Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation

Podobne dokumenty
PODEJŚCIA DO LĄDOWANIA APV SBAS NA LOTNISKACH W FIR WARSZAWA

PODSTAWOWE DANE SYSTEMU GPS

NAWIGACJA GNSS PROCEDURY. Warszawa, MARZEC 2013 r.

NAWIGACJA GNSS MAPY PROCEDUR RNAV GNSS. Warszawa, 2015 r.

GNSS, DOC 10 10, , 11, 15, DOC 9674 WGS-84

PRZYGOTOWANIE, PRZEKAZANIE I PUBLIKACJA W AIP INFORMACJI AIS DOT

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE)

Istniejące systemy satelitarne: GPS NAVSTAR, GLONASS, BEIDOU (COMPASS), samodzielnie, nie spełniają kryteriów wymaganych przez ICAO w odniesieniu do

Analiza metod SIS i koncepcja ich wykorzystania podczas podejścia do lądowania według GNSS. Krzysztof Banaszek

w ramach eksperymentalnych podejść RNAV EGNOS/GNSS

Wpływ implementacji systemów GNSS na lotniskach regionalnych i lokalnych na rozwój rynku samolotów GA i System Transportu Małymi Samolotami.

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

Differential GPS. Zasada działania. dr inż. Stefan Jankowski

Wykorzystanie systemu EGNOS w nawigacji lotniczej w aspekcie uruchomienia serwisu Safety-of-Life

Systemy przyszłościowe. Global Navigation Satellite System Globalny System Nawigacji Satelitarnej

Załącznik Opis projektu stan obecny i zakres proponowanych zmian.

Działania PAśP w obszarze wdroŝenia nawigacji GNSS w lotnictwie cywilnym

Wykorzystanie systemów satelitarnych w bezpiecznej nawigacji powietrznej

EGNOS to działa! Za oknem widać niewiele, Więcej niż GPS. WYDARZENIE Próby lotne podejść APV I

Spotkanie inaugurujące projekt Direct AiR Transport (DART), 18 kwietnia 2016 Instytut Lotnictwa Warszawia. Eurocontrol - NATMC - 11/11/03-1

Powierzchniowe systemy GNSS

NAWIGACJA OBSZAROWA ORAZ OSIĄGI SYSTEMÓW GNSS/EGNOS JAKO PODSTAWA DO POPRAWY POZYCJONOWANIA, SEPARACJI ORAZ WZROSTU POJEMNOŚCI LOTNISKA

IMPLEMENTACJA PROCEDUR LPV W SYMULATORACH LOTNICZYCH

SUP 16/14 (AD 2 EPKT)

PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA INCYDENTU LOTNICZEGO

Implementacja procedur podejścia z wykorzystaniem GNSS na małych lotniskach. Reforma regulacyjna lotnisk lokalnych szansą dla regionów

Scientific Journal of Silesian University of Technology. Series Transport Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria Transport

GLOBALNY NAWIGACYJNY SYSTEM SATELITARNY GLOBAL NAVIGATION SATELLITE SYSTEM (GNSS)

GNSS niezbędnym etapem implementacji LUN (1)

Bezzałogowe statki powietrzne w Polsce podstawy prawne. Zespół ds. bezzałogowych statków powietrznych Urząd Lotnictwa Cywilnego

Zmiana w zawartości pól formularza planu lotu godnie ze Zmianą 1 do PANS ATM Doc 4444

DANE DO SUPLEMENTU AIP

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt. ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) nr /... z dnia [ ] r.

DOKŁ ADNOŚĆ SERWISU EGNOS W KONTEKŚ CIE OBSŁ UGI OPERACJI LOTNISKOWYCH

Systemy nawigacji satelitarnej. Przemysław Bartczak

RYZYKO OPERACJI LOTNISKOWYCH A DOKŁADNOŚĆ POZYCJONOWANIA (RNP)

SUP 85/16 (AD 2 EPGD)

Stan opracowania metadanych zbiorów i usług danych przestrzennych dla tematu sieci transportowe w zakresie transportu lotniczego

Sektor Lotniczy a Pakiet Klimatyczny. Ruch lotniczy i Przestrzeń Powietrzna

Inżynieria ruchu lotniczego 2 wykład 2

Cel działania: redukcja ryzyka kolizji z ziemią. Opracowany w latach 70-tych pod wpływem dużej liczby wypadków typu CFIT.

