będą nakierowane na ocenę skutków WPR, polityki klimatyczno-energetycznej, a także na wspieranie działań mających na celu ograniczanie degradacji środowiska przyrodniczego (ochrona gleb, wód, powietrza). Jednocześnie Program będzie uwzględniał problemy kształtowania jakości surowców roślinnych, istotne z punktu widzenia jakości żywności i jej bezpieczeństwa. Problemy te będą rozpatrywane z uwzględnieniem zasad WPR. Głównym celem Programu jest wspieranie działań w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, ograniczanie niekorzystnego wpływu rolnictwa na środowisko oraz kształtowanie jakości surowców roślinnych z uwzględnieniem zasad WPR i zmian klimatu. Realizacja Programu będzie służyła wspieraniu działań i decyzji ministra właściwego do spraw rolnictwa, jak również innych organów administracji państwowej, w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego oraz wspierania postępu technologicznego i innowacyjności produkcji roślinnej. Uporządkowanie zadań według obszarów o kluczowym znaczeniu dla rolnictwa ułatwi koordynację Programu oraz podporządkuje jego realizację określonym celom. Uwzględniając specyfikę Programu, przyjęto następujące cele szczegółowe: 1) prowadzenie i wzbogacanie systemu informacji o przestrzeni rolniczej oraz opracowywanie analiz przestrzennych; 2) ocena i prognozowanie skutków produkcyjnych i środowiskowych WPR; 3) doskonalenie technologii produkcji roślinnej mające na celu uzyskiwanie ziemiopłodów o pożądanej jakości w sposób bezpieczny dla środowiska z uwzględnieniem zasad WPR i przewidywanych zmian klimatu; 4) doskonalenie i upowszechnianie postępu technologicznego w celu zwiększenia innowacyjności i konkurencyjności produkcji roślinnej (rolniczej) w Polsce. Zadania realizowane w ramach Programu pozwolą na: zapewnienie samowystarczalności żywnościowej Polski i zwiększenie eksportu; pokrycie popytu na surowce roślinne na paszę i do spożycia; poprawę jakości surowców roślinnych; zabezpieczenie możliwości produkcji surowców rolniczych dla przemysłu i na cele energetyczne; utrzymanie potencjału produkcyjnego polskiego rolnictwa i zwiększenie jego konkurencyjności; zmniejszenie zagrożeń dla środowiska przyrodniczego; łagodzenie skutków zmian klimatu; realizację funkcji środowiskowych i retencyjnych gleb; wsparcie realizacji dyrektyw i rozporządzeń UE oraz ocena skutków WPR.

25 Symbol zadania Obszar I 24 Nazwa zadania wieloletniego i celu/celów do osiągnięcia w roku realizacji programu, (forma opracowania wyników) Rok rozpoczęcia zakończenia Zakłady naukowe Kierownik tematu Członkowie zespołu badawczego Wykorzystanie i ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski z uwzględnieniem zasad WPR 1.1 Ocena zmian w gospodarowaniu ziemią z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych, organizacyjno-ekonomicznych i procesów urbanizacyjnych oraz wskazanie działań prowadzących do racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej 1) Ocena czynników mających wpływ na zmiany w użytkowaniu gruntów rolnych i skutków zaobserwowanych zmian użytkowania dla funkcji obszarów wiejskich na poziomie kraju i obszarów testowych oraz prognoza zmian użytkowania. Ustanowienie systemu monitorowania zmian w użytkowaniu gruntów rolnych NGEO, NMI, NSE dr G. Siebielec prof. F. Woch dr hab. A. Doroszewski dr R. Wawer dr J. Stalenga dr J. Niedźwiecki dr G. Debaene dr M. Kowalik mgr A. Łopatka mgr P. Koza 1.2 Ocena gleb użytkowanych rolniczo z uwzględnieniem prawidłowego funkcjonowania ekosystemów glebowych oraz wskazanie działań zapobiegających procesom degradacyjnym 1) Opracowanie zintegrowanych wskaźników oceny prawidłowego funkcjonowania gleb użytkowanych rolniczo 1.3 Monitoring różnych parametrów środowiska glebowego dla właściwej oceny WPR 1) Wstępna ocena wpływu instrumentów WPR na stan i zmiany parametrów glebowych na obszarach wiejskich z uwzględnieniem istniejących danych dotyczących tych kwestii NGEO, NCH, NSE, NMR dr J. Niedźwiecki prof. F. Woch prof. M. Kucharski dr hab. B. Feledyn- Szewczyk dr G. Siebielec dr B. Smreczak dr R. Wawer dr E. Nowocień dr A. Klimkowicz- Pawlas dr A. Gałązka dr G. Debaene dr M. Kowalik NGEO, NSE, NMR dr B. Smreczak prof. S. Martyniuk prof. S. Krasowicz prof. A. Harasim dr hab. B. Feledyn- Szewczyk dr A. Klimkowicz-Pawlas dr J. Niedźwiecki

