Modelowanie i symulacja procesu Egzaminowanie studento w z wykorzystaniem programu igrafx

Instrukcja laboratoryjna kurs: Zarządzanie Procesami I Modelowanie i symulacja procesu Egzaminowanie studento w z wykorzystaniem programu igrafx Opracowanie: dr inż. Tomasz Chlebus mgr Katarzyna Wiska

Opis procesu Proces seria powiązanych ze sobą działań lub zadań, które rozwiązują określony problem lub prowadzą do osiągnięcia określonego efektu. Proces biznesowy często jest opisywany schematem blokowym. W działalności biznesowej wyróżniamy następujące typy procesów biznesowych 1. Proces zarządczy, który kieruje działaniem systemu. Typowym przykładem może być proces zarządzania przedsiębiorstwem lub zarządzania strategicznego. 2. Proces operacyjny, który stanowi istotę biznesu i jest pierwotnym źródłem wartości dodanej, np: zaopatrzenie, produkcja, marketing, sprzedaż. 3. Proces pomocniczy, który wspiera procesy główne, np: księgowość, rekrutacja, wsparcie techniczne. Proces biznesowy wynika z potrzeb klientów, a jego wynikiem jest zaspokojenie tych potrzeb. W organizacji zorientowanej procesowo powinny przełamywać bariery jednostek organizacyjnych. Proces biznesowy można podzielić na podprocesy o własnych atrybutach, które dają wkład w rezultat procesu nadrzędnego. Wymagane cechy procesu biznesowego Definiowalność: Proces musi mieć jasno zdefiniowane granice, wejście i wyjście. Porządek: Proces musi składać się z działań uporządkowanych według ich usytuowania w czasie i przestrzeni. Klient: Musi być odbiorca rezultatów procesu. Zwiększanie wartości: Transformacja w trakcie procesu musi dawać odbiorcy dodatkową wartość. Osadzenie: Proces nie może egzystować samodzielnie - musi być wbudowany w strukturę organizacyjną. Wielofunkcyjność: Proces może, ale niekoniecznie musi, obejmować wiele funkcji. Często właściciel procesu, tj. osoba odpowiedzialna za jego działanie i ciągłe ulepszanie jest też traktowany jako niezbędny czynnik. Procesem biznesowym może być każde działanie, które pociąga za sobą generowanie jakiejś wartości. I tak przepływ informacji pomiędzy partnerami biznesowymi czy transport i przewiezienie wyrobu takimi samymi procesami biznesowymi, ponieważ przenoszone są informacje istotne dla klienta lub dostawcy. Przepływ materiałów również charakteryzujemy jako przepływ informacji gdyż o produkcie mamy informacje takie jak masa, wielkość, czasami gęstość i inne elementy, którymi możemy opisać wyrób. Samo przemieszczanie z miejsca na miejsce jest już mniej istotne z punktu widzenia podejścia biznesowego. Model Procesów Wobec tak opisanego procesu biznesowego aby móc go zobrazować możemy zbudować mapę i model procesu. Model procesów biznesowych jest opisem funkcjonowania procesu. Może być przedstawiony w formie: Graficznej, Opisowej, Mieszanej. Model procesu odwzorowuje proces z uwzględnieniem przekształcania potrzeby w jej zaspokojenie

Rysunek przedstawiający jedynie relacje pomiędzy czynnościami w procesie i procesie nie jest modelem a mapą procesu Model procesów biznesowych jest tylko narzędziem do osiągnięcia określonych celów. Nie ma modeli uniwersalnych Cel modelowania określa sposób modelowania Model ZAWSZE wynika z celu modelowania Ten sam proces może mieć wiele modeli zróżnicowanych ze względu na cel modelowania. Model nie musi być prawdziwy, model ma prawidłowo odwzorować relacje! Mapa Procesu Mapa procesu służy pokazaniu zależności pomiędzy: procesami (na ogół), elementami procesu (rzadko) Model służy pokazaniu funkcjonowania procesu Prototyp jest w pełni sparametryzowanym modelem procesu mogącym służyć do jego symulacji / wykonania w narzędziach wspierających realizację procesów. Mapa procesów to często pierwszy krok do modelowania procesów Należy zastanowić się jakie procesy występują Jakie są relacje pomiędzy procesami Które z procesów wymagają zamodelowania Mapowanie procesów nie jest objęta notacją BPMN Jest to ogólny poglądowy rysunek zależności pomiędzy procesami i czynnościami Jedyna mapa zdefiniowana w BPMN diagram konwersacji 4