Ultra szybkie pozycjonowanie GNSS z zastosowaniem systemów GPS, GALILEO, EGNOS i WAAS

GEOMATYKA program podstawowy. dr inż. Paweł Strzeliński Katedra Urządzania Lasu Wydział Leśny UP w Poznaniu

TECZKA REJESTRACYJNA LOTNISKA

Precyzyjne pozycjonowanie w oparciu o GNSS

EWOLUCJA NAWIGACJI POWIETRZNEJ DETERMINUJE ROZWÓJ TRANSPORTU LOTNICZEGO

WYKORZYSTANIE SYSTEMU EGNOS NA POTRZEBY NAWIGACJI LOTNICZEJ W POLSCE WSCHODNIEJ

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Projekt ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR.../2010. z dnia [...]

Podniesienie kategorii podejścia ILS

RNAV GNSS NIEZBĘDNYM ETAPEM IMPLEMENTACJI LUN I SZANSĄ DLA POLSKIEGO GENERAL AVIATION

Rozdział 3 Odpowiedzialność

2. ZAKRES PROPONOWANYCH ZMIAN:

Podstawy Inżynierii Ruchu Wykład 2

Nawigacyjne zabezpieczenie lotnisk cywilnych, rozwiązania konwencjonalne i satelitarne

GEOMATYKA program podstawowy. dr inż. Paweł Strzeliński Katedra Urządzania Lasu Wydział Leśny UP w Poznaniu

przygtowała: Anna Stępniak, II rok DU Geoinformacji

TRANSCOMP XIV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT

Wykorzystanie nowoczesnych technologii w zarządzaniu drogami wojewódzkimi na przykładzie systemu zarządzania opartego na technologii GPS-GPRS.

GNSS ROZWÓJ SATELITARNYCH METOD OBSERWACJI W GEODEZJI

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej Polish Air Navigation Services Agency ZMIANA KONFIGURACJI PRZESTRZENI POWIETRZNEJ

INSTRUKCJA UŻYTKOWANIA TERENU PRZYSTOSOWANEGO DO STARTÓW I LĄDOWAŃ TUSZÓW NARODOWY

PROBLEMATYKA POZYSKIWANIA GEODANYCH NA POTRZEBY OPRACOWANIA PROCEDUR LOTU DLA NAWIGACJI OBSZAROWEJ (RNAV) W POLSCE

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej Polish Air Navigation Services Agency. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej/Politechnika Śląska

WYKAZ SKRÓTÓW I OZNACZEŃ

RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA INCYDENTU LOTNICZEGO

ZAŁOŻENIA I STAN AKTUALNY REALIZACJI

Spis treści. Przedmowa... 11

Wykorzystanie serwisu ASG-EUPOS do badania i modyfikacji poprawek EGNOS na obszarze Polski

LOTNISKO Rozwój infrastruktury PAŻP na tle ruchu lotniczego w 2010 i perspektywy na kolejne lata

Aktualizacja na AIRAC 212 (28 MAR 2019) Trasowe pomoce nawigacyjne ENR 4.1. Strona 1 LP. DANE LOTNICZE LOKALIZACJIA DANYCH W AIP

WYMAGANIA STAWIANE RADIONAWIGACYJNYM SYSTEMOM POZYCYJNYM. Streszczenie

OGÓLNE WYTYCZNE DOTYCZĄCE PROCEDUR OBOWIĄZUJĄCYCH PODCZAS WYKONYWANIA PRAC W POLU RUCHU NAZIEMNEGO

TRANSCOMP XV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT

PAŻP wobec wyzwań EURO 2012 na tle ruchu lotniczego w latach 2007/2008/2009

Podstawowe pojęcia związane z pomiarami satelitarnymi w systemie ASG-EUPOS

KRZYSZTOF MĄCZEWSKI Geodeta Województwa Mazowieckiego

INSTRUKCJA OPERACYJNA

Nawigacja satelitarna

Badania wpływu charakterystyki dokładnościowej korekt różnicowych na poprawne wyznaczenie nieoznaczoności w pozycjonowaniu GNSS-RTK