26 ) Analiza występowania gleb bogatych w węgiel, w tym przeprowadzenie syntezy wyników oraz przygotowanie map wynikowych 25 3) Opracowanie sposobów stałego monitorowania wpływu instrumentów WPR na środowisko glebowe i wiejskie dr G. Siebielec dr A. Gajda dr A. Gałązka dr E. Nowocień dr G. Debaene mgr A. Łopatka mgr P. Koza 1.4 Ocena i kształtowanie bioróżnorodności środowiska glebowego oraz aktywności mikrobiologicznej gleb z uwzględnieniem różnych warunków siedliskowych i systemów gospodarowania 1) Ocena ogólnej populacji mikroorganizmów i ich aktywności w różnych glebach i pod wpływem różnych systemów gospodarowania 2) Podjęcie próby wyznaczenia obszarów przy uwzględnieniu przygotowanej metodyki 1.5 Ocena możliwości i kierunków wykorzystania środowiska rolniczego Polski z uwzględnieniem koncepcji wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, specyfiki obszarów problemowych oraz kierunków rozwoju infrastruktury 1) Ocena warunków środowiskowych i gospodarczo-przestrzennych na potrzeby rozwoju produkcji rolniczej w Polsce, z uwzględnieniem gleb bogatych w węgiel organiczny, obszarów o wysokich walorach przyrodniczych HNV oraz procesów degradacji gleb NMR, NGEO, NSE dr A. Gałązka prof. S. Martyniuk prof. S. Krasowicz dr A. Gałązka dr A. Gajda dr B. Smreczak dr A. Klimkowicz- Pawlas dr K. Jończyk dr J. Czaban dr J. Niedźwiecki NGEO, NSE, NMI dr J. Jadczyszyn prof. F. Woch dr K. Jończyk dr A. Nieróbca dr G. Siebielec dr A. Klimkowicz- Pawlas dr E. Nowocień dr A. Madej dr J. Niedźwiecki dr J. Czaban mgr A. Łopatka mgr P. Koza 1.6 Ocena wpływu rolnictwa na jakość wód oraz wspieranie działań mających na celu ochronę zasobów wodnych w Polsce NŻN, NCH, NSE, NGEO, DUW dr T. Jadczyszyn prof. A. Pecio dr hab. E. Stanisławska- Glubiak dr hab. J. Korzeniowska

27 ) Ocena jakości wód oraz kierunków zmian, na podstawie wyników obserwacji prowadzonych przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze do r., przy uwzględnieniu i odniesieniu do wyników Państwowego Monitoringu Wód realizowanego przez Inspekcję Ochrony Środowiska, wraz z identyfikacją wód zagrożonych zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego dr A. Kocoń dr hab. J. Kopiński dr A. Madej dr A. Rutkowska dr U. Sienkiewicz- Cholewa dr D. Pikuła dr A. Bochniarz mgr A. Łopatka 2) Analiza kierunku zmian zawartości azotu mineralnego w glebach w okresie Analiza dostępnych modeli symulujących emisje biogenów z rolnictwa do wód oraz ocena możliwości ich wykorzystania w warunkach polskich, 3) Analiza zasadności wprowadzenia ograniczeń czasowych w stosowaniu nawozów na podstawie analizy danych meteorologicznych, 4) Bieżąca współpraca z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie opiniowania, tworzenia dokumentów, stanowisk resortu oraz opiniowania nowych rozwiązań prawnych, 5) Stały udział przedstawicieli Instytutu w pracach krajowych i międzynarodowych gremiów w obszarze ochrony wód przed zanieczyszczeniami i emisjami pochodzenia rolniczego, 6) Prowadzenie działań informacyjnopromocyjnych dotyczących racjonalnej gospodarki nawozowej