Wprowadzenie dotworzenia mapy procesu w BPMN 2.0 W celu utworzenia mapy procesu Egzaminowanie studentów należy uruchomić program igrafx 2013 Process for SixSigma. W menu Szybki start wybieramy z Kategorii Szablonów BPMN a następnie Współpraca wielozespołowa BPMN i przyciskamy Utwórz. Otworzy nam się okno z nowym zadaniem: Ekran główny jest podzielony na trzy części: składniki dokumentu (po lewej), okno procesu (środek), palety kształtów (po prawej) w przypadku gdy jest niewidoczna należy wybrać polecenie Edycja i zaznaczyć opcję Palety kształtów (Y) Składniki dokumentu będą nam się rozrastały w miarę postępów prac. W oknie procesu rysujemy przebieg procesu zgodnie z notacją BPMN. Z palety kształtów wybieramy elementy procesu, które w danej chwili chcemy nanieść na okno procesu. 5

Uwagi Podczas tworzenia schematu procesu w notacji BPMN z wykorzystaniem programu igrafx należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach: 1. Do łączenia kolejnych obiektów należy używać linii łamanych. 2. Linie nie mogą wychodzić z tego samego punktu w obiekcie. 3. W celu dodania kolejnego obiektu należy wybrać go w palecie kształtów (zaznaczyć, klikając lewym przyciskiem myszy), następnie najechać myszką na obiekt, do którego chcemy dołączyć nowy obiekt, gdy pojawi się symbol należy przytrzymać lewy przycisk myszy i wyciągną nowy obiekt na mapę procesów. 4. W nazwach obiektów można używać polskich znaków diakrytycznych oraz za pomocą klawisza Enter wstawiać nowy wiersz. 6

Wykorzystywane obiekty Symbol Nazwa obiektu Opis Zdarzenie Zdarzenie licznika czasu Zdarzenie jest stanem jaki pojawia się podczas przebiegu procesu biznesowego. Mogą: Rozpoczynać przebieg (zdarzenia początkowe), Pokazywać/oczekiwać na pojawienie się jakiegoś stanu (pośrednie) Kończyć przebieg (końcowe). Ustawiać jakiś stan w procesie Zdarzenia ciemne Oczekiwać na pojawienie się stanu Zdarzenia jasne Przerywać realizację procesu Linia ciągła Nie przerywać realizacji Linia przerywana Może być zdarzeniem: początkowym, pośrednim, końcowym Jako zdarzenie początkowe najczęściej pokazuje miejsce generowania transakcji lub wejścia z nadrzędnego procesu Nie może występować w procesach wyzwalanych zdarzeniami Jako zdarzenie pośrednie nie ma określonego zastosowania, najczęściej pokazuje miejsce zmiany stanu procesu / transakcji Jest zdarzeniem przechwytującym Nie może być przyłączone do krawędzi czynności Jako zdarzenie końcowe pokazuje zakończenie procesu / podprocesu Służy do zareagowania na określony punkt w czasie Może wstrzymywać przepływ generować transakcję w określonym czasie Może wstępować jako: wydarzenie (np. 1.01.2000 00:01) interwał czasu (np. każdy wtorek 8:00 lub co 90 min) opóźnienie (np. 90 min) Może być zdarzeniem początkowym pośrednim Przy obsłudze wyjątków może zainicjować przepływ wyjątkowy np. jeśli czynność trwa dłużej niż to przepływ wybierze ścieżkę przyłączoną do zdarzenia Przepływ ten może mieć charakter: Przerywający Nieprzerywający 7

Zdarzenie odbioru komunikatu Zdarzenie wysłania komunikatu Zdarzenie błędu Czynność Odebranie komunikatu: Może być zdarzeniem początkowym lub pośrednim Może wygenerować transakcję lub sterować przepływem W przypadku wygenerowania transakcji powstaje korelacja z procesem, który poprzez wysłanie komunikatu zainicjował dany proces Jako zdarzenie pośrednie w czynności może zainicjować przepływ wyjątkowy w miejsce standardowego Odbiorca musi mieć możliwość odebrania komunikatu, który mu wysyła nadawca Jeśli komunikat był wysłany do określonego uczestnika może zmienić atrybut u nadawcy Wysłanie komunikatu : Może być zdarzeniem pośrednim lub końcowym Wysyłany jest do wszystkich wyspecyfikowanych przepływów komunikatów Odbiorca musi mieć możliwość odebrania komunikatu, który mu wysyła nadawca (żeton przebiegu oczekuje na sparowanie z żetonem z nim skorelowanym w innym procesie korelacja powstaje poprzez wysłanie klucza korelacyjnego ) komunikat może nieść zmianę atrybutu u odbiorcy a także (w przypadku komunikacji synchronicznej) u nadawcy (w związku z przesłanymi danymi) Identyfikuje sytuację biznesową na którą proces musi zareagować. Może być zdarzeniem Inicjującym podproces zdarzeniowy pośrednim końcowym W przebiegu normalnym rzuca informację usterka o określonej nazwie Przy obsłudze wyjątków chwyta : nazwaną usterkę błąd systemowy np. niedostarczony komunikat dowolną usterkę i inicjuje przepływ wyjątkowy usterka może mieć swój atrybut Może przenosić dane Czynność to praca wykonywana podczas realizacji procesu biznesowego. Czynności mogą być elementarne lub złożone. Czynnościami w modelu procesu mogą być: Zadanie Podproces Podprocesy mogą być przedstawiane w wersji zwiniętej (pojedynczy symbol) lub rozwiniętej pokazującej w jaki sposób realizowany jest dany podproces. Specjalne typy procesów to: 8

