Zmiany w systemie kształcenia zawodowego KURATORIUM OŚWIATY W BYDGOSZCZY Seminarium dotyczące realizacji projektu systemowego WUP w Toruniu Rynek Pracy pod Lupą Toruń, 15.06.2012 r. Motto: Jeśli chcesz szukasz sposobów, jeśli nie chcesz szukasz powodów. U progu XXI wieku należy poszukiwać rozwiązań na miarę potrzeb naszych czasów i zgodnie z zapotrzebowaniami samej młodzieży. J. Żebrowski 2
Zmiany w systemie kształcenia zawodowego Cel modyfikacji szkolnictwa zawodowego Sposób osiągnięcia założonego celu Zmiana ustawy o Systemie Oświaty Obudowa prawna wprowadzanych zmian Okres obowiązywania podstaw programowych Struktura rozporządzenia w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach Połączenie programowe gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej Pytania dotyczące zmian w systemie kształcenia zawodowego Kalendarium zmian w systemie egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe 3 Cele modernizacji kształcenia zawodowego dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb zmieniającego się rynku pracy uelastycznienie oferty kierunków kształcenia poprawa jakości kształcenia i zdawalności egzaminów zawodowych otwarcie na potrzeby uczniów niepełnosprawnych 4
Sposób osiągnięcia założonego celu Uzyskanie większej skuteczności i efektywności systemu kształcenia zawodowego oraz zharmonizowanie go z rynkiem pracy, będzie możliwe poprzez wdrożenie następujących rozwiązań: 1) zmodyfikowanie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z uwzględnieniem podziału zawodów na kwalifikacje, oddzielnie potwierdzane w procesie kształcenia; 2) wdrożenie zmodernizowanej podstawy programowej kształcenia w zawodach; 5 Sposób osiągnięcia założonego celu 3) dostosowanie struktury szkolnictwa do nowego modelu kształcenia zawodowego i ustawicznego, w tym: ujednolicenie cyklu edukacyjnego w zasadniczej szkole zawodowej na rzecz kształcenia trzyletniego; konsolidacja edukacji zawodowej i ustawicznej w centrach kształcenia zawodowego i ustawicznego; umożliwienie osobom dorosłym nabywania kwalifikacji zawodowych w formach kursowych; 6
Sposób osiągnięcia założonego celu 4) ujednolicenie systemu egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe i otwarcie go na efekty uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego; 5) przeprowadzanie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie na podstawie wymagań ustalonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie; 6) włączenie szkół prowadzących kształcenie zawodowe w system kształcenia ustawicznego. 7 Zmiany w systemie kształcenia zawodowego Jakie zmiany globalne, a jakie zmiany systemowe? Etapy zmian Założenia proces Efekty pośrednie proces Efekty końcowe 8
Zmiany w systemie kształcenia zawodowego Założenia Zmiany w gospodarcze Zmiany w zawodach Zmiany w szkołach Zmiany w nauczaniu Nowe potrzeby rynku pracy Nowa Klasyfikacja zawodów Modernizacja szkolnictwa zawodowego Podstawy programowe Projekt dotyczący modernizacji kształcenia zawodowego Cel, rezultaty? 9 Zmiany w systemie kształcenia zawodowego Jakie zmiany globalne, a jakie zmiany systemowe? 10
Kontekst europejski modernizacji systemu kształcenia zawodowego - Strategia uczenia się przez całe życie (LLL). - Europejskie i Krajowe Ramy Kwalifikacji (EQF/NQF). - Kompetencje kluczowe, ECVET, EQARF, EUROPASS. - Mobilność i wzajemne uznawanie kwalifikacji w UE. 11 Kontekst p o l s k i modernizacji systemu kształcenia zawodowego - Potrzeby gospodarki i rynku pracy. - Strategie rozwoju: kraju, regionów, edukacji. - Nowe podstawy kształcenia ogólnego. 12
Podstawowe obszary zmian w kształceniu zawodowym w celu poprawy stanu i jakości kształcenia Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego i wyodrębnienie kwalifikacji w zawodach; Podstawa programowa, oferty programowe i obudowa programowa kształcenia zawodowego; System egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe; Struktura i organizacja szkolnictwa zawodowego; System kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych; Udział pracodawców w kształceniu zawodowym; Wsparcie zmian ze środków unijnych wraz z promocją kształcenia; Kształcenie zawodowe osób o specjalnych potrzebach. 13 13 Zmiany ustawy o systemie oświaty USTAWA z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206) 14