28 Opracowanie i doskonalenie metod oceny oraz prognozowania (modelowania) skutków środowiskowych i produkcyjnoekonomicznych WPR i zmian klimatu 27 1) Kalibracja i parametryzacja modeli ekonometrycznych wykonanie studiów przypadków dla praktyk na rzecz klimatu NBA, NSE, NGEO, NCH, DUW, NMI dr R. Borek prof. A. Faber dr hab. M. Matyka dr R. Wawer dr A. Nieróbca dr T. Sekutowski dr A. Madej dr M. Zarychta dr A. Bochniarz mgr A. Jędrejek 1.8 Analiza i ocena wpływu działań WPR na środowisko oraz strukturę, poziom, koncentrację i konkurencyjność produkcji rolniczej, z uwzględnieniem zróżnicowania regionalnego rolnictwa i specyfiki różnych grup gospodarstw rolnych 1) Gromadzenie i selekcjonowanie zasobów informacji i danych niezbędnych do oceny i analiz wpływu WPR na rolnictwo i obszary wiejskie 1.9 Opracowanie i doskonalenie metod oraz instrumentów przydatnych do kształtowania wpływu WPR na środowisko przyrodnicze 1) Konstrukcja oraz integracja z modelem oddziaływania WPR na strukturę przestrzeni rolniczej i środowisko, wielokryterialnej i parametryzowalnej funkcji celu rolnictwa w Polsce z uwzględnieniem kryteriów produkcyjnych, środowiskowych i społecznych oraz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego NSE, NGEO, NŻN dr hab. M. Matyka prof. S. Krasowicz dr hab. B. Feledyn- Szewczyk prof. A. Harasim prof. J. Kuś dr hab. J. Kopiński dr K. Jończyk dr J. Stalenga dr A. Madej dr K. Kęsik mgr P. Koza NGEO, NSE mgr A. Łopatka prof. F. Woch dr hab. M. Matyka dr G. Siebielec dr J. Jadczyszyn dr J. Niedźwiecki dr B. Smreczak dr R. Wawer dr M. Kowalik mgr P. Koza

29 Obszar II Wspieranie postępu technologicznego i innowacyjności produkcji roślinnej w Polsce Analiza i ocena regionalnego zróżnicowania możliwości rozwoju różnych systemów i kierunków produkcji rolniczej oraz prognozowanie ich wpływu na środowisko z uwzględnieniem zasad WPR 1) Analiza dynamiki zmian poszczególnych gałęzi produkcji rolniczej w Polsce na poziomie krajowym i regionalnym NSE, NMI, NUP, NUZ, NGEO dr hab. J. Kopiński prof. A. Harasim prof. S. Krasowicz prof. J. Księżak dr hab. M. Matyka dr hab. B. Feledyn- Szewczyk dr hab. J. Smagacz dr hab. B. Jaśkiewicz dr hab. D. Leszczyńska dr hab. A. Sułek dr K. Jończyk dr J. Stalenga dr A. Madej dr A. Nieróbca dr J. Bojarszczuk mgr A. Łopatka 2.2 Wspieranie gospodarki nawozowej w Polsce i ocena jej skutków środowiskowych oraz doskonalenie systemów doradztwa nawozowego z uwzględnieniem stosowania produktów pofermentacyjnych z biogazowni 1) Ocena przestrzennego zróżnicowania odczynu gleb oraz trendu zmian na przestrzeni lat na podstawie wyników monitorowania prowadzonego przez KSChR 2) Doskonalenie procedury wprowadzania do obrotu oraz zasad stosowania w rolnictwie nawozów, środków poprawiających właściwości gleby i stymulatorów wzrostu w tym bieżąca współpraca z MRiRW w zakresie opiniowania, tworzenia dokumentów, stanowisk resortu oraz opiniowania nowych rozwiązań prawnych 3) Doskonalenie systemu zaleceń nawozowych na podstawie wskaźników roślinnych i/lub glebowych oraz aktualnej analizy składu środków o działaniu nawozowym, w tym odpadów, w szczególności odpadów z biogazowni NŻN, NCH, NSE, NMR, DUW dr A. Rutkowska prof. A. Pecio dr hab. J. Korzeniowska dr hab. E. Stanisławska- Glubiak dr hab. A. Podleśna dr hab. J. Kopiński dr A. Kocoń dr K. Jończyk dr A. Gajda dr D. Pikuła dr T. Jadczyszyn dr K. Kęsik dr A. Gałązka dr M. Zarychta dr A. Bochniarz