Podproces osadzony Proces wywoływany Transakcja biznesowa Proces wywoływany zdarzeniem Bramka decyzyjna ALBO Bramka wyzwalana zdarzeniem Obiekt danych Łączy kilka przebiegów w jeden Tylko pierwszy zaakceptowany żeton przechodzi dalej, pozostałe są usuwane!!! Pokazywana jest w postaci rombu z X w środku, pustego albo z opisem w środku Można nią pokazać zakończenie ścieżki, której początkiem była bramka decyzyjna ALBO Najczęściej wykorzystywana do pokazania sytuacji, gdzie mamy ścieżki dublujące się i tylko szybsza jest akceptowana Czasem wykorzystywana do formalnego włączenia się w przebieg Bramka Zdarzenie to Bramka Decyzyjna ALBO Wyzwalana Zdarzeniem Wybór odpowiedniego wyjścia odbywa się na podstawie informacji z powiązanego z nią zdarzenia. Może inicjować przepływ lub umożliwiać kontynuację, jeśli zdarzenie po niej wydarzy się Obiekty dane Data nie nie są obiektami przepływu procesu (nie są łączone przepływem procesu). Dostarczają informacji jak dokumenty, dane i inne obiekty są używane i aktualizowane w procesie. Nie mają bezpośredniego wpływu na ani przebieg procesu ani na przebieg informacji Pokazywane są postaci prostokąta z zagiętym górnym prawym rogiem lub cylindra (składowanie danych). Do obiektu danych można przypisać referencje obiektu danych (mogą to być np. statusy danych). Pokazuje się je w nawiasach kwadratowych []. Mogą reprezentować wiele typów wykorzystywanych danych dane elektroniczne dokumenty elektroniczne pola formularzy fizyczne dokumenty To podejście ułatwia np. specyfikację systemów informatycznych. Gdy wiadomo jakie dane są potrzebne w procesie wystarczy zastąpić ich fizyczne wersje odpowiednią funkcjonalnością systemu Mogą informować 9

jakie dane są wprowadzane / powstają na wejściu/ wyjściu z poszczególnych czynności jaki jest stan atrybutów na wejściu/ wyjściu z poszczególnych czynności jakie dane są przesyłane pomiędzy czynnościami podczas realizacji procesu. Skład danych Przepływ komunikatu Przepływ sekwencji Asocjacja Asocjacja skierowana Dane Magazyn to miejsce gdzie Proces może odczytywać lub zapisywać Dane, Np. bazy danych czy szafki na dokumenty. Mogą być przechowywane dłużej niż czas realizacji procesu. Przebieg komunikatów (Informacji) Message Flow w BPMN ma podwójne znaczenie: Abstrakcyjne wskazujące jak komunikat jest przekazywany pomiędzy obiektami Graficzne wskazujące miejsca przekazywania informacji pomiędzy dwoma autonomicznymi jednostkami (uczestnikami) procesu uprawnionymi do wysyłania i odbierania ich. Przebieg komunikatów służy do synchronizacji procesów u różnych uczestników tylko w ten sposób różne procesy mogą się komunikować ze sobą Graficzny przebieg komunikatów może być przyłączony: do granicy uczestnika (nie analizowany jest proces uczestnika) do symbolu w polu uczestnika (zgodnie z miejscem w które w danym procesie dociera informacja) Pokazuje kolejność wykonywanych czynności w procesie Żeton porusza się sekwencyjnie od źródła do celu zgodnie z kierunkiem strzałki Może być tylko jedno źródło i jeden cel: Zdarzenie Czynność Bramka Uwaga!!! Informacja przekazywana w ramach uczestnika traktowana jest jak każda inna transakcja w przebiegu procesu Powiązania są wykorzystywane do połączenia informacji i artefaktów z: czynnościami, zdarzeniami, bramkami, przebiegami Ponadto pokazywania czynności / podprocesu wykorzystywanego do kompensacji procesu. Powiązanie może mieć kierunek Powiązanie może mieć kierunek 10