Warszawa, dnia 28 kwietnia 2017 r. Poz. 477

Port lotniczy Poznań-Ławica, autor: Andrzej Karwowski PAŻP. SAFE SKY Biuletyn Bezpieczeństwa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej / 1

WPŁYW PRECYZYJNEJ NAWIGACJI OBSZAROWEJ NA PRZEPUSTOWOŚĆ PORTU LOTNICZEGO

FIR. FIR Warszawa

Globalny Nawigacyjny System Satelitarny GLONASS. dr inż. Paweł Zalewski

Załącznik nr 6. Modele latające o masie startowej nie większej niż 25 kg, używane wyłącznie w. operacjach w zasięgu widzialności wzrokowej.

Problem testowania/wzorcowania instrumentów geodezyjnych

Prawo i procedury lotnicze / Henryk Jafernik, Radosław Fellner. Gliwice, Spis treści

Wiesław Graszka naczelnik wydziału Szymon Wajda główny specjalista

System informacji przestrzennej w Komendzie Miejskiej w Gdańsku. Rysunek 1. Centrum monitoringu w Komendzie Miejskiej Policji w Gdańsku.

Budowa infrastruktury użytkowej systemu pozycjonowania satelitarnego w województwie mazowieckim

Wpływ przeszkód lotniczych na zdolności operacyjne lotnisk General Aviation wybrane aspekty prawne. Paweł Szarama radca prawny

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW Z WIDOCZNOŚCIĄVFR

Pomiary różnicowe GNSS i serwisy czasu rzeczywistego: NAWGEO, KODGIS, NAWGIS

Język prowadzenia zajęć Semestr nominalny 6 Rok akademicki 2013/2014 posiada wiedzę o systemach telekomunikacyjnych w transporcie

Dokumentacja dotycząca wykonywania lotów w rejonie TMA i CTR Lublin

Katedra Geodezji Satelitarnej i Nawigacji. Geodezja i geoinformatyka

Opis przedmiotu. Karta przedmiotu - Lotnicze systemy łączności Katalog ECTS Politechniki Warszawskiej

Scientific Journal of Silesian University of Technology. Series Transport Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria Transport

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY. z dnia 25 czerwca 2003 r.

Transkrypt:

Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation Biuro Przygotowania Operacyjnego Dział Projektowania Procedur i Analizy Przeszkód Lotniczych Krosno, 2018-06-15

Zagadnienia 1. Co to jest GNSS? 2. Błędy i zagrożenia GPS. 3. Przepisy i procedury dotyczące wykorzystania GNSS w AIP Polska (ENR 4.3). 4. PBN (Performance Based Navigation). 5. Klasyfikacja podejść wg ICAO. 6. Typy podejść wg przyrządów. 7. Koncepcja procedur dla lotniska MIELEC. 8. Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS. 9. Nasycenie floty awioniką GNSS. 10.Zyski operacyjne. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 2

Co to jest GNSS? GNSS Global Navigation Satellite System GNSS = Konstelacja źródłowa + system wspomagający Konstelacja źródłowa system satelitarny stanowiący źródło informacji pozycyjnej np. GPS NAVSTAR, GLONASS, BEIDOU (COMPASS), GALILEO System wspomagający (augmentation system) system poprawiający właściwości niezawodnościowe konstelacji źródłowej nadający jej znamiona sensora nawigacyjnego ABAS Airborn Based Augmentation System GBAS Ground Based Augmentation System SBAS Space Based Augmentation System Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 3

Co to jest GNSS? ABAS jest oparty na funkcjonalności RAIM (Receiver Autonomus Integrity Monitoring) odbiornika GNSS. RAIM - monitoruje spójność sygnałów GPS; alarmuje w sytuacji utraty wymaganej dokładności nawigacji w danej fazie lotu (trasa/dolot/podejście). Do tej pory oparty przede wszystkim o algorytm FD Fault Detection (min. 5 satelitów) pozwalający na wykrycie błędnych wskazań jednego z satelitów przyjętych do obliczenia pozycji. Najnowsze wersje RAIM wykorzystują algorytm FDE Fault Detection & Exclusion, dostępny przy minimum 6 dostępnych satelitach, który pozwala nie tylko na wykrycie błędnych wskazań satelity, ale również na ich wykluczenie z obliczeń pozycji nawigacyjnej co umożliwia kontynuację nawigacji bez alarmu RAIM. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 4