OBUDOWA PRAWNA WPROWADZANYCH ZMIAN Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 205, poz. 1206). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 7), wchodzi w życie z dniem 1 września 2012 r. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. z 2012 r. poz. 186), wchodzi w życie z dniem 1 września 2012 r. Rozporządzenie MEN z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 188), wchodzi w życie z dniem1 września 2012 r. 15 OBUDOWA PRAWNA WPROWADZANYCH ZMIAN Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 2012 r. poz. 184), wchodzi w życie z dniem 1 września 2012 r. Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 204), wchodzi w życie z dniem 1 września 2012 r. Rozporządzenie MEN z dnia 24 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 262),wchodzi w życie z dniem 1 września 2012 r. Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009, Nr 4, poz. 17), wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, (Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009 r.) 16
Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o: Ustawa o systemie oświaty podstawie programowej kształcenia w zawodach należy przez to rozumieć obowiązkowe zestawy celów kształcenia i treści nauczania opisanych w formie oczekiwanych efektów kształcenia: wiedzy, umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych, niezbędnych dla zawodów lub kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach, uwzględniane w programach nauczania i umożliwiające ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych oraz warunki realizacji kształcenia w zawodach, w tym zalecane wyposażenie w pomoce dydaktyczne i sprzęt oraz minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego; 17 Okres obowiązywania podstaw programowych 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Szkoła Podstawowa V, VI VI I, II, III, IV I, II, III, IV, V I, II, III, IV, V, VI Gimnazjum Liceum Technikum ZSZ I, II, III II, III III I I, II I, II, III II, III, IV III, IV IV I I, II I, II, III I, II, III, IV II, III III I I, II I, II, III 2012-06-11 18
Nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego Proces kształcenia Efekty kształcenia Stara podstawa programowa kształcenia ogólnego Dla każdego przedmiotu, na koniec każdego etapu kształcenia: cele kształcenia sformułowane są w języku wymagań ogólnych, treści nauczania oraz oczekiwane umiejętności uczniów sformułowane są w języku wymagań szczegółowych. Wymagania te stanowią: podstawę oceniania wewnątrzszkolnego, jedyną podstawę oceniania na egzaminach zewnętrznych. (standardy wymagań egzaminacyjnych znikają) 2012-06-11 19 Struktura rozporządzenia w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach Rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach TREŚĆ ROZPORZĄDZENIA ZAŁĄCZNIK (CZĘŚĆ I, CZĘŚĆ II, CZĘŚĆ III) 20
Struktura rozporządzenia OGÓLNE CELE I ZADANIA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Założenia dotyczące kształcenia zawodowego Nazwy obszarów kształcenia Oznaczenia i kody stosowane w podstawie Planowanie kształcenia zawodowego programy nauczania Tabela powiązań między kwalifikacjami i zawodami 21 Struktura rozporządzenia Tabela 1. Wykaz kwalifikacji oraz ich powiązania z zawodami i efektami kształcenia uporządkowane według obszarów kształcenia oraz narastających kodów kwalifikacji w obrębie danego obszaru Nazwa obszaru kształcenia Kod kwalifikacji Nazwa kwalifikacji Symbol cyfrowy zawodu Nazwa zawodu, w którym wyodrębniono daną kwalifikację Efekty kształcenia wspólne dla zawodów z uwzględnieniem BHP, PDG, JOZ, KPS, OMZ 22
Ustalenie obszaru, w którym znajduje się zawód A Administracyjno-usługowy B E Budowlany Elektryczno-elektroniczny M R Mechaniczny i górniczo-hutniczy Rolniczo-leśny z ochroną środowiska S Z T Turystyczno-gastronomiczny Medyczno-społeczny Artystyczny 23 Obszar kształcenia Uporządkowanie zawodów w rozporządzeniu A, B, E, M, R, T, Z, S Technik rolnik Rolniczo-leśny z ochroną środowiska (R) Typ szkoły ZSZ T SP T Symbol cyfrowy zawodu Uporządkowane od największego do najmniejszego 314207 24