Tworzenie mapy procesów w notacji BPMN Pierwszym etapem jest zdefiniowanie początkowej liczby organizacji (basenów) i ról biznesowych (torów) w każdej organizacji. W każdej organizacji może być dowolna liczba zdefiniowanych ról pełniących różne funkcje w organizacji. W tym celu klikamy prawym klawiszem na pierwszej organizacji (Basen 1) i wybieramy polecenie Menedżer działów. W menedżerze działów jest możliwość zdefiniowania wszystkich organizacji i ról biznesowych. Po zaznaczeniu organizacji 1 ( Basen 1 ) możemy zmienić jej nazwę ( Zmień nazwę ) na np. Uczelnia, następnie zaznaczamy Basen 2 i klikamy Zmień nazwę wpisujemy Student. Kolejnym krokiem jest dodanie ról (elementów podrzędnych) do organizacji. W tym celu należy kliknąć na Basen 1 i następnie na przycisk Dodaj. Otworzy się okienko: Pole Położenie zawiera w sobie następujące elementy: górny poziom, 11

Modelowanie i symulacja procesu Egzaminowanie studentów z wykorzystaniem programu igrafx przed, po, element podrzędny, element nadrzędny. W celu zdefiniowania roli wybieramy Element podrzędny (rola jest w organizacji a nie odwrotnie) i w pole wpisujemy nazwę roli, jaką chcemy utworzyć (Dziekanat). Przycisk Zastosuj utworzy rolę. Następnie dodajemy kolejną rolę jaką jest Wykładowca i przyciskamy Zastosuj. Potem OK. Przy poprawnie zdefiniowanych rolach menedżer działów powinien wyglądać jak na poniższym rysunku. Po zatwierdzeniu przyciskiem OK ekran powinien wyglądać jak na poniższym rysunku Jak można zauważyć w poszczególnych rolach (oprócz roli Wykładowca) występują symbole. Jest to zdarzenie początkowe, które występuje na początku procesu. W organizacji Uczelnia w roli Dziekanat można nazwać to zdarzenie, jako Potrzeba przeegzaminowania. W tym celu klikamy w zdarzenie i 12

wpisujemy Potrzeba przeegzaminowania (tekst można sformatować wstawiając nowy wiersz klawiszem Enter). Kolejnym krokiem jest zdefiniowanie czynności, które wystąpiły w wyniku wystąpienia potrzeby pierwotnej Potrzeba przeegzaminowania. Dodajemy więc czynność Ogłoszenie egzaminu. Czynność dodajemy poprzez wybranie (kliknięcie i puszczenie, nie przeciągamy na okno procesu) z palety kształtów ikony Czynność a następnie kliknięcie i przeciągnięcie (pojawienie się symbolu: oznacza że elementy będą połączone) od zdarzenia Spowoduje to pojawienie się pierwszego przepływu sekwencji. Potrzeba przeegzaminowania w prawo. Kolejnym krokiem jest dodanie przepływu informacji. W tym celu przeciągamy myszkę z wciśniętym lewym klawiszem z czynności Ogłoszenie egzaminu do krawędzi pola Student. Utworzy się przepływ komunikatu 13

Kolejnym krokiem jest dodanie obiektu danych jako elementu przepływu komunikatu Termin i miejsce (podczas ogłaszania egzaminu generowane są dane np. termin i miejsce egzaminu). Należy utworzyć powiązanie obiektu danych z przepływem komunikatu (w tym celu po umieszczeniu na schemacie obiektu danych należy przeciągnąć, od czerwonego punktu we wnętrzu obiektu, powiązanie do przepływu komunikatu). W dalszej kolejności należy w roli Wykładowca dołączyć następujące obiekty: 1. czynność Przygotowanie pytań egzaminacyjnych 2. czynność Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych 3. zdarzenie licznika czasu Termin egzaminu pomiędzy czynnościami Przygotowanie pytań egzaminacyjnych egzaminu i Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych (czynność Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych realizowana jest dopiero po upływie określonego czasu, proces zatrzymuje się i oczekuje na wystąpienie zdarzenia Termin egzaminu) 4. zdarzenie wysłania komunikatu Ogłoszono pytania 5. przepływ komunikatu od zdarzenia Ogłoszono pytania do krawędzi basenu Student 14