Co to jest GNSS? SBAS jest oparty na wykorzystaniu dodatkowych danych przesyłanych przez satelitę geostacjonarnego (innego systemu niż GPS) zwiększających dokładność i spójność nawigacji. W dużym uproszczeniu - naziemne stacje referencyjne systemu zbierają dane do korekt GPS, przekazują te dane do głównej stacji kontrolnej, która transmituje je do swego satelity geostacjonarnego. Satelita retransmituje te dane do użytkownika; zapewniając dodatkowo również pomiar odległości i informację o użyteczności nawigacyjnej satelitów GPS. Pozwala to na zwiększenie dokładności nawigacji; dzięki zwiększeniu dokładności w płaszczyźnie pionowej możliwość zastosowania prowadzenia pionowego GNSS w podejściach do lądowania (APV). Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 5

Co to jest GNSS? GBAS jest oparty na wykorzystaniu dodatkowych danych przesyłanych przez dedykowany system naziemny zwiększających dokładność i spójność nawigacji do poziomu porównywalnego z systemem ILS (do podejść precyzyjnych). Jest wspomaganiem o zasięgu lokalnym (do 30NM). Naziemne anteny zbierają sygnały GPS, przekazują je do jednostki centralnej, która oblicza i transmituje (VHF) na pokład statku powietrznego dane dot. ścieżki podejścia, bieżące korekty do sygnałów GPS oraz informacje dot. użyteczności satelitów. Stosowany wyłącznie w zakresie podejść do lądowania. Jeden system zainstalowany na lotnisku jest w stanie oprzyrządować w podejścia precyzyjne wszystkie drogi startowe (26 obecnie, do 48 podejść jednocześnie w planowanych cat II i cat III). Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 6

Błędy i zagrożenia GPS Błędy Błąd przejścia sygnału przez atmosferę (jonosferyczny i troposferyczny). Błąd geometryczny ustawienia satelitów. Niedokładność lotu po nominalnej orbicie. Interferencja sygnału. Błąd zegara. Błąd efemeryd. Błędy odbiornika: o szum o dokładność oprogramowania o zakłócenia lokalne (nadajniki radiowe, komórki i inne) Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 7

Błędy i zagrożenia GPS Zagrożenia Oprócz niezależnych interferencji czy błędów sygnału GPS istnieją proste i łatwo dostępne metody jego celowego zakłócenia czy zmiany. jamming - sygnał GPS jest na tyle słaby, że niewielkiej mocy urządzenie zakłócające może spowodować zakłócenia uniemożliwiające odbiór sygnałów GPS w promieniu kilku do kilkudziesięciu kilometrów od urządzenia zakłócającego. spoofing nadawanie zafałszowanego sygnału GPS meaconing opóźnienie i retransmisja sygnałów GPS Warto dodać, że zakłócanie i wynikowe znaczące odchylenie pozycji GPS w stosunku do rzeczywistego położenia może nastąpić również w okolicy pracy innych urządzeń emitujących silne pola elektromagnetyczne: radarów, stacji nadawczych itp. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 8

Przepisy i procedury dotyczące wykorzystania GNSS w AIP Polska (ENR 4.3) ENR 4.3 GLOBALNY NAWIGACYJNY SYSTEM SATELITARNY 1. Procedury operacyjne związane z wykorzystaniem sensora GNSS w lotach IFR. 1.1 Prognoza RAIM. 2.Wykonywanie procedur podejścia do lądowania RNAV GNSS (NPA podejście nieprecyzyjne i/lub podejście z prowadzeniem pionowym APV) w FIR Warszawa. 2.1 Prognoza RAIM. 2.2 Procedury operacyjne ATC oraz frazeologia RTF. 3.Wykonywanie procedur RNAV GNSS SID i STAR w przestrzeniach terminalowych FIR Warszawa. 3.1 prognoza RAIM. 3.2 procedury operacyjne ATC oraz Frazeologia RTF. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 9