30 ) Aktualizacja internetowej bazy danych dotyczącej wprowadzonych do obrotu nawozów i środków wspomagających uprawę roślin Ocena i wspieranie procesów wdrażania integrowanej produkcji i postępu technologicznego w produkcji roślinnej (zboża, rośliny pastewne, rośliny energetyczne) 1) Opracowanie kryteriów i wskaźników służących do oceny stopnia realizacji integrowanych technologii produkcji z uwzględnieniem wielkości gospodarstwa rolnego i różnych kierunków produkcji rolniczej 2) Opracowanie i uaktualnienie zaleceń agrotechnicznych i nawozowych do metodyk integrowanej ochrony i Integrowanej Produkcji (IP) wybranych roślin rolniczych. Analiza przyczyn i skutków zachwaszczenia upraw rolniczych w różnych regionach kraju i grupach gospodarstw rolnych 2.4 Ocena możliwości kształtowania poziomu i jakości produkcji roślinnej z uwzględnieniem przewidywanych zmian klimatu 1) Ocena efektów produkcyjnych wybranych elementów agrotechniki zbóż ozimych oraz pastewnych wieloletnich w warunkach niekorzystnych warunków pogodowych NUP, NCH, NUZ, NŻN prof. J. Podleśny prof. K. Domaradzki prof. J. Księżak prof. M. Kucharski prof. K. Noworolnik prof. G. Podolska dr hab. J. Grabiński dr hab. D. Leszczyńska dr hab. A. Podleśna dr hab. M. Staniak dr J. Bojarszczuk dr E. Gaweł dr R. Kieloch NUZ, NUP, NBP, NCH dr hab. J. Grabiński prof. G. Podolska prof. K. Noworolnik prof. A. Stochmal prof. K. Domaradzki prof. J. Podleśny prof. J. Księżak dr hab. A. Sułek dr hab. D. Leszczyńska dr hab. B. Jaśkiewicz dr hab. M. Staniak dr hab. H. Gołębiowska dr J. Żuchowski dr E. Gaweł