Kolejnym krokiem jest dodanie podprocesu osadzonego Monitorowanie. Po umieszczeniu obiektu na mapie procesu, należy go powiększyć (wewnątrz będą umieszczane inne obiekty). Wewnątrz podprocesu dodajemy zdarzenie Początek monitorowania, a następnie kolejno dołączamy: 1. czynność Przygotowanie pytań egzaminacyjnych. 2. bramka decyzyjna ALBO Czy student ściąga? 3. zdarzenie Koniec monitorowania (dla ścieżki Nie wychodzącej z bramki). 4. zdarzenie wysłania komunikatu Przerwano egzamin (dla ścieżki Tak wychodzącej z bramki 1 ). 5. zdarzenie błędu Przerwano monitorowanie (po zdarzeniu Przerwano egzamin) Proces Monitorowanie jest realizowany wielokrotnie dopóki nie upłynie czas trwania egzaminu, student nie zostanie złapany na ściąganiu lub student odda wcześniej pracę, dlatego należy ustawić właściwości procesu, tak aby był realizowany w pętli. W tym celu klikamy na obiekt Monitorowanie prawym przyciskiem myszy i wybieramy Właściwości i kolejno Przewodnik BPMN. Ustawiamy wartość pola Typ pętli na Standardowy, a następnie wchodzimy w Szczegóły i wybieramy opcję Określ.... Następnie należy zdefiniować w jaki sposób ma być powtarzana pętla. Możemy zdefiniować ilość razy jaką będzie powtarzana pętla (opcja Powtarzaj licznik ) lub określić warunek powtarzania (opcja Warunek powtarzania ). Zaznaczamy opcję Warunek powtarzania i wpisujemy wartość 1 (oznacza to, że pętla będzie powtarzana w nieskończoność do momentu gdy nie zostaną spełnione dodatkowe warunki). Zatwierdzamy OK 1 W celu zmiany wychodzącej ścieżki Tak/Nie należy kliknąć na przepływ prawym przyciskiem i z menu wybrać odpowiadający nam rodzaj 15

Kolejnym krokiem jest określenie sytuacji, które będą powodowały przerwanie pętli. Ponowie wybieramy opcję Przewodnik BPMN i zaznaczamy pole Przepływ wyjątku. Wybieramy opcję Szczegóły > i kolejno Wyjątki. Przystępujemy do definiowania wyjątków. Pierwszym domyślnym wyjątkiem jest Licznik czasu, zmieniamy nazwę na 1,5h, wprowadzamy w polu Czas maksymalny wartość 1,5 i wybieramy jednostkę Godziny. Następnie, korzystając z opcji Dodaj definiujemy kolejne dwa przerwania pętli Usterka oraz Komunikat (wyjątki te zostaną dokładniej zdefiniowane w późniejszym etapie modelowania). Zatwierdzamy OK 16

W dalszej kolejności należy w roli Wykładowca dołączyć następujące obiekty: 1. czynność Sprawdzenie pracy. 2. czynność Wystawienie oceny (po zdarzeniu Sprawdzenie pracy) Następnie należy utworzyć drugie połączenie podprocesu Monitorowanie z czynnością Sprawdzenie pracy (praca jest sprawdzana zarówno w sytuacji gdy upłynie czas egzaminu, jak również, gdy student odda wcześniej pracę wyśle komunikat ) po połączeniu, należy klikając na połączenie prawym przyciskiem wybrać symbol komunikatu. Podproces Monitorowanie należy również połączyć ze czynnością Wystawienie oceny (nie jest sprawdzana praca studenta, który został złapany na ściąganiu) Następnie dołączamy w basenie Wykładowca: 1. przepływ komunikatu od zdarzenia Wystawienie oceny do krawędzi basenu Student. 2. skład danych Baza ocen (skład danych należy dodać na schemacie a następnie utworzyć połączenie przeciągając od zdarzenia Wystawienie oceny asocjacja skierowana) 17

W kolejnym kroku usuwamy zdarzenie początkowe z basenu Student, dodajemy zdarzenie odbioru komunikatu Egzamin ogłoszony i dołączamy do zdarzenia, utworzony wcześnie przepływ komunikatu (prowadzony od czynności Ogłoszenie egzaminu). Następnie kolejno dodajemy: 1. czynność Powtórzenie materiału. 2. zdarzenie odbioru komunikatu Start egzaminu (dodatkowo należy dołączyć do zdarzenia, utworzony wcześniej przepływ komunikatu (prowadzony od zdarzenia Ogłoszenie pytań). 3. czynność Pisanie egzaminu. 4. przepływ komunikatu od zdarzenia Przerwano egzamin do czynność Pisanie egzaminu. 18

Należy ustawić warunki wcześniejszego zakończenia czynność Pisanie egzaminu (student skończy pisać, gdy upłynie czas egzaminu oraz gdy zostanie przyłapany na ściąganiu - otrzyma komunikat od wykładowcy). W tym celu we Właściwościach czynności należy wybrać Przewodnik BPMN oraz zaznaczyć opcję Przepływ wyjątku, następnie wybrać Szczegóły > i Wyjątki. Należy zmienić nazwę wyjątku Licznik czasu na 1,5h i wpisać w polu Czas maksymalny wartość 1,5 godziny. Następnie korzystając z opcji Dodaj utworzyć wyjątek Komunikat i zatwierdzić OK. W dalszej kolejności należy dołączyć następujące obiekty: 1. zdarzenie wysłania komunikatu Wcześniejsze oddanie pracy (należy zmienić rodzaj przepływu na Brak oraz dodatkowo należy utworzyć przepływ komunikatu od zdarzenia Wcześniejsze oddanie pracy do podprocesu Monitorowanie). 2. czynność Akceptacja oceny (po zdarzeniu Wcześniejsze oddanie pracy, dodatkowo należy dołączyć do czynności, utworzony wcześniej przepływ komunikatu - prowadzony od czynności Wystawienie oceny). 3. dwóch przepływów od czynności Pisanie egzaminu do czynności Akceptacja oceny (rodzaj: licznik czasu 1,5h oraz komunikat <domyślny> ). 4. bramka decyzyjna ALBO Czy akceptuje ocenę? Student może zarówno zaakceptować ocenę, nie zaakceptować oceny i złożyć reklamację oraz nie poinformować wykładowcy o swojej decyzji. W tym celu należy zdefiniować dodatkowe wyjście z bramki Czy akceptuje ocenę? Wybieramy kolejno Właściwości / Przewodnik BPMN / Szczegóły / Dodaj. Definiujemy nazwę nowej ścieżki decyzyjnej Nie informuje i określamy prawdopodobieństwa realizacji danych ścieżek (Nie 5%, Tak 40%, Nie informuje 55%). Zatwierdzamy OK. 19

