Raport z debaty klimatycznej w Płocku Społeczne założenia do powiatowego programu niskowęglowego rozwoju Materiał opracowany przez uczestników debaty zebrały: Dominika Dzwonkowska Joanna Godlewska Nadzór Eksperta: Krzysztof Kamieniecki Warszawa, 31.10.2012 Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Płockiej 2
Wstęp Debata klimatyczna odbyła się 16 października 2012 roku w Płocku w siedzibie Urzędu Miasta. Została ona objęta patronatem Ministra Środowiska oraz Starosty Powiatu Płockiego. Celem debaty było wypracowanie społecznych założeń do programu niskowęglowego rozwoju dla powiatu płockiego oraz miasta Płock. W debacie wzięło udział 17 osób. 1. Uwarunkowania dla rozwoju gospodarki regionu wynikające z kwestii zmian klimatycznych Uczestnicy warsztatów określili powiat płocki jako obszar typowo rolniczy o dobrych warunkach dla rozwoju instalacji energetyki odnawialnej ze względu na dobrą wietrzność, odpowiednie nasłonecznienie, perspektywy rozwoju elektrowni wodnych, zasoby biomasy, możliwości budowania instalacji do odgazowywania odpadów (za przykładem Kobiernik). Podkreślono jednocześnie, że mieszkańcy powiatu mają coraz większą wiedzę ekologiczną dzięki działaniu instytucji kształcenia formalnego (szkoły, Politechnika Warszawska oddział zamiejscowy w Płocku) oraz pozaformalnego (głównie CIFAL Międzynarodowy Ośrodek Szkoleniowy dla Władz/Podmiotów Lokalnych oraz RCEE Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku). Wskazano na małą lesistość powiatu i niepokojąco nasilającą się wycinkę drzew śródpolnych oraz znaczące ograniczenie terenów biologicznie czynnych. Uczestnicy debaty dostrzegli możliwość wpływu ekstremalnych zjawisk pogodowych na rolnictwo oraz zasoby wodne (obniżenie wód gruntowych oraz poziomu jezior ), a także zwrócili uwagę na możliwość wzrostu kosztów ogrzewania oraz przeciążenie sieci energetycznych w przypadku gwałtownego obniżenia temperatury. 2. Propozycje i wizje gospodarki w powiecie w 2030 r., biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne W trakcie dyskusji w grupach wypracowano następujące propozycje i wizje gospodarki w powiecie w 2030 roku, według poszczególnych dziedzin: Budownictwo o Rozwój budownictwa niskoemisyjnego o Budownictwo pasywne Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Płockiej 3
Edukacja ekologiczna o Pełna edukacja ekologiczna, rozumiana jako edukacja ekologiczna prowadzona przez wiele współpracujących jednostek oraz dla osób w różnym wieku, zarówno edukacja formalna jak i nieformalna o Świadomość ekologiczna Polityka przeciwdziałania skutkom powodzi o Zagospodarowanie terenów zagrożonych powodzią (w tym możliwe przesiedlenia lub ograniczenia dla osadnictwa) o Zalesianie terenów powodziowych o Renaturalizacja dolin rzecznych Rozwijanie infrastruktury umożliwiającej pozyskiwanie czystej energii o Biogazownie o Elektrownia wodna o Produkcja biopaliwa o Wyrzucenie węgla z miasta Płock o Wykorzystanie możliwości stwarzanych przez Płocki Park Przemysłowo- Technologiczny do produkcji urządzeń czystej energii o Wykorzystanie osadów ściekowych o Technologie energooszczędne o Produkcja brykietów o Lokalna energetyka rozproszona Transport o Zmiana systemu komunikacji o Wypożyczalnie rowerów Wsparcie instytucjonalne w zakresie rozwijania czystej energii o Umieszczenie odnawialnych źródeł energii w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego o Unormowanie przepisów prawnych w zakresie kupna i sprzedaży energii odnawialnej o Ulgi podatkowe, zielone certyfikaty o Łatwy dostęp do finansowania o Dotacje dla gospodarstw domowych w zakresie OZE o Rozwój zielonej gospodarki, zielone miejsca pracy Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Płockiej 4
Rolnictwo o Agroturystyka o Zmiany w rolnictwie polegające na zmianie składu gatunkowego uprawianych roślin Spalarnia odpadów 3. Wybór wizji gospodarki w powiecie w 2030 roku. W wyniku głosowania uczestników warsztatów wyłoniono najważniejsze pomysły i wizje. Są to: W sektorze budownictwa o Rozwój budownictwa niskoemisyjnego (6 głosów) Szeroko pojęta edukacja ekologiczna o Pełna edukacja ekologiczna, rozumiana jako edukacja ekologiczna prowadzona przez wiele współpracujących jednostek oraz dla osób w różnym wieku, zarówno edukacja formalna, jak i nieformalna (2 głosy) o Świadomość ekologiczna (8 głosów) Polityka przeciwdziałania skutkom powodzim o Zagospodarowanie terenów zagrożonych powodzią (1 głos) Rozwijanie infrastruktury umożliwiającej pozyskiwanie czystej energii o Produkcja nośników paliw (2 głosy) o Lokalna energetyka rozproszona (3 głosy) Wsparcie instytucjonalne w zakresie rozwijania czystej energii o Umieszczenie odnawialnych źródeł energii w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (3 głosy) o Unormowanie przepisów prawnych w zakresie kupna i sprzedaży energii odnawialnej (2 głosy) o Rozwój zielonej gospodarki zielone miejsca pracy (1 głos) Spalarnia odpadów (8 głosów) Zadecydowano, że dla powiatu płockiego najbardziej istotne są następujące wizje, które uzyskały największą ilość głosów: 1. Szeroko pojęta edukacja ekologiczna ze szczególnym uwzględnieniem świadomości ekologicznej łącznie 10 głosów. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Płockiej 5