31 Wykorzystanie wyników badań naukowych i prac hodowlanych do doskonalenia odmian oraz technologii produkcji chmielu i tytoniu zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin 30 1) Opracowanie internetowego systemu sygnalizacji występowania agrofagów w uprawie chmielu i tytoniu 2) Aktualizacja bazy agrofagów stanowiących zagrożenie dla upraw chmielu i tytoniu oraz opracowanie strategii hodowlanej ukierunkowanej na uzyskanie odmian spełniających wymagania integrowanej ochrony roślin NHB dr U. Skomra prof. T. Doroszewska prof. A. Berbeć dr A. Czubacka dr G. Korbecka-Glinka dr A. Trojak-Goluch dr M. Przybyś 2.6 Analiza możliwości redukcji emisji gazów cieplarnianych, amoniaku oraz azotanów z rolnictwa w perspektywie do 2030 oraz do ) Wybór metod i modeli opisujących emisję gazów cieplarnianych, amoniaku i azotanów oraz ich adaptacja, kalibracja i weryfikacja 2.7 Analiza i doskonalenie metod przekazywania wyników badań naukowych do doradztwa i praktyki rolniczej oraz wspieranie działalności różnych typów gospodarstw i przedsiębiorstw rolniczych 1) Organizacja szkoleń dla doradców rolniczych z metodyki prowadzenia doradztwa rolniczego oraz dla rolników, a także stała aktualizacja zaleceń agrotechnicznych na stronie internetowej Instytutu dla doradztwa rolniczego i praktyki rolniczej 2) Określenie jakie znaczenie mają czynniki determinujące konkurencyjność gospodarstw rolnych z uwzględnieniem zróżnicowania regionalnego i wymagań WPR NBA, NSE, NŻN, DUW dr Z. Jarosz prof. A. Faber prof. S. Krasowicz dr hab. M. Matyka dr hab. A. Syp dr Z. Jarosz dr T. Jadczyszyn dr A. Madej dr G. Hołubowicz-Kliza DUW, NSE, NUZ dr M. Zarychta prof. W. Oleszek prof. T. Doroszewska prof. A. Harasim dr hab. B. Jaśkiewicz dr hab. A. Sułek dr hab. J. Kopiński dr K. Jończyk dr A. Bochniarz dr A. Madej dr G. Hołubowicz-Kliza

32 PROGRAM WIELOLETNI pn. Zwiększenie wykorzystania krajowego białka paszowego dla produkcji wysokiej jakości produktów zwierzęcych w warunkach zrównoważonego rozwoju (IUNG-PIB koordynator) Nazwa obszaru: Koordynacja zadań realizowanych w ramach obszarów badawczych objętych Programem Symbol Nazwa zadania w programie wieloletnim zadania 1. Koordynacja zadań realizowanych w ramach obszarów badawczych objętych Programem Zakład naukowy Lata realizacji Kierownik zadania i wykonawcy - Zakład Uprawy Roślin Pastewnych prof. J. Księżak Prace realizowane przez IUNG-PIB w ramach Programu a nadzorowane przez Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Lp. Tytuł pracy Zakład naukowy Lata realizacji Kierownik zadania i wykonawcy 1. Rozmieszczenie roślin w łanie a rozwój, plonowanie i jakość nasion najplenniejszych odmian grochu, bobiku, - Zakład Uprawy Roślin Pastewnych prof. J. Księżak łubinu i soi w różnych regionach kraju 2. Określenie możliwości uprawy ozimych form roślin strączkowych, uprawy pasowej oraz efektów stosowania hydrożeli w warunkach agroklimatycznych Polski 3. Opracowanie technologii uprawy soi z uwzględnieniem warunków regionalnych kraju 2.3. ZADANIE W PROGRAMIE WIELOLETNIM NADZOROWANYM PRZEZ INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY pn. Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju Nazwa obszaru: Ochrona Zasobów Genowych Roślin Użytkowych Symbol zadania Nazwa zadania wieloletniego 1.2 Prowadzenie kolekcji zasobów genowych odmian uprawnych i dzikich gatunków z rodzaju Nicotiana oraz odmian uprawnych, cennych klonów i roślin męskich rodzaju Humulus Zakład naukowy Lata realizacji Kierownik zadania i wykonawcy Zakład Hodowli i Biotechnologii Roślin prof. T. Doroszewska dr U. Skomra dr A. Czubacka mgr A. Depta