Następnie dodajemy: dla przepływu (ścieżki) Tak: 1. zdarzenie wysłania komunikatu Zaakceptowano ocenę (należy zmienić rodzaj przepływu na Tak ) 2. zdarzenie Egzamin odbyty. dla przepływu Nie: 3. czynność Zgłoszenie reklamacji. 4. przepływ od czynności Zgłoszenie reklamacji do zdarzenia Egzamin odbyty. dla przepływu Nie informuje: 5. przepływ od bramki Czy akceptuje ocenę? do zdarzenia Egzamin odbyty. W kolejnym kroku, w basenie wykładowcy do czynności Wystawienie oceny dołączamy bramkę wyzwalaną zdarzenie (realizacja procesu zatrzyma się i do momentu wystąpienia jednego ze zdarzeń zdefiniowanych po bramce). Dalej do bramki dołączamy: 1. Zdarzenie licznika czasu 2 dni 2. zdarzenie odbioru komunikatu Ocena zaakceptowana 3. zdarzenie odbioru komunikatu Reklamacja Następnie dodajemy: 1. przepływ komunikatu od zdarzenia Zaakceptowano ocenę do zdarzenia Ocena zaakceptowana. 2. przepływ komunikatu od czynności Zgłoszenie reklamacji do zdarzenia Reklamacja. 3. czynność Rozpatrzenie reklamacji (po zdarzeniu Reklamacja) 4. czynność Wydrukowanie protokołu (po czynności Rozpatrzenie reklamacji) 5. asocjację (połączenie) od składu danych Baza ocen do czynność Wydrukowanie protokołu 20

Należy utworzyć przepływy pomiędzy zdarzeniami Zaakceptowano ocenę i 2 dni a czynnością Wydrukowanie protokołu. Następną czynnością (wykonywaną w roli Dziekanat) jest Weryfikacja protokołu i archiwizacja. Po tej czynności następuje zdarzenie Egzaminowanie wykonane oraz archiwizacja protokołów w składzie danych Baza protokołów Ostatnim etapem w tworzeniu mapy procesu jest zdefiniowanie typów zadań. Na potrzeby niniejszych zajęć należy zdefiniować jedynie zadania typu wyślij i odbierz komunikat. W tym celu należy kliknąć prawym przyciskiem myszy na czynność Ogłoszenie egzaminu i wybrać Właściwości / Przewodnik PBMN, następnie w polu Typ czynności wybrać Wyślij i zatwierdzić OK. Analogicznie należy ustawić typ Wyślij dla czynności Wystawienie oceny, Zgłoszeni reklamacji, a typ czynności Odbierz dla czynności Akceptacja oceny. Gotowy proces powinien wyglądać jak na poniższym rysunku. 21

Potrzeba przeegzaminowania Ogłoszenie egzaminu Przygotowanie pytań egzaminacyjnyc Termin i miejsce egzaminu Egzamin ogłoszony Termin egzaminu Powtórzenie materiału Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych Ogłoszono pytania Start egzaminu Początek monitorowania Sprawdzenie czy student ściąga Monitorowanie Czy student ściąga? Nie Tak Koniec monitorowania Przerwano egzamin Przerwano monitorowanie Pisanie egzaminu <domyślny> 1,5h Wcześniejsze oddanie pracy 1,5h <domyślny> <Bez nazwy> Sprawdzenie pracy Baza ocen Wystawienie oceny Akceptacja oceny 2 dni zaakceptowano ocenę Reklamacja Tak Czy akceptuje ocenę? Zaakceptowano ocenę Nie Zgłoszenie reklamacji Nie informuje Baza protokołów Rozpatrzenie reklamacji Egzamin odbyty Weryfikacja protokołu i archiwizacja Wydrukowanie protokołu Egzaminowanie wykonane Student Uczelnia Wykładowca Dziekanat