PBN (Performance Based Navigation) Obecnie, w zakresie nawigacji RNAV, na poziomie światowym zalecana jest przez ICAO standaryzacja bazująca na rozszerzonej i uzupełnionej koncepcji nawigacji opartej o osiągi - PBN (Performance Based Navigation). Zakłada ona przechodzenie z dotychczasowej nawigacji opartej o sensor na nawigację opartą o wymaganą zdolność / specyfikację nawigacyjną (m.in. dokładność nawigacji). Koncepcja PBN definiuje zestaw kryteriów i wymogów / osiągów (w tym dotyczących dokładności, integralności, ciągłości i dostępności) zebranych w tzw. specyfikacjach nawigacyjnych. Specyfikacje te identyfikują i determinują również wymagany sensor nawigacyjny oraz wyposażenie pokładowe. Zgodność poziomego systemu odniesienia WGS-84 i wymogów związanych z jakością/dokładnością danych lotniczych, opisanych w Aneksie 15, jest integralną i niezbędną częścią koncepcji PBN. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 10

PBN (Performance Based Navigation) W PBN wyróżnia się dwa typy specyfikacji nawigacyjnych stanowiących zestaw wymogów niezbędnych do wykonania operacji lotniczej w danej strukturze przestrzeni powietrznej: Specyfikacje RNAV zakłada m.in. konieczność utrzymania wymaganej dokładności nawigacji wyrażonej liczbowo z prefixem RNAV (np. RNAV 5, RNAV 1). Inne wymogi określają kryteria spójności i ciągłości oraz wymogi funkcjonalne np. związane z posiadaniem pokładowej bazy danych. ( Specyfikacje RNP która dodatkowo do wymagań RNAV dodaje wymóg pokładowego monitoringu dokładności nawigacji oraz alarmowania np. RNP 4 Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 11

PBN (Performance Based Navigation) W zakresie podejść do lądowania obowiązują zatem 3 specyfikacje nawigacyjne: 1. Specyfikacja nawigacyjna RNP APCH 2. Specyfikacja nawigacyjna ADVANCED RNP 3. Specyfikacja nawigacyjna RNP AR APCH Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 12

PBN (Performance Based Navigation) Standardowa specyfikacja w zakresie podejść do lądowania to specyfikacja nawigacyjna RNP APCH. Obejmuje ona 4 typy/rodzaje podejść do lądowania (aplikacje nawigacyjne) i charakteryzuje się 4 typami minimów: 1. NPA GNSS (ABAS) podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem GNSS wspomaganym ABAS wyłącznie 2D (poziomym) minima LNAV. 2. NPA GNSS (SBAS) podejście nieprecyzyjne (NPA) z prowadzeniem GNSS wspomaganym SBAS, nawigacja 2D minima LP. 3. APV Baro-VNAV podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV) z prowadzeniem GNSS ABAS (2D) i pionowym (wysokościomierz barometryczny); nawigacja 3D minima LNAV/VNAV. 4. LPV podejście APV (nowy typ wprowadzony wraz z nawigacją RNAV) (localizer performance with vertical guidance) z prowadzeniem GNSS SBAS3D minima LPV. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 13

PBN (Performance Based Navigation) Wszystkie 4 typy podejść do lądowania / 4 typy minimów mimo, że bazują na różnych sensorach nawigacyjnych są generalnie publikowane na jednej mapie podejścia oraz bazują na jednakowej trajektorii nominalnej procedury - podobnie jak podejścia ILS cat II, Cat. I i GP INOP (LOC only). Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 14

PBN (Performance Based Navigation) Z punktu widzenia służb ATC i stosowanej frazeologii w korespondencji radiowej BRAK JEST ROZRÓŻNIENIA typu podejścia wykonywanego przez statek powietrzny / typu minimów (jednakowa frazeologia: RNAV approach). Pomimo tego ATC musi pamiętać o tym, że w zakresie NOTAM o zawieszeniu / niedostępności danego typu podejścia RNAV każdy typ podejścia jest traktowany niezależnie i rozdzielnie. Oznacza to, że pomimo niedostępności RAIM i obowiązywania NOTAM o treści: GPS RAIM IS NOT AVAILABLE FOR LNAV wskazującej na niedostępność podejścia RNAV (RNAV approach) dla minimów LNAV, w dalszym ciągu może być dostępne podejcie RNAV do minimów LVP czy LP. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 15