2. Spalarnia odpadów 8 głosów. Pierwsza z nich ma duże znaczenie dla wspierania czynnego uczestnictwa mieszkańców powiatu w działaniach pro środowiskowych, druga odpowiada na poważny problem z jakim boryka się miasto, mianowicie na brak miejsca do składowania odpadów. 4. Zasoby powiatu i instrumenty istotne dla osiągnięcia wybranej wizji Do osiągnięcia wybranych wizji rozwoju powiatu zostały zidentyfikowane zasoby i instrumenty, które pomogą w osiągnięciu zamierzonych wizji. W sferze rozwijania świadomości ekologicznej wyróżniono następujące zasoby: instytucje działające w zakresie edukacji formalnej (szkoły, przedszkola, uczelnie wyższe), instytucje działające w zakresie edukacji nieformalnej (organizacje pozarządowe, lokalne media, Towarzystwo Naukowe Płockie), wykształceni edukatorzy, biblioteki, organizowane dotychczas konkursy ekologiczne, motywujące do działań prośrodowiskowych poprzez nagrody, wsparcie ze strony samorządu i administracji rządowej. W sferze instrumentów za kluczowe uznano dokumenty strategiczne wspierające rozwój edukacji ekologicznej na poziomie krajowym oraz lokalnym. W kwestii dążenia do wybudowania spalarni odpadów powstał projekt, aby spalarnia odpadów służyła jako elektrociepłownia opalana biomasą. Wśród zasobów dostrzeżono: silną potrzebę wynikającą z konieczności rozwiązania palącego problem nadmiaru odpadów, wsparcie władz dążących do rozwiązania problemu ze względu na brak terenów dla składowania odpadów, chęć zlikwidowania lokalnych ciepłowni w wyniku stworzenia możliwości pozyskiwania energii cieplnej, możliwość dostarczania biomasy z istniejącej kompostowni (według uczestników warsztatów produkowany obecnie kompost jest niskiej jakości i nie nadaje się do wykorzystania rolniczego). Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Płockiej 6
Szansę na realizację budowy spalarni uczestnicy warsztatów dostrzegają w odpowiednich zapisach w wojewódzkim planie gospodarki odpadami oraz nowej ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz ustalonej prawnie hierarchii postępowania z odpadami, w tym wprowadzeniu obowiązku segregacji odpadów komunalnych. Niemniej pomysł na zbudowanie spalarni jako rozwiązanie problemu nadmiaru odpadów, zdaniem uczestników debaty, powinien być uzupełniony o następujące projekty: Odzyskiwanie biogazu z Kobiernik Produkcja wysokojakościowego kompostu Produkcja alternatywnego paliwa Zagospodarowanie kruszywa budowlanego Produkcja materiałów budowlanych Uczestnicy warsztatów zwrócili uwagę na konieczność budowy infrastruktury ciepłowniczej w niektórych częściach miasta, budowę instalacji do odgazowywania składowisk oraz zapewnienie miejsca dla składowania odpadów po segregacji. Te elementy pozwolą, w opinii uczestników warsztatów, na realizację pomysłu dotyczącego budowy spalarni odpadów, która traktują jako zakład elektrociepłowniczy. Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Płockiej 7
Co po debacie? W ramach projektu Dobry klimat dla powiatów w jednym powiecie uczestniczącym w projekcie społeczne założenia wypracowane podczas debaty zostaną rozwinięte w pełnoprawny Program Niskowęglowego Rozwoju na koszt projektu. Wybór powiatu zostanie ogłoszony do końca 2013 roku podczas regionalnych konferencji klimatycznych projektu organizowanych przez Związek Powiatów Polskich. Preferowany będzie wybór powiatu, który podpisał deklarację Dobry klimat dla powiatów. http://www.chronmyklimat.pl/theme/uploadfiles/file/doklip/deklaracja_red.pdf Program zostanie opracowany przez zespół ekspercki projektu wraz z udziałem społecznym mieszkańców powiatu w latach 2014-15. W ramach opracowywania programu zidentyfikowane zostaną projekty, które mogą być przedłożone do finansowania ze środków Unii Europejskiej w perspektywie finansowej do roku 2020. Wybranym uczestnikom debat, którzy wyróżnili się wsparciem społecznych założeń programu niskowęglowego rozwoju w swoim powiecie, a także aktywnie włączyli się w społeczność internetową Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego, zostanie zaoferowana możliwość bezpłatnego wyjazdu studyjnego do Kornwalii pierwszego niskowęglowego regionu w Wielkiej Brytanii. [http://www.chronmyklimat.pl/doklip/10700- droga_ku_niskoemisyjnosci przyklad_z_kornwalii] W społeczności internetowej Lokalnych Inicjatorów Społeczeństwa Obywatelskiego można wymienić się doświadczeniami z osobami, które na co dzień w swoim powiecie aktywnie zajmują się problematyką zmian klimatu, a także uzyskać wsparcie od ekspertów projektu Dobry klimat dla powiatów. Społeczność internetowa znajduje się pod adresem: http://liso.chronmyklimat.pl Projekt Dobry klimat dl powiatów jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Społeczne założenia Programu Niskowęglowego Rozwoju Ziemi Płockiej 8