Modelowanie procesu Parametryzacja elementów 1. Wejścia procesu: W celu ustawienia wejść procesu wchodzimy we Właściwości zdarzenia początkowego Potrzeba przeegzaminowania następnie w Wejścia. Określamy w jaki sposób żeton reaguje na wejściu do obiektu. Wybieramy Korzysta z punktu początkowego (generator wrzuca żetony podlegające procesowi). Zatwierdzamy OK Następnie określmy Wejścia dla zdarzenia Egzamin ogłoszony. W tym przypadku musi powstać nowy żeton, ponieważ każdy uczestnik realizuje swój własny proces. Należy wybrać Generuj tutaj wg komunikatu. Nowy żeton będzie inicjowany na podstawie otrzymanego komunikatu (powiązanie procesów komunikatem powoduje utworzenie klucza korelacyjnego). Pozostałe obiekty w procesie nie generują nowych żetonów. Kolejnym krokiem jest zdefiniowanie komunikatów. Wybieramy przycisk Tworzenie/ Modyfikowanie komunikatów. Należy zdefiniować wszystkie komunikaty pojawiające się w procesie. 23

Kolejno dodajemy Dodaj komunikaty (nazwy powinno się wpisywać bez polskich znaków i bez spacji): OgloszenieEgzaminu OgloszeniePytan PrzerwanieEgzaminu OddaniePracy OgloszenieOceny ZaakceptowanieOceny ZgloszenieReklamacji Dla każdego komunikatu można zdefiniować przesyłanie danych. Należy utworzyć przepływ danych dla komunikatu OgloszenieOceny. W tym celu należy wybrać komunikat OgloszenieOceny, zaznaczyć opcję Wyślij dane, a następnie wybrać przycisk Tworzenie/modyfikowanie/inicjowanie atrybutów. Dodajemy nowy atrybut korzystając z opcji Dodaj, wprowadzamy nazwę WartoscOceny (można zdefiniować listę dopuszczalnych wartości dla danego atrybutu wybierając opcję Zdefiniuj typy. Zatwierdzamy dwukrotnie klikając OK. Następnie zaznaczmy WartoscOceny (jako rodzaj danych, które mają zostać przesłane podczas wysyłania komunikatu OgloszenieOceny). Zatwierdzamy klikając OK Po dodaniu wszystkich nazw komunikatów należy zdefiniować przepływy komunikatów (określić nazwę komunikatu oraz partnera komunikatu). Wybieramy (w zakładce Wejścia zdarzenia Egzamin ogłoszony) Komunikat OgloszenieEgzaminu oraz partnera Uczelnia. Zatwierdzamy OK. 24

Następnie definiujemy Wejścia dla pozostałych obiektów zgodnie z poniższą tabelą: Obiekt Komunikat Partner Start egzaminu OgloszeniePytan Uczelnia Akceptacja oceny OgloszenieOceny Uczelnia Reklamacja ZgloszenieReklamacji Student Zaakceptowano ocenę ZaakceptowanieOceny Student Kolejnym krokiem jest ustawnie wejść dla zdarzeń licznika czasu. We właściwościach zdarzenia Termin egzaminu ustawiamy w Wejściach Bramka wg czasu, zaznaczamy opcję Odroczone i wprowadzamy wartość 7 dni. Zatwierdzamy OK. Analogicznie ustawiamy Wejścia dla zdarzenia 2 dni ( Bramka wg czasu, Odroczone, 2 Dni ). 25

2. Przydzielenie zasobów Zasobem jest każdy element (materialny lub ludzki) niezbędny do zrealizowania zadania. Należy określić ilość zasobów niezbędnych do realizacji zadania a nieposiadanych. Wybieramy Właściwości dowolnej czynności np. Powtórzenie materiału, włączamy zakładkę Zasoby i wybieramy opcję Tworzenie/Modyfikowanie zasobów kolejno wybieramy Wyświetl Alokację i Dodaj Typ Zasobu Komputer. Należy usunąć zasób Komputer-A, a następnie dodać Folder Komputer osobisty oraz Zasób Komputer-A. 26

W kolejnym kroku wybieramy zakładkę Organizacje, zaznaczamy Dziekanat i alokujemy Pracownika A ( Alokuj / Pracownik A / OK ). Następnie wskazujemy organizację Student, zaznaczamy Pracownik D i wybieramy opcję Przejdź do. Wybieramy w polu Użycie Nieograniczony. Dwukrotnie zatwierdzamy OK. 27

3. Ustawienie zadań Kolejną czynnością jest wprowadzenie czasów trwania poszczególnych czynności. W tym celu wchodzimy we Właściwości czynności Ogłoszenie egzaminu, wybieramy Zadania i ustawiamy w zakładce Krok opcję Stały i wpisujemy czas 10 min. Klikamy Zastosuj Czynność Przygotowanie pytań egzaminacyjnych zajmuje wykładowcy od 2 do 8 godzin, w związku, z czym ustawiamy Krok, jako Rozproszony od 2 do 8 godzin, Normalny. Klikamy Zastosuj Należy ustalić pozostałe czasy zgodnie z poniższą tabelą. 28