Klasyfikacja podejść wg ICAO Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 16

Klasyfikacja podejść wg ICAO Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 17

Typy podejść wg wskazań przyrządów Operacja podejścia według wskazań przyrządów typu A oznacza operację podejścia według wskazań przyrządów przy minimalnej wysokości względnej zniżania lub wysokości względnej decyzji nie mniejszej niż 75 m (250 stóp); Operacja podejścia według wskazań przyrządów typu B oznacza operację podejścia według wskazań przyrządów przy wysokości względnej decyzji mniejszej niż 75 m (250 stóp). Operacje podejścia według wskazań przyrządów typu B dzieli się na następujące kategorie: kategoria I (CAT I): wysokość względna decyzji nie mniejsza niż 60 m (200 stóp) przy widzialności nie mniejszej niż 800 m albo zasięgu widzialności wzdłuż drogi startowej nie mniejszym niż 550 m; kategoria II (CAT II): wysokość względna decyzji mniejsza niż 60 m (200 stóp), ale nie mniejsza niż 30 m (100 stóp), przy zasięgu widzialności wzdłuż drogi startowej nie mniejszym niż 300 m; Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 18

Typy podejść wg wskazań przyrządów kategoria IIIA (CAT IIIA): wysokość względna decyzji mniejsza niż 30 m (100 stóp) bądź bez wysokości względnej decyzji i przy zasięgu widzialności wzdłuż drogi startowej nie mniejszym niż 175 m; kategoria IIIB (CAT IIIB): wysokość względna decyzji mniejsza niż 15 m (50 stóp) bądź bez wysokości względnej decyzji i przy zasięgu widzialności wzdłuż drogi startowej mniejszym niż 175 m, ale nie mniejszym niż 50 m; kategoria IIIC (CAT IIIC): bez wysokości względnej decyzji i bez ograniczenia dotyczącego zasięgu widzialności wzdłuż drogi startowej. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 19

Koncepcja procedur dla lotniska MIELEC 1. Zaprojektowano, opracowano mapy, przeprowadzono weryfikację i walidację naziemną procedur: IAP RNAV GNSS RWY 09R (CAT A/B/C) LNAV/LPV IAP RNAV GNSS z RWY 27L (CAT A/B/C) LNAV/LPV 2. Zaprojektowano modyfikację przestrzeni powietrznej; 3. Ustanowiono zasady wykorzystania przestrzeni powietrznej 4. Wykonano analizę kolizyjności z sąsiednimi lotniskami wraz z wyznaczeniem zasad uniknięcia kolizji; 5. Uzgodniono projekt z innymi użytkownikami przestrzeni powietrznej. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 20

Koncepcja procedur EPML RWY 09R Cat of ACFT A B C LNAV 1020 (477) 1020 (477) 1020 (477) Straight-in LPV 717 (174) 729 (186) 737 (194) Circling 1080 (532) 1110 (562) 1230 (682) Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 21

Koncepcja procedur EPML RWY 27L Cat of ACFT A B C LNAV 990 (446) 990 (446) 990 (446) Straight-in LPV 758 (214) 770 (226) 778 (234) Circling 1080 (532) 1110 (562) 1230 (682) Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 22

Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS 1. Realizacja zadań i wymogów niezbędnych do zmiany statusu dróg startowych z nie przyrządowych na przyrządowe drogi startowe. 2. Opracowanie nowych powierzchni ograniczenia zabudowy. 3. Wykonanie pomiarów parametrów RWY oraz THR (lokalizacja WGS-84, elewacja THR, undulacja geoidy, elewacja strefy przyziemienia z dokładnością wymaganą przez Aneks 15 dla instrumentalnej drogi startowej). 4. Certyfikacja instrumentalnej drogi startowej i ewentualnie nowej infrastruktury lotniska (malowanie RWY, oświetlenie RWY). 5. Oprócz przeszkód przebijających powierzchnie ograniczające (określone jak dla drogi startowej instrumentalnej precyzyjnej) dodatkowy pomiar przeszkód/obiektów w okolicy lotniska na potrzeby instrumentalnych procedur lotu (proponuje się aby były to obiekty o wysokości >50m AGL w promieniu około 10km, lub obiekty niższe, o ile ich przewyższenie nad elewacją THR do lądowania jest większe niż 50m. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 23

Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS 6. Do wykonania walidacji lotniczej konieczne będzie zlecenie właściwemu datahouse, który aktualizuje FMS operatora przeprowadzającego walidację lotniczą, opracowania testowych baz danych FMS zawierających w szczególności planowane do wdrożenia nowe procedury podejścia RNAV GNSS do minimów LPV. 7. Po wdrożeniu procedur instrumentalnego podejścia RNAV GNSS do minimów LPV konieczne będzie utrzymanie tych procedur w użytkowaniu operacyjnym. Jest to możliwe tylko i wyłącznie przy prowadzeniu stałego monitoringu przeszkód lotniczych w rejonie lotniska, co wymaga wdrożenia określonych zadań i procedur dla służb lotniskowych / aeroklubowych. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 24

Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS 8. Podobnie jak dla lotnisk z instrumentalnymi procedurami lotu, każde przebicie / naruszenie powierzchni OLS, związane z posadowieniem nowej przeszkody musi podlegać kontroli i określonemu trybowi postepowania (potencjalny właściciel planujący posadowić obiekt tymczasowo naruszający OLS musi wystąpić do ULC o zgodę na posadowienie, ULC pozyskuje w tym zakresie opinię zarządzającego lotniskiem i instytucji, która opracowała i wdrożyła instrumentalne podejścia, wydaje stosowną decyzję i jeśli jest ona pozytywna, a obiekt wpływa na minima procedur są one korygowane za pomocą NOTAM). 9. Wdrożenie procedur podejścia GNSS, każdorazowo następuje w trybie zmiany w systemie funkcjonalnym ATM w oparciu o Rozporządzenie MTBiGM z dnia 21 marca 2013 w sprawie zmian w systemach funkcjonalnych mających wpływ na bezpieczeństwo (Dz. U. 2013 poz. 431). W związku z tym każdorazowo wdrażając procedury GNSS należy określić wymagania bezpieczeństwa obejmujące miedzy innymi następujące kwestie techniczne: Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 25

Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS kwestia porozumienia (z DFS lub Eurocontrol) w sprawie zapewnienia predykcji RAIM (co wynika z zalecenia informowania użytkowników o dostępności sensora nawigacyjnego do wsparcia określonego typu operacji ICAO DOC 9849 GNSS Manual). kwestia rejestracji danych systemu GPS do celów powypadkowych - co wynika z obowiązku wobec kraju wdrażającego procedury GNSS wynikającego z Załącznika 10 ICAO (PAŻP w tym zakresie podpisał porozumienie z GUGiK w sprawie wykorzystania sieci ASG EUPOS do rejestracji ww. danych). kwestia realizacji zalecenia dotyczącego monitorowania GNSS, co wynika z Załącznika 10 ICAO oraz GNSS Manual. PAŻP rozwinął w tym zakresie własną sieć stacji monitorujących jakość sygnału GPS i EGNOS. kwestia umowy EWA (EGNOS Working Agreement) z ESSP (obowiązek wynikający z pakietu rozporządzeń dotyczących SES) w zakresie wykorzystania EGNOS do wsparcia operacji GNSS. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 26

Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS kwestia wdrożenia procedur wewnętrznych dotyczących analizy zgłoszeń anomalii GNSS na podstawie raportów od załóg statków powietrznych Post Flight Report (zalecenie DOC 8071 cz. II) Dodatkowo dochodzi problem monitorowania, wykrywania i łagodzenia skutków interferencji w paśmie GNSS, która została poruszona, w piśmie Sekretarz Generalnej ICAO do krajów członkowskich (State Letter nr AN 13/4.5-16/74). Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, uwzględniła te kwestie w procedurach wewnętrznych oraz rozdziale w ENR 4.3. Polegają one na: podjęciu monitorowania jakości sygnału GNS; zobligowaniu załóg statków powietrznych do raportowania o fakcie wykrycia anomalii w sygnale GNSS; przeprowadzanie stosownych analiz tego typu zdarzeń oraz potwierdzenie faktu ich występowania przez samolot pomiarowy; konsultacji z innymi instytucjami, których systemy i urządzenia mogły znajdować się pod wpływem tych samych interferencji (np. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Centrum Badań Kosmicznych PAN); Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 27

Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS powiadomieniu Urzędu Komunikacji Elektronicznej o fakcie wykrycia niezidentyfikowanych interferencji, wydaniu NOTAM, informującego o możliwości występowania zakłóceń w danym obszarze; lub zawieszającego nawigację GNSS w danym obszarze, wprowadzeniu alternatywnych procedur podejścia do lądowania (np. procedury konwencjonalne na danym lotnisku), zobligowaniu załóg statków powietrznych do zaplanowania alternatywnych lotnisk lub metod nawigacji w przypadku wykrycia anomalii w sygnale GNSS. Działania te są zgodne z zaleceniami GNSS Manual (DOC 9849). Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 28

Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS Zgodnie ze zmianą nr 1 do PANS_ATM Doc 4444 od 15.11.2012 powinny być stosowane w planach lotu następujące oznaczenia związane ze zdolnością statku powietrznego / załogi do operacji RNAV GNSS (zgodnie z PBN): POLE 18 należy wpisywać w nw. kolejności! STS/ - powód szczególnego traktowania przez ATS PBN/ - wskaźnik przystosowania a/c do RNAV i/lub RNP. Max 8 oznaczników (łącznie nie więcej niż 16 znaków) NAV/ - wyposażenie nawigacyjne inne niż umieszczone po PBN Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 29

Wymogi i obowiązki niezbędne dla wdrożenia operacji instrumentalnych opartych o nawigację GNSS SPECYFIKACJE RNAV SPECYFIKACJE RNP A1 - RNAV 10 (RNP 10) RNAV 5 B1 wszystkie dozwolone czujniki B2 - GNSS B3 DME/DME B4 VOR/DME B5 INS lub IRS B6 - LORANC RNAV 2 C1 - wszystkie dozwolone czujniki C2 - GNSS C3 DME/DME C4 DME/DME/IRU RNAV 1 D1 - wszystkie dozwolone czujniki D2 - GNSS D3 DME/DME D4 DME/DME/IRU L1 RNP 4 RNP 1 O1 wszystkie dozwolone czujniki O2 - GNSS O3 DME/DME O4 DME/DME/IRU Approach S1 RNP APCH S2 RNP APCH Z BARO VNAV AR Approach T1 RNP AR APCH z RF D2 - RNP AR APCH bez RF Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 30

Nasycenie floty awioniką GNSS Awionika Nasycenie floty według Eurocontrol* Nasycenie floty według IATA** GNSS (ABAS) 91% 50% APV BARO VNAV 34,7% 40,2% APV SBAS (LPV) 6,97% 1,5% GBAS 2,89% 1,9% * według raportu z marca 2014 r. ** według raportu z 2012 r. Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 31

Zyski operacyjne Wpływ rodzaju podejścia na wysokość decyzyjną Rodzaj podejścia Podejścia z widzialnością (nieinstrumentalne) Podejścia nieprecyzyjne NDB Podejścia nieprecyzyjne VOR i GNSS Wysokość decyzyjna 1000ft EPKT OCH RWY 09 1000ft 450ft - 370ft 380ft VOR (SDF) 410ft - LNAV Podejścia APV BARO- VNAV 290ft 250ft (CAT A) Podejścia APV SBAS (LPV) 250ft 243ft (CAT A) Cat. I 200ft 208ft (CAT A) Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 32

Wdrożenie GNSS w Polsce Więcej szczegółów jest dostępnych na stronie http://www.pansa.pl w zakładce GNSS Wdrożenie procedur podejścia GNSS na lotniskach General Aviation 33

Dziękuję za uwagę Kontakt : Andrzej Jakubik Dział Projektowania Procedur i Analizy Przeszkód Lotniczych andrzej.jakubikl@pansa.pl tel.: +48 22 574-57-63