Zmiany w systemie kształcenia zawodowego Modyfikacja klasyfikacji zawodów szkolnych będzie polegała na grupowaniu i integrowaniu zawodów (redukcji liczby zawodów). W zawodach tych wyodrębniono i nazwano kwalifikacje, które będą potwierdzane w ramach egzaminów zewnętrznych. Kwalifikacje te są opisane w nowej podstawie programowej kształcenia w zawodach jako zasób wiadomości, umiejętności i postaw. 25 Połączenie programowe gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej Okres nauki w gimnazjum oraz w szkole ponadgimnazjalnej stanowi spójny programowo 6-letni (w technikum: 7-letni) okres kształcenia: Solidne opanowanie wspólnego fundamentu wiedzy ogólnej: a) (3+1) gimnazjum oraz klasa I liceum ogólnokształcącego, b) (3+2) gimnazjum oraz klasa I i II technikum, c) (3+3) gimnazjum oraz nauka w zasadniczej szkole zawodowej. Obowiązkowa nauka języka polskiego, matematyki i języków obcych nowożytnych w całym okresie kształcenia. Technikum: kształcenie w zakresie dwóch wybranych przedmiotów ogólnokształcących realizowanych w zakresie rozszerzonym 2012-06-11 26
Minimalny wymiar godzin W ramowym planie nauczania określono minimalny wymiar godzin z danego przedmiotu, które muszą być zrealizowane w całym cyklu nauczania. Zastosowana formuła nie mniej niż oznacza, że dyrektor w zakresie określonym przez przepisy może zwiększyć w szkolnym planie nauczania wymiar godzin przeznaczonych na realizację danego przedmiotu. (nie może go zmniejszyć) 2012-06-11 27 Pytania dotyczące zmian w systemie kształcenia zawodowego 7. Czy organ prowadzący jest obowiązany podjąć decyzję o likwidacji szkół dla młodzieży wymienionych w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. oraz szkół dla dorosłych wymienionych w art. 7 ust. 2 tej ustawy jeśli nie zamierza ich przekształcić w liceum ogólnokształcące dla dorosłych? Przepisy art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. nakazują likwidację klas pierwszych, poczynając od 1 września 2012 r., następujących typów szkół: 1) liceum profilowanego dla młodzieży, 2) uzupełniającego liceum ogólnokształcącego dla młodzieży, 3) technikum uzupełniającego dla młodzieży, 4) zasadniczej szkoły zawodowej dla dorosłych, 5) technikum dla dorosłych, 6) liceum profilowanego dla dorosłych, 7) uzupełniającego liceum ogólnokształcącego dla dorosłych. Natomiast z dniem 1 września 2013 r. likwiduje się klasę pierwszą technikum uzupełniającego dla dorosłych (art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r.). Odpowiednio, ust. 4 i 5 art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. zakazują przeprowadzania rekrutacji kandydatów do klas pierwszych ww. typów szkół. 28
Kalendarium zmian w systemie egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe Rok Egzaminy 2012 Egzaminy na dotychczasowych zasadach 2013 2014 2015 2016 Egzaminy na dotychczasowych zasadach Egzaminy na dotychczasowych zasadach Egzaminy na dotychczasowych zasadach Egzaminy na dotychczasowych zasadach Potwierdzanie wyodrębnionych kwalifikacji Potwierdzanie wyodrębnionych kwalifikacji Potwierdzanie wyodrębnionych kwalifikacji Potwierdzanie wyodrębnionych kwalifikacji 2017 Potwierdzanie wyodrębnionych kwalifikacji 2018 Potwierdzanie wyodrębnionych kwalifikacji 29 29 Zmiany w systemie kształcenia zawodowego Podział zawodów na kwalifikacje Główne przesłanki do podziału zawodów na kwalifikacje to: otwartość systemu edukacji w kontekście uczenia się przez całe życie umożliwienie progresywnego nabywania osiągnięć edukacyjnych niezależnie od wieku, zapewnienie przejrzystości kwalifikacji i kompetencji dostępnych na krajowym i europejskim rynku pracy (obecne holistyczne podejście do zawodu nie sprzyja porównywaniu osiągnięć edukacyjnych uzyskanych w kraju oraz poza jego granicami), przyjęcie przez rząd RP zaleceń Parlamentu Europejskiego i Rady Europy w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (EQF) oraz w sprawie ustanowienia europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) opracowanie i wdrażanie Krajowych Ram Kwalifikacji, w tym krajowego rejestru kwalifikacji, 30
Zmiany w systemie kształcenia zawodowego Podział zawodów na kwalifikacje Główne przesłanki do podziału zawodów na kwalifikacje to: zmiana podejścia do uczenia się, które obecnie nastawione jest na proces kształcenia, na rzecz podejścia zorientowanego na efekty uczenia się, podniesienie jakości kształcenia zawodowego, zapewnienie możliwości nabywania efektów uczenia się w różnych kontekstach (walidacja pozaformalnego i nieformalnego uczenia się), ułatwienie mobilności edukacyjnej i zawodowej uczniów i absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe, oczekiwania zgłaszane przez pracodawców w zakresie pozyskiwania mobilnych pracowników oraz szybszego dostosowywania kształcenia do potrzeb rynku pracy, stworzenie elastycznego systemu egzaminów zawodowych. 31 Zmiany w systemie kształcenia zawodowego Dziękuję za wysłuchanie. 32