33 32 3. PRACE BADAWCZE W RAMACH SYSTEMU MONITORINGU SUSZY ROLNICZEJ Nazwa pracy badawczej System monitoringu suszy w Polsce Numer umowy Fgir / Zakłady naukowe Kierownik zadania Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów Zakład Biogospodarki i Analiz Systemowych Zakład Uprawy Roślin Zbożowych Zakład Hodowli i Biotechnologii Roślin Dr hab. A. Doroszewski 4. PROJEKTY BADAWCZE KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE Lp. Tytuł projektu badawczego Lata realizacji Numer projektu/umowy Kierownik projektu PROJEKTY BADAWCZE Narodowe Centrum Nauki 1. Wpływ mineralogii gleb, substancji organicznej i niektórych właściwości środowiska glebowego na stabilność gleb 2. Profil wolnych aminokwasów w gwiazdnicy pospolitej (Stellaria media) i fiołku trójbarwnym (Viola tricolor), jako jeden ze wskaźników reakcji chwastów na czynniki środowiskowe 3. Metabolity wtórne części nadziemnych Pulmonaria officinalis L. i ich aktywność biologiczna 4. Analiza metabolomiczna wybranych roślin leczniczych w oparciu o analityczne techniki spektroskopowe NMR oraz spektralne MS. Wielowymiarowa analiza zmienności, wtórnych metabolitów roślinnych pod wpływem czynników biotycznych i abiotycznych /07/B/ST10/04387 dr G. Debaene /09/N/NZ9/01960 mgr M. Dziągwa-Becker /11/D/NZ9/02771 dr J. Krzyżanowska- Kowalczyk /12/S/NZ9/00715 dr S. Ślusarczyk

34 33 5. Wpływ pierwotnego i wtórnego metabolizmu na oddziaływania roślina roślinożerca na przykładzie uszkodzeń nasion bobiku (Vicia faba L. var. minor) przez strąkowca (Bruchus rufimanus Boh.) 6. Ocena stopnia wysycenia gleb Polski fosforem z wykorzystaniem dwóch metod oraz wyznaczenie bezpiecznego dla stanu wód poziomu badanych wskaźników 7. Rola mikroorganizmów w zasiedlaniu składowisk odpadów pohutniczych przez rośliny oraz ich wpływ na biodostępność pierwiastków śladowych 8. Metabolity wtórne owoców, liści oraz gałązek rokitnika zwyczajnego (Hippophae rhamnoides L.) jako naturalne substancje bioaktywne 9. Charakterystyka metabolitów wydzielanych przez Phomopsis prunorum nowego w warunkach Polski patogena roślin sadowniczych oraz jego identyfikacja molekularna 10. Odpady z uzdatniania wody pitnej jako dodatek do osadów ściekowych wykorzystywany w celu ich uzdatniania do bezpiecznego stosowania w rekultywacji gleb na obszarach zanieczyszczonych metalami ciężkimi 11. Wyjaśnienie wpływu zmian w rolnictwie na poziom zawartości węgla organicznego w glebie w ujęciu przestrzennym z wykorzystaniem modelu RothC /15/B/NZ9/04302 dr M. Kowalczyk /15/N/ST10/05162 mgr B. Jurga /17/N/ST10/03182 mgr S. Siebielec /19/B/NZ9/03164 prof. A. Stochmal /21/NB/NZ9/01526 mgr B. Abramczyk - /21/N/ST10/02936 mgr R. Gałązka - /21/N/ST10/02649 mgr R. Kaczyński

35 4.2. PROJEKTY BADAWCZE ROZWOJOWE Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Wsparcie dla rolnictwa niskoemisyjnego zdolnego do adaptacji do zmian klimatu obecnie oraz w perspektywie lat 2030 i 2050 (LCAgri) BIOSTRATEG1/ /3/NCBR/2015 prof. W. Oleszek 2. Metody poprawy żyzności gleb w ekologicznych systemach produkcji rolniczej (FertilCrop) 3. Interdyscyplinarne nad poprawą efektywności energetycznej oraz zwiększeniem udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym polskiego rolnictwa (BIOGAS&EE) * 4. Technologia przetwarzania surowców i odpadów rolniczych do kwasu D-mlekowego (D-LA) i (S)-(-)-2-chloropropionowego (S-MCP), półproduktów do otrzymywania biodegradowalnych polimerów i nowoczesnych herbicydów. Technologie i formy użytkowe herbicydów aryloksyfenoksypropionowych i fenoksypropionowych (S-MCP) * 5. Innowacyjna i zrównoważona intensyfikacja zintegrowanych systemów produkcji na cele żywnościowe i nieżywnościowe dla rozwoju agroekosystemów odpornych na zmiany klimatu w Europie i poza jej obszarem (SustainFARM) *) IUNG-PIB współwykonawca CORE Organic Plus/FertilCrop/563/ IUNG/ BIOSTRATEG1/ /5/NCBR/ BIOSTRATEG2/ /2/NCBR/ FACCE SURPLUS/I/SustainFARM/06/ dr J. Stalenga dr hab. M. Matyka dr hab. J. Grabiński dr R. Borek