Zadanie Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych Sprawdzenie czy student ściąga Sprawdzenie pracy Wystawienie oceny Rozpatrzenie reklamacji Wydrukowanie protokołu Weryfikacja protokołu i archiwizacja Powtórzenie materiału Pisanie egzaminu Akceptacja oceny Zgłoszenie reklamacji Czas trwania Stały 10 min Stały 1 min Rozproszony od 1 do 20 min, Jednolity Stały 1 min Stały 10 min Stały 1 min Stały 10 min Stały 10 min Rozproszony (Jednolity) od 1 do 180 min Stały 5 min Stały 5 min Dla sprawdzenia czy wszystkie czynności mają określony czas trwania możemy wyświetlić czasy trwania przy poszczególnych obiektach. W tym celu wybieramy polecenie Edycja / Zaznacz. W oknie Zaznacz zaznaczmy opcję Kształty i w polu Nazwa wybieramy Czynność. Następnie klikamy prawym przyciskiem na dowolnej zaznaczonej czynności, wybieramy opcję Pola / Nowe Pole. Wyszukujemy w menu Czas trwania (Czynność/ Zadanie/ Czas trwania) i zatwierdzamy OK. Następnie wybieramy położenie i potwierdzamy OK. 29

Kolejnym krokiem jest zdefiniowanie, jakie działania nastąpią po zakończeniu zadania. W tym celu dla wszystkich zadań wysłania komunikatu ustawiamy nazwy wysyłanych komunikatów oraz partnera. Wybieramy Właściwości zdarzenia Ogłoszenie egzaminu, następnie Zadanie i zakładkę Po ukończeniu. Ustawiamy komunikat OgloszenieEgzaminu i partnera Student. Zatwierdzamy OK Dla pozostałych obiektów definiujemy zgodnie z poniższą tabelą. Obiekt Komunikat Partner Ogłoszono pytania OgloszeniePytan Student Wystawienie oceny OgloszenieOceny Student Zgłoszenie reklamacji ZgloszenieReklamacji Uczelnia Zaakceptowano ocenę ZaakceptowanieOceny Uczelnia Przerwano egzamin PrzerwanieEgzaminu Student Wcześniejsze oddanie pracy OddaniePracy Uczelnia Dodatkowo należy zdefiniować usterkę w podprocesie Monitorowanie. W tym celu wchodzimy we Właściwości zdarzenia Przerwano monitorowanie wybieramy Zadanie oraz kartę Po zakończeniu. Wybieramy opcję Tworzenie/modyfikowanie usterek i dodajemy nową usterkę o nazwie Ściąganie. Zatwierdzamy dwukrotnie wybierając OK. 30

4. Określenie Wyjść Należy ustawić wyjścia dla podprocesu Monitorowanie. W tym celu należy wybrać Właściwości Monitorowania, Wyjścia i wybrać kartę Wyjątki. Należy ustawić, usterkę Ściąganie oraz Komunikat PrzerwanieEgzaminu i Partnera Student. Zatwierdzić OK. Analogicznie należy postąpić dla czynności Pisanie egzaminu (Komunikat PrzerwanieEgzaminu i Partner Uczelnia). Pozostałe wyjścia obiektów pozostają bez zmian. Po ustawieniu parametrów proces powinien wyglądać jak na poniższym rysunku. 31

10m Potrzeba przeegzaminowania Ogłoszenie egzaminu BetweenNorm(2;8)g Przygotowanie pytań egzaminacyjnych Termin i miejsce egzaminu 10m Egzamin ogłoszony 10m Termin egzaminu Powtórzenie materiału Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych Ogłoszono pytania Start egzaminu Początek monitorowania 1m Monitorowanie Sprawdzenie czy student ściąga Czy student ściąga? Tak Nie Koniec monitorowania Przerwano egzamin Przerwano monitorowanie Between(1;180)m Pisanie egzaminu PrzerwanieEgzaminu 1,5h 1,5h Between(1;20)m PrzerwanieEgzaminu Sprawdzenie pracy Ściąganie Wcześniejsze oddanie pracy 1m 5m Baza ocen 2 dni Wystawienie oceny zaakceptowano ocenę Reklamacja Tak Czy akceptuje ocenę? Zaakceptowano ocenę 5m Akceptacja oceny Nie Zgłoszenie reklamacji Nie informuje Baza protokołów 10m Rozpatrzenie reklamacji Egzamin odbyty 1m Weryfikacja protokołu i archiwizacja 1m Wydrukowanie protokołu Egzaminowanie wykonane Student Uczelnia Wykładowca Dziekanat 32

Symulacja procesu 33