36 PRACE REALIZOWANE W RAMACH PROJEKTÓW FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW PROGRAMU OPERACYJNEGO INTELIGENTNY ROZWÓJ Lp. Tytuł pracy Lata realizacji Jednostka nadzorująca Projekt Kierownik pracy 1. Ocena przydatności eksperymentalnych adiuwantów o działaniu wielokierunkowym uzyskanych w pracach laboratoryjnych do stosowania z wybranymi herbicydami dolistnymi i doglebowymi PHU AGROMIX Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska adiuwantów o wielokierunkowym mechanizmie działania jako istotnego elementu optymalizacji chemicznej ochrony roślin prof. M. Kucharski 4.4. PROJEKTY REALIZOWANE W RAMACH 7. Programu Ramowego UE Zapobieganie i remediacja gleb zdegradowanych w Europie poprzez zrównoważone użytkowanie gruntów (RECARE) *) kontrakt nr dr G. Siebielec *) IUNG-PIB partner w konsorcjum 4.5. PROJEKTY REALIZOWANE W RAMACH PROGRAMU HORYZONT Nowe strategie dotyczące biogospodarki w Polsce (BioEcon) kontrakt nr prof. W. Oleszek 2. Wykorzystanie potencjału odpadów drewna w różnych regionach UE i przemysłowych ekosystemach opartych na produktach naturalnych (BioReg) *) kontrakt nr dr M. Borzęcka 3. Sieć Innowacji na rzecz Agroleśnictwa - kontrakt nr dr R. Borek (AFINET) *) 4. Poprawa wydajności rolnictwa ekologicznego w Europie poprzez zwiększanie dostępności ekologicznego materiału siewnego oraz efektywności w hodowli roślin (LIVSEED) *) 5. Dywersyfikacja poprzez zmianowanie, uprawę współrzędną, uprawę mieszanek roślin wspierana przez różne podmioty i łańcuchy wartości ukierunkowana na zrównoważony rozwój (DiverIMPACT) *) *) IUNG-PIB partner w konsorcjum kontrakt nr (w trakcie podpisywania umowy grantowej) kontrakt nr (w trakcie podpisywania umowy grantowej) dr J. Stalenga dr J. Stalenga

37 4.6. INNE PROJEKTY FINANSOWANE ZE ŚRODKÓW MIĘDZYNARODOWYCH Ochrona różnorodności gatunkowej Umowa nr URP/SPPW/ dr J. Stalenga cennych przyrodniczo siedlisk na 2.2/KIK/25 użytkach rolnych na obszarach Natura w ramach Szwajcarsko w woj. lubelskim (KIK/25) Polskiego Programu Współpracy 2. Analizy agro-środowiskowe dla oceny wspólnej polityki rolnej CAP 3. Improving quality of tobacco breeding lines carrying resistance to Tomato spotted wilt virus and Chalara elegans (IMBRENIC) 4. Service contract for providing support in relation to the implementation of the EU Soil Thematic Strategy JRC/IPR/2014/H.4/0004/ OC Umowa z dnia //742739/ SER/ENV.D.l dr G. Siebielec prof. T. Doroszewska dr G. Siebielec Program działalności naukowej i rozwojowej na rok Z a t w i e r d